| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
16. ගොචරනානත්‌තඤාණනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
16. Gocaranānattañāṇaniddesavaṇṇanā
67. ගොචරනානත්‌තඤාණනිද්‌දෙසෙ රූපෙ බහිද්‌ධා වවත්‌ථෙතීති අජ්‌ඣත්‌තතො බහිද්‌ධාභූතෙ රූපායතනධම්‌මෙ වවත්‌ථපෙතීති අත්‌ථො. අවිජ්‌ජාසම්‌භූතාතිආදි අත්‌තභාවපරියාපන්‌නකම්‌මජරූපත්‌තා වුත්‌තං. ආහාරොපි හි කම්‌මජරූපස්‌ස උපත්‌ථම්‌භකපච්‌චයො හොති. සද්‌දස්‌ස පන උතුචිත්‌තසමුට්‌ඨානත්‌තා අවිජ්‌ජාසම්‌භූතාදිචතුක්‌කං න වුත්‌තං. ඵොට්‌ඨබ්‌බානං සයං මහාභූතත්‌තා ‘‘චතුන්‌නං මහාභූතානං උපාදායා’’ති න වුත්‌තං. ධම්‌මාති චෙත්‌ථ භවඞ්‌ගමනොසම්‌පයුත්‌තා තයො අරූපිනො ඛන්‌ධා, ධම්‌මායතනපරියාපන්‌නානි සුඛුමරූපානි ච කම්‌මසමුට්‌ඨානානි, සබ්‌බානිපි රූපාදීනි ච. අපිච යානි යානි යෙන යෙන සමුට්‌ඨහන්‌ති, තානි තානි තෙන තෙන වෙදිතබ්‌බානි. ඉතරථා හි සකසන්‌තානපරියාපන්‌නාපි රූපාදයො ධම්‌මා සබ්‌බෙ න සඞ්‌ගණ්‌හෙය්‍යුං. යස්‌මා අනින්‌ද්‍රියබද්‌ධරූපාදයොපි විපස්‌සනූපගා, තස්‌මා තෙසං කම්‌මසම්‌භූතපදෙන සඞ්‌ගහො වෙදිතබ්‌බො. තෙපි හි සබ්‌බසත්‌තසාධාරණකම්‌මපච්‌චයඋතුසමුට්‌ඨානා. අඤ්‌ඤෙ පන ‘‘අනින්‌ද්‍රියබද්‌ධා රූපාදයො අවිපස්‌සනූපගා’’ති වදන්‌ති. තං පන –
67. Gocaranānattañāṇaniddese rūpe bahiddhā vavatthetīti ajjhattato bahiddhābhūte rūpāyatanadhamme vavatthapetīti attho. Avijjāsambhūtātiādi attabhāvapariyāpannakammajarūpattā vuttaṃ. Āhāropi hi kammajarūpassa upatthambhakapaccayo hoti. Saddassa pana utucittasamuṭṭhānattā avijjāsambhūtādicatukkaṃ na vuttaṃ. Phoṭṭhabbānaṃ sayaṃ mahābhūtattā ‘‘catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyā’’ti na vuttaṃ. Dhammāti cettha bhavaṅgamanosampayuttā tayo arūpino khandhā, dhammāyatanapariyāpannāni sukhumarūpāni ca kammasamuṭṭhānāni, sabbānipi rūpādīni ca. Apica yāni yāni yena yena samuṭṭhahanti, tāni tāni tena tena veditabbāni. Itarathā hi sakasantānapariyāpannāpi rūpādayo dhammā sabbe na saṅgaṇheyyuṃ. Yasmā anindriyabaddharūpādayopi vipassanūpagā, tasmā tesaṃ kammasambhūtapadena saṅgaho veditabbo. Tepi hi sabbasattasādhāraṇakammapaccayautusamuṭṭhānā. Aññe pana ‘‘anindriyabaddhā rūpādayo avipassanūpagā’’ti vadanti. Taṃ pana –
‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චාති, යදා පඤ්‌ඤාය පස්‌සති;
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccāti, yadā paññāya passati;
අථ නිබ්‌බින්‌දති දුක්‌ඛෙ, එස මග්‌ගො විසුද්‌ධියා’’ති. (ධ. ප. 277) –
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā’’ti. (dha. pa. 277) –
ආදිකාය පාළියා විරුජ්‌ඣති. වුත්‌තඤ්‌ච විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ – ‘‘ඉධෙකච්‌චො ආදිතොව අජ්‌ඣත්‌තසඞ්‌ඛාරෙ අභිනිවිසිත්‌වා විපස්‌සති, යස්‌මා පන න සුද්‌ධඅජ්‌ඣත්‌තදස්‌සනමත්‌තෙනෙව මග්‌ගවුට්‌ඨානං හොති, බහිද්‌ධාපි දට්‌ඨබ්‌බමෙව, තස්‌මා පරස්‌ස ඛන්‌ධෙපි අනුපාදින්‌නසඞ්‌ඛාරෙපි අනිච්‌චං දුක්‌ඛමනත්‌තාති විපස්‌සතී’’ති (විසුද්‌ධි. 2.784). තස්‌මා පරෙසං චක්‌ඛාදිවවත්‌ථානම්‌පි අනින්‌ද්‍රියබද්‌ධරූපාදිවවත්‌ථානම්‌පි ඉච්‌ඡිතබ්‌බමෙව, තස්‌මා තෙභූමකසඞ්‌ඛාරා අවිපස්‌සනූපගා නාම නත්‌ථි.
Ādikāya pāḷiyā virujjhati. Vuttañca visuddhimagge – ‘‘idhekacco āditova ajjhattasaṅkhāre abhinivisitvā vipassati, yasmā pana na suddhaajjhattadassanamatteneva maggavuṭṭhānaṃ hoti, bahiddhāpi daṭṭhabbameva, tasmā parassa khandhepi anupādinnasaṅkhārepi aniccaṃ dukkhamanattāti vipassatī’’ti (visuddhi. 2.784). Tasmā paresaṃ cakkhādivavatthānampi anindriyabaddharūpādivavatthānampi icchitabbameva, tasmā tebhūmakasaṅkhārā avipassanūpagā nāma natthi.
ගොචරනානත්‌තඤාණනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Gocaranānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 16. ගොචරනානත්‌තඤාණනිද්‌දෙසො • 16. Gocaranānattañāṇaniddeso
