Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
੧੬. ਗੋਚਰਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
16. Gocaranānattañāṇaniddesavaṇṇanā
੬੭. ਗੋਚਰਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਰੂਪੇ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વવਤ੍ਥੇਤੀਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਭੂਤੇ ਰੂਪਾਯਤਨਧਮ੍ਮੇ વવਤ੍ਥਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅવਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਭੂਤਾਤਿਆਦਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਕਮ੍ਮਜਰੂਪਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਹਾਰੋਪਿ ਹਿ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ। ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਨ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਭੂਤਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਂ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਂ ਸਯਂ ਮਹਾਭੂਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਭવਙ੍ਗਮਨੋਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਤਯੋ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ, ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ ਸੁਖੁਮਰੂਪਾਨਿ ਚ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਚ। ਅਪਿਚ ਯਾਨਿ ਯਾਨਿ ਯੇਨ ਯੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਤੇਨ ਤੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਸਕਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਰੂਪਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇ ਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਰੂਪਾਦਯੋਪਿ વਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭੂਤਪਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਪਿ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ। ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ‘‘ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ਅવਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਪਨ –
67. Gocaranānattañāṇaniddese rūpe bahiddhā vavatthetīti ajjhattato bahiddhābhūte rūpāyatanadhamme vavatthapetīti attho. Avijjāsambhūtātiādi attabhāvapariyāpannakammajarūpattā vuttaṃ. Āhāropi hi kammajarūpassa upatthambhakapaccayo hoti. Saddassa pana utucittasamuṭṭhānattā avijjāsambhūtādicatukkaṃ na vuttaṃ. Phoṭṭhabbānaṃ sayaṃ mahābhūtattā ‘‘catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyā’’ti na vuttaṃ. Dhammāti cettha bhavaṅgamanosampayuttā tayo arūpino khandhā, dhammāyatanapariyāpannāni sukhumarūpāni ca kammasamuṭṭhānāni, sabbānipi rūpādīni ca. Apica yāni yāni yena yena samuṭṭhahanti, tāni tāni tena tena veditabbāni. Itarathā hi sakasantānapariyāpannāpi rūpādayo dhammā sabbe na saṅgaṇheyyuṃ. Yasmā anindriyabaddharūpādayopi vipassanūpagā, tasmā tesaṃ kammasambhūtapadena saṅgaho veditabbo. Tepi hi sabbasattasādhāraṇakammapaccayautusamuṭṭhānā. Aññe pana ‘‘anindriyabaddhā rūpādayo avipassanūpagā’’ti vadanti. Taṃ pana –
‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccāti, yadā paññāya passati;
ਅਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ, ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੨੭੭) –
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā’’ti. (dha. pa. 277) –
ਆਦਿਕਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਚ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ – ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਆਦਿਤੋવ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਭਿਨਿવਿਸਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨ ਸੁਦ੍ਧਅਜ੍ਝਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਮਗ੍ਗવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਮੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧੇਪਿ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਸਙ੍ਖਾਰੇਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨਤ੍ਤਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੨.੭੮੪)। ਤਸ੍ਮਾ ਪਰੇਸਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿવવਤ੍ਥਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਰੂਪਾਦਿવવਤ੍ਥਾਨਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਮੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਭੂਮਕਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅવਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ।
Ādikāya pāḷiyā virujjhati. Vuttañca visuddhimagge – ‘‘idhekacco āditova ajjhattasaṅkhāre abhinivisitvā vipassati, yasmā pana na suddhaajjhattadassanamatteneva maggavuṭṭhānaṃ hoti, bahiddhāpi daṭṭhabbameva, tasmā parassa khandhepi anupādinnasaṅkhārepi aniccaṃ dukkhamanattāti vipassatī’’ti (visuddhi. 2.784). Tasmā paresaṃ cakkhādivavatthānampi anindriyabaddharūpādivavatthānampi icchitabbameva, tasmā tebhūmakasaṅkhārā avipassanūpagā nāma natthi.
ਗੋਚਰਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Gocaranānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ੧੬. ਗੋਚਰਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • 16. Gocaranānattañāṇaniddeso