| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
१६. गोचरनानत्तञाणनिद्देसो
16. Gocaranānattañāṇaniddeso
६७. कथं बहिद्धा ववत्थाने पञ्ञा गोचरनानत्ते ञाणं? कथं बहिद्धा धम्मे ववत्थेति? रूपे बहिद्धा ववत्थेति, सद्दे बहिद्धा ववत्थेति, गन्धे बहिद्धा ववत्थेति, रसे बहिद्धा ववत्थेति, फोट्ठब्बे बहिद्धा ववत्थेति, धम्मे बहिद्धा ववत्थेति ।
67. Kathaṃ bahiddhā vavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ? Kathaṃ bahiddhā dhamme vavattheti? Rūpe bahiddhā vavattheti, sadde bahiddhā vavattheti, gandhe bahiddhā vavattheti, rase bahiddhā vavattheti, phoṭṭhabbe bahiddhā vavattheti, dhamme bahiddhā vavattheti .
कथं रूपे बहिद्धा ववत्थेति? रूपा अविज्जासम्भूताति ववत्थेति रूपा तण्हासम्भूताति ववत्थेति, रूपा कम्मसम्भूताति ववत्थेति, रूपा आहारसम्भूताति ववत्थेति, रूपा चतुन्नं महाभूतानं उपादायाति ववत्थेति, रूपा उप्पन्नाति ववत्थेति, रूपा समुदागताति ववत्थेति। रूपा अहुत्वा सम्भूता, हुत्वा न भविस्सन्तीति ववत्थेति। रूपे अन्तवन्ततो ववत्थेति, रूपा अद्धुवा असस्सता विपरिणामधम्माति ववत्थेति । रूपा अनिच्चा सङ्खता पटिच्चसमुप्पन्ना खयधम्मा वयधम्मा विरागधम्मा निरोधधम्माति ववत्थेति। रूपे अनिच्चतो ववत्थेति, नो निच्चतो; दुक्खतो ववत्थेति, नो सुखतो; अनत्ततो ववत्थेति, नो अत्ततो; निब्बिन्दति, नो नन्दति ; विरज्जति, नो रज्जति; निरोधेति, नो समुदेति; पटिनिस्सज्जति, नो आदियति। अनिच्चतो ववत्थेन्तो निच्चसञ्ञं पजहति, दुक्खतो ववत्थेन्तो सुखसञ्ञं पजहति, अनत्ततो ववत्थेन्तो अत्तसञ्ञं पजहति, निब्बिन्दन्तो नन्दिं पजहति, विरज्जन्तो रागं पजहति, निरोधेन्तो समुदयं पजहति, पटिनिस्सज्जन्तो आदानं पजहति। एवं रूपे बहिद्धा ववत्थेति।
Kathaṃ rūpe bahiddhā vavattheti? Rūpā avijjāsambhūtāti vavattheti rūpā taṇhāsambhūtāti vavattheti, rūpā kammasambhūtāti vavattheti, rūpā āhārasambhūtāti vavattheti, rūpā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti vavattheti, rūpā uppannāti vavattheti, rūpā samudāgatāti vavattheti. Rūpā ahutvā sambhūtā, hutvā na bhavissantīti vavattheti. Rūpe antavantato vavattheti, rūpā addhuvā asassatā vipariṇāmadhammāti vavattheti . Rūpā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti vavattheti. Rūpe aniccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti, no attato; nibbindati, no nandati ; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ rūpe bahiddhā vavattheti.
कथं सद्दे बहिद्धा ववत्थेति? सद्दा अविज्जासम्भूताति ववत्थेति…पे॰… सद्दा चतुन्नं महाभूतानं उपादायाति ववत्थेति, सद्दा उप्पन्नाति ववत्थेति, सद्दा समुदागताति ववत्थेति। सद्दा अहुत्वा सम्भूता, हुत्वा न भविस्सन्तीति ववत्थेति। सद्दे अन्तवन्ततो ववत्थेति, सद्दा अद्धुवा असस्सता विपरिणामधम्माति ववत्थेति, सद्दा अनिच्चा सङ्खता पटिच्चसमुप्पन्ना खयधम्मा वयधम्मा विरागधम्मा निरोधधम्माति ववत्थेति। सद्दे अनिच्चतो ववत्थेति, नो निच्चतो…पे॰… एवं सद्दे बहिद्धा ववत्थेति।
Kathaṃ sadde bahiddhā vavattheti? Saddā avijjāsambhūtāti vavattheti…pe… saddā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti vavattheti, saddā uppannāti vavattheti, saddā samudāgatāti vavattheti. Saddā ahutvā sambhūtā, hutvā na bhavissantīti vavattheti. Sadde antavantato vavattheti, saddā addhuvā asassatā vipariṇāmadhammāti vavattheti, saddā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti vavattheti. Sadde aniccato vavattheti, no niccato…pe… evaṃ sadde bahiddhā vavattheti.
कथं गन्धे बहिद्धा ववत्थेति? गन्धा अविज्जासम्भूताति ववत्थेति, गन्धा तण्हासम्भूताति ववत्थेति…पे॰… एवं गन्धे बहिद्धा ववत्थेति। कथं रसे बहिद्धा ववत्थेति? रसा अविज्जासम्भूताति ववत्थेति, रसा तण्हासम्भूताति ववत्थेति…पे॰… एवं रसे बहिद्धा ववत्थेति। कथं फोट्ठब्बे बहिद्धा ववत्थेति? फोट्ठब्बा अविज्जासम्भूताति ववत्थेति, फोट्ठब्बा तण्हासम्भूताति ववत्थेति, फोट्ठब्बा कम्मसम्भूताति ववत्थेति, फोट्ठब्बा आहारसम्भूताति ववत्थेति, फोट्ठब्बा उप्पन्नाति ववत्थेति। फोट्ठब्बा समुदागताति ववत्थेति…पे॰… एवं फोट्ठब्बे बहिद्धा ववत्थेति।
Kathaṃ gandhe bahiddhā vavattheti? Gandhā avijjāsambhūtāti vavattheti, gandhā taṇhāsambhūtāti vavattheti…pe… evaṃ gandhe bahiddhā vavattheti. Kathaṃ rase bahiddhā vavattheti? Rasā avijjāsambhūtāti vavattheti, rasā taṇhāsambhūtāti vavattheti…pe… evaṃ rase bahiddhā vavattheti. Kathaṃ phoṭṭhabbe bahiddhā vavattheti? Phoṭṭhabbā avijjāsambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā taṇhāsambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā kammasambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā āhārasambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā uppannāti vavattheti. Phoṭṭhabbā samudāgatāti vavattheti…pe… evaṃ phoṭṭhabbe bahiddhā vavattheti.
कथं धम्मे बहिद्धा ववत्थेति? धम्मा अविज्जासम्भूताति ववत्थेति, धम्मा तण्हासम्भूताति ववत्थेति, धम्मा कम्मसम्भूताति ववत्थेति, धम्मा आहारसम्भूताति ववत्थेति, धम्मा उप्पन्नाति ववत्थेति, धम्मा समुदागताति ववत्थेति। धम्मा अहुत्वा सम्भूता , हुत्वा न भविस्सन्तीति ववत्थेति। धम्मे अन्तवन्ततो ववत्थेति, धम्मा अद्धुवा असस्सता विपरिणामधम्माति ववत्थेति, धम्मा अनिच्चा सङ्खता पटिच्चसमुप्पन्ना खयधम्मा वयधम्मा विरागधम्मा निरोधधम्माति ववत्थेति। धम्मे अनिच्चतो ववत्थेति, नो निच्चतो; दुक्खतो ववत्थेति, नो सुखतो; अनत्ततो ववत्थेति, नो अत्ततो; निब्बिन्दति, नो नन्दति; विरज्जति, नो रज्जति; निरोधेति, नो समुदेति; पटिनिस्सज्जति, नो आदियति…पे॰… अनिच्चतो ववत्थेन्तो निच्चसञ्ञं पजहति, दुक्खतो ववत्थेन्तो सुखसञ्ञं पजहति, अनत्ततो ववत्थेन्तो अत्तसञ्ञं पजहति, निब्बिन्दन्तो नन्दिं पजहति, विरज्जन्तो रागं पजहति, निरोधेन्तो समुदयं पजहति, पटिनिस्सज्जन्तो आदानं पजहति। एवं धम्मे बहिद्धा ववत्थेति। तं ञातट्ठेन ञाणं, पजाननट्ठेन पञ्ञा। तेन वुच्चति – ‘‘बहिद्धा ववत्थाने पञ्ञा गोचरनानत्ते ञाणं’’।
Kathaṃ dhamme bahiddhā vavattheti? Dhammā avijjāsambhūtāti vavattheti, dhammā taṇhāsambhūtāti vavattheti, dhammā kammasambhūtāti vavattheti, dhammā āhārasambhūtāti vavattheti, dhammā uppannāti vavattheti, dhammā samudāgatāti vavattheti. Dhammā ahutvā sambhūtā , hutvā na bhavissantīti vavattheti. Dhamme antavantato vavattheti, dhammā addhuvā asassatā vipariṇāmadhammāti vavattheti, dhammā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti vavattheti. Dhamme aniccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati…pe… aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ dhamme bahiddhā vavattheti. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘bahiddhā vavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ’’.
गोचरनानत्तञाणनिद्देसो सोळसमो।
Gocaranānattañāṇaniddeso soḷasamo.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / १६. गोचरनानत्तञाणनिद्देसवण्णना • 16. Gocaranānattañāṇaniddesavaṇṇanā
