| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปฎิสมฺภิทามคฺคปาฬิ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
๑๖. โคจรนานตฺตญาณนิเทฺทโส
16. Gocaranānattañāṇaniddeso
๖๗. กถํ พหิทฺธา ววตฺถาเน ปญฺญา โคจรนานเตฺต ญาณํ? กถํ พหิทฺธา ธเมฺม ววเตฺถติ? รูเป พหิทฺธา ววเตฺถติ, สเทฺท พหิทฺธา ววเตฺถติ, คเนฺธ พหิทฺธา ววเตฺถติ, รเส พหิทฺธา ววเตฺถติ, โผฎฺฐเพฺพ พหิทฺธา ววเตฺถติ, ธเมฺม พหิทฺธา ววเตฺถติ ฯ
67. Kathaṃ bahiddhā vavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ? Kathaṃ bahiddhā dhamme vavattheti? Rūpe bahiddhā vavattheti, sadde bahiddhā vavattheti, gandhe bahiddhā vavattheti, rase bahiddhā vavattheti, phoṭṭhabbe bahiddhā vavattheti, dhamme bahiddhā vavattheti .
กถํ รูเป พหิทฺธา ววเตฺถติ? รูปา อวิชฺชาสมฺภูตาติ ววเตฺถติ รูปา ตณฺหาสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, รูปา กมฺมสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, รูปา อาหารสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, รูปา จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทายาติ ววเตฺถติ, รูปา อุปฺปนฺนาติ ววเตฺถติ, รูปา สมุทาคตาติ ววเตฺถติฯ รูปา อหุตฺวา สมฺภูตา, หุตฺวา น ภวิสฺสนฺตีติ ววเตฺถติฯ รูเป อนฺตวนฺตโต ววเตฺถติ, รูปา อทฺธุวา อสสฺสตา วิปริณามธมฺมาติ ววเตฺถติ ฯ รูปา อนิจฺจา สงฺขตา ปฎิจฺจสมุปฺปนฺนา ขยธมฺมา วยธมฺมา วิราคธมฺมา นิโรธธมฺมาติ ววเตฺถติฯ รูเป อนิจฺจโต ววเตฺถติ, โน นิจฺจโต; ทุกฺขโต ววเตฺถติ, โน สุขโต; อนตฺตโต ววเตฺถติ, โน อตฺตโต; นิพฺพินฺทติ, โน นนฺทติ ; วิรชฺชติ, โน รชฺชติ; นิโรเธติ, โน สมุเทติ; ปฎินิสฺสชฺชติ, โน อาทิยติฯ อนิจฺจโต ววเตฺถโนฺต นิจฺจสญฺญํ ปชหติ, ทุกฺขโต ววเตฺถโนฺต สุขสญฺญํ ปชหติ, อนตฺตโต ววเตฺถโนฺต อตฺตสญฺญํ ปชหติ, นิพฺพินฺทโนฺต นนฺทิํ ปชหติ, วิรชฺชโนฺต ราคํ ปชหติ, นิโรเธโนฺต สมุทยํ ปชหติ, ปฎินิสฺสชฺชโนฺต อาทานํ ปชหติฯ เอวํ รูเป พหิทฺธา ววเตฺถติฯ
Kathaṃ rūpe bahiddhā vavattheti? Rūpā avijjāsambhūtāti vavattheti rūpā taṇhāsambhūtāti vavattheti, rūpā kammasambhūtāti vavattheti, rūpā āhārasambhūtāti vavattheti, rūpā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti vavattheti, rūpā uppannāti vavattheti, rūpā samudāgatāti vavattheti. Rūpā ahutvā sambhūtā, hutvā na bhavissantīti vavattheti. Rūpe antavantato vavattheti, rūpā addhuvā asassatā vipariṇāmadhammāti vavattheti . Rūpā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti vavattheti. Rūpe aniccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti, no attato; nibbindati, no nandati ; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ rūpe bahiddhā vavattheti.
กถํ สเทฺท พหิทฺธา ววเตฺถติ? สทฺทา อวิชฺชาสมฺภูตาติ ววเตฺถติ…เป.… สทฺทา จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทายาติ ววเตฺถติ, สทฺทา อุปฺปนฺนาติ ววเตฺถติ, สทฺทา สมุทาคตาติ ววเตฺถติฯ สทฺทา อหุตฺวา สมฺภูตา, หุตฺวา น ภวิสฺสนฺตีติ ววเตฺถติฯ สเทฺท อนฺตวนฺตโต ววเตฺถติ, สทฺทา อทฺธุวา อสสฺสตา วิปริณามธมฺมาติ ววเตฺถติ, สทฺทา อนิจฺจา สงฺขตา ปฎิจฺจสมุปฺปนฺนา ขยธมฺมา วยธมฺมา วิราคธมฺมา นิโรธธมฺมาติ ววเตฺถติฯ สเทฺท อนิจฺจโต ววเตฺถติ, โน นิจฺจโต…เป.… เอวํ สเทฺท พหิทฺธา ววเตฺถติฯ
Kathaṃ sadde bahiddhā vavattheti? Saddā avijjāsambhūtāti vavattheti…pe… saddā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti vavattheti, saddā uppannāti vavattheti, saddā samudāgatāti vavattheti. Saddā ahutvā sambhūtā, hutvā na bhavissantīti vavattheti. Sadde antavantato vavattheti, saddā addhuvā asassatā vipariṇāmadhammāti vavattheti, saddā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti vavattheti. Sadde aniccato vavattheti, no niccato…pe… evaṃ sadde bahiddhā vavattheti.
กถํ คเนฺธ พหิทฺธา ววเตฺถติ? คนฺธา อวิชฺชาสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, คนฺธา ตณฺหาสมฺภูตาติ ววเตฺถติ…เป.… เอวํ คเนฺธ พหิทฺธา ววเตฺถติฯ กถํ รเส พหิทฺธา ววเตฺถติ? รสา อวิชฺชาสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, รสา ตณฺหาสมฺภูตาติ ววเตฺถติ…เป.… เอวํ รเส พหิทฺธา ววเตฺถติฯ กถํ โผฎฺฐเพฺพ พหิทฺธา ววเตฺถติ? โผฎฺฐพฺพา อวิชฺชาสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, โผฎฺฐพฺพา ตณฺหาสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, โผฎฺฐพฺพา กมฺมสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, โผฎฺฐพฺพา อาหารสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, โผฎฺฐพฺพา อุปฺปนฺนาติ ววเตฺถติฯ โผฎฺฐพฺพา สมุทาคตาติ ววเตฺถติ…เป.… เอวํ โผฎฺฐเพฺพ พหิทฺธา ววเตฺถติฯ
Kathaṃ gandhe bahiddhā vavattheti? Gandhā avijjāsambhūtāti vavattheti, gandhā taṇhāsambhūtāti vavattheti…pe… evaṃ gandhe bahiddhā vavattheti. Kathaṃ rase bahiddhā vavattheti? Rasā avijjāsambhūtāti vavattheti, rasā taṇhāsambhūtāti vavattheti…pe… evaṃ rase bahiddhā vavattheti. Kathaṃ phoṭṭhabbe bahiddhā vavattheti? Phoṭṭhabbā avijjāsambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā taṇhāsambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā kammasambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā āhārasambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā uppannāti vavattheti. Phoṭṭhabbā samudāgatāti vavattheti…pe… evaṃ phoṭṭhabbe bahiddhā vavattheti.
กถํ ธเมฺม พหิทฺธา ววเตฺถติ? ธมฺมา อวิชฺชาสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, ธมฺมา ตณฺหาสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, ธมฺมา กมฺมสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, ธมฺมา อาหารสมฺภูตาติ ววเตฺถติ, ธมฺมา อุปฺปนฺนาติ ววเตฺถติ, ธมฺมา สมุทาคตาติ ววเตฺถติฯ ธมฺมา อหุตฺวา สมฺภูตา , หุตฺวา น ภวิสฺสนฺตีติ ววเตฺถติฯ ธเมฺม อนฺตวนฺตโต ววเตฺถติ, ธมฺมา อทฺธุวา อสสฺสตา วิปริณามธมฺมาติ ววเตฺถติ, ธมฺมา อนิจฺจา สงฺขตา ปฎิจฺจสมุปฺปนฺนา ขยธมฺมา วยธมฺมา วิราคธมฺมา นิโรธธมฺมาติ ววเตฺถติฯ ธเมฺม อนิจฺจโต ววเตฺถติ, โน นิจฺจโต; ทุกฺขโต ววเตฺถติ, โน สุขโต; อนตฺตโต ววเตฺถติ, โน อตฺตโต; นิพฺพินฺทติ, โน นนฺทติ; วิรชฺชติ, โน รชฺชติ; นิโรเธติ, โน สมุเทติ; ปฎินิสฺสชฺชติ, โน อาทิยติ…เป.… อนิจฺจโต ววเตฺถโนฺต นิจฺจสญฺญํ ปชหติ, ทุกฺขโต ววเตฺถโนฺต สุขสญฺญํ ปชหติ, อนตฺตโต ววเตฺถโนฺต อตฺตสญฺญํ ปชหติ, นิพฺพินฺทโนฺต นนฺทิํ ปชหติ, วิรชฺชโนฺต ราคํ ปชหติ, นิโรเธโนฺต สมุทยํ ปชหติ, ปฎินิสฺสชฺชโนฺต อาทานํ ปชหติฯ เอวํ ธเมฺม พหิทฺธา ววเตฺถติฯ ตํ ญาตเฎฺฐน ญาณํ, ปชานนเฎฺฐน ปญฺญาฯ เตน วุจฺจติ – ‘‘พหิทฺธา ววตฺถาเน ปญฺญา โคจรนานเตฺต ญาณํ’’ฯ
Kathaṃ dhamme bahiddhā vavattheti? Dhammā avijjāsambhūtāti vavattheti, dhammā taṇhāsambhūtāti vavattheti, dhammā kammasambhūtāti vavattheti, dhammā āhārasambhūtāti vavattheti, dhammā uppannāti vavattheti, dhammā samudāgatāti vavattheti. Dhammā ahutvā sambhūtā , hutvā na bhavissantīti vavattheti. Dhamme antavantato vavattheti, dhammā addhuvā asassatā vipariṇāmadhammāti vavattheti, dhammā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti vavattheti. Dhamme aniccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati…pe… aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ dhamme bahiddhā vavattheti. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘bahiddhā vavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ’’.
โคจรนานตฺตญาณนิเทฺทโส โสฬสโมฯ
Gocaranānattañāṇaniddeso soḷasamo.
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ปฎิสมฺภิทามคฺค-อฎฺฐกถา • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ๑๖. โคจรนานตฺตญาณนิเทฺทสวณฺณนา • 16. Gocaranānattañāṇaniddesavaṇṇanā
