| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya |
੭. ਗੋਦਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ
7. Godattasuttaṃ
੩੪੯. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਗੋਦਤ੍ਤੋ ਮਚ੍ਛਿਕਾਸਣ੍ਡੇ વਿਹਰਤਿ ਅਮ੍ਬਾਟਕવਨੇ। ਅਥ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਗੋਦਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਗੋਦਤ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹਪਤਿਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਗੋਦਤ੍ਤੋ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਯਾ ਚਾਯਂ, ਗਹਪਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਸੁਞ੍ਞਤਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਉਦਾਹੁ ਏਕਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇવ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਚੇવ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਚ। ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇવ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ।
349. Ekaṃ samayaṃ āyasmā godatto macchikāsaṇḍe viharati ambāṭakavane. Atha kho citto gahapati yenāyasmā godatto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ godattaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ āyasmā godatto etadavoca – ‘‘yā cāyaṃ, gahapati, appamāṇā cetovimutti, yā ca ākiñcaññā cetovimutti, yā ca suññatā cetovimutti, yā ca animittā cetovimutti, ime dhammā nānatthā nānābyañjanā udāhu ekatthā byañjanameva nāna’’nti? ‘‘Atthi, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca. Atthi pana, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā ekatthā byañjanameva nāna’’nti.
‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਚੇવ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਚ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ 1। ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾવਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅવੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇਨ 2 ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਕਰੁਣਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ॰… ਮੁਦਿਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ॰… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ। ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾવਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅવੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇਨ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ।
‘‘Katamo ca, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca? Idha, bhante, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ 3. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 4 pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati. Ayaṃ vuccati, bhante, appamāṇā cetovimutti.
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ।
‘‘Katamā ca, bhante, ākiñcaññā cetovimutti? Idha, bhante, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma, ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhante, ākiñcaññā cetovimutti.
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਞ੍ਞਤਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ વਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋ વਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋ વਾ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਅਤ੍ਤੇਨ વਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ વਾ’ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਞ੍ਞਤਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ।
‘‘Katamā ca, bhante, suññatā cetovimutti? Idha, bhante, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati – ‘suññamidaṃ attena vā attaniyena vā’ti. Ayaṃ vuccati, bhante, suññatā cetovimutti.
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਚੇવ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਚ।
‘‘Katamā ca, bhante, animittā cetovimutti? Idha, bhante, bhikkhu sabbanimittānaṃ amanasikārā animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhante, animittā cetovimutti. Ayaṃ kho, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca.
‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇવ ਨਾਨਂ? ਰਾਗੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਮਾਣਕਰਣੋ, ਦੋਸੋ ਪਮਾਣਕਰਣੋ, ਮੋਹੋ ਪਮਾਣਕਰਣੋ। ਤੇ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਙ੍ਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ। ਯਾવਤਾ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਤਾਸਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ। ਸਾ ਖੋ ਪਨ ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਸੁਞ੍ਞਾ ਰਾਗੇਨ, ਸੁਞ੍ਞਾ ਦੋਸੇਨ, ਸੁਞ੍ਞਾ ਮੋਹੇਨ। ਰਾਗੋ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਿਞ੍ਚਨਂ, ਦੋਸੋ ਕਿਞ੍ਚਨਂ, ਮੋਹੋ ਕਿਞ੍ਚਨਂ। ਤੇ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਙ੍ਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ। ਯਾવਤਾ ਖੋ , ਭਨ੍ਤੇ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਤਾਸਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ। ਸਾ ਖੋ ਪਨ ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਸੁਞ੍ਞਾ ਰਾਗੇਨ, ਸੁਞ੍ਞਾ ਦੋਸੇਨ, ਸੁਞ੍ਞਾ ਮੋਹੇਨ। ਰਾਗੋ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣੋ, ਦੋਸੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣੋ, ਮੋਹੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣੋ। ਤੇ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਙ੍ਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ। ਯਾવਤਾ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਤਾਸਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ। ਸਾ ਖੋ ਪਨ ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਸੁਞ੍ਞਾ ਰਾਗੇਨ, ਸੁਞ੍ਞਾ ਦੋਸੇਨ, ਸੁਞ੍ਞਾ ਮੋਹੇਨ। ਅਯਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਯਾਯੋ ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇવ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਲਾਭਾ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਸੁਲਦ੍ਧਂ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ! ਯਸ੍ਸ ਤੇ ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਬੁਦ੍ਧવਚਨੇ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁ ਕਮਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Katamo ca, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā ekatthā byañjanameva nānaṃ? Rāgo, bhante, pamāṇakaraṇo, doso pamāṇakaraṇo, moho pamāṇakaraṇo. Te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Yāvatā kho, bhante, appamāṇā cetovimuttiyo, akuppā tāsaṃ cetovimutti aggamakkhāyati. Sā kho pana akuppā cetovimutti suññā rāgena, suññā dosena, suññā mohena. Rāgo kho, bhante, kiñcanaṃ, doso kiñcanaṃ, moho kiñcanaṃ. Te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Yāvatā kho , bhante, ākiñcaññā cetovimuttiyo, akuppā tāsaṃ cetovimutti aggamakkhāyati. Sā kho pana akuppā cetovimutti suññā rāgena, suññā dosena, suññā mohena. Rāgo kho, bhante, nimittakaraṇo, doso nimittakaraṇo, moho nimittakaraṇo. Te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Yāvatā kho, bhante, animittā cetovimuttiyo, akuppā tāsaṃ cetovimutti aggamakkhāyati. Sā kho pana akuppā cetovimutti suññā rāgena, suññā dosena, suññā mohena. Ayaṃ kho, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā ekatthā byañjanameva nāna’’nti. ‘‘Lābhā te, gahapati, suladdhaṃ te, gahapati! Yassa te gambhīre buddhavacane paññācakkhu kamatī’’ti. Sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੭. ਗੋਦਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Godattasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੭. ਗੋਦਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Godattasuttavaṇṇanā
