| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
३. गोधसक्कसुत्तं
3. Godhasakkasuttaṃ
१०१९. कपिलवत्थुनिदानं । अथ खो महानामो सक्को येन गोधा सक्को तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा गोधं सक्कं एतदवोच – ‘‘कतिहि 1 त्वं, गोधे, धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानासि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायण’’न्ति?
1019. Kapilavatthunidānaṃ . Atha kho mahānāmo sakko yena godhā sakko tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā godhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘katihi 2 tvaṃ, godhe, dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāsi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇa’’nti?
‘‘तीहि ख्वाहं, महानाम, धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानामि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायणं। कतमेहि तीहि? इध, महानाम, अरियसावको बुद्धे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – इतिपि सो भगवा…पे॰… सत्था देवमनुस्सानं बुद्धो भगवाति। धम्मे…पे॰… सङ्घे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – सुप्पटिपन्नो भगवतो सावकसङ्घो…पे॰… अनुत्तरं पुञ्ञक्खेत्तं लोकस्साति। इमेहि ख्वाहं, महानाम, तीहि धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानामि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायणं।
‘‘Tīhi khvāhaṃ, mahānāma, dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāmi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇaṃ. Katamehi tīhi? Idha, mahānāma, ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti – suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. Imehi khvāhaṃ, mahānāma, tīhi dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāmi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇaṃ.
‘‘त्वं पन, महानाम, कतिहि धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानासि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायण’’न्ति? ‘‘चतूहि ख्वाहं, गोधे, धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानामि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायणं। कतमेहि चतूहि? इध, गोधे, अरियसावको बुद्धे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – इतिपि सो भगवा…पे॰… सत्था देवमनुस्सानं बुद्धो भगवाति। धम्मे…पे॰… सङ्घे…पे॰… अरियकन्तेहि सीलेहि समन्नागतो होति अखण्डेहि…पे॰… समाधिसंवत्तनिकेहि। इमेहि ख्वाहं, गोधे, चतूहि धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानामि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायण’’न्ति।
‘‘Tvaṃ pana, mahānāma, katihi dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāsi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇa’’nti? ‘‘Catūhi khvāhaṃ, godhe, dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāmi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇaṃ. Katamehi catūhi? Idha, godhe, ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe…pe… ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi…pe… samādhisaṃvattanikehi. Imehi khvāhaṃ, godhe, catūhi dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāmi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇa’’nti.
‘‘आगमेहि त्वं, महानाम, आगमेहि त्वं, महानाम! भगवाव एतं जानेय्य एतेहि धम्मेहि समन्नागतं वा असमन्नागतं वा’’ति। ‘‘आयाम, गोधे, येन भगवा तेनुपसङ्कमेय्याम; उपसङ्कमित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेस्सामा’’ति। अथ खो महानामो सक्को गोधा च सक्को येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्नो खो महानामो सक्को भगवन्तं एतदवोच –
‘‘Āgamehi tvaṃ, mahānāma, āgamehi tvaṃ, mahānāma! Bhagavāva etaṃ jāneyya etehi dhammehi samannāgataṃ vā asamannāgataṃ vā’’ti. ‘‘Āyāma, godhe, yena bhagavā tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā bhagavato etamatthaṃ ārocessāmā’’ti. Atha kho mahānāmo sakko godhā ca sakko yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘इधाहं , भन्ते, येन गोधा सक्को तेनुपसङ्कमिं; उपसङ्कमित्वा गोधं सक्कं एतदवोचं – ‘कतिहि त्वं, गोधे, धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानासि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायणं’? एवं वुत्ते, भन्ते, गोधा सक्को मं एतदवोच –
‘‘Idhāhaṃ , bhante, yena godhā sakko tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā godhaṃ sakkaṃ etadavocaṃ – ‘katihi tvaṃ, godhe, dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāsi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇaṃ’? Evaṃ vutte, bhante, godhā sakko maṃ etadavoca –
‘‘तीहि ख्वाहं, महानाम, धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानामि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायणं। कतमेहि तीहि? इध, महानाम, अरियसावको बुद्धे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – इतिपि सो भगवा…पे॰… सत्था देवमनुस्सानं बुद्धो भगवाति। धम्मे…पे॰… सङ्घे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – सुप्पटिपन्नो भगवतो सावकसङ्घो…पे॰… अनुत्तरं पुञ्ञक्खेत्तं लोकस्साति। इमेहि ख्वाहं, महानाम, तीहि धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानामि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायणं। त्वं पन, महानाम, कतमेहि धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानासि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायण’’न्ति?
‘‘Tīhi khvāhaṃ, mahānāma, dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāmi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇaṃ. Katamehi tīhi? Idha, mahānāma, ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti – suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. Imehi khvāhaṃ, mahānāma, tīhi dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāmi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇaṃ. Tvaṃ pana, mahānāma, katamehi dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāsi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇa’’nti?
‘‘एवं वुत्ताहं, भन्ते, गोधं सक्कं एतदवोचं – ‘चतूहि ख्वाहं, गोधे, धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानामि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायणं। कतमेहि चतूहि? इध, गोधे, अरियसावको बुद्धे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – इतिपि सो भगवा…पे॰… सत्था देवमनुस्सानं बुद्धो भगवाति। धम्मे…पे॰… सङ्घे…पे॰… अरियकन्तेहि सीलेहि समन्नागतो होति अखण्डेहि…पे॰… समाधिसंवत्तनिकेहि। इमेहि ख्वाहं, गोधे, चतूहि धम्मेहि समन्नागतं सोतापन्नपुग्गलं आजानामि अविनिपातधम्मं नियतं सम्बोधिपरायण’’’न्ति।
‘‘Evaṃ vuttāhaṃ, bhante, godhaṃ sakkaṃ etadavocaṃ – ‘catūhi khvāhaṃ, godhe, dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāmi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇaṃ. Katamehi catūhi? Idha, godhe, ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe…pe… ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi…pe… samādhisaṃvattanikehi. Imehi khvāhaṃ, godhe, catūhi dhammehi samannāgataṃ sotāpannapuggalaṃ ājānāmi avinipātadhammaṃ niyataṃ sambodhiparāyaṇa’’’nti.
‘‘एवं वुत्ते, भन्ते, गोधा सक्को मं एतदवोच – ‘आगमेहि त्वं, महानाम, आगमेहि त्वं, महानाम! भगवाव एतं जानेय्य एतेहि धम्मेहि समन्नागतं वा असमन्नागतं वा’’’ति। ‘‘इध , भन्ते, कोचिदेव धम्मो समुप्पादो उप्पज्जेय्य, एकतो अस्स भगवा एकतो भिक्खुसङ्घो च। येनेव भगवा तेनेवाहं अस्सं। एवं पसन्नं मं, भन्ते, भगवा धारेतु। इध, भन्ते, कोचिदेव धम्मो समुप्पादो उप्पज्जेय्य, एकतो अस्स भगवा एकतो भिक्खुसङ्घो भिक्खुनिसङ्घो च। येनेव भगवा तेनेवाहं अस्सं। एवं पसन्नं मं, भन्ते, भगवा धारेतु। इध, भन्ते, कोचिदेव धम्मो समुप्पादो उप्पज्जेय्य, एकतो अस्स भगवा एकतो भिक्खुसङ्घो भिक्खुनिसङ्घो च उपासका च। येनेव भगवा तेनेवाहं अस्सं। एवं पसन्नं मं, भन्ते, भगवा धारेतु। इध, भन्ते, कोचिदेव धम्मो समुप्पादो उप्पज्जेय्य, एकतो अस्स भगवा एकतो भिक्खुसङ्घो भिक्खुनिसङ्घो उपासका उपासिकायो च। येनेव भगवा तेनेवाहं अस्सं। एवं पसन्नं मं, भन्ते, भगवा धारेतु। इध, भन्ते, कोचिदेव धम्मो समुप्पादो उप्पज्जेय्य, एकतो अस्स भगवा एकतो भिक्खुसङ्घो भिक्खुनिसङ्घो उपासका उपासिकायो सदेवको च लोको समारको सब्रह्मको सस्समणब्राह्मणी पजा सदेवमनुस्सा। येनेव भगवा तेनेवाहं अस्सं। एवं पसन्नं मं, भन्ते, भगवा धारेतू’’ति। ‘‘एवंवादी त्वं, गोधे, महानामं सक्कं किं वदेसी’’ति? ‘‘एवंवादाहं, भन्ते, महानामं सक्कं न किञ्चि वदामि, अञ्ञत्र कल्याणा अञ्ञत्र कुसला’’ति। ततियं।
‘‘Evaṃ vutte, bhante, godhā sakko maṃ etadavoca – ‘āgamehi tvaṃ, mahānāma, āgamehi tvaṃ, mahānāma! Bhagavāva etaṃ jāneyya etehi dhammehi samannāgataṃ vā asamannāgataṃ vā’’’ti. ‘‘Idha , bhante, kocideva dhammo samuppādo uppajjeyya, ekato assa bhagavā ekato bhikkhusaṅgho ca. Yeneva bhagavā tenevāhaṃ assaṃ. Evaṃ pasannaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu. Idha, bhante, kocideva dhammo samuppādo uppajjeyya, ekato assa bhagavā ekato bhikkhusaṅgho bhikkhunisaṅgho ca. Yeneva bhagavā tenevāhaṃ assaṃ. Evaṃ pasannaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu. Idha, bhante, kocideva dhammo samuppādo uppajjeyya, ekato assa bhagavā ekato bhikkhusaṅgho bhikkhunisaṅgho ca upāsakā ca. Yeneva bhagavā tenevāhaṃ assaṃ. Evaṃ pasannaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu. Idha, bhante, kocideva dhammo samuppādo uppajjeyya, ekato assa bhagavā ekato bhikkhusaṅgho bhikkhunisaṅgho upāsakā upāsikāyo ca. Yeneva bhagavā tenevāhaṃ assaṃ. Evaṃ pasannaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu. Idha, bhante, kocideva dhammo samuppādo uppajjeyya, ekato assa bhagavā ekato bhikkhusaṅgho bhikkhunisaṅgho upāsakā upāsikāyo sadevako ca loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā. Yeneva bhagavā tenevāhaṃ assaṃ. Evaṃ pasannaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretū’’ti. ‘‘Evaṃvādī tvaṃ, godhe, mahānāmaṃ sakkaṃ kiṃ vadesī’’ti? ‘‘Evaṃvādāhaṃ, bhante, mahānāmaṃ sakkaṃ na kiñci vadāmi, aññatra kalyāṇā aññatra kusalā’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ३. गोधसक्कसुत्तवण्णना • 3. Godhasakkasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ३. गोधसक्कसुत्तवण्णना • 3. Godhasakkasuttavaṇṇanā
