Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೬. ಛಟ್ಠವಗ್ಗೋ
6. Chaṭṭhavaggo
೧. ಗೋಧಿಕಾದಿಚತುತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
1. Godhikādicatuttheragāthāvaṇṇanā
ವಸ್ಸತಿ ದೇವೋತಿಆದಿಕಾ ಚತಸ್ಸೋ – ಗೋಧಿಕೋ, ಸುಬಾಹು, ವಲ್ಲಿಯೋ, ಉತ್ತಿಯೋತಿ ಇಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ಥೇರಾನಂ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಇಮೇಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತಾ ಇತೋ ಚತುನವುತೇ ಕಪ್ಪೇ ಸಿದ್ಧತ್ಥಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಹಾಯಾ ಹುತ್ವಾ ವಿಚರಿಂಸು। ತೇಸು ಏಕೋ ಸಿದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವನ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಂ ಅದಾಸಿ। ದುತಿಯೋ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಚಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಿ। ತತಿಯೋ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಏಕೇನ ಪುಪ್ಫಹತ್ಥೇನ ಭಗವನ್ತಂ ಪೂಜೇಸಿ। ಚತುತ್ಥೋ ಸುಮನಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜಮಕಾಸಿ। ಏವಂ ತೇ ಸತ್ಥರಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ ಪಸುತೇನ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಪುನ ಅಪರಾಪರಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಸಹಾಯಕಾ ಹುತ್ವಾ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಪಾವಾಯಂ ಚತುನ್ನಂ ಮಲ್ಲರಾಜಾನಂ ಪುತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು। ತೇಸಂ ಗೋಧಿಕೋ, ಸುಬಾಹು, ವಲ್ಲಿಯೋ, ಉತ್ತಿಯೋತಿ ನಾಮಾನಿ ಅಕಂಸು। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಿಯಸಹಾಯಾ ಅಹೇಸುಂ। ತೇ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಅಗಮಂಸು। ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸಮಯೇ ಸತ್ಥಾ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿಗ್ರೋಧಾರಾಮೇ ವಸನ್ತೋ ಯಮಕಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಸುದ್ಧೋದನಪ್ಪಮುಖೇ ಸಕ್ಯರಾಜಾನೋ ದಮೇಸಿ। ತದಾ ತೇಪಿ ಚತ್ತಾರೋ ಮಲ್ಲರಾಜಪುತ್ತಾ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಲದ್ಧಪ್ಪಸಾದಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೧.೧-೨೩) –
Vassatidevotiādikā catasso – godhiko, subāhu, valliyo, uttiyoti imesaṃ catunnaṃ therānaṃ gāthā. Kā uppatti? Imepi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave puññāni upacinantā ito catunavute kappe siddhatthassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patvā aññamaññaṃ sahāyā hutvā vicariṃsu. Tesu eko siddhatthaṃ bhagavantaṃ piṇḍāya carantaṃ disvā kaṭacchubhikkhaṃ adāsi. Dutiyo pasannacitto hutvā pañcapatiṭṭhitena vanditvā añjaliṃ paggaṇhi. Tatiyo pasannacitto ekena pupphahatthena bhagavantaṃ pūjesi. Catuttho sumanapupphehi pūjamakāsi. Evaṃ te satthari cittaṃ pasādetvā pasutena tena puññakammena devaloke nibbattitvā puna aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā sahāyakā hutvā sāsane pabbajitvā samaṇadhammaṃ katvā amhākaṃ bhagavato kāle pāvāyaṃ catunnaṃ mallarājānaṃ puttā hutvā nibbattiṃsu. Tesaṃ godhiko, subāhu, valliyo, uttiyoti nāmāni akaṃsu. Aññamaññaṃ piyasahāyā ahesuṃ. Te kenacideva karaṇīyena kapilavatthuṃ agamaṃsu. Tasmiñca samaye satthā kapilavatthuṃ gantvā nigrodhārāme vasanto yamakapāṭihāriyaṃ dassetvā suddhodanappamukhe sakyarājāno damesi. Tadā tepi cattāro mallarājaputtā pāṭihāriyaṃ disvā laddhappasādā pabbajitvā vipassanākammaṃ karontā nacirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.11.1-23) –
‘‘ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಆಹುತೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಂ।
‘‘Suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ, āhutīnaṃ paṭiggahaṃ;
ಪವರಾ ಅಭಿನಿಕ್ಖನ್ತಂ, ವನಾ ನಿಬ್ಬನಮಾಗತಂ॥
Pavarā abhinikkhantaṃ, vanā nibbanamāgataṃ.
‘‘ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಂ ಪಾದಾಸಿಂ, ಸಿದ್ಧತ್ಥಸ್ಸ ಮಹೇಸಿನೋ।
‘‘Kaṭacchubhikkhaṃ pādāsiṃ, siddhatthassa mahesino;
ಪಞ್ಞಾಯ ಉಪಸನ್ತಸ್ಸ, ಮಹಾವೀರಸ್ಸ ತಾದಿನೋ॥
Paññāya upasantassa, mahāvīrassa tādino.
‘‘ಪದೇನಾನುಪದಾಯನ್ತಂ, ನಿಬ್ಬಾಪೇನ್ತೇ ಮಹಾಜನಂ।
‘‘Padenānupadāyantaṃ, nibbāpente mahājanaṃ;
ಉಳಾರಾ ವಿತ್ತಿ ಮೇ ಜಾತಾ, ಬುದ್ಧೇ ಆದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನೇ॥
Uḷārā vitti me jātā, buddhe ādiccabandhune.
‘‘ಚತುನ್ನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ದಾನಮದದಿಂ ತದಾ।
‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ dānamadadiṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖಾದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, bhikkhādānassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಸತ್ತಾಸೀತಿಮ್ಹಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಮಹಾರೇಣುಸನಾಮಕಾ।
‘‘Sattāsītimhito kappe, mahāreṇusanāmakā;
ಸತ್ತರತನಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಸತ್ತೇತೇ ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ॥
Sattaratanasampannā, sattete cakkavattino.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಗೋಧಿಕೋ ಥೇರೋ।
Godhiko thero.
‘‘ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ನಿಸಭಾಜಾನಿಯಂ ಯಥಾ।
‘‘Suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ, nisabhājāniyaṃ yathā;
ತಿಧಾಪಭಿನ್ನಂ ಮಾತಙ್ಗಂ, ಕುಞ್ಜರಂವ ಮಹೇಸಿನಂ॥
Tidhāpabhinnaṃ mātaṅgaṃ, kuñjaraṃva mahesinaṃ.
‘‘ಓಭಾಸೇನ್ತಂ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಉಳುರಾಜಂವ ಪೂರಿತಂ।
‘‘Obhāsentaṃ disā sabbā, uḷurājaṃva pūritaṃ;
ರಥಿಯಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಂ, ಲೋಕಜೇಟ್ಠಂ ಅಪಸ್ಸಹಂ॥
Rathiyaṃ paṭipajjantaṃ, lokajeṭṭhaṃ apassahaṃ.
‘‘ಞಾಣೇ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ, ಪಗ್ಗಹೇತ್ವಾನ ಅಞ್ಜಲಿಂ।
‘‘Ñāṇe cittaṃ pasādetvā, paggahetvāna añjaliṃ;
ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ಸಿದ್ಧತ್ಥಮಭಿವಾದಯಿಂ॥
Pasannacitto sumano, siddhatthamabhivādayiṃ.
‘‘ಚತುನ್ನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಕಮ್ಮಮಕರಿಂ ತದಾ।
‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಞಾಣಸಞ್ಞಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, ñāṇasaññāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ತೇಸತ್ತತಿಮ್ಹಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಸೋಳಸಾಸುಂ ನರುತ್ತಮಾ।
‘‘Tesattatimhito kappe, soḷasāsuṃ naruttamā;
ಸತ್ತರತನಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲಾ॥
Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಸುಬಾಹುತ್ಥೇರೋ।
Subāhutthero.
‘‘ತಿವರಾಯಂ ನಿವಾಸೀಹಂ, ಅಹೋಸಿಂ ಮಾಲಿಕೋ ತದಾ।
‘‘Tivarāyaṃ nivāsīhaṃ, ahosiṃ māliko tadā;
ಅದ್ದಸಂ ವಿರಜಂ ಬುದ್ಧಂ, ಸಿದ್ಧತ್ಥಂ ಲೋಕಪೂಜಿತಂ॥
Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, siddhatthaṃ lokapūjitaṃ.
‘‘ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ಪುಪ್ಫಹತ್ಥಮದಾಸಹಂ।
‘‘Pasannacitto sumano, pupphahatthamadāsahaṃ;
ಯತ್ಥ ಯತ್ಥುಪಪಜ್ಜಾಮಿ, ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಾಹಸಾ॥
Yattha yatthupapajjāmi, tassa kammassa vāhasā.
‘‘ಅನುಭೋಮಿ ಫಲಂ ಇಟ್ಠಂ, ಪುಬ್ಬೇ ಸುಕತಮತ್ತನೋ।
‘‘Anubhomi phalaṃ iṭṭhaṃ, pubbe sukatamattano;
ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಸುಮಲ್ಲೇಹಿ, ಪುಪ್ಫದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Parikkhitto sumallehi, pupphadānassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಚತುನ್ನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಪುಪ್ಫಮಭಿರೋಪಯಿಂ।
‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಪುಪ್ಫಪೂಜಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, pupphapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ಚತುನ್ನವುತುಪಾದಾಯ , ಠಪೇತ್ವಾ ವತ್ತಮಾನಕಂ।
‘‘Catunnavutupādāya , ṭhapetvā vattamānakaṃ;
ಪಞ್ಚರಾಜಸತಾ ತತ್ಥ, ನಜ್ಜಸಮಸನಾಮಕಾ॥
Pañcarājasatā tattha, najjasamasanāmakā.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ವಲ್ಲಿಯೋ ಥೇರೋ।
Valliyo thero.
‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥಸ್ಸ ಭಗವತೋ, ಜಾತಿಪುಪ್ಫಮದಾಸಹಂ।
‘‘Siddhatthassa bhagavato, jātipupphamadāsahaṃ;
ಪಾದೇಸು ಸತ್ತ ಪುಪ್ಫಾನಿ, ಹಾಸೇನೋಕಿರಿತಾನಿ ಮೇ॥
Pādesu satta pupphāni, hāsenokiritāni me.
‘‘ತೇನ ಕಮ್ಮೇನಹಂ ಅಜ್ಜ, ಅಭಿಭೋಮಿ ನರಾಮರೇ।
‘‘Tena kammenahaṃ ajja, abhibhomi narāmare;
ಧಾರೇಮಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ॥
Dhāremi antimaṃ dehaṃ, sammāsambuddhasāsane.
‘‘ಚತುನ್ನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಪುಪ್ಫಮಭಿರೋಪಯಿಂ।
‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಪುಪ್ಫಪೂಜಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, pupphapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ಸಮನ್ತಗನ್ಧನಾಮಾಸುಂ, ತೇರಸ ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ।
‘‘Samantagandhanāmāsuṃ, terasa cakkavattino;
ಇತೋ ಪಞ್ಚಮಕೇ ಕಪ್ಪೇ, ಚಾತುರನ್ತಾ ಜನಾಧಿಪಾ॥
Ito pañcamake kappe, cāturantā janādhipā.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೧.೧-೨೩)।
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti. (apa. thera 1.11.1-23);
ಉತ್ತಿಯೋ ಥೇರೋ।
Uttiyo thero.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಥೇರಾ ಲೋಕೇ ಪಾಕಟಾ ಪಞ್ಞಾತಾ ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತೇಹಿ ಸಕ್ಕತಾ ಗರುಕತಾ ಹುತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ಸಹೇವ ವಿಹರನ್ತಿ। ಅಥೇಕದಾ ರಾಜಾ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ತೇ ಚತ್ತಾರೋ ಥೇರೇ ರಾಜಗಹಂ ಉಪಗತೇ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ತೇಮಾಸಂ ವಸ್ಸಾವಾಸತ್ಥಾಯ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ಕುಟಿಕಾಯೋ ಕಾರೇತ್ವಾ ಸತಿಸಮ್ಮೋಸೇನ ನ ಛಾದೇಸಿ। ಥೇರಾ ಅಚ್ಛನ್ನಾಸು ಕುಟಿಕಾಸು ವಿಹರನ್ತಿ। ವಸ್ಸಕಾಲೇ ದೇವೋ ನ ವಸ್ಸತಿ। ರಾಜಾ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕಾರಣಂ ದೇವೋ ನ ವಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ, ತಂ ಕಾರಣಂ ಞತ್ವಾ, ತಾ ಕುಟಿಕಾಯೋ ಛಾದಾಪೇತ್ವಾ, ಮತ್ತಿಕಾಕಮ್ಮಂ ಚಿತ್ತಕಮ್ಮಞ್ಚ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ, ಕುಟಿಕಾಮಹಂ ಕರೋನ್ತೋ ಮಹತೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಾನಂ ಅದಾಸಿ। ಥೇರಾ ರಞ್ಞೋ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಕುಟಿಕಾಯೋ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಮೇತ್ತಾಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಸಮಾಪಜ್ಜಿಂಸು। ಅಥುತ್ತರಪಾಚೀನದಿಸತೋ ಮಹಾಮೇಘೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಥೇರಾನಂ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾನಕ್ಖಣೇಯೇವ ವಸ್ಸಿತುಂ ಆರಭಿ। ತೇಸು ಗೋಧಿಕತ್ಥೇರೋ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಸಹ ಮೇಘಗಜ್ಜಿತೇನ –
Arahattaṃ pana patvā ime cattāropi therā loke pākaṭā paññātā rājarājamahāmattehi sakkatā garukatā hutvā araññe saheva viharanti. Athekadā rājā bimbisāro te cattāro there rājagahaṃ upagate upasaṅkamitvā vanditvā temāsaṃ vassāvāsatthāya nimantetvā tesaṃ pāṭiyekkaṃ kuṭikāyo kāretvā satisammosena na chādesi. Therā acchannāsu kuṭikāsu viharanti. Vassakāle devo na vassati. Rājā ‘‘kiṃ nu kho kāraṇaṃ devo na vassatī’’ti cintento, taṃ kāraṇaṃ ñatvā, tā kuṭikāyo chādāpetvā, mattikākammaṃ cittakammañca kārāpetvā, kuṭikāmahaṃ karonto mahato bhikkhusaṅghassa dānaṃ adāsi. Therā rañño anukampāya kuṭikāyo pavisitvā mettāsamāpattiyo samāpajjiṃsu. Athuttarapācīnadisato mahāmegho uṭṭhahitvā therānaṃ samāpattito vuṭṭhānakkhaṇeyeva vassituṃ ārabhi. Tesu godhikatthero samāpattito vuṭṭhāya saha meghagajjitena –
೫೧.
51.
‘‘ವಸ್ಸತಿ ದೇವೋ ಯಥಾ ಸುಗೀತಂ, ಛನ್ನಾ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಸುಖಾ ನಿವಾತಾ।
‘‘Vassati devo yathā sugītaṃ, channā me kuṭikā sukhā nivātā;
ಚಿತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಮಯ್ಹಂ, ಅಥ ಚೇ ಪತ್ಥಯಸಿ ಪವಸ್ಸ ದೇವಾ’’ತಿ॥ –
Cittaṃ susamāhitañca mayhaṃ, atha ce patthayasi pavassa devā’’ti. –
ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Imaṃ gāthaṃ abhāsi.
ತತ್ಥ ವಸ್ಸತೀತಿ ಸಿಞ್ಚತಿ ವುಟ್ಠಿಧಾರಂ ಪವೇಚ್ಛತಿ। ದೇವೋತಿ ಮೇಘೋ। ಯಥಾ ಸುಗೀತನ್ತಿ ಸುನ್ದರಗೀತಂ ವಿಯ ಗಜ್ಜನ್ತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಮೇಘೋ ಹಿ ವಸ್ಸನಕಾಲೇ ಸತಪಟಲಸಹಸ್ಸಪಟಲೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಥನಯನ್ತೋ ವಿಜ್ಜುತಾ ನಿಚ್ಛಾರೇನ್ತೋವ ಸೋಭತಿ, ನ ಕೇವಲೋ। ತಸ್ಮಾ ಸಿನಿದ್ಧಮಧುರಗಮ್ಭೀರನಿಗ್ಘೋಸೋ ವಸ್ಸತಿ ದೇವೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನ ಸದ್ದತೋ ಅನುಪಪೀಳಿತಂ ಆಹ ‘‘ಛನ್ನಾ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ ಸುಖಾ ನಿವಾತಾ’’ತಿ। ಯಥಾ ನ ದೇವೋ ವಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ತಿಣಾದೀಹಿ ಛಾದಿತಾ ಅಯಂ ಮೇ ಕುಟಿಕಾ, ತೇನ ವುಟ್ಠಿವಸ್ಸೇನ ಅನುಪಪೀಳಿತಂ ಆಹ। ಪರಿಭೋಗಸುಖಸ್ಸ ಉತುಸಪ್ಪಾಯಉತುಸುಖಸ್ಸ ಚ ಸಬ್ಭಾವತೋ ಸುಖಾ। ಫುಸಿತಗ್ಗಳಪಿಹಿತವಾತಪಾನತಾಹಿ ವಾತಪರಿಸ್ಸಯರಹಿತಾ। ಉಭಯೇನಪಿ ಆವಾಸಸಪ್ಪಾಯವಸೇನ ಅನುಪಪೀಳಿತಂ ಆಹ। ಚಿತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಞ್ಚ ಮಯ್ಹನ್ತಿ ಚಿತ್ತಞ್ಚ ಮಮ ಸುಟ್ಠು ಸಮಾಹಿತಂ ಅನುತ್ತರಸಮಾಧಿನಾ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣೇ ಸುಟ್ಠು ಅಪ್ಪಿತಂ, ಏತೇನ ಅಬ್ಭನ್ತರಪರಿಸ್ಸಯಾಭಾವತೋ ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಥ ಚೇ ಪತ್ಥಯಸೀತಿ ಅಥ ಇದಾನಿ ಪತ್ಥಯಸಿ ಚೇ, ಯದಿ ಇಚ್ಛಸಿ। ಪವಸ್ಸಾತಿ ಸಿಞ್ಚ ಉದಕಂ ಪಗ್ಘರ ವುಟ್ಠಿಧಾರಂ ಪವೇಚ್ಛ। ದೇವಾತಿ ಮೇಘಂ ಆಲಪತಿ।
Tattha vassatīti siñcati vuṭṭhidhāraṃ pavecchati. Devoti megho. Yathā sugītanti sundaragītaṃ viya gajjantoti adhippāyo. Megho hi vassanakāle satapaṭalasahassapaṭalo uṭṭhahitvā thanayanto vijjutā nicchārentova sobhati, na kevalo. Tasmā siniddhamadhuragambhīranigghoso vassati devoti dasseti. Tena saddato anupapīḷitaṃ āha ‘‘channā me kuṭikā sukhā nivātā’’ti. Yathā na devo vassati, evaṃ tiṇādīhi chāditā ayaṃ me kuṭikā, tena vuṭṭhivassena anupapīḷitaṃ āha. Paribhogasukhassa utusappāyautusukhassa ca sabbhāvato sukhā. Phusitaggaḷapihitavātapānatāhi vātaparissayarahitā. Ubhayenapi āvāsasappāyavasena anupapīḷitaṃ āha. Cittaṃ susamāhitañca mayhanti cittañca mama suṭṭhu samāhitaṃ anuttarasamādhinā nibbānārammaṇe suṭṭhu appitaṃ, etena abbhantaraparissayābhāvato appossukkataṃ dasseti. Atha ce patthayasīti atha idāni patthayasi ce, yadi icchasi. Pavassāti siñca udakaṃ pagghara vuṭṭhidhāraṃ paveccha. Devāti meghaṃ ālapati.
ಗೋಧಿಕತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Godhikattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೧. ಗೋಧಿಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 1. Godhikattheragāthā