Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
౩. గోధికసుత్తవణ్ణనా
3. Godhikasuttavaṇṇanā
౧౫౯. తతియే ఇసిగిలిపస్సేతి ఇసిగిలిస్స నామ పబ్బతస్స పస్సే. కాళసిలాయన్తి కాళవణ్ణాయ సిలాయం. సామయికం చేతోవిముత్తిన్తి అప్పితప్పితక్ఖణే పచ్చనీకధమ్మేహి విముచ్చతి, ఆరమ్మణే చ అధిముచ్చతీతి లోకియసమాపత్తి సామయికా చేతోవిముత్తి నామ. ఫుసీతి పటిలభి. పరిహాయీతి కస్మా యావ ఛట్ఠం పరిహాయి? సాబాధత్తా. థేరస్స కిర వాతపిత్తసేమ్హవసేన అనుసాయికో ఆబాధో అత్థి, తేన సమాధిస్స సప్పాయే ఉపకారకధమ్మే పూరేతుం న సక్కోతి, అప్పితప్పితాయ సమాపత్తియా పరిహాయతి.
159. Tatiye isigilipasseti isigilissa nāma pabbatassa passe. Kāḷasilāyanti kāḷavaṇṇāya silāyaṃ. Sāmayikaṃ cetovimuttinti appitappitakkhaṇe paccanīkadhammehi vimuccati, ārammaṇe ca adhimuccatīti lokiyasamāpatti sāmayikā cetovimutti nāma. Phusīti paṭilabhi. Parihāyīti kasmā yāva chaṭṭhaṃ parihāyi? Sābādhattā. Therassa kira vātapittasemhavasena anusāyiko ābādho atthi, tena samādhissa sappāye upakārakadhamme pūretuṃ na sakkoti, appitappitāya samāpattiyā parihāyati.
యంనూనాహం సత్థం ఆహరేయ్యన్తి సో కిర చిన్తేసి, యస్మా పరిహీనజ్ఝానస్స కాలఙ్కరోతో అనిబద్ధా గతి హోతి, అపరిహీనజ్ఝానస్స నిబద్ధా గతి హోతి, బ్రహ్మలోకే నిబ్బత్తతి, తస్మా సత్థం ఆహరితుకామో అహోసి. ఉపసఙ్కమీతి – ‘‘అయం సమణో సత్థం ఆహరితుకామో, సత్థాహరణఞ్చ నామేతం కాయే చ జీవితే చ అనపేక్ఖస్స హోతి. యో ఏవం కాయే చ జీవితే చ అనపేక్ఖో హోతి, సో మూలకమ్మట్ఠానం సమ్మసిత్వా అరహత్తమ్పి గహేతుం సమత్థో హోతి, మయా పన పటిబాహితోపి ఏస న ఓరమిస్సతి, సత్థారా పటిబాహితో ఓరమిస్సతీ’’తి థేరస్స అత్థకామో వియ హుత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి.
Yaṃnūnāhaṃ satthaṃ āhareyyanti so kira cintesi, yasmā parihīnajjhānassa kālaṅkaroto anibaddhā gati hoti, aparihīnajjhānassa nibaddhā gati hoti, brahmaloke nibbattati, tasmā satthaṃ āharitukāmo ahosi. Upasaṅkamīti – ‘‘ayaṃ samaṇo satthaṃ āharitukāmo, satthāharaṇañca nāmetaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhassa hoti. Yo evaṃ kāye ca jīvite ca anapekkho hoti, so mūlakammaṭṭhānaṃ sammasitvā arahattampi gahetuṃ samattho hoti, mayā pana paṭibāhitopi esa na oramissati, satthārā paṭibāhito oramissatī’’ti therassa atthakāmo viya hutvā yena bhagavā tenupasaṅkami.
జలాతి జలమానా. పాదే వన్దామి చక్ఖుమాతి పఞ్చహి చక్ఖూహి చక్ఖుమా తవ పాదే వన్దామి. జుతిన్ధరాతి ఆనుభావధరా. అప్పత్తమానసోతి అప్పత్తఅరహత్తో. సేఖోతి సీలాదీని సిక్ఖమానో సకరణీయో. జనే సుతాతి జనే విస్సుతా. సత్థం ఆహరితం హోతీతి థేరో కిర ‘‘కిం మయ్హం ఇమినా జీవితేనా’’తి? ఉత్తానో నిపజ్జిత్వా సత్థేన గలనాళిం ఛిన్ది, దుక్ఖా వేదనా ఉప్పజ్జింసు. థేరో వేదనం విక్ఖమ్భేత్వా తంయేవ వేదనం పరిగ్గహేత్వా సతిం ఉపట్ఠపేత్వా మూలకమ్మట్ఠానం సమ్మసన్తో అరహత్తం పత్వా సమసీసీ హుత్వా పరినిబ్బాయి. సమసీసీ నామ తివిధో హోతి ఇరియాపథసమసీసీ, రోగసమసీసీ, జీవితసమసీసీతి.
Jalāti jalamānā. Pāde vandāmi cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhumā tava pāde vandāmi. Jutindharāti ānubhāvadharā. Appattamānasoti appattaarahatto. Sekhoti sīlādīni sikkhamāno sakaraṇīyo. Jane sutāti jane vissutā. Satthaṃ āharitaṃ hotīti thero kira ‘‘kiṃ mayhaṃ iminā jīvitenā’’ti? Uttāno nipajjitvā satthena galanāḷiṃ chindi, dukkhā vedanā uppajjiṃsu. Thero vedanaṃ vikkhambhetvā taṃyeva vedanaṃ pariggahetvā satiṃ upaṭṭhapetvā mūlakammaṭṭhānaṃ sammasanto arahattaṃ patvā samasīsī hutvā parinibbāyi. Samasīsī nāma tividho hoti iriyāpathasamasīsī, rogasamasīsī, jīvitasamasīsīti.
తత్థ యో ఠానాదీసు ఇరియాపథేసు అఞ్ఞతరం అధిట్ఠాయ – ‘‘ఇమం అకోపేత్వావ అరహత్తం పాపుణిస్సామీ’’తి విపస్సనం పట్ఠపేతి, అథస్స అరహత్తప్పత్తి చ ఇరియాపథకోపనఞ్చ ఏకప్పహారేనేవ హోతి. అయం ఇరియాపథసమసీసీ నామ. యో పన చక్ఖురోగాదీసు అఞ్ఞతరస్మిం సతి – ‘‘ఇతో అనుట్ఠితోవ అరహత్తం పాపుణిస్సామీ’’తి విపస్సనం పట్ఠపేతి, అథస్స అరహత్తప్పత్తి చ రోగతో వుట్ఠానఞ్చ ఏకప్పహారేనేవ హోతి. అయం రోగసమసీసీ నామ. కేచి పన తస్మింయేవ ఇరియాపథే తస్మిఞ్చ రోగే పరినిబ్బానవసేనేత్థ సమసీసితం పఞ్ఞాపేన్తి. యస్స పన ఆసవక్ఖయో చ జీవితక్ఖయో చ ఏకప్పహారేనేవ హోతి. అయం జీవితసమసీసీ నామ. వుత్తమ్పి చేతం – ‘‘యస్స పుగ్గలస్స అపుబ్బం అచరిమం ఆసవపరియాదానఞ్చ హోతి జీవితపరియాదానఞ్చ, అయం వుచ్చతి పుగ్గలో సమసీసీ’’తి (పు॰ ప॰ ౧౬).
Tattha yo ṭhānādīsu iriyāpathesu aññataraṃ adhiṭṭhāya – ‘‘imaṃ akopetvāva arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca iriyāpathakopanañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ iriyāpathasamasīsī nāma. Yo pana cakkhurogādīsu aññatarasmiṃ sati – ‘‘ito anuṭṭhitova arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca rogato vuṭṭhānañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ rogasamasīsī nāma. Keci pana tasmiṃyeva iriyāpathe tasmiñca roge parinibbānavasenettha samasīsitaṃ paññāpenti. Yassa pana āsavakkhayo ca jīvitakkhayo ca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ jīvitasamasīsī nāma. Vuttampi cetaṃ – ‘‘yassa puggalassa apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca, ayaṃ vuccati puggalo samasīsī’’ti (pu. pa. 16).
ఏత్థ చ పవత్తిసీసం కిలేససీసన్తి ద్వే సీసాని. తత్థ పవత్తిసీసం నామ జీవితిన్ద్రియం, కిలేససీసం నామ అవిజ్జా. తేసు జీవితిన్ద్రియం చుతిచిత్తం ఖేపేతి, అవిజ్జా మగ్గచిత్తం. ద్విన్నం చిత్తానం ఏకతో ఉప్పాదో నత్థి. మగ్గానన్తరం పన ఫలం, ఫలానన్తరం భవఙ్గం, భవఙ్గతో వుట్ఠాయ పచ్చవేక్ఖణం, తం పరిపుణ్ణం వా హోతి అపరిపుణ్ణం వా. తిఖిణేన అసినా సీసే ఛిజ్జన్తేపి హి ఏకో వా ద్వే వా పచ్చవేక్ఖణవారా అవస్సం ఉప్పజ్జన్తియేవ, చిత్తానం పన లహుపరివత్తితాయ ఆసవక్ఖయో చ జీవితపరియాదానఞ్చ ఏకక్ఖణే వియ పఞ్ఞాయతి.
Ettha ca pavattisīsaṃ kilesasīsanti dve sīsāni. Tattha pavattisīsaṃ nāma jīvitindriyaṃ, kilesasīsaṃ nāma avijjā. Tesu jīvitindriyaṃ cuticittaṃ khepeti, avijjā maggacittaṃ. Dvinnaṃ cittānaṃ ekato uppādo natthi. Maggānantaraṃ pana phalaṃ, phalānantaraṃ bhavaṅgaṃ, bhavaṅgato vuṭṭhāya paccavekkhaṇaṃ, taṃ paripuṇṇaṃ vā hoti aparipuṇṇaṃ vā. Tikhiṇena asinā sīse chijjantepi hi eko vā dve vā paccavekkhaṇavārā avassaṃ uppajjantiyeva, cittānaṃ pana lahuparivattitāya āsavakkhayo ca jīvitapariyādānañca ekakkhaṇe viya paññāyati.
సమూలం తణ్హమబ్బుయ్హాతి అవిజ్జామూలేన సమూలకం తణ్హం అరహత్తమగ్గేన ఉప్పాటేత్వా. పరినిబ్బుతోతి అనుపాదిసేసనిబ్బానేన పరినిబ్బుతో.
Samūlaṃ taṇhamabbuyhāti avijjāmūlena samūlakaṃ taṇhaṃ arahattamaggena uppāṭetvā. Parinibbutoti anupādisesanibbānena parinibbuto.
వివత్తక్ఖన్ధన్తి పరివత్తక్ఖన్ధం. సేమానన్తి ఉత్తానం హుత్వా సయితం హోతి. థేరో పన కిఞ్చాపి ఉత్తానకో సయితో, తథాపిస్స దక్ఖిణేన పస్సేన పరిచితసయనత్తా సీసం దక్ఖిణతోవ పరివత్తిత్వా ఠితం. ధూమాయితత్తన్తి ధూమాయితభావం. తస్మిం హి ఖణే ధూమవలాహకా వియ తిమిరవలాహకా వియ చ ఉట్ఠహింసు. విఞ్ఞాణం సమన్వేసతీతి పటిసన్ధిచిత్తం పరియేసతి. అప్పతిట్ఠితేనాతి పటిసన్ధివిఞ్ఞాణేన అప్పతిట్ఠితేన, అప్పతిట్ఠితకారణాతి అత్థో. బేలువపణ్డువీణన్తి బేలువపక్కం వియ పణ్డువణ్ణం సువణ్ణమహావీణం. ఆదాయాతి కచ్ఛే ఠపేత్వా. ఉపసఙ్కమీతి ‘‘గోధికత్థేరస్స నిబ్బత్తట్ఠానం న జానామి, సమణం గోతమం పుచ్ఛిత్వా నిక్కఙ్ఖో భవిస్సామీ’’తి ఖుద్దకదారకవణ్ణీ హుత్వా ఉపసఙ్కమి. నాధిగచ్ఛామీతి న పస్సామి. సోకపరేతస్సాతి సోకేన ఫుట్ఠస్స. అభస్సథాతి పాదపిట్ఠియం పతితా. తతియం.
Vivattakkhandhanti parivattakkhandhaṃ. Semānanti uttānaṃ hutvā sayitaṃ hoti. Thero pana kiñcāpi uttānako sayito, tathāpissa dakkhiṇena passena paricitasayanattā sīsaṃ dakkhiṇatova parivattitvā ṭhitaṃ. Dhūmāyitattanti dhūmāyitabhāvaṃ. Tasmiṃ hi khaṇe dhūmavalāhakā viya timiravalāhakā viya ca uṭṭhahiṃsu. Viññāṇaṃ samanvesatīti paṭisandhicittaṃ pariyesati. Appatiṭṭhitenāti paṭisandhiviññāṇena appatiṭṭhitena, appatiṭṭhitakāraṇāti attho. Beluvapaṇḍuvīṇanti beluvapakkaṃ viya paṇḍuvaṇṇaṃ suvaṇṇamahāvīṇaṃ. Ādāyāti kacche ṭhapetvā. Upasaṅkamīti ‘‘godhikattherassa nibbattaṭṭhānaṃ na jānāmi, samaṇaṃ gotamaṃ pucchitvā nikkaṅkho bhavissāmī’’ti khuddakadārakavaṇṇī hutvā upasaṅkami. Nādhigacchāmīti na passāmi. Sokaparetassāti sokena phuṭṭhassa. Abhassathāti pādapiṭṭhiyaṃ patitā. Tatiyaṃ.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౩. గోధికసుత్తం • 3. Godhikasuttaṃ
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ౩. గోధికసుత్తవణ్ణనా • 3. Godhikasuttavaṇṇanā