| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៣. គោធិកសុត្តវណ្ណនា
3. Godhikasuttavaṇṇanā
១៥៩. តតិយេ ឥសិគិលិបស្សេតិ ឥសិគិលិស្ស នាម បព្ពតស្ស បស្សេ។ កាឡសិលាយន្តិ កាឡវណ្ណាយ សិលាយំ។ សាមយិកំ ចេតោវិមុត្តិន្តិ អប្បិតប្បិតក្ខណេ បច្ចនីកធម្មេហិ វិមុច្ចតិ, អារម្មណេ ច អធិមុច្ចតីតិ លោកិយសមាបត្តិ សាមយិកា ចេតោវិមុត្តិ នាម។ ផុសីតិ បដិលភិ។ បរិហាយីតិ កស្មា យាវ ឆដ្ឋំ បរិហាយិ? សាពាធត្តា។ ថេរស្ស កិរ វាតបិត្តសេម្ហវសេន អនុសាយិកោ អាពាធោ អត្ថិ, តេន សមាធិស្ស សប្បាយេ ឧបការកធម្មេ បូរេតុំ ន សក្កោតិ, អប្បិតប្បិតាយ សមាបត្តិយា បរិហាយតិ។
159. Tatiye isigilipasseti isigilissa nāma pabbatassa passe. Kāḷasilāyanti kāḷavaṇṇāya silāyaṃ. Sāmayikaṃ cetovimuttinti appitappitakkhaṇe paccanīkadhammehi vimuccati, ārammaṇe ca adhimuccatīti lokiyasamāpatti sāmayikā cetovimutti nāma. Phusīti paṭilabhi. Parihāyīti kasmā yāva chaṭṭhaṃ parihāyi? Sābādhattā. Therassa kira vātapittasemhavasena anusāyiko ābādho atthi, tena samādhissa sappāye upakārakadhamme pūretuṃ na sakkoti, appitappitāya samāpattiyā parihāyati.
យំនូនាហំ សត្ថំ អាហរេយ្យន្តិ សោ កិរ ចិន្តេសិ, យស្មា បរិហីនជ្ឈានស្ស កាលង្ករោតោ អនិពទ្ធា គតិ ហោតិ, អបរិហីនជ្ឈានស្ស និពទ្ធា គតិ ហោតិ, ព្រហ្មលោកេ និព្ពត្តតិ, តស្មា សត្ថំ អាហរិតុកាមោ អហោសិ។ ឧបសង្កមីតិ – ‘‘អយំ សមណោ សត្ថំ អាហរិតុកាមោ, សត្ថាហរណញ្ច នាមេតំ កាយេ ច ជីវិតេ ច អនបេក្ខស្ស ហោតិ។ យោ ឯវំ កាយេ ច ជីវិតេ ច អនបេក្ខោ ហោតិ, សោ មូលកម្មដ្ឋានំ សម្មសិត្វា អរហត្តម្បិ គហេតុំ សមត្ថោ ហោតិ, មយា បន បដិពាហិតោបិ ឯស ន ឱរមិស្សតិ, សត្ថារា បដិពាហិតោ ឱរមិស្សតី’’តិ ថេរស្ស អត្ថកាមោ វិយ ហុត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ។
Yaṃnūnāhaṃ satthaṃ āhareyyanti so kira cintesi, yasmā parihīnajjhānassa kālaṅkaroto anibaddhā gati hoti, aparihīnajjhānassa nibaddhā gati hoti, brahmaloke nibbattati, tasmā satthaṃ āharitukāmo ahosi. Upasaṅkamīti – ‘‘ayaṃ samaṇo satthaṃ āharitukāmo, satthāharaṇañca nāmetaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhassa hoti. Yo evaṃ kāye ca jīvite ca anapekkho hoti, so mūlakammaṭṭhānaṃ sammasitvā arahattampi gahetuṃ samattho hoti, mayā pana paṭibāhitopi esa na oramissati, satthārā paṭibāhito oramissatī’’ti therassa atthakāmo viya hutvā yena bhagavā tenupasaṅkami.
ជលាតិ ជលមានា។ បាទេ វន្ទាមិ ចក្ខុមាតិ បញ្ចហិ ចក្ខូហិ ចក្ខុមា តវ បាទេ វន្ទាមិ។ ជុតិន្ធរាតិ អានុភាវធរា។ អប្បត្តមានសោតិ អប្បត្តអរហត្តោ។ សេខោតិ សីលាទីនិ សិក្ខមានោ សករណីយោ។ ជនេ សុតាតិ ជនេ វិស្សុតា។ សត្ថំ អាហរិតំ ហោតីតិ ថេរោ កិរ ‘‘កិំ មយ្ហំ ឥមិនា ជីវិតេនា’’តិ? ឧត្តានោ និបជ្ជិត្វា សត្ថេន គលនាឡិំ ឆិន្ទិ, ទុក្ខា វេទនា ឧប្បជ្ជិំសុ។ ថេរោ វេទនំ វិក្ខម្ភេត្វា តំយេវ វេទនំ បរិគ្គហេត្វា សតិំ ឧបដ្ឋបេត្វា មូលកម្មដ្ឋានំ សម្មសន្តោ អរហត្តំ បត្វា សមសីសី ហុត្វា បរិនិព្ពាយិ។ សមសីសី នាម តិវិធោ ហោតិ ឥរិយាបថសមសីសី, រោគសមសីសី, ជីវិតសមសីសីតិ។
Jalāti jalamānā. Pāde vandāmi cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhumā tava pāde vandāmi. Jutindharāti ānubhāvadharā. Appattamānasoti appattaarahatto. Sekhoti sīlādīni sikkhamāno sakaraṇīyo. Jane sutāti jane vissutā. Satthaṃ āharitaṃ hotīti thero kira ‘‘kiṃ mayhaṃ iminā jīvitenā’’ti? Uttāno nipajjitvā satthena galanāḷiṃ chindi, dukkhā vedanā uppajjiṃsu. Thero vedanaṃ vikkhambhetvā taṃyeva vedanaṃ pariggahetvā satiṃ upaṭṭhapetvā mūlakammaṭṭhānaṃ sammasanto arahattaṃ patvā samasīsī hutvā parinibbāyi. Samasīsī nāma tividho hoti iriyāpathasamasīsī, rogasamasīsī, jīvitasamasīsīti.
តត្ថ យោ ឋានាទីសុ ឥរិយាបថេសុ អញ្ញតរំ អធិដ្ឋាយ – ‘‘ឥមំ អកោបេត្វាវ អរហត្តំ បាបុណិស្សាមី’’តិ វិបស្សនំ បដ្ឋបេតិ, អថស្ស អរហត្តប្បត្តិ ច ឥរិយាបថកោបនញ្ច ឯកប្បហារេនេវ ហោតិ។ អយំ ឥរិយាបថសមសីសី នាម។ យោ បន ចក្ខុរោគាទីសុ អញ្ញតរស្មិំ សតិ – ‘‘ឥតោ អនុដ្ឋិតោវ អរហត្តំ បាបុណិស្សាមី’’តិ វិបស្សនំ បដ្ឋបេតិ, អថស្ស អរហត្តប្បត្តិ ច រោគតោ វុដ្ឋានញ្ច ឯកប្បហារេនេវ ហោតិ។ អយំ រោគសមសីសី នាម។ កេចិ បន តស្មិំយេវ ឥរិយាបថេ តស្មិញ្ច រោគេ បរិនិព្ពានវសេនេត្ថ សមសីសិតំ បញ្ញាបេន្តិ។ យស្ស បន អាសវក្ខយោ ច ជីវិតក្ខយោ ច ឯកប្បហារេនេវ ហោតិ។ អយំ ជីវិតសមសីសី នាម។ វុត្តម្បិ ចេតំ – ‘‘យស្ស បុគ្គលស្ស អបុព្ពំ អចរិមំ អាសវបរិយាទានញ្ច ហោតិ ជីវិតបរិយាទានញ្ច, អយំ វុច្ចតិ បុគ្គលោ សមសីសី’’តិ (បុ. ប. ១៦)។
Tattha yo ṭhānādīsu iriyāpathesu aññataraṃ adhiṭṭhāya – ‘‘imaṃ akopetvāva arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca iriyāpathakopanañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ iriyāpathasamasīsī nāma. Yo pana cakkhurogādīsu aññatarasmiṃ sati – ‘‘ito anuṭṭhitova arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca rogato vuṭṭhānañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ rogasamasīsī nāma. Keci pana tasmiṃyeva iriyāpathe tasmiñca roge parinibbānavasenettha samasīsitaṃ paññāpenti. Yassa pana āsavakkhayo ca jīvitakkhayo ca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ jīvitasamasīsī nāma. Vuttampi cetaṃ – ‘‘yassa puggalassa apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca, ayaṃ vuccati puggalo samasīsī’’ti (pu. pa. 16).
ឯត្ថ ច បវត្តិសីសំ កិលេសសីសន្តិ ទ្វេ សីសានិ។ តត្ថ បវត្តិសីសំ នាម ជីវិតិន្ទ្រិយំ, កិលេសសីសំ នាម អវិជ្ជា។ តេសុ ជីវិតិន្ទ្រិយំ ចុតិចិត្តំ ខេបេតិ, អវិជ្ជា មគ្គចិត្តំ។ ទ្វិន្នំ ចិត្តានំ ឯកតោ ឧប្បាទោ នត្ថិ។ មគ្គានន្តរំ បន ផលំ, ផលានន្តរំ ភវង្គំ, ភវង្គតោ វុដ្ឋាយ បច្ចវេក្ខណំ, តំ បរិបុណ្ណំ វា ហោតិ អបរិបុណ្ណំ វា។ តិខិណេន អសិនា សីសេ ឆិជ្ជន្តេបិ ហិ ឯកោ វា ទ្វេ វា បច្ចវេក្ខណវារា អវស្សំ ឧប្បជ្ជន្តិយេវ, ចិត្តានំ បន លហុបរិវត្តិតាយ អាសវក្ខយោ ច ជីវិតបរិយាទានញ្ច ឯកក្ខណេ វិយ បញ្ញាយតិ។
Ettha ca pavattisīsaṃ kilesasīsanti dve sīsāni. Tattha pavattisīsaṃ nāma jīvitindriyaṃ, kilesasīsaṃ nāma avijjā. Tesu jīvitindriyaṃ cuticittaṃ khepeti, avijjā maggacittaṃ. Dvinnaṃ cittānaṃ ekato uppādo natthi. Maggānantaraṃ pana phalaṃ, phalānantaraṃ bhavaṅgaṃ, bhavaṅgato vuṭṭhāya paccavekkhaṇaṃ, taṃ paripuṇṇaṃ vā hoti aparipuṇṇaṃ vā. Tikhiṇena asinā sīse chijjantepi hi eko vā dve vā paccavekkhaṇavārā avassaṃ uppajjantiyeva, cittānaṃ pana lahuparivattitāya āsavakkhayo ca jīvitapariyādānañca ekakkhaṇe viya paññāyati.
សមូលំ តណ្ហមព្ពុយ្ហាតិ អវិជ្ជាមូលេន សមូលកំ តណ្ហំ អរហត្តមគ្គេន ឧប្បាដេត្វា។ បរិនិព្ពុតោតិ អនុបាទិសេសនិព្ពានេន បរិនិព្ពុតោ។
Samūlaṃ taṇhamabbuyhāti avijjāmūlena samūlakaṃ taṇhaṃ arahattamaggena uppāṭetvā. Parinibbutoti anupādisesanibbānena parinibbuto.
វិវត្តក្ខន្ធន្តិ បរិវត្តក្ខន្ធំ។ សេមានន្តិ ឧត្តានំ ហុត្វា សយិតំ ហោតិ។ ថេរោ បន កិញ្ចាបិ ឧត្តានកោ សយិតោ, តថាបិស្ស ទក្ខិណេន បស្សេន បរិចិតសយនត្តា សីសំ ទក្ខិណតោវ បរិវត្តិត្វា ឋិតំ។ ធូមាយិតត្តន្តិ ធូមាយិតភាវំ។ តស្មិំ ហិ ខណេ ធូមវលាហកា វិយ តិមិរវលាហកា វិយ ច ឧដ្ឋហិំសុ។ វិញ្ញាណំ សមន្វេសតីតិ បដិសន្ធិចិត្តំ បរិយេសតិ។ អប្បតិដ្ឋិតេនាតិ បដិសន្ធិវិញ្ញាណេន អប្បតិដ្ឋិតេន, អប្បតិដ្ឋិតការណាតិ អត្ថោ។ ពេលុវបណ្ឌុវីណន្តិ ពេលុវបក្កំ វិយ បណ្ឌុវណ្ណំ សុវណ្ណមហាវីណំ។ អាទាយាតិ កច្ឆេ ឋបេត្វា។ ឧបសង្កមីតិ ‘‘គោធិកត្ថេរស្ស និព្ពត្តដ្ឋានំ ន ជានាមិ, សមណំ គោតមំ បុច្ឆិត្វា និក្កង្ខោ ភវិស្សាមី’’តិ ខុទ្ទកទារកវណ្ណី ហុត្វា ឧបសង្កមិ។ នាធិគច្ឆាមីតិ ន បស្សាមិ។ សោកបរេតស្សាតិ សោកេន ផុដ្ឋស្ស។ អភស្សថាតិ បាទបិដ្ឋិយំ បតិតា។ តតិយំ។
Vivattakkhandhanti parivattakkhandhaṃ. Semānanti uttānaṃ hutvā sayitaṃ hoti. Thero pana kiñcāpi uttānako sayito, tathāpissa dakkhiṇena passena paricitasayanattā sīsaṃ dakkhiṇatova parivattitvā ṭhitaṃ. Dhūmāyitattanti dhūmāyitabhāvaṃ. Tasmiṃ hi khaṇe dhūmavalāhakā viya timiravalāhakā viya ca uṭṭhahiṃsu. Viññāṇaṃ samanvesatīti paṭisandhicittaṃ pariyesati. Appatiṭṭhitenāti paṭisandhiviññāṇena appatiṭṭhitena, appatiṭṭhitakāraṇāti attho. Beluvapaṇḍuvīṇanti beluvapakkaṃ viya paṇḍuvaṇṇaṃ suvaṇṇamahāvīṇaṃ. Ādāyāti kacche ṭhapetvā. Upasaṅkamīti ‘‘godhikattherassa nibbattaṭṭhānaṃ na jānāmi, samaṇaṃ gotamaṃ pucchitvā nikkaṅkho bhavissāmī’’ti khuddakadārakavaṇṇī hutvā upasaṅkami. Nādhigacchāmīti na passāmi. Sokaparetassāti sokena phuṭṭhassa. Abhassathāti pādapiṭṭhiyaṃ patitā. Tatiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. គោធិកសុត្តំ • 3. Godhikasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. គោធិកសុត្តវណ្ណនា • 3. Godhikasuttavaṇṇanā
