| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
೩. ಗೋಧಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Godhikasuttavaṇṇanā
೧೫೯. ತತಿಯೇ ಇಸಿಗಿಲಿಪಸ್ಸೇತಿ ಇಸಿಗಿಲಿಸ್ಸ ನಾಮ ಪಬ್ಬತಸ್ಸ ಪಸ್ಸೇ। ಕಾಳಸಿಲಾಯನ್ತಿ ಕಾಳವಣ್ಣಾಯ ಸಿಲಾಯಂ। ಸಾಮಯಿಕಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿನ್ತಿ ಅಪ್ಪಿತಪ್ಪಿತಕ್ಖಣೇ ಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮೇಹಿ ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ಆರಮ್ಮಣೇ ಚ ಅಧಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ಲೋಕಿಯಸಮಾಪತ್ತಿ ಸಾಮಯಿಕಾ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ ನಾಮ। ಫುಸೀತಿ ಪಟಿಲಭಿ। ಪರಿಹಾಯೀತಿ ಕಸ್ಮಾ ಯಾವ ಛಟ್ಠಂ ಪರಿಹಾಯಿ? ಸಾಬಾಧತ್ತಾ। ಥೇರಸ್ಸ ಕಿರ ವಾತಪಿತ್ತಸೇಮ್ಹವಸೇನ ಅನುಸಾಯಿಕೋ ಆಬಾಧೋ ಅತ್ಥಿ, ತೇನ ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಸಪ್ಪಾಯೇ ಉಪಕಾರಕಧಮ್ಮೇ ಪೂರೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಪ್ಪಿತಪ್ಪಿತಾಯ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿಹಾಯತಿ।
159. Tatiye isigilipasseti isigilissa nāma pabbatassa passe. Kāḷasilāyanti kāḷavaṇṇāya silāyaṃ. Sāmayikaṃ cetovimuttinti appitappitakkhaṇe paccanīkadhammehi vimuccati, ārammaṇe ca adhimuccatīti lokiyasamāpatti sāmayikā cetovimutti nāma. Phusīti paṭilabhi. Parihāyīti kasmā yāva chaṭṭhaṃ parihāyi? Sābādhattā. Therassa kira vātapittasemhavasena anusāyiko ābādho atthi, tena samādhissa sappāye upakārakadhamme pūretuṃ na sakkoti, appitappitāya samāpattiyā parihāyati.
ಯಂನೂನಾಹಂ ಸತ್ಥಂ ಆಹರೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸೋ ಕಿರ ಚಿನ್ತೇಸಿ, ಯಸ್ಮಾ ಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನಸ್ಸ ಕಾಲಙ್ಕರೋತೋ ಅನಿಬದ್ಧಾ ಗತಿ ಹೋತಿ, ಅಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನಸ್ಸ ನಿಬದ್ಧಾ ಗತಿ ಹೋತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸತ್ಥಂ ಆಹರಿತುಕಾಮೋ ಅಹೋಸಿ। ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ – ‘‘ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಸತ್ಥಂ ಆಹರಿತುಕಾಮೋ, ಸತ್ಥಾಹರಣಞ್ಚ ನಾಮೇತಂ ಕಾಯೇ ಚ ಜೀವಿತೇ ಚ ಅನಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ಹೋತಿ। ಯೋ ಏವಂ ಕಾಯೇ ಚ ಜೀವಿತೇ ಚ ಅನಪೇಕ್ಖೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ಮೂಲಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಸಮ್ಮಸಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಮ್ಪಿ ಗಹೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಹೋತಿ, ಮಯಾ ಪನ ಪಟಿಬಾಹಿತೋಪಿ ಏಸ ನ ಓರಮಿಸ್ಸತಿ, ಸತ್ಥಾರಾ ಪಟಿಬಾಹಿತೋ ಓರಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಥೇರಸ್ಸ ಅತ್ಥಕಾಮೋ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ।
Yaṃnūnāhaṃ satthaṃ āhareyyanti so kira cintesi, yasmā parihīnajjhānassa kālaṅkaroto anibaddhā gati hoti, aparihīnajjhānassa nibaddhā gati hoti, brahmaloke nibbattati, tasmā satthaṃ āharitukāmo ahosi. Upasaṅkamīti – ‘‘ayaṃ samaṇo satthaṃ āharitukāmo, satthāharaṇañca nāmetaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhassa hoti. Yo evaṃ kāye ca jīvite ca anapekkho hoti, so mūlakammaṭṭhānaṃ sammasitvā arahattampi gahetuṃ samattho hoti, mayā pana paṭibāhitopi esa na oramissati, satthārā paṭibāhito oramissatī’’ti therassa atthakāmo viya hutvā yena bhagavā tenupasaṅkami.
ಜಲಾತಿ ಜಲಮಾನಾ। ಪಾದೇ ವನ್ದಾಮಿ ಚಕ್ಖುಮಾತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಚಕ್ಖೂಹಿ ಚಕ್ಖುಮಾ ತವ ಪಾದೇ ವನ್ದಾಮಿ। ಜುತಿನ್ಧರಾತಿ ಆನುಭಾವಧರಾ। ಅಪ್ಪತ್ತಮಾನಸೋತಿ ಅಪ್ಪತ್ತಅರಹತ್ತೋ। ಸೇಖೋತಿ ಸೀಲಾದೀನಿ ಸಿಕ್ಖಮಾನೋ ಸಕರಣೀಯೋ। ಜನೇ ಸುತಾತಿ ಜನೇ ವಿಸ್ಸುತಾ। ಸತ್ಥಂ ಆಹರಿತಂ ಹೋತೀತಿ ಥೇರೋ ಕಿರ ‘‘ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ಇಮಿನಾ ಜೀವಿತೇನಾ’’ತಿ? ಉತ್ತಾನೋ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸತ್ಥೇನ ಗಲನಾಳಿಂ ಛಿನ್ದಿ, ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಂಸು। ಥೇರೋ ವೇದನಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ ತಂಯೇವ ವೇದನಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಮೂಲಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಸಮ್ಮಸನ್ತೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಸಮಸೀಸೀ ಹುತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿ। ಸಮಸೀಸೀ ನಾಮ ತಿವಿಧೋ ಹೋತಿ ಇರಿಯಾಪಥಸಮಸೀಸೀ, ರೋಗಸಮಸೀಸೀ, ಜೀವಿತಸಮಸೀಸೀತಿ।
Jalāti jalamānā. Pāde vandāmi cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhumā tava pāde vandāmi. Jutindharāti ānubhāvadharā. Appattamānasoti appattaarahatto. Sekhoti sīlādīni sikkhamāno sakaraṇīyo. Jane sutāti jane vissutā. Satthaṃ āharitaṃ hotīti thero kira ‘‘kiṃ mayhaṃ iminā jīvitenā’’ti? Uttāno nipajjitvā satthena galanāḷiṃ chindi, dukkhā vedanā uppajjiṃsu. Thero vedanaṃ vikkhambhetvā taṃyeva vedanaṃ pariggahetvā satiṃ upaṭṭhapetvā mūlakammaṭṭhānaṃ sammasanto arahattaṃ patvā samasīsī hutvā parinibbāyi. Samasīsī nāma tividho hoti iriyāpathasamasīsī, rogasamasīsī, jīvitasamasīsīti.
ತತ್ಥ ಯೋ ಠಾನಾದೀಸು ಇರಿಯಾಪಥೇಸು ಅಞ್ಞತರಂ ಅಧಿಟ್ಠಾಯ – ‘‘ಇಮಂ ಅಕೋಪೇತ್ವಾವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತಿ, ಅಥಸ್ಸ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿ ಚ ಇರಿಯಾಪಥಕೋಪನಞ್ಚ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಇರಿಯಾಪಥಸಮಸೀಸೀ ನಾಮ। ಯೋ ಪನ ಚಕ್ಖುರೋಗಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಸತಿ – ‘‘ಇತೋ ಅನುಟ್ಠಿತೋವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತಿ, ಅಥಸ್ಸ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿ ಚ ರೋಗತೋ ವುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ರೋಗಸಮಸೀಸೀ ನಾಮ। ಕೇಚಿ ಪನ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಇರಿಯಾಪಥೇ ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ರೋಗೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನವಸೇನೇತ್ಥ ಸಮಸೀಸಿತಂ ಪಞ್ಞಾಪೇನ್ತಿ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಆಸವಕ್ಖಯೋ ಚ ಜೀವಿತಕ್ಖಯೋ ಚ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಜೀವಿತಸಮಸೀಸೀ ನಾಮ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ – ‘‘ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ಆಸವಪರಿಯಾದಾನಞ್ಚ ಹೋತಿ ಜೀವಿತಪರಿಯಾದಾನಞ್ಚ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಮಸೀಸೀ’’ತಿ (ಪು॰ ಪ॰ ೧೬)।
Tattha yo ṭhānādīsu iriyāpathesu aññataraṃ adhiṭṭhāya – ‘‘imaṃ akopetvāva arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca iriyāpathakopanañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ iriyāpathasamasīsī nāma. Yo pana cakkhurogādīsu aññatarasmiṃ sati – ‘‘ito anuṭṭhitova arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca rogato vuṭṭhānañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ rogasamasīsī nāma. Keci pana tasmiṃyeva iriyāpathe tasmiñca roge parinibbānavasenettha samasīsitaṃ paññāpenti. Yassa pana āsavakkhayo ca jīvitakkhayo ca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ jīvitasamasīsī nāma. Vuttampi cetaṃ – ‘‘yassa puggalassa apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca, ayaṃ vuccati puggalo samasīsī’’ti (pu. pa. 16).
ಏತ್ಥ ಚ ಪವತ್ತಿಸೀಸಂ ಕಿಲೇಸಸೀಸನ್ತಿ ದ್ವೇ ಸೀಸಾನಿ। ತತ್ಥ ಪವತ್ತಿಸೀಸಂ ನಾಮ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಕಿಲೇಸಸೀಸಂ ನಾಮ ಅವಿಜ್ಜಾ। ತೇಸು ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಚುತಿಚಿತ್ತಂ ಖೇಪೇತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾ ಮಗ್ಗಚಿತ್ತಂ। ದ್ವಿನ್ನಂ ಚಿತ್ತಾನಂ ಏಕತೋ ಉಪ್ಪಾದೋ ನತ್ಥಿ। ಮಗ್ಗಾನನ್ತರಂ ಪನ ಫಲಂ, ಫಲಾನನ್ತರಂ ಭವಙ್ಗಂ, ಭವಙ್ಗತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಂ, ತಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ವಾ ಹೋತಿ ಅಪರಿಪುಣ್ಣಂ ವಾ। ತಿಖಿಣೇನ ಅಸಿನಾ ಸೀಸೇ ಛಿಜ್ಜನ್ತೇಪಿ ಹಿ ಏಕೋ ವಾ ದ್ವೇ ವಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವಾರಾ ಅವಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿಯೇವ, ಚಿತ್ತಾನಂ ಪನ ಲಹುಪರಿವತ್ತಿತಾಯ ಆಸವಕ್ಖಯೋ ಚ ಜೀವಿತಪರಿಯಾದಾನಞ್ಚ ಏಕಕ್ಖಣೇ ವಿಯ ಪಞ್ಞಾಯತಿ।
Ettha ca pavattisīsaṃ kilesasīsanti dve sīsāni. Tattha pavattisīsaṃ nāma jīvitindriyaṃ, kilesasīsaṃ nāma avijjā. Tesu jīvitindriyaṃ cuticittaṃ khepeti, avijjā maggacittaṃ. Dvinnaṃ cittānaṃ ekato uppādo natthi. Maggānantaraṃ pana phalaṃ, phalānantaraṃ bhavaṅgaṃ, bhavaṅgato vuṭṭhāya paccavekkhaṇaṃ, taṃ paripuṇṇaṃ vā hoti aparipuṇṇaṃ vā. Tikhiṇena asinā sīse chijjantepi hi eko vā dve vā paccavekkhaṇavārā avassaṃ uppajjantiyeva, cittānaṃ pana lahuparivattitāya āsavakkhayo ca jīvitapariyādānañca ekakkhaṇe viya paññāyati.
ಸಮೂಲಂ ತಣ್ಹಮಬ್ಬುಯ್ಹಾತಿ ಅವಿಜ್ಜಾಮೂಲೇನ ಸಮೂಲಕಂ ತಣ್ಹಂ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ। ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋತಿ ಅನುಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ।
Samūlaṃ taṇhamabbuyhāti avijjāmūlena samūlakaṃ taṇhaṃ arahattamaggena uppāṭetvā. Parinibbutoti anupādisesanibbānena parinibbuto.
ವಿವತ್ತಕ್ಖನ್ಧನ್ತಿ ಪರಿವತ್ತಕ್ಖನ್ಧಂ। ಸೇಮಾನನ್ತಿ ಉತ್ತಾನಂ ಹುತ್ವಾ ಸಯಿತಂ ಹೋತಿ। ಥೇರೋ ಪನ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಉತ್ತಾನಕೋ ಸಯಿತೋ, ತಥಾಪಿಸ್ಸ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಪರಿಚಿತಸಯನತ್ತಾ ಸೀಸಂ ದಕ್ಖಿಣತೋವ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಠಿತಂ। ಧೂಮಾಯಿತತ್ತನ್ತಿ ಧೂಮಾಯಿತಭಾವಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಹಿ ಖಣೇ ಧೂಮವಲಾಹಕಾ ವಿಯ ತಿಮಿರವಲಾಹಕಾ ವಿಯ ಚ ಉಟ್ಠಹಿಂಸು। ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸಮನ್ವೇಸತೀತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯೇಸತಿ। ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೇನಾತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೇನ, ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಕಾರಣಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬೇಲುವಪಣ್ಡುವೀಣನ್ತಿ ಬೇಲುವಪಕ್ಕಂ ವಿಯ ಪಣ್ಡುವಣ್ಣಂ ಸುವಣ್ಣಮಹಾವೀಣಂ। ಆದಾಯಾತಿ ಕಚ್ಛೇ ಠಪೇತ್ವಾ। ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ‘‘ಗೋಧಿಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ನಿಬ್ಬತ್ತಟ್ಠಾನಂ ನ ಜಾನಾಮಿ, ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಕಙ್ಖೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಖುದ್ದಕದಾರಕವಣ್ಣೀ ಹುತ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ನಾಧಿಗಚ್ಛಾಮೀತಿ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ। ಸೋಕಪರೇತಸ್ಸಾತಿ ಸೋಕೇನ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ। ಅಭಸ್ಸಥಾತಿ ಪಾದಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಪತಿತಾ। ತತಿಯಂ।
Vivattakkhandhanti parivattakkhandhaṃ. Semānanti uttānaṃ hutvā sayitaṃ hoti. Thero pana kiñcāpi uttānako sayito, tathāpissa dakkhiṇena passena paricitasayanattā sīsaṃ dakkhiṇatova parivattitvā ṭhitaṃ. Dhūmāyitattanti dhūmāyitabhāvaṃ. Tasmiṃ hi khaṇe dhūmavalāhakā viya timiravalāhakā viya ca uṭṭhahiṃsu. Viññāṇaṃ samanvesatīti paṭisandhicittaṃ pariyesati. Appatiṭṭhitenāti paṭisandhiviññāṇena appatiṭṭhitena, appatiṭṭhitakāraṇāti attho. Beluvapaṇḍuvīṇanti beluvapakkaṃ viya paṇḍuvaṇṇaṃ suvaṇṇamahāvīṇaṃ. Ādāyāti kacche ṭhapetvā. Upasaṅkamīti ‘‘godhikattherassa nibbattaṭṭhānaṃ na jānāmi, samaṇaṃ gotamaṃ pucchitvā nikkaṅkho bhavissāmī’’ti khuddakadārakavaṇṇī hutvā upasaṅkami. Nādhigacchāmīti na passāmi. Sokaparetassāti sokena phuṭṭhassa. Abhassathāti pādapiṭṭhiyaṃ patitā. Tatiyaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೩. ಗೋಧಿಕಸುತ್ತಂ • 3. Godhikasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೩. ಗೋಧಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Godhikasuttavaṇṇanā
