| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੩. ਗੋਧਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Godhikasuttavaṇṇanā
੧੫੯. ਤਤਿਯੇ ਇਸਿਗਿਲਿਪਸ੍ਸੇਤਿ ਇਸਿਗਿਲਿਸ੍ਸ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸੇ। ਕਾਲ਼ਸਿਲਾਯਨ੍ਤਿ ਕਾਲ਼વਣ੍ਣਾਯ ਸਿਲਾਯਂ। ਸਾਮਯਿਕਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਿਤਪ੍ਪਿਤਕ੍ਖਣੇ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇਹਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਲੋਕਿਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਸਾਮਯਿਕਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਫੁਸੀਤਿ ਪਟਿਲਭਿ। ਪਰਿਹਾਯੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਯਾવ ਛਟ੍ਠਂ ਪਰਿਹਾਯਿ? ਸਾਬਾਧਤ੍ਤਾ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਿਰ વਾਤਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹવਸੇਨ ਅਨੁਸਾਯਿਕੋ ਆਬਾਧੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਨ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਾਯੇ ਉਪਕਾਰਕਧਮ੍ਮੇ ਪੂਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਤਪ੍ਪਿਤਾਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਹਾਯਤਿ।
159. Tatiye isigilipasseti isigilissa nāma pabbatassa passe. Kāḷasilāyanti kāḷavaṇṇāya silāyaṃ. Sāmayikaṃ cetovimuttinti appitappitakkhaṇe paccanīkadhammehi vimuccati, ārammaṇe ca adhimuccatīti lokiyasamāpatti sāmayikā cetovimutti nāma. Phusīti paṭilabhi. Parihāyīti kasmā yāva chaṭṭhaṃ parihāyi? Sābādhattā. Therassa kira vātapittasemhavasena anusāyiko ābādho atthi, tena samādhissa sappāye upakārakadhamme pūretuṃ na sakkoti, appitappitāya samāpattiyā parihāyati.
ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤੋ ਅਨਿਬਦ੍ਧਾ ਗਤਿ ਹੋਤਿ, ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਨਿਬਦ੍ਧਾ ਗਤਿ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਉਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰਿਤੁਕਾਮੋ, ਸਤ੍ਥਾਹਰਣਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਕਾਯੇ ਚ ਜੀવਿਤੇ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਏવਂ ਕਾਯੇ ਚ ਜੀવਿਤੇ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਮੂਲਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਮਯਾ ਪਨ ਪਟਿਬਾਹਿਤੋਪਿ ਏਸ ਨ ਓਰਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਪਟਿਬਾਹਿਤੋ ਓਰਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਕਾਮੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ।
Yaṃnūnāhaṃ satthaṃ āhareyyanti so kira cintesi, yasmā parihīnajjhānassa kālaṅkaroto anibaddhā gati hoti, aparihīnajjhānassa nibaddhā gati hoti, brahmaloke nibbattati, tasmā satthaṃ āharitukāmo ahosi. Upasaṅkamīti – ‘‘ayaṃ samaṇo satthaṃ āharitukāmo, satthāharaṇañca nāmetaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhassa hoti. Yo evaṃ kāye ca jīvite ca anapekkho hoti, so mūlakammaṭṭhānaṃ sammasitvā arahattampi gahetuṃ samattho hoti, mayā pana paṭibāhitopi esa na oramissati, satthārā paṭibāhito oramissatī’’ti therassa atthakāmo viya hutvā yena bhagavā tenupasaṅkami.
ਜਲਾਤਿ ਜਲਮਾਨਾ। ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਮਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਤવ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਮਿ। ਜੁਤਿਨ੍ਧਰਾਤਿ ਆਨੁਭਾવਧਰਾ। ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸੋਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਅਰਹਤ੍ਤੋ। ਸੇਖੋਤਿ ਸੀਲਾਦੀਨਿ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨੋ ਸਕਰਣੀਯੋ। ਜਨੇ ਸੁਤਾਤਿ ਜਨੇ વਿਸ੍ਸੁਤਾ। ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਥੇਰੋ ਕਿਰ ‘‘ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਇਮਿਨਾ ਜੀવਿਤੇਨਾ’’ਤਿ? ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੇਨ ਗਲਨਾਲ਼ਿਂ ਛਿਨ੍ਦਿ, ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ વੇਦਨਂ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਤਂਯੇવ વੇਦਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਮੂਲਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਸਮਸੀਸੀ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ। ਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ ਤਿવਿਧੋ ਹੋਤਿ ਇਰਿਯਾਪਥਸਮਸੀਸੀ, ਰੋਗਸਮਸੀਸੀ, ਜੀવਿਤਸਮਸੀਸੀਤਿ।
Jalāti jalamānā. Pāde vandāmi cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhumā tava pāde vandāmi. Jutindharāti ānubhāvadharā. Appattamānasoti appattaarahatto. Sekhoti sīlādīni sikkhamāno sakaraṇīyo. Jane sutāti jane vissutā. Satthaṃ āharitaṃ hotīti thero kira ‘‘kiṃ mayhaṃ iminā jīvitenā’’ti? Uttāno nipajjitvā satthena galanāḷiṃ chindi, dukkhā vedanā uppajjiṃsu. Thero vedanaṃ vikkhambhetvā taṃyeva vedanaṃ pariggahetvā satiṃ upaṭṭhapetvā mūlakammaṭṭhānaṃ sammasanto arahattaṃ patvā samasīsī hutvā parinibbāyi. Samasīsī nāma tividho hoti iriyāpathasamasīsī, rogasamasīsī, jīvitasamasīsīti.
ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ – ‘‘ਇਮਂ ਅਕੋਪੇਤ੍વਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਇਰਿਯਾਪਥਕੋਪਨਞ੍ਚ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਇਰਿਯਾਪਥਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ। ਯੋ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਰੋਗਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ – ‘‘ਇਤੋ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤੋવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਰੋਗਤੋ વੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਰੋਗਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ। ਕੇਚਿ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਰੋਗੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨવਸੇਨੇਤ੍ਥ ਸਮਸੀਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਆਸવਕ੍ਖਯੋ ਚ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯੋ ਚ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਜੀવਿਤਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ – ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਆਸવਪਰਿਯਾਦਾਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਜੀવਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਞ੍ਚ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮਸੀਸੀ’’ਤਿ (ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੬)।
Tattha yo ṭhānādīsu iriyāpathesu aññataraṃ adhiṭṭhāya – ‘‘imaṃ akopetvāva arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca iriyāpathakopanañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ iriyāpathasamasīsī nāma. Yo pana cakkhurogādīsu aññatarasmiṃ sati – ‘‘ito anuṭṭhitova arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca rogato vuṭṭhānañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ rogasamasīsī nāma. Keci pana tasmiṃyeva iriyāpathe tasmiñca roge parinibbānavasenettha samasīsitaṃ paññāpenti. Yassa pana āsavakkhayo ca jīvitakkhayo ca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ jīvitasamasīsī nāma. Vuttampi cetaṃ – ‘‘yassa puggalassa apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca, ayaṃ vuccati puggalo samasīsī’’ti (pu. pa. 16).
ਏਤ੍ਥ ਚ ਪવਤ੍ਤਿਸੀਸਂ ਕਿਲੇਸਸੀਸਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇ ਸੀਸਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਪવਤ੍ਤਿਸੀਸਂ ਨਾਮ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਕਿਲੇਸਸੀਸਂ ਨਾਮ ਅવਿਜ੍ਜਾ। ਤੇਸੁ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਖੇਪੇਤਿ, ਅવਿਜ੍ਜਾ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ। ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਨ ਫਲਂ, ਫਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਭવਙ੍ਗਂ, ਭવਙ੍ਗਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਂ, ਤਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ વਾ ਹੋਤਿ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ વਾ। ਤਿਖਿਣੇਨ ਅਸਿਨਾ ਸੀਸੇ ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇਪਿ ਹਿ ਏਕੋ વਾ ਦ੍વੇ વਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣવਾਰਾ ਅવਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿਯੇવ, ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਲਹੁਪਰਿવਤ੍ਤਿਤਾਯ ਆਸવਕ੍ਖਯੋ ਚ ਜੀવਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਞ੍ਚ ਏਕਕ੍ਖਣੇ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Ettha ca pavattisīsaṃ kilesasīsanti dve sīsāni. Tattha pavattisīsaṃ nāma jīvitindriyaṃ, kilesasīsaṃ nāma avijjā. Tesu jīvitindriyaṃ cuticittaṃ khepeti, avijjā maggacittaṃ. Dvinnaṃ cittānaṃ ekato uppādo natthi. Maggānantaraṃ pana phalaṃ, phalānantaraṃ bhavaṅgaṃ, bhavaṅgato vuṭṭhāya paccavekkhaṇaṃ, taṃ paripuṇṇaṃ vā hoti aparipuṇṇaṃ vā. Tikhiṇena asinā sīse chijjantepi hi eko vā dve vā paccavekkhaṇavārā avassaṃ uppajjantiyeva, cittānaṃ pana lahuparivattitāya āsavakkhayo ca jīvitapariyādānañca ekakkhaṇe viya paññāyati.
ਸਮੂਲਂ ਤਣ੍ਹਮਬ੍ਬੁਯ੍ਹਾਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਮੂਲੇਨ ਸਮੂਲਕਂ ਤਣ੍ਹਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ।
Samūlaṃ taṇhamabbuyhāti avijjāmūlena samūlakaṃ taṇhaṃ arahattamaggena uppāṭetvā. Parinibbutoti anupādisesanibbānena parinibbuto.
વਿવਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਪਰਿવਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਂ। ਸੇਮਾਨਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਸਯਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਥੇਰੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਉਤ੍ਤਾਨਕੋ ਸਯਿਤੋ, ਤਥਾਪਿਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਪਰਿਚਿਤਸਯਨਤ੍ਤਾ ਸੀਸਂ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋવ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ। ਧੂਮਾਯਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਧੂਮਾਯਿਤਭਾવਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਹਿ ਖਣੇ ਧੂਮવਲਾਹਕਾ વਿਯ ਤਿਮਿਰવਲਾਹਕਾ વਿਯ ਚ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮਨ੍વੇਸਤੀਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਤਿ। ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ, ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਕਾਰਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਨ੍ਤਿ ਬੇਲੁવਪਕ੍ਕਂ વਿਯ ਪਣ੍ਡੁવਣ੍ਣਂ ਸੁવਣ੍ਣਮਹਾવੀਣਂ। ਆਦਾਯਾਤਿ ਕਚ੍ਛੇ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਉਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ‘‘ਗੋਧਿਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਕਙ੍ਖੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਦਾਰਕવਣ੍ਣੀ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਸੋਕਪਰੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੋਕੇਨ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ। ਅਭਸ੍ਸਥਾਤਿ ਪਾਦਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਪਤਿਤਾ। ਤਤਿਯਂ।
Vivattakkhandhanti parivattakkhandhaṃ. Semānanti uttānaṃ hutvā sayitaṃ hoti. Thero pana kiñcāpi uttānako sayito, tathāpissa dakkhiṇena passena paricitasayanattā sīsaṃ dakkhiṇatova parivattitvā ṭhitaṃ. Dhūmāyitattanti dhūmāyitabhāvaṃ. Tasmiṃ hi khaṇe dhūmavalāhakā viya timiravalāhakā viya ca uṭṭhahiṃsu. Viññāṇaṃ samanvesatīti paṭisandhicittaṃ pariyesati. Appatiṭṭhitenāti paṭisandhiviññāṇena appatiṭṭhitena, appatiṭṭhitakāraṇāti attho. Beluvapaṇḍuvīṇanti beluvapakkaṃ viya paṇḍuvaṇṇaṃ suvaṇṇamahāvīṇaṃ. Ādāyāti kacche ṭhapetvā. Upasaṅkamīti ‘‘godhikattherassa nibbattaṭṭhānaṃ na jānāmi, samaṇaṃ gotamaṃ pucchitvā nikkaṅkho bhavissāmī’’ti khuddakadārakavaṇṇī hutvā upasaṅkami. Nādhigacchāmīti na passāmi. Sokaparetassāti sokena phuṭṭhassa. Abhassathāti pādapiṭṭhiyaṃ patitā. Tatiyaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੩. ਗੋਧਿਕਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Godhikasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੩. ਗੋਧਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Godhikasuttavaṇṇanā
