| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੩. ਗੋਧਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Godhikasuttavaṇṇanā
੧੫੯. ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸੇਤਿ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਉਪਚ੍ਚਕਾਯਂ। ਸਮਯੇ ਸਮਯੇ ਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਾਮਯਿਕਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਿਤਪ੍ਪਿਤਕ੍ਖਣੇ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇਹਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ। ਲੋਕਿਯવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਹਿ ਅਨਚ੍ਚਨ੍ਤਪਹਾਯਿਤਾਯ ਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਹਾਯਿਤਾਯ ਅਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਤਾਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ‘‘ਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਅਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਯਾવ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ, ਤਾવ ਕਸ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ? ਸਾਬਾਧਤ੍ਤਾਤਿ ਸਰੋਗਤ੍ਤਾ। વਾਤਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹવਸੇਨਾਤਿ ਕਦਾਚਿ વਾਤਪਿਤ੍ਤવਸੇਨ, ਕਦਾਚਿ વਾਤਸੇਮ੍ਹવਸੇਨ, ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤવਸੇਨ। ਅਨੁਸਾਯਿਕੋਤਿ ਕਾਯਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਯਿਤੋ, ਯਾਪ੍ਯਾਮਯਭਾવੇਨ ਠਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮਾਧਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾਯ। ਉਪਕਾਰਕਧਮ੍ਮੇ ਉਤੁਭੋਜਨਾਦਿਕੇ। ਪੂਰੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਮੋਧਾਨੇਤੁਂ। ਪਰਿਹਾਯੀਤਿ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਲਭਾવਤੋ।
159.Pabbatassa passeti pabbatapāde upaccakāyaṃ. Samaye samaye laddhattā sāmayikaṃ. Tenāha ‘‘appitappitakkhaṇe paccanīkadhammehi vimuccatī’’ti. Lokiyavimutti hi anaccantapahāyitāya samayavimutti nāma, lokuttaravimutti accantapahāyitāya asamayavimutti. Tāhi samannāgatā ‘‘samayavimuttā, asamayavimuttā’’ti ca vuccanti. Yāva paṭhamajjhānanibbattanaṃ, tāva kasmā parihāyīti attho? Sābādhattāti sarogattā. Vātapittasemhavasenāti kadāci vātapittavasena, kadāci vātasemhavasena, ubhinnampi sannipātavasena. Anusāyikoti kāyaṃ anugantvā sayito, yāpyāmayabhāvena ṭhitoti attho. Samādhissāti samādhibhāvanāya. Upakārakadhamme utubhojanādike. Pūretunti samodhānetuṃ. Parihāyīti sarīrassa akallabhāvato.
ਆਹਰੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਜੀવਿਤਹਰਣਤ੍ਥਾਯ ਉਪਨੇਯ੍ਯਂ। ਨਿਬਦ੍ਧਾ ਗਤਿ ਹੋਤਿ ਕੇવਲਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੂਪਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਨ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦੀਨਂ વਿਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਾવੇਨ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ।
Āhareyyanti jīvitaharaṇatthāya upaneyyaṃ. Nibaddhā gati hoti kevalaṃ brahmalokūpapattito, na sotāpannādīnaṃ viya paricchinnabhāvena. Tenāha ‘‘brahmaloke nibbattatī’’ti.
ਜਲਮਾਨਾਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਨਿਯਤਇਦ੍ਧਿਯਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਜਲਮਾਨਾ। ਮਂਸਚਕ੍ਖੁ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ। ਆਨੁਭਾવਧਰਾਤਿ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਪਰਿਮੇਯ੍ਯਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਆਨੁਭਾવਪਰਿਯਾਯੋਪਿ ਹਿ ਜੁਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਜੁਤਿਬਲવੀਰਿਯੂਪਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ॰ ੨.੨੨.੧੫੮੯, ੧੫੯੫) વਿਯ। ਅਨવਸੇਸਤੋ ਮਾਨਂ ਸਿਯਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੋ ਮਾਨਸਂ। ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਾ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਨਸਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਸੀਲਾਦੀਨੀਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸੀਲਾਦੀਨਿ। ਸਿਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਨਿ ਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ। ਨ ਚਿਤ੍ਤਭਾવਨਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਕਰਣੀਯੋ’’ਤਿ। ਜਨੇਤਿ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੇ, ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਸ੍ਸੁਤਾਤਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇਹਿ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇਹਿ વਿਸ੍ਸੁਤਾ।
Jalamānāti samuṭṭhitaniyataiddhiyā anaññasādhāraṇaparivārasampattiyā ca sadevake loke jalamānā. Maṃsacakkhu dibbacakkhu dhammacakkhu paññācakkhu samantacakkhūti pañcahi cakkhūhi cakkhumā. Ānubhāvadharāti acinteyyāparimeyyabuddhānubhāvasampannā. Ānubhāvapariyāyopi hi juti-saddo hoti ‘‘iddhijutibalavīriyūpapattī’’tiādīsu (jā. 2.22.1589, 1595) viya. Anavasesato mānaṃ siyati samucchindatīti aggamaggo mānasaṃ. Tannibbattanā pana arahattassa mānasatā daṭṭhabbā. Sīlādīnīti anuttarasīlādīni. Sikkhamānoti sikkhāni bhāvento attano santāne uppādento. Na cittabhāvanā. Tenāha ‘‘sakaraṇīyo’’ti. Janeti sattassa kāye, sadevake loketi attho. Vissutāti anaññasādhāraṇehi sīlādiguṇehi vissutā.
વੇਦਨਂ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍વਾਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨવਸੇਨ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਤਂਯੇવ વੇਦਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤવਿਪਸ੍ਸਨਾ વੀਥਿਮੇવ ਓਤਰਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ ਮੂਲਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਸਮਸੀਸੀ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਭੇਦਂ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ ਤਿવਿਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਇਰਿਯਾਪਥવਸੇਨ ਸਮਸੀਸੀ ਇਰਿਯਾਪਥਸਮਸੀਸੀ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਦ੍વਯੇਪਿ।
Vedanaṃ vikkhambhetvāti uppannaṃ dukkhavedanaṃ paṭicca uppannaattakilamathaṃ anuppādanavasena vikkhambhetvā taṃyeva vedanaṃ pariggahetvā pavattavipassanā vīthimeva otaratīti katvā mūlakammaṭṭhānanti vuttaṃ. ‘‘Samasīsī hutvā parinibbāyī’’ti vatvā tassa pabhedaṃ vibhajitvā idhādhippetaṃ dassetuṃ ‘‘samasīsī nāma tividho hotī’’tiādimāha. Iriyāpathavasena samasīsī iriyāpathasamasīsī. Esa nayo sesadvayepi.
ਇਰਿਯਾਪਥਕੋਪਨਞ੍ਚਾਤਿ ਇਰਿਯਾਪਥੇਹਿ ਅਸਮਾਯੋਗੋ। ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવਾਤਿ ਏਕવੇਲਾਯਮੇવ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨવਸੇਨਾਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨવਸੇਨ, ਨ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਮਤ੍ਤੇਨ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਨਯੇਸੁ। ਏવਂ ਸਤਿ ਤੇਨੇવ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤੋਰੋਗੇਯੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਰੋਗੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਾ ਖੀਣਾਸવਾ ਬਹવੋਪਿ ਸਮਸੀਸਿਨੋ ਏવ ਸਮ੍ਭવੇਯ੍ਯੁਂ। ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Iriyāpathakopanañcāti iriyāpathehi asamāyogo. Ekappahārenevāti ekavelāyameva. Parinibbānavasenāti anupādisesaparinibbānavasena, na kilesakkhayamattena. Etthāti etesu dvīsu nayesu. Evaṃ sati teneva iriyāpathena vipassanaṃ paṭṭhapetvā teneva iriyāpathena, ekasmiṃ antorogeyeva vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ patvā teneva rogena parinibbāyantā khīṇāsavā bahavopi samasīsino eva sambhaveyyuṃ. Tasmā vuttanayeneva attho veditabbo.
ਸੀਸਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤੇਰਸ – ਪਲਿਬੋਧਸੀਸਂ ਤਣ੍ਹਾ, ਬਨ੍ਧਨਸੀਸਂ ਮਾਨੋ, ਪਰਾਮਾਸਸੀਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿ, વਿਕ੍ਖੇਪਸੀਸਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਕਿਲੇਸਸੀਸਂ ਅવਿਜ੍ਜਾ, ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਸੀਸਂ ਸਦ੍ਧਾ, ਪਗ੍ਗਹਸੀਸਂ વੀਰਿਯਂ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਸੀਸਂ ਸਤਿ, ਅવਿਕ੍ਖੇਪਸੀਸਂ ਸਮਾਧਿ, ਦਸ੍ਸਨਸੀਸਂ ਪਞ੍ਞਾ, ਪવਤ੍ਤਿਸੀਸਂ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਗੋਚਰਸੀਸਂ વਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਸੀਸਂ ਨਿਰੋਧੋਤਿ। ਇਮੇਸੁ ਤੇਰਸਸੁ ਸੀਸੇਸੁ ਪਲਿਬੋਧਸੀਸਾਦੀਨਿ ਪવਤ੍ਤਿਸੀਸਞ੍ਚ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਸੀਸਾਦੀਨਿ ਪਰਿਯਾਦਾਯਕਾਨਿ, ਪਰਿਯਾਦਾਯਕਫਲਂ ਗੋਚਰਸੀਸਂ। ਤਞ੍ਹਿ વਿਸਯਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਫਲਂ વਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਪਰਿਯਾਦਾਯਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਸਙ੍ਖਾਰਸੀਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰવਿવੇਕਭੂਤੋ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯਕਫਲਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਸਹ વਿਯ ਸਂਸਿਦ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਮਸੀਸਿਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ਤੇਰਸ ਸੀਸਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਇਧ ਪਨ ‘‘ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਆਸવਪਰਿਯਾਦਾਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਜੀવਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੬) વਚਨਤੋ ਤੇਸੁ ਕਿਲੇਸਪવਤ੍ਤਸੀਸਾਨਮੇવ વਸੇਨ ਯੋਜਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚ ਪવਤ੍ਤਿਸੀਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Sīsañcettha terasa – palibodhasīsaṃ taṇhā, bandhanasīsaṃ māno, parāmāsasīsaṃ diṭṭhi, vikkhepasīsaṃ uddhaccaṃ, kilesasīsaṃ avijjā, adhimokkhasīsaṃ saddhā, paggahasīsaṃ vīriyaṃ, upaṭṭhānasīsaṃ sati, avikkhepasīsaṃ samādhi, dassanasīsaṃ paññā, pavattisīsaṃ jīvitindriyaṃ, gocarasīsaṃ vimokkho, saṅkhārasīsaṃ nirodhoti. Imesu terasasu sīsesu palibodhasīsādīni pavattisīsañca pariyādiyitabbāni, adhimokkhasīsādīni pariyādāyakāni, pariyādāyakaphalaṃ gocarasīsaṃ. Tañhi visayajjhattaṃ phalaṃ vimokkho, pariyādāyakassa maggassa phalassa ca ārammaṇaṃ saṅkhārasīsaṃ saṅkhāravivekabhūto nirodhoti pariyādiyitabbānaṃ pariyādāyakaphalārammaṇānaṃ saha viya saṃsiddhaṃ dassanena samasīsibhāvaṃ dassetuṃ paṭisambhidāyaṃ terasa sīsāni vuttāni. Idha pana ‘‘apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañcā’’ti (pu. pa. 16) vacanato tesu kilesapavattasīsānameva vasena yojanaṃ karonto ‘‘ettha ca pavattisīsa’’ntiādimāha.
ਤਤ੍ਥ ਪવਤ੍ਤਿਸੀਸਂ ਪવਤ੍ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਚੁਤਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਕਰਣવਸੇਨ ਯਦਿਪਿ ਪਰਿਯਾਦੀਯਤਿ, ਯਾવ ਪਨ ਚੁਤਿ, ਤਾવ ਪવਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾવਤੋ ‘‘ਪવਤ੍ਤਿਸੀਸਂ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਖੇਪੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਿਲੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨੇਨ ਪਨ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ વਿਯ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣવਾਰਾ ਚ ਕਿਲੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਸ੍ਸੇવ વਾਰਾਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ। ‘‘વਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੭੮; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੨) વਚਨਤੋ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਪਰਿਸਮਾਪਨੇਨ ਕਿਲੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਸਮਾਪਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਂ ਯਦਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹੋਤਿ, ਤੇਨੇવ ਜੀવਿਤਪਰਿਸਮਾਪਨਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਾਯ વਾਰਚੁਤਿਸਮਤਾਯ ਕਿਲੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਜੀવਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਾਨਂ ਅਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਮਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾਨਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਜવਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਂ વਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਏਕੋ વਾ ਦ੍વੇ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਏਕਂ વਾ ਦ੍વੇ વਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਚਿਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਦ੍વੇ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।
Tattha pavattisīsaṃ pavattato vuṭṭhahanto maggo cutito uddhaṃ appavattikaraṇavasena yadipi pariyādīyati, yāva pana cuti, tāva pavattisabbhāvato ‘‘pavattisīsaṃ jīvitindriyaṃ cuticittaṃ khepetī’’ti āha. Kilesapariyādānena pana maggacittena attano anantaraṃ viya nipphādetabbā paccavekkhaṇavārā ca kilesapariyādānasseva vārāti vattabbataṃ arahanti. ‘‘Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hotī’’ti (ma. ni. 1.78; saṃ. ni. 3.12) vacanato paccavekkhaṇaparisamāpanena kilesapariyādānaṃ samāpitaṃ nāma hoti, taṃ pana parisamāpanaṃ yadi cuticittena hoti, teneva jīvitaparisamāpanañca hotīti imāya vāracutisamatāya kilesapariyādānajīvitapariyādānānaṃ apubbācarimatā veditabbāti dassento ‘‘dvinnaṃ cittānaṃ ekato uppādo natthī’’tiādimāha. Dvinnaṃ cittānanti cuticittamaggacittānaṃ. Tanti paccavekkhaṇaṃ paripuṇṇajavanacittānaṃ sattakkhattuṃ pavattiyā, aparipuṇṇānaṃ vā pañcakkhattuṃ pavattiyā. Kiñcāpi ‘‘eko vā dve vā’’ti vuttaṃ yathā ‘‘ekaṃ vā dve vā tadārammaṇacittānī’’ti, heṭṭhimantena pana dve pavattanti.
ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾਤਿ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ।
Uppāṭetvāti uddharitvāti attho. Anupādisesenāti anupādisesanibbānena.
ਧੂਮਾਯਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਧੂਮਸ੍ਸ વਿਯ ਅਯਿਤਭਾવਂ ਪવਤ੍ਤਿਆਕਾਰਂ। ਧੂਮਸਦਿਸਾ વਲਾਹਕਾ ਧੂਮવਲਾਹਕਾ, ਤਿਮਿਰવਲਾਹਕਾ, ਯੇ ਮਹਿਕਾ ‘‘ਤਿਮਿਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨਾਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਅਲਭਨ੍ਤੇਨ। ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਏਤਂ ਕਰਣવਚਨਂ, ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਤਿ ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਨਾਮ ਸਿਯਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਯਦੇવ ਤਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਕਾਰਣਂ, ਤਦੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਕਾਰਣਾ’’ਤਿ।
Dhūmāyitattanti dhūmassa viya ayitabhāvaṃ pavattiākāraṃ. Dhūmasadisā valāhakā dhūmavalāhakā, timiravalāhakā, ye mahikā ‘‘timira’’nti vuccanti. Appatiṭṭhitenāti patiṭṭhaṃ alabhantena. Itthambhūtalakkhaṇe etaṃ karaṇavacanaṃ, anuppattidhammenāti attho. Sati hi uppāde patiṭṭhitaṃ nāma siyā, aṭṭhakathāyaṃ pana yadeva tassa viññāṇassa appatiṭṭhānakāraṇaṃ, tadeva parinibbānakāraṇanti vuttaṃ ‘‘appatiṭṭhitakāraṇā’’ti.
ਸੋਕੇਨ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਅਫਲੋ વਤ ਮੇ વਾਯਾਮੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਸੋਕੇਨ ਅਭਿਭੂਤਸ੍ਸ। ਅਭਸ੍ਸਥਾਤਿ ਬਲવਸੋਕਾਭਿਤੁਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾ ਸਿਥਿਲਂ ਗਹਿਤਾ ਭਸ੍ਸਿ ਪਤਿਤਾ ਸਾ ਕਚ੍ਛਾ।
Sokena phuṭṭhassāti ‘‘aphalo vata me vāyāmo jāto’’ti sokena abhibhūtassa. Abhassathāti balavasokābhitunnassa satisammosā sithilaṃ gahitā bhassi patitā sā kacchā.
ਗੋਧਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Godhikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੩. ਗੋਧਿਕਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Godhikasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੩. ਗੋਧਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Godhikasuttavaṇṇanā
