Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
൩. ഗോധികസുത്തവണ്ണനാ
3. Godhikasuttavaṇṇanā
൧൫൯. തതിയേ ഇസിഗിലിപസ്സേതി ഇസിഗിലിസ്സ നാമ പബ്ബതസ്സ പസ്സേ. കാളസിലായന്തി കാളവണ്ണായ സിലായം. സാമയികം ചേതോവിമുത്തിന്തി അപ്പിതപ്പിതക്ഖണേ പച്ചനീകധമ്മേഹി വിമുച്ചതി, ആരമ്മണേ ച അധിമുച്ചതീതി ലോകിയസമാപത്തി സാമയികാ ചേതോവിമുത്തി നാമ. ഫുസീതി പടിലഭി. പരിഹായീതി കസ്മാ യാവ ഛട്ഠം പരിഹായി? സാബാധത്താ. ഥേരസ്സ കിര വാതപിത്തസേമ്ഹവസേന അനുസായികോ ആബാധോ അത്ഥി, തേന സമാധിസ്സ സപ്പായേ ഉപകാരകധമ്മേ പൂരേതും ന സക്കോതി, അപ്പിതപ്പിതായ സമാപത്തിയാ പരിഹായതി.
159. Tatiye isigilipasseti isigilissa nāma pabbatassa passe. Kāḷasilāyanti kāḷavaṇṇāya silāyaṃ. Sāmayikaṃ cetovimuttinti appitappitakkhaṇe paccanīkadhammehi vimuccati, ārammaṇe ca adhimuccatīti lokiyasamāpatti sāmayikā cetovimutti nāma. Phusīti paṭilabhi. Parihāyīti kasmā yāva chaṭṭhaṃ parihāyi? Sābādhattā. Therassa kira vātapittasemhavasena anusāyiko ābādho atthi, tena samādhissa sappāye upakārakadhamme pūretuṃ na sakkoti, appitappitāya samāpattiyā parihāyati.
യംനൂനാഹം സത്ഥം ആഹരേയ്യന്തി സോ കിര ചിന്തേസി, യസ്മാ പരിഹീനജ്ഝാനസ്സ കാലങ്കരോതോ അനിബദ്ധാ ഗതി ഹോതി, അപരിഹീനജ്ഝാനസ്സ നിബദ്ധാ ഗതി ഹോതി, ബ്രഹ്മലോകേ നിബ്ബത്തതി, തസ്മാ സത്ഥം ആഹരിതുകാമോ അഹോസി. ഉപസങ്കമീതി – ‘‘അയം സമണോ സത്ഥം ആഹരിതുകാമോ, സത്ഥാഹരണഞ്ച നാമേതം കായേ ച ജീവിതേ ച അനപേക്ഖസ്സ ഹോതി. യോ ഏവം കായേ ച ജീവിതേ ച അനപേക്ഖോ ഹോതി, സോ മൂലകമ്മട്ഠാനം സമ്മസിത്വാ അരഹത്തമ്പി ഗഹേതും സമത്ഥോ ഹോതി, മയാ പന പടിബാഹിതോപി ഏസ ന ഓരമിസ്സതി, സത്ഥാരാ പടിബാഹിതോ ഓരമിസ്സതീ’’തി ഥേരസ്സ അത്ഥകാമോ വിയ ഹുത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി.
Yaṃnūnāhaṃ satthaṃ āhareyyanti so kira cintesi, yasmā parihīnajjhānassa kālaṅkaroto anibaddhā gati hoti, aparihīnajjhānassa nibaddhā gati hoti, brahmaloke nibbattati, tasmā satthaṃ āharitukāmo ahosi. Upasaṅkamīti – ‘‘ayaṃ samaṇo satthaṃ āharitukāmo, satthāharaṇañca nāmetaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhassa hoti. Yo evaṃ kāye ca jīvite ca anapekkho hoti, so mūlakammaṭṭhānaṃ sammasitvā arahattampi gahetuṃ samattho hoti, mayā pana paṭibāhitopi esa na oramissati, satthārā paṭibāhito oramissatī’’ti therassa atthakāmo viya hutvā yena bhagavā tenupasaṅkami.
ജലാതി ജലമാനാ. പാദേ വന്ദാമി ചക്ഖുമാതി പഞ്ചഹി ചക്ഖൂഹി ചക്ഖുമാ തവ പാദേ വന്ദാമി. ജുതിന്ധരാതി ആനുഭാവധരാ. അപ്പത്തമാനസോതി അപ്പത്തഅരഹത്തോ. സേഖോതി സീലാദീനി സിക്ഖമാനോ സകരണീയോ. ജനേ സുതാതി ജനേ വിസ്സുതാ. സത്ഥം ആഹരിതം ഹോതീതി ഥേരോ കിര ‘‘കിം മയ്ഹം ഇമിനാ ജീവിതേനാ’’തി? ഉത്താനോ നിപജ്ജിത്വാ സത്ഥേന ഗലനാളിം ഛിന്ദി, ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജിംസു. ഥേരോ വേദനം വിക്ഖമ്ഭേത്വാ തംയേവ വേദനം പരിഗ്ഗഹേത്വാ സതിം ഉപട്ഠപേത്വാ മൂലകമ്മട്ഠാനം സമ്മസന്തോ അരഹത്തം പത്വാ സമസീസീ ഹുത്വാ പരിനിബ്ബായി. സമസീസീ നാമ തിവിധോ ഹോതി ഇരിയാപഥസമസീസീ, രോഗസമസീസീ, ജീവിതസമസീസീതി.
Jalāti jalamānā. Pāde vandāmi cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhumā tava pāde vandāmi. Jutindharāti ānubhāvadharā. Appattamānasoti appattaarahatto. Sekhoti sīlādīni sikkhamāno sakaraṇīyo. Jane sutāti jane vissutā. Satthaṃ āharitaṃ hotīti thero kira ‘‘kiṃ mayhaṃ iminā jīvitenā’’ti? Uttāno nipajjitvā satthena galanāḷiṃ chindi, dukkhā vedanā uppajjiṃsu. Thero vedanaṃ vikkhambhetvā taṃyeva vedanaṃ pariggahetvā satiṃ upaṭṭhapetvā mūlakammaṭṭhānaṃ sammasanto arahattaṃ patvā samasīsī hutvā parinibbāyi. Samasīsī nāma tividho hoti iriyāpathasamasīsī, rogasamasīsī, jīvitasamasīsīti.
തത്ഥ യോ ഠാനാദീസു ഇരിയാപഥേസു അഞ്ഞതരം അധിട്ഠായ – ‘‘ഇമം അകോപേത്വാവ അരഹത്തം പാപുണിസ്സാമീ’’തി വിപസ്സനം പട്ഠപേതി, അഥസ്സ അരഹത്തപ്പത്തി ച ഇരിയാപഥകോപനഞ്ച ഏകപ്പഹാരേനേവ ഹോതി. അയം ഇരിയാപഥസമസീസീ നാമ. യോ പന ചക്ഖുരോഗാദീസു അഞ്ഞതരസ്മിം സതി – ‘‘ഇതോ അനുട്ഠിതോവ അരഹത്തം പാപുണിസ്സാമീ’’തി വിപസ്സനം പട്ഠപേതി, അഥസ്സ അരഹത്തപ്പത്തി ച രോഗതോ വുട്ഠാനഞ്ച ഏകപ്പഹാരേനേവ ഹോതി. അയം രോഗസമസീസീ നാമ. കേചി പന തസ്മിംയേവ ഇരിയാപഥേ തസ്മിഞ്ച രോഗേ പരിനിബ്ബാനവസേനേത്ഥ സമസീസിതം പഞ്ഞാപേന്തി. യസ്സ പന ആസവക്ഖയോ ച ജീവിതക്ഖയോ ച ഏകപ്പഹാരേനേവ ഹോതി. അയം ജീവിതസമസീസീ നാമ. വുത്തമ്പി ചേതം – ‘‘യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ അപുബ്ബം അചരിമം ആസവപരിയാദാനഞ്ച ഹോതി ജീവിതപരിയാദാനഞ്ച, അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ സമസീസീ’’തി (പു॰ പ॰ ൧൬).
Tattha yo ṭhānādīsu iriyāpathesu aññataraṃ adhiṭṭhāya – ‘‘imaṃ akopetvāva arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca iriyāpathakopanañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ iriyāpathasamasīsī nāma. Yo pana cakkhurogādīsu aññatarasmiṃ sati – ‘‘ito anuṭṭhitova arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca rogato vuṭṭhānañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ rogasamasīsī nāma. Keci pana tasmiṃyeva iriyāpathe tasmiñca roge parinibbānavasenettha samasīsitaṃ paññāpenti. Yassa pana āsavakkhayo ca jīvitakkhayo ca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ jīvitasamasīsī nāma. Vuttampi cetaṃ – ‘‘yassa puggalassa apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca, ayaṃ vuccati puggalo samasīsī’’ti (pu. pa. 16).
ഏത്ഥ ച പവത്തിസീസം കിലേസസീസന്തി ദ്വേ സീസാനി. തത്ഥ പവത്തിസീസം നാമ ജീവിതിന്ദ്രിയം, കിലേസസീസം നാമ അവിജ്ജാ. തേസു ജീവിതിന്ദ്രിയം ചുതിചിത്തം ഖേപേതി, അവിജ്ജാ മഗ്ഗചിത്തം. ദ്വിന്നം ചിത്താനം ഏകതോ ഉപ്പാദോ നത്ഥി. മഗ്ഗാനന്തരം പന ഫലം, ഫലാനന്തരം ഭവങ്ഗം, ഭവങ്ഗതോ വുട്ഠായ പച്ചവേക്ഖണം, തം പരിപുണ്ണം വാ ഹോതി അപരിപുണ്ണം വാ. തിഖിണേന അസിനാ സീസേ ഛിജ്ജന്തേപി ഹി ഏകോ വാ ദ്വേ വാ പച്ചവേക്ഖണവാരാ അവസ്സം ഉപ്പജ്ജന്തിയേവ, ചിത്താനം പന ലഹുപരിവത്തിതായ ആസവക്ഖയോ ച ജീവിതപരിയാദാനഞ്ച ഏകക്ഖണേ വിയ പഞ്ഞായതി.
Ettha ca pavattisīsaṃ kilesasīsanti dve sīsāni. Tattha pavattisīsaṃ nāma jīvitindriyaṃ, kilesasīsaṃ nāma avijjā. Tesu jīvitindriyaṃ cuticittaṃ khepeti, avijjā maggacittaṃ. Dvinnaṃ cittānaṃ ekato uppādo natthi. Maggānantaraṃ pana phalaṃ, phalānantaraṃ bhavaṅgaṃ, bhavaṅgato vuṭṭhāya paccavekkhaṇaṃ, taṃ paripuṇṇaṃ vā hoti aparipuṇṇaṃ vā. Tikhiṇena asinā sīse chijjantepi hi eko vā dve vā paccavekkhaṇavārā avassaṃ uppajjantiyeva, cittānaṃ pana lahuparivattitāya āsavakkhayo ca jīvitapariyādānañca ekakkhaṇe viya paññāyati.
സമൂലം തണ്ഹമബ്ബുയ്ഹാതി അവിജ്ജാമൂലേന സമൂലകം തണ്ഹം അരഹത്തമഗ്ഗേന ഉപ്പാടേത്വാ. പരിനിബ്ബുതോതി അനുപാദിസേസനിബ്ബാനേന പരിനിബ്ബുതോ.
Samūlaṃ taṇhamabbuyhāti avijjāmūlena samūlakaṃ taṇhaṃ arahattamaggena uppāṭetvā. Parinibbutoti anupādisesanibbānena parinibbuto.
വിവത്തക്ഖന്ധന്തി പരിവത്തക്ഖന്ധം. സേമാനന്തി ഉത്താനം ഹുത്വാ സയിതം ഹോതി. ഥേരോ പന കിഞ്ചാപി ഉത്താനകോ സയിതോ, തഥാപിസ്സ ദക്ഖിണേന പസ്സേന പരിചിതസയനത്താ സീസം ദക്ഖിണതോവ പരിവത്തിത്വാ ഠിതം. ധൂമായിതത്തന്തി ധൂമായിതഭാവം. തസ്മിം ഹി ഖണേ ധൂമവലാഹകാ വിയ തിമിരവലാഹകാ വിയ ച ഉട്ഠഹിംസു. വിഞ്ഞാണം സമന്വേസതീതി പടിസന്ധിചിത്തം പരിയേസതി. അപ്പതിട്ഠിതേനാതി പടിസന്ധിവിഞ്ഞാണേന അപ്പതിട്ഠിതേന, അപ്പതിട്ഠിതകാരണാതി അത്ഥോ. ബേലുവപണ്ഡുവീണന്തി ബേലുവപക്കം വിയ പണ്ഡുവണ്ണം സുവണ്ണമഹാവീണം. ആദായാതി കച്ഛേ ഠപേത്വാ. ഉപസങ്കമീതി ‘‘ഗോധികത്ഥേരസ്സ നിബ്ബത്തട്ഠാനം ന ജാനാമി, സമണം ഗോതമം പുച്ഛിത്വാ നിക്കങ്ഖോ ഭവിസ്സാമീ’’തി ഖുദ്ദകദാരകവണ്ണീ ഹുത്വാ ഉപസങ്കമി. നാധിഗച്ഛാമീതി ന പസ്സാമി. സോകപരേതസ്സാതി സോകേന ഫുട്ഠസ്സ. അഭസ്സഥാതി പാദപിട്ഠിയം പതിതാ. തതിയം.
Vivattakkhandhanti parivattakkhandhaṃ. Semānanti uttānaṃ hutvā sayitaṃ hoti. Thero pana kiñcāpi uttānako sayito, tathāpissa dakkhiṇena passena paricitasayanattā sīsaṃ dakkhiṇatova parivattitvā ṭhitaṃ. Dhūmāyitattanti dhūmāyitabhāvaṃ. Tasmiṃ hi khaṇe dhūmavalāhakā viya timiravalāhakā viya ca uṭṭhahiṃsu. Viññāṇaṃ samanvesatīti paṭisandhicittaṃ pariyesati. Appatiṭṭhitenāti paṭisandhiviññāṇena appatiṭṭhitena, appatiṭṭhitakāraṇāti attho. Beluvapaṇḍuvīṇanti beluvapakkaṃ viya paṇḍuvaṇṇaṃ suvaṇṇamahāvīṇaṃ. Ādāyāti kacche ṭhapetvā. Upasaṅkamīti ‘‘godhikattherassa nibbattaṭṭhānaṃ na jānāmi, samaṇaṃ gotamaṃ pucchitvā nikkaṅkho bhavissāmī’’ti khuddakadārakavaṇṇī hutvā upasaṅkami. Nādhigacchāmīti na passāmi. Sokaparetassāti sokena phuṭṭhassa. Abhassathāti pādapiṭṭhiyaṃ patitā. Tatiyaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൩. ഗോധികസുത്തം • 3. Godhikasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൩. ഗോധികസുത്തവണ്ണനാ • 3. Godhikasuttavaṇṇanā