| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
९. गोलियानिसुत्तवण्णना
9. Goliyānisuttavaṇṇanā
१७३. पदसमाचारोति तंतंपच्चयभेददस्सनाय विगतत्ता पकारेहि दलिद्दसमाचारो सिथिलसमाचारोति अत्थो। यस्मा पन तादिसो समाचारो थिरो दळ्हो नाम न होति, तस्मा वुत्तं ‘‘दुब्बलसमाचारो’’ति। ‘‘साखसमाचारो’’ति वा पाठो, तत्थ तत्थ लग्गनट्ठेन साखासदिससीलोति अत्थो। तेनाह ‘‘ओळारिकाचारो’’ति। पच्चयेसु सापेक्खोति पच्चयेसु सापेक्खताय एव हिस्स ओळारिकाचारता वेदितब्बा। गरुना किस्मिञ्चि वुत्ते गारववसेन पतिस्सवनं पतिस्सो, पतिस्सवचनभूतं तंसभागञ्च यं किञ्चि गारवन्ति अत्थो। सह पतिस्सेनाति सप्पतिस्सेन, सप्पतिस्सवेन ओवादसम्पटिच्छनेन। पतिस्सीयतीति वा पतिस्सो, गरुकातब्बो, तेन सह पतिस्सेनाति सब्बं पुब्बे विय। तेनाह ‘‘सजेट्ठकेना’’ति। सेरिविहारो नाम अत्तप्पधानवासो। तेनाह ‘‘निरङ्कुसविहारेना’’ति।
173.Padasamācāroti taṃtaṃpaccayabhedadassanāya vigatattā pakārehi daliddasamācāro sithilasamācāroti attho. Yasmā pana tādiso samācāro thiro daḷho nāma na hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘dubbalasamācāro’’ti. ‘‘Sākhasamācāro’’ti vā pāṭho, tattha tattha lagganaṭṭhena sākhāsadisasīloti attho. Tenāha ‘‘oḷārikācāro’’ti. Paccayesu sāpekkhoti paccayesu sāpekkhatāya eva hissa oḷārikācāratā veditabbā. Garunā kismiñci vutte gāravavasena patissavanaṃ patisso, patissavacanabhūtaṃ taṃsabhāgañca yaṃ kiñci gāravanti attho. Saha patissenāti sappatissena, sappatissavena ovādasampaṭicchanena. Patissīyatīti vā patisso, garukātabbo, tena saha patissenāti sabbaṃ pubbe viya. Tenāha ‘‘sajeṭṭhakenā’’ti. Serivihāro nāma attappadhānavāso. Tenāha ‘‘niraṅkusavihārenā’’ti.
अनुपखज्जाति अनुपकड्ढित्वा। गरुट्ठानियानं अन्तरं अनापुच्छा अनुपविसित्वाति इममत्थं दस्सेतुं ‘‘तत्थ यो’’तिआदि वुत्तं।
Anupakhajjāti anupakaḍḍhitvā. Garuṭṭhāniyānaṃ antaraṃ anāpucchā anupavisitvāti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘tattha yo’’tiādi vuttaṃ.
आभिसमाचारिकन्ति अभिसमाचारे भवं। किं पन तन्ति आह ‘‘वत्तपटिपत्तिमत्तम्पी’’ति। नातिकालस्सेव सङ्घस्स पुरतो पविसितब्बं, न पच्छा पटिक्कमितब्बन्ति अधिप्पायेन अतिकाले च गामप्पवेसो अतिदिवा पटिक्कमनञ्च निवारितं, तं दस्सेतुं ‘‘न अतिपातो’’तिआदि वुत्तं। उद्धच्चपकतिकोति विब्भन्तचित्तो। अवचापल्येनाति दळ्हवातापहतपल्लवसदिसेन लोलभावेन।
Ābhisamācārikanti abhisamācāre bhavaṃ. Kiṃ pana tanti āha ‘‘vattapaṭipattimattampī’’ti. Nātikālasseva saṅghassa purato pavisitabbaṃ, na pacchā paṭikkamitabbanti adhippāyena atikāle ca gāmappaveso atidivā paṭikkamanañca nivāritaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘na atipāto’’tiādi vuttaṃ. Uddhaccapakatikoti vibbhantacitto. Avacāpalyenāti daḷhavātāpahatapallavasadisena lolabhāvena.
पञ्ञवताति इमिना भिक्खुसारुप्पेसु इतिकत्तब्बेसु उपायपञ्ञा अधिप्पेता, न सुतमयपञ्ञा। अभिधम्मे अभिविनये योगोति इमिना भावनापञ्ञाउत्तरिमनुस्सधम्मे योगो पकासितो। योगोति च परिचयो उग्गण्हवसेन।
Paññavatāti iminā bhikkhusāruppesu itikattabbesu upāyapaññā adhippetā, na sutamayapaññā. Abhidhamme abhivinaye yogoti iminā bhāvanāpaññāuttarimanussadhamme yogo pakāsito. Yogoti ca paricayo uggaṇhavasena.
आरुप्पाति इमिना चतस्सोपि अरूपसमापत्तियो गहिता, ता पन चतूहि रूपसमापत्तीहि विना न सम्पज्जन्तीति आह – ‘‘आरुप्पाति एत्तावता अट्ठपि समापत्तियो वुत्ता होन्ती’’ति। कसिणेति दसविधे कसिणे। एकं परिकम्मकम्मट्ठानन्ति यं किञ्चि एकभावना परिकम्मदीपनं खन्धकम्मट्ठानं। तेनाह ‘‘पगुणं कत्वा’’ति। कसिणपरिकम्मं पन तग्गहणेनेव गहितं होति, लोकिया उत्तरिमनुस्सधम्मा हेट्ठा गहिताति आह ‘‘उत्तरिमनुस्सधम्मेति इमिना सब्बेपि लोकुत्तरधम्मे दस्सेती’’ति। नेय्यपुग्गलस्स वसेनाति जानित्वा वित्थारेत्वा ञातब्बपुग्गलस्स वसेनाति।
Āruppāti iminā catassopi arūpasamāpattiyo gahitā, tā pana catūhi rūpasamāpattīhi vinā na sampajjantīti āha – ‘‘āruppāti ettāvatā aṭṭhapi samāpattiyo vuttā hontī’’ti. Kasiṇeti dasavidhe kasiṇe. Ekaṃ parikammakammaṭṭhānanti yaṃ kiñci ekabhāvanā parikammadīpanaṃ khandhakammaṭṭhānaṃ. Tenāha ‘‘paguṇaṃ katvā’’ti. Kasiṇaparikammaṃ pana taggahaṇeneva gahitaṃ hoti, lokiyā uttarimanussadhammā heṭṭhā gahitāti āha ‘‘uttarimanussadhammeti iminā sabbepi lokuttaradhamme dassetī’’ti. Neyyapuggalassa vasenāti jānitvā vitthāretvā ñātabbapuggalassa vasenāti.
गोलियानिसुत्तवण्णनाय लीनत्थप्पकासना समत्ता।
Goliyānisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya / ९. गोलियानिसुत्तं • 9. Goliyānisuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ९. गोलियानिसुत्तवण्णना • 9. Goliyānisuttavaṇṇanā
