| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
४-६. गोमयपिण्डसुत्तादिवण्णना
4-6. Gomayapiṇḍasuttādivaṇṇanā
९६-९८. चतुत्थे सस्सतिसमन्ति सिनेरुमहापथवीचन्दिमसूरियादीहि सस्सतीहि समं। परित्तं गोमयपिण्डन्ति अप्पमत्तकं मधुकपुप्फप्पमाणं गोमयखण्डं। कुतो पनानेनेतं लद्धन्ति। परिभण्डकरणत्थाय आभततो गहितन्ति एके। अत्थस्स पन विञ्ञापनत्थं इद्धिया अभिसङ्खरित्वा हत्थारुळ्हं कतन्ति वेदितब्बन्ति। अत्तभावपटिलाभोति पटिलद्धअत्तभावो। न यिदं ब्रह्मचरियवासो पञ्ञायेथाति अयं मग्गब्रह्मचरियवासो नाम न पञ्ञायेय्य। मग्गो हि तेभूमकसङ्खारे विवट्टेन्तो उप्पज्जति। यदि च एत्तको अत्तभावो निच्चो भवेय्य, मग्गो उप्पज्जित्वापि सङ्खारवट्टं विवट्टेतुं न सक्कुणेय्याति ब्रह्मचरियवासो न पञ्ञायेथ।
96-98. Catutthe sassatisamanti sinerumahāpathavīcandimasūriyādīhi sassatīhi samaṃ. Parittaṃ gomayapiṇḍanti appamattakaṃ madhukapupphappamāṇaṃ gomayakhaṇḍaṃ. Kuto panānenetaṃ laddhanti. Paribhaṇḍakaraṇatthāya ābhatato gahitanti eke. Atthassa pana viññāpanatthaṃ iddhiyā abhisaṅkharitvā hatthāruḷhaṃ katanti veditabbanti. Attabhāvapaṭilābhoti paṭiladdhaattabhāvo. Na yidaṃ brahmacariyavāso paññāyethāti ayaṃ maggabrahmacariyavāso nāma na paññāyeyya. Maggo hi tebhūmakasaṅkhāre vivaṭṭento uppajjati. Yadi ca ettako attabhāvo nicco bhaveyya, maggo uppajjitvāpi saṅkhāravaṭṭaṃ vivaṭṭetuṃ na sakkuṇeyyāti brahmacariyavāso na paññāyetha.
इदानि सचे कोचि सङ्खारो निच्चो भवेय्य, मया महासुदस्सनराजकाले अनुभूता सम्पत्ति निच्चा भवेय्य, सापि च अनिच्चाति तं दस्सेतुं भूतपुब्बाहं भिक्खु राजा अहोसिन्तिआदिमाह। तत्थ कुसावतीराजधानिप्पमुखानीति कुसावतीराजधानी तेसं नगरानं पमुखा, सब्बसेट्ठाति अत्थो। सारमयानीति रत्तचन्दनसारमयानि। उपधानं पन सब्बेसं सुत्तमयमेव। गोणकत्थतानीति चतुरङ्गुलाधिकलोमेन काळकोजवेन अत्थतानि, यं महापिट्ठियकोजवोति वदन्ति। पटकत्थतानीति उभतोलोमेन उण्णामयेन सेतकम्बलेन अत्थतानि। पटलिकत्थतानीति घनपुप्फेन उण्णामयअत्थरणेन अत्थतानि। कदलिमिगपवरपच्चत्थरणानीति कदलिमिगचम्ममयेन उत्तमपच्चत्थरणेन अत्थतानि। तं किर पच्चत्थरणं सेतवत्थस्स उपरि कदलिमिगचम्मं अत्थरित्वा सिब्बेत्वा करोन्ति। सउत्तरच्छदानीति सह उत्तरच्छदेन, उपरि बद्धेन रत्तवितानेन सद्धिन्ति अत्थो। उभतोलोहितकूपधानीति सीसूपधानञ्च पादूपधानञ्चाति पल्लङ्कानं उभतोलोहितकूपधानानि। वेजयन्तरथप्पमुखानीति एत्थ वेजयन्तो नाम तस्स रञ्ञो रथो, यस्स चक्कानं इन्दनीलमणिमया नाभि, सत्तरतनमया अरा, पवाळमया नेमि, रजतमयो अक्खो, इन्दनीलमणिमयं उपक्खरं, रजतमयं कुब्बरं। सो तेसं रथानं पमुखो अग्गो। दुकूलसन्दानानीति दुकूलसन्थरानि। कंसूपधारणानीति रजतमयदोहभाजनानि। वत्थकोटिसहस्सानीति यथारुचितं परिभुञ्जिस्सतीति न्हत्वा ठितकाले उपनीतवत्थानेव सन्धायेतं वुत्तं। भत्ताभिहारोति अभिहरितब्बभत्तं।
Idāni sace koci saṅkhāro nicco bhaveyya, mayā mahāsudassanarājakāle anubhūtā sampatti niccā bhaveyya, sāpi ca aniccāti taṃ dassetuṃ bhūtapubbāhaṃ bhikkhu rājā ahosintiādimāha. Tattha kusāvatīrājadhānippamukhānīti kusāvatīrājadhānī tesaṃ nagarānaṃ pamukhā, sabbaseṭṭhāti attho. Sāramayānīti rattacandanasāramayāni. Upadhānaṃ pana sabbesaṃ suttamayameva. Goṇakatthatānīti caturaṅgulādhikalomena kāḷakojavena atthatāni, yaṃ mahāpiṭṭhiyakojavoti vadanti. Paṭakatthatānīti ubhatolomena uṇṇāmayena setakambalena atthatāni. Paṭalikatthatānīti ghanapupphena uṇṇāmayaattharaṇena atthatāni. Kadalimigapavarapaccattharaṇānīti kadalimigacammamayena uttamapaccattharaṇena atthatāni. Taṃ kira paccattharaṇaṃ setavatthassa upari kadalimigacammaṃ attharitvā sibbetvā karonti. Sauttaracchadānīti saha uttaracchadena, upari baddhena rattavitānena saddhinti attho. Ubhatolohitakūpadhānīti sīsūpadhānañca pādūpadhānañcāti pallaṅkānaṃ ubhatolohitakūpadhānāni. Vejayantarathappamukhānīti ettha vejayanto nāma tassa rañño ratho, yassa cakkānaṃ indanīlamaṇimayā nābhi, sattaratanamayā arā, pavāḷamayā nemi, rajatamayo akkho, indanīlamaṇimayaṃ upakkharaṃ, rajatamayaṃ kubbaraṃ. So tesaṃ rathānaṃ pamukho aggo. Dukūlasandānānīti dukūlasantharāni. Kaṃsūpadhāraṇānīti rajatamayadohabhājanāni. Vatthakoṭisahassānīti yathārucitaṃ paribhuñjissatīti nhatvā ṭhitakāle upanītavatthāneva sandhāyetaṃ vuttaṃ. Bhattābhihāroti abhiharitabbabhattaṃ.
यमहं तेन समयेन अज्झावसामीति यत्थ वसामि, तं एकञ्ञेव नगरं होति, अवसेसेसु पुत्तधीतादयो चेव दासमनुस्सा च वसिंसु। पासादकूटागारादीसुपि एसेव नयो। पल्लङ्कादीसु एकंयेव सयं परिभुञ्जति, सेसा पुत्तादीनं परिभोगा होन्ति। इत्थीसु एकाव पच्चुपट्ठाति, सेसा परिवारमत्ता होन्ति। वेलामिकाति खत्तियस्स वा ब्राह्मणिया, ब्राह्मणस्स वा खत्तियानिया कुच्छिस्मिं जाता। परिदहामीति एकंयेव दुस्सयुगं निवासेमि, सेसानि परिवारेत्वा विचरन्तानं असीतिसहस्साधिकानं सोळसन्नं पुरिससतसहस्सानं होन्तीति दस्सेति। भुञ्जामीति परमप्पमाणेन नाळिकोदनमत्तं भुञ्जामि, सेसं परिवारेत्वा विचरन्तानं चत्तालीससहस्साधिकानं अट्ठन्नं पुरिससतसहस्सानं होतीति दस्सेति। एकथालिपाको हि दसन्नं जनानं पहोति।
Yamahaṃ tena samayena ajjhāvasāmīti yattha vasāmi, taṃ ekaññeva nagaraṃ hoti, avasesesu puttadhītādayo ceva dāsamanussā ca vasiṃsu. Pāsādakūṭāgārādīsupi eseva nayo. Pallaṅkādīsu ekaṃyeva sayaṃ paribhuñjati, sesā puttādīnaṃ paribhogā honti. Itthīsu ekāva paccupaṭṭhāti, sesā parivāramattā honti. Velāmikāti khattiyassa vā brāhmaṇiyā, brāhmaṇassa vā khattiyāniyā kucchismiṃ jātā. Paridahāmīti ekaṃyeva dussayugaṃ nivāsemi, sesāni parivāretvā vicarantānaṃ asītisahassādhikānaṃ soḷasannaṃ purisasatasahassānaṃ hontīti dasseti. Bhuñjāmīti paramappamāṇena nāḷikodanamattaṃ bhuñjāmi, sesaṃ parivāretvā vicarantānaṃ cattālīsasahassādhikānaṃ aṭṭhannaṃ purisasatasahassānaṃ hotīti dasseti. Ekathālipāko hi dasannaṃ janānaṃ pahoti.
इति इमं महासुदस्सनकाले सम्पत्तिं दस्सेत्वा इदानि तस्सा अनिच्चतं दस्सेन्तो इति खो भिक्खूतिआदिमाह। तत्थ विपरिणताति पकतिजहनेन निब्बुतपदीपो विय अपण्णत्तिकभावं गता। एवं अनिच्चा खो भिक्खु सङ्खाराति एवं हुत्वाअभावट्ठेन अनिच्चा। एत्तावता भगवा यथा नाम पुरिसो सतहत्थुब्बेधे चम्पकरुक्खे निस्सेणिं बन्धित्वा अभिरुहित्वा चम्पकपुप्फं आदाय निस्सेणिं मुञ्चन्तो ओतरेय्य, एवमेवं निस्सेणिं बन्धन्तो विय अनेकवस्सकोटिसतसहस्सुब्बेधं महासुदस्सनसम्पत्तिं आरुय्ह सम्पत्तिमत्थके ठितं अनिच्चलक्खणं आदाय निस्सेणिं मुञ्चन्तो विय ओतिण्णो। एवं अद्धुवाति एवं उदकपुब्बुळादयो विय धुवभावरहिता। एवं अनस्सासिकाति एवं सुपिनके पीतपानीयं विय अनुलित्तचन्दनं विय च अस्सासविरहिता। इति इमस्मिं सुत्ते अनिच्चलक्खणं कथितं। पञ्चमे सब्बं वुत्तनयमेव। छट्ठं तथा बुज्झनकस्स अज्झासयेन वुत्तं। चतुत्थादीनि।
Iti imaṃ mahāsudassanakāle sampattiṃ dassetvā idāni tassā aniccataṃ dassento iti kho bhikkhūtiādimāha. Tattha vipariṇatāti pakatijahanena nibbutapadīpo viya apaṇṇattikabhāvaṃ gatā. Evaṃ aniccā kho bhikkhu saṅkhārāti evaṃ hutvāabhāvaṭṭhena aniccā. Ettāvatā bhagavā yathā nāma puriso satahatthubbedhe campakarukkhe nisseṇiṃ bandhitvā abhiruhitvā campakapupphaṃ ādāya nisseṇiṃ muñcanto otareyya, evamevaṃ nisseṇiṃ bandhanto viya anekavassakoṭisatasahassubbedhaṃ mahāsudassanasampattiṃ āruyha sampattimatthake ṭhitaṃ aniccalakkhaṇaṃ ādāya nisseṇiṃ muñcanto viya otiṇṇo. Evaṃ addhuvāti evaṃ udakapubbuḷādayo viya dhuvabhāvarahitā. Evaṃ anassāsikāti evaṃ supinake pītapānīyaṃ viya anulittacandanaṃ viya ca assāsavirahitā. Iti imasmiṃ sutte aniccalakkhaṇaṃ kathitaṃ. Pañcame sabbaṃ vuttanayameva. Chaṭṭhaṃ tathā bujjhanakassa ajjhāsayena vuttaṃ. Catutthādīni.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
४. गोमयपिण्डसुत्तं • 4. Gomayapiṇḍasuttaṃ
५. नखसिखासुत्तं • 5. Nakhasikhāsuttaṃ
६. सुद्धिकसुत्तं • 6. Suddhikasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ४-६. गोमयपिण्डसुत्तादिवण्णना • 4-6. Gomayapiṇḍasuttādivaṇṇanā
