| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๔. โคมยปิณฺฑสุตฺตํ
4. Gomayapiṇḍasuttaṃ
๙๖. สาวตฺถินิทานํ ฯ เอกมนฺตํ นิสิโนฺน โข โส ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อตฺถิ นุ โข, ภเนฺต, กิญฺจิ รูปํ ยํ รูปํ นิจฺจํ ธุวํ สสฺสตํ อวิปริณามธมฺมํ สสฺสติสมํ ตเถว ฐสฺสติ? อตฺถิ นุ โข, ภเนฺต, กาจิ เวทนา ยา เวทนา นิจฺจา ธุวา สสฺสตา อวิปริณามธมฺมา สสฺสติสมํ ตเถว ฐสฺสติ? อตฺถิ นุ โข, ภเนฺต, กาจิ สญฺญา ยา สญฺญา…เป.… อตฺถิ นุ โข, ภเนฺต, เกจิ สงฺขารา เย สงฺขารา นิจฺจา ธุวา สสฺสตา อวิปริณามธมฺมา สสฺสติสมํ ตเถว ฐสฺสนฺติ? อตฺถิ นุ โข, ภเนฺต, กิญฺจิ วิญฺญาณํ, ยํ วิญฺญาณํ นิจฺจํ ธุวํ สสฺสตํ อวิปริณามธมฺมํ สสฺสติสมํ ตเถว ฐสฺสตี’’ติ? ‘‘นตฺถิ โข, ภิกฺขุ, กิญฺจิ รูปํ, ยํ รูปํ นิจฺจํ ธุวํ สสฺสตํ อวิปริณามธมฺมํ สสฺสติสมํ ตเถว ฐสฺสติฯ นตฺถิ โข, ภิกฺขุ, กาจิ เวทนา… กาจิ สญฺญา… เกจิ สงฺขารา… กิญฺจิ วิญฺญาณํ , ยํ วิญฺญาณํ นิจฺจํ ธุวํ สสฺสตํ อวิปริณามธมฺมํ สสฺสติสมํ ตเถว ฐสฺสตี’’ติฯ
96. Sāvatthinidānaṃ . Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘atthi nu kho, bhante, kiñci rūpaṃ yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati? Atthi nu kho, bhante, kāci vedanā yā vedanā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassati? Atthi nu kho, bhante, kāci saññā yā saññā…pe… atthi nu kho, bhante, keci saṅkhārā ye saṅkhārā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti? Atthi nu kho, bhante, kiñci viññāṇaṃ, yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatī’’ti? ‘‘Natthi kho, bhikkhu, kiñci rūpaṃ, yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati. Natthi kho, bhikkhu, kāci vedanā… kāci saññā… keci saṅkhārā… kiñci viññāṇaṃ , yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatī’’ti.
อถ โข ภควา ปริตฺตํ โคมยปิณฺฑํ ปาณินา คเหตฺวา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘เอตฺตโกปิ โข, ภิกฺขุ, อตฺตภาวปฎิลาโภ นตฺถิ นิโจฺจ ธุโว สสฺสโต อวิปริณามธโมฺม สสฺสติสมํ ตเถว ฐสฺสติฯ เอตฺตโก เจปิ, ภิกฺขุ, อตฺตภาวปฎิลาโภ อภวิสฺส นิโจฺจ ธุโว สสฺสโต อวิปริณามธโมฺม, นยิทํ พฺรหฺมจริยวาโส ปญฺญาเยถ สมฺมา ทุกฺขกฺขยายฯ ยสฺมา จ โข, ภิกฺขุ, เอตฺตโกปิ อตฺตภาวปฎิลาโภ นตฺถิ นิโจฺจ ธุโว สสฺสโต อวิปริณามธโมฺม, ตสฺมา พฺรหฺมจริยวาโส ปญฺญายติ สมฺมา ทุกฺขกฺขยายฯ
Atha kho bhagavā parittaṃ gomayapiṇḍaṃ pāṇinā gahetvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘ettakopi kho, bhikkhu, attabhāvapaṭilābho natthi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassati. Ettako cepi, bhikkhu, attabhāvapaṭilābho abhavissa nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo, nayidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya. Yasmā ca kho, bhikkhu, ettakopi attabhāvapaṭilābho natthi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo, tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammā dukkhakkhayāya.
‘‘ภูตปุพฺพาหํ, ภิกฺขุ, ราชา อโหสิํ ขตฺติโย มุทฺธาวสิโตฺตฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ, รโญฺญ สโต ขตฺติยสฺส มุทฺธาวสิตฺตสฺส จตุราสีตินครสหสฺสานิ อเหสุํ กุสาวตี ราชธานิปฺปมุขานิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ, รโญฺญ สโต ขตฺติยสฺส มุทฺธาวสิตฺตสฺส จตุราสีติปาสาทสหสฺสานิ อเหสุํ ธมฺมปาสาทปฺปมุขานิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ, รโญฺญ สโต ขตฺติยสฺส มุทฺธาวสิตฺตสฺส จตุราสีติกูฎาคารสหสฺสานิ อเหสุํ มหาพฺยูหกูฎาคารปฺปมุขานิ 1ฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ, รโญฺญ สโต ขตฺติยสฺส มุทฺธาวสิตฺตสฺส จตุราสีติปลฺลงฺกสหสฺสานิ อเหสุํ ทนฺตมยานิ สารมยานิ โสวณฺณมยานิ โคณกตฺถตานิ ปฎิกตฺถตานิ ปฎลิกตฺถตานิ กทลิมิคปวรปจฺจตฺถรณานิ 2 สอุตฺตรจฺฉทานิ อุภโตโลหิตกูปธานานิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ, รโญฺญ สโต ขตฺติยสฺส มุทฺธาวสิตฺตสฺส จตุราสีตินาคสหสฺสานิ อเหสุํ โสวณฺณาลงฺการานิ โสวณฺณทฺธชานิ เหมชาลปฎิจฺฉนฺนานิ อุโปสถนาคราชปฺปมุขานิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ, รโญฺญ สโต ขตฺติยสฺส มุทฺธาวสิตฺตสฺส จตุราสีติอสฺสสหสฺสานิ อเหสุํ โสวณฺณาลงฺการานิ โสวณฺณทฺธชานิ เหมชาลปฎิจฺฉนฺนานิ วลาหกอสฺสราชปฺปมุขานิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ, รโญฺญ สโต ขตฺติยสฺส มุทฺธาวสิตฺตสฺส จตุราสีติรถสหสฺสานิ อเหสุํ โสวณฺณาลงฺการานิ โสวณฺณทฺธชานิ เหมชาลปฎิจฺฉนฺนานิ เวชยนฺตรถปฺปมุขานิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ, รโญฺญ สโต ขตฺติยสฺส มุทฺธาวสิตฺตสฺส จตุราสีติมณิสหสฺสานิ อเหสุํ มณิรตนปฺปมุขานิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ…เป.… จตุราสีติอิตฺถิสหสฺสานิ อเหสุํ สุภทฺทาเทวิปฺปมุขานิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ…เป.… จตุราสีติขตฺติยสหสฺสานิ อเหสุํ อนุยนฺตานิ ปริณายกรตนปฺปมุขานิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ…เป.… จตุราสีติเธนุสหสฺสานิ อเหสุํ ทุกูลสนฺทนานิ กํสูปธารณานิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ…เป.… จตุราสีติวตฺถโกฎิสหสฺสานิ อเหสุํ โขมสุขุมานิ โกเสยฺยสุขุมานิ กมฺพลสุขุมานิ กปฺปาสิกสุขุมานิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขุ…เป.… จตุราสีติถาลิปากสหสฺสานิ อเหสุํ; สายํ ปาตํ ภตฺตาภิหาโร อภิหริยิตฺถฯ
‘‘Bhūtapubbāhaṃ, bhikkhu, rājā ahosiṃ khattiyo muddhāvasitto. Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītinagarasahassāni ahesuṃ kusāvatī rājadhānippamukhāni. Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītipāsādasahassāni ahesuṃ dhammapāsādappamukhāni. Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītikūṭāgārasahassāni ahesuṃ mahābyūhakūṭāgārappamukhāni 3. Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītipallaṅkasahassāni ahesuṃ dantamayāni sāramayāni sovaṇṇamayāni goṇakatthatāni paṭikatthatāni paṭalikatthatāni kadalimigapavarapaccattharaṇāni 4 sauttaracchadāni ubhatolohitakūpadhānāni. Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītināgasahassāni ahesuṃ sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇaddhajāni hemajālapaṭicchannāni uposathanāgarājappamukhāni. Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītiassasahassāni ahesuṃ sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇaddhajāni hemajālapaṭicchannāni valāhakaassarājappamukhāni. Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītirathasahassāni ahesuṃ sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇaddhajāni hemajālapaṭicchannāni vejayantarathappamukhāni. Tassa mayhaṃ, bhikkhu, rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsītimaṇisahassāni ahesuṃ maṇiratanappamukhāni. Tassa mayhaṃ, bhikkhu…pe… caturāsītiitthisahassāni ahesuṃ subhaddādevippamukhāni. Tassa mayhaṃ, bhikkhu…pe… caturāsītikhattiyasahassāni ahesuṃ anuyantāni pariṇāyakaratanappamukhāni. Tassa mayhaṃ, bhikkhu…pe… caturāsītidhenusahassāni ahesuṃ dukūlasandanāni kaṃsūpadhāraṇāni. Tassa mayhaṃ, bhikkhu…pe… caturāsītivatthakoṭisahassāni ahesuṃ khomasukhumāni koseyyasukhumāni kambalasukhumāni kappāsikasukhumāni. Tassa mayhaṃ, bhikkhu…pe… caturāsītithālipākasahassāni ahesuṃ; sāyaṃ pātaṃ bhattābhihāro abhihariyittha.
‘‘เตสํ โข ปน, ภิกฺขุ, จตุราสีติยา นครสหสฺสานํ เอกเญฺญว ตํ นครํ โหติ ยมหํ เตน สมเยน อชฺฌาวสามิ – กุสาวตี ราชธานีฯ เตสํ โข ปน, ภิกฺขุ, จตุราสีติยา ปาสาทสหสฺสานํ เอโกเยว โส ปาสาโท โหติ ยมหํ เตน สมเยน อชฺฌาวสามิ – ธโมฺม ปาสาโทฯ เตสํ โข ปน, ภิกฺขุ, จตุราสีติยา กูฎาคารสหสฺสานํ เอกเญฺญว ตํ กูฎาคารํ โหติ ยมหํ เตน สมเยน อชฺฌาวสามิ – มหาพฺยูหํ กูฎาคารํฯ เตสํ โข ปน, ภิกฺขุ, จตุราสีติยา ปลฺลงฺกสหสฺสานํ เอโกเยว โส ปลฺลโงฺก โหติ ยมหํ เตน สมเยน ปริภุญฺชามิ – ทนฺตมโย วา สารมโย วา โสวณฺณมโย วา รูปิยมโย วาฯ เตสํ โข ปน, ภิกฺขุ, จตุราสีติยา นาคสหสฺสานํ เอโกเยว โส นาโค โหติ ยมหํ เตน สมเยน อภิรุหามิ – อุโปสโถ นาคราชาฯ เตสํ โข ปน, ภิกฺขุ, จตุราสีติยา อสฺสสหสฺสานํ เอโกเยว โส อโสฺส โหติ ยมหํ เตน สมเยน อภิรุหามิ – วลาหโก อสฺสราชาฯ เตสํ โข ปน, ภิกฺขุ, จตุราสีติยา รถสหสฺสานํ เอโกเยว โส รโถ โหติ ยมหํ เตน สมเยน อภิรุหามิ – เวชยโนฺต รโถฯ เตสํ โข ปน, ภิกฺขุ, จตุราสีติยา อิตฺถิสหสฺสานํ เอกาเยว สา อิตฺถี โหติ ยา มํ เตน สมเยน ปจฺจุปฎฺฐาติ – ขตฺติยานี วา เวลามิกา วาฯ เตสํ โข ปน, ภิกฺขุ, จตุราสีติยา วตฺถโกฎิสหสฺสานํ เอกเญฺญว ตํ วตฺถยุคํ โหติ ยมหํ เตน สมเยน ปริทหามิ – โขมสุขุมํ วา โกเสยฺยสุขุมํ วา กมฺพลสุขุมํ วา กปฺปาสิกสุขุมํ วาฯ เตสํ โข ปน, ภิกฺขุ, จตุราสีติยา ถาลิปากสหสฺสานํ เอโกเยว โส ถาลิปาโก โหติ ยโต นาฬิโกทนปรมํ ภุญฺชามิ ตทุปิยญฺจ สูเปยฺยํ 5ฯ อิติ โข, ภิกฺขุ, สเพฺพ เต สงฺขารา อตีตา นิรุทฺธา วิปริณตาฯ เอวํ อนิจฺจา โข, ภิกฺขุ, สงฺขาราฯ เอวํ อทฺธุวา โข, ภิกฺขุ, สงฺขาราฯ เอวํ อนสฺสาสิกา โข, ภิกฺขุ, สงฺขาราฯ ยาวญฺจิทํ , ภิกฺขุ, อลเมว สพฺพสงฺขาเรสุ นิพฺพินฺทิตุํ, อลํ วิรชฺชิตุํ, อลํ วิมุจฺจิตุ’’นฺติฯ จตุตฺถํฯ
‘‘Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā nagarasahassānaṃ ekaññeva taṃ nagaraṃ hoti yamahaṃ tena samayena ajjhāvasāmi – kusāvatī rājadhānī. Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā pāsādasahassānaṃ ekoyeva so pāsādo hoti yamahaṃ tena samayena ajjhāvasāmi – dhammo pāsādo. Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā kūṭāgārasahassānaṃ ekaññeva taṃ kūṭāgāraṃ hoti yamahaṃ tena samayena ajjhāvasāmi – mahābyūhaṃ kūṭāgāraṃ. Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā pallaṅkasahassānaṃ ekoyeva so pallaṅko hoti yamahaṃ tena samayena paribhuñjāmi – dantamayo vā sāramayo vā sovaṇṇamayo vā rūpiyamayo vā. Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā nāgasahassānaṃ ekoyeva so nāgo hoti yamahaṃ tena samayena abhiruhāmi – uposatho nāgarājā. Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā assasahassānaṃ ekoyeva so asso hoti yamahaṃ tena samayena abhiruhāmi – valāhako assarājā. Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā rathasahassānaṃ ekoyeva so ratho hoti yamahaṃ tena samayena abhiruhāmi – vejayanto ratho. Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā itthisahassānaṃ ekāyeva sā itthī hoti yā maṃ tena samayena paccupaṭṭhāti – khattiyānī vā velāmikā vā. Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā vatthakoṭisahassānaṃ ekaññeva taṃ vatthayugaṃ hoti yamahaṃ tena samayena paridahāmi – khomasukhumaṃ vā koseyyasukhumaṃ vā kambalasukhumaṃ vā kappāsikasukhumaṃ vā. Tesaṃ kho pana, bhikkhu, caturāsītiyā thālipākasahassānaṃ ekoyeva so thālipāko hoti yato nāḷikodanaparamaṃ bhuñjāmi tadupiyañca sūpeyyaṃ 6. Iti kho, bhikkhu, sabbe te saṅkhārā atītā niruddhā vipariṇatā. Evaṃ aniccā kho, bhikkhu, saṅkhārā. Evaṃ addhuvā kho, bhikkhu, saṅkhārā. Evaṃ anassāsikā kho, bhikkhu, saṅkhārā. Yāvañcidaṃ , bhikkhu, alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṃ, alaṃ virajjituṃ, alaṃ vimuccitu’’nti. Catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๔-๖. โคมยปิณฺฑสุตฺตาทิวณฺณนา • 4-6. Gomayapiṇḍasuttādivaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๔-๖. โคมยปิณฺฑสุตฺตาทิวณฺณนา • 4-6. Gomayapiṇḍasuttādivaṇṇanā
