Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పేతవత్థు-అట్ఠకథా • Petavatthu-aṭṭhakathā

    ౮. గోణపేతవత్థువణ్ణనా

    8. Goṇapetavatthuvaṇṇanā

    కిం ను ఉమ్మత్తరూపో వాతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో అఞ్ఞతరం మతపితికం కుటుమ్బికం ఆరబ్భ కథేసి. సావత్థియం కిర అఞ్ఞతరస్స కుటుమ్బికస్స పితా కాలమకాసి. సో పితు మరణేన సోకసన్తత్తహదయో రోదమానో ఉమ్మత్తకో పియ విచరన్తో యం యం పస్సతి, తం తం పుచ్ఛతి – ‘‘అపి మే పితరం పస్సిత్థా’’తి? న కోచి తస్స సోకం వినోదేతుం అసక్ఖి. తస్స పన హదయే ఘటే పదీపో వియ సోతాపత్తిఫలస్స ఉపనిస్సయో పజ్జలతి.

    Kiṃnu ummattarūpo vāti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ matapitikaṃ kuṭumbikaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kira aññatarassa kuṭumbikassa pitā kālamakāsi. So pitu maraṇena sokasantattahadayo rodamāno ummattako piya vicaranto yaṃ yaṃ passati, taṃ taṃ pucchati – ‘‘api me pitaraṃ passitthā’’ti? Na koci tassa sokaṃ vinodetuṃ asakkhi. Tassa pana hadaye ghaṭe padīpo viya sotāpattiphalassa upanissayo pajjalati.

    సత్థా పచ్చూససమయే లోకం ఓలోకేన్తో తస్స సోతాపత్తిఫలస్స ఉపనిస్సయం దిస్వా ‘‘ఇమస్స అతీతకారణం ఆహరిత్వా సోకం వూపసమేత్వా సోతాపత్తిఫలం దాతుం వట్టతీ’’తి చిన్తేత్వా పునదివసే పచ్ఛాభత్తం పిణ్డపాతపటిక్కన్తో పచ్ఛాసమణం అనాదాయ తస్స ఘరద్వారం అగమాసి. సో ‘‘సత్థా ఆగతో’’తి సుత్వా పచ్చుగ్గన్త్వా సత్థారం గేహం పవేసేత్వా సత్థరి పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసిన్నే సయం భగవన్తం వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసిన్నో ‘‘కిం, భన్తే, మయ్హం పితు గతట్ఠానం జానాథా’’తి ఆహ. అథ నం సత్థా, ‘‘ఉపాసక, కిం ఇమస్మిం అత్తభావే పితరం పుచ్ఛసి, ఉదాహు అతీతే’’తి ఆహ. సో తం వచనం సుత్వా ‘‘బహూ కిర మయ్హం పితరో’’తి తనుభూతసోకో థోకం మజ్ఝత్తతం పటిలభి. అథస్స సత్థా సోకవినోదనం ధమ్మకథం కత్వా అపగతసోకం కల్లచిత్తం విదిత్వా సాముక్కంసికాయ ధమ్మదేసనాయ సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠాపేత్వా విహారం అగమాసి.

    Satthā paccūsasamaye lokaṃ olokento tassa sotāpattiphalassa upanissayaṃ disvā ‘‘imassa atītakāraṇaṃ āharitvā sokaṃ vūpasametvā sotāpattiphalaṃ dātuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā punadivase pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto pacchāsamaṇaṃ anādāya tassa gharadvāraṃ agamāsi. So ‘‘satthā āgato’’ti sutvā paccuggantvā satthāraṃ gehaṃ pavesetvā satthari paññatte āsane nisinne sayaṃ bhagavantaṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno ‘‘kiṃ, bhante, mayhaṃ pitu gataṭṭhānaṃ jānāthā’’ti āha. Atha naṃ satthā, ‘‘upāsaka, kiṃ imasmiṃ attabhāve pitaraṃ pucchasi, udāhu atīte’’ti āha. So taṃ vacanaṃ sutvā ‘‘bahū kira mayhaṃ pitaro’’ti tanubhūtasoko thokaṃ majjhattataṃ paṭilabhi. Athassa satthā sokavinodanaṃ dhammakathaṃ katvā apagatasokaṃ kallacittaṃ viditvā sāmukkaṃsikāya dhammadesanāya sotāpattiphale patiṭṭhāpetvā vihāraṃ agamāsi.

    అథ భిక్ఖూ ధమ్మసభాయం కథం సముట్ఠాపేసుం – ‘‘పస్సథ, ఆవుసో, బుద్ధానుభావం, తథా సోకపరిదేవసమాపన్నో ఉపాసకో ఖణేనేవ భగవతా సోతాపత్తిఫలే వినీతో’’తి. సత్థా తత్థ గన్త్వా పఞ్ఞత్తవరబుద్ధాసనే నిసిన్నో ‘‘కాయ నుత్థ, భిక్ఖవే, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా’’తి పుచ్ఛి. భిక్ఖూ తమత్థం భగవతో ఆరోచేసుం. సత్థా ‘‘న, భిక్ఖవే, ఇదానేవ మయా ఇమస్స సోకో అపనీతో, పుబ్బేపి అపనీతోయేవా’’తి వత్వా తేహి యాచితో అతీతం ఆహరి.

    Atha bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘passatha, āvuso, buddhānubhāvaṃ, tathā sokaparidevasamāpanno upāsako khaṇeneva bhagavatā sotāpattiphale vinīto’’ti. Satthā tattha gantvā paññattavarabuddhāsane nisinno ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchi. Bhikkhū tamatthaṃ bhagavato ārocesuṃ. Satthā ‘‘na, bhikkhave, idāneva mayā imassa soko apanīto, pubbepi apanītoyevā’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం అఞ్ఞతరస్స గహపతికస్స పితా కాలమకాసి. సో పితు మరణేన సోకపరిదేవసమాపన్నో అస్సుముఖో రత్తక్ఖో కన్దన్తో చితకం పదక్ఖిణం కరోతి. తస్స పుత్తో సుజాతో నామ కుమారో పణ్డితో బ్యత్తో బుద్ధిసమ్పన్నో పితుసోకవినయనూపాయం చిన్తేన్తో ఏకదివసం బహినగరే ఏకం మతగోణం దిస్వా తిణఞ్చ పానీయఞ్చ ఆహరిత్వా తస్స పురతో ఠపేత్వా ‘‘ఖాద, ఖాద, పివ, పివా’’తి వదన్తో అట్ఠాసి. ఆగతాగతా తం దిస్వా ‘‘సమ్మ సుజాత, కిం ఉమ్మత్తకోసి, యో త్వం మతస్స గోణస్స తిణోదకం ఉపనేసీ’’తి వదన్తి? సో న కిఞ్చి పటివదతి. మనుస్సా తస్స పితు సన్తికం గన్త్వా ‘‘పుత్తో తే ఉమ్మత్తకో జాతో, మతగోణస్స తిణోదకం దేతీ’’తి ఆహంసు. తం సుత్వా చ కుటుమ్బికస్స పితరం ఆరబ్భ ఠితో సోకో అపగతో. సో ‘‘మయ్హం కిర పుత్తో ఉమ్మత్తకో జాతో’’తి సంవేగప్పత్తో వేగేన గన్త్వా ‘‘నను త్వం, తాత సుజాత, పణ్డితో బ్యత్తో బుద్ధిసమ్పన్నో, కస్మా మతగోణస్స తిణోదకం దేసీ’’తి చోదేన్తో –

    Atīte bārāṇasiyaṃ aññatarassa gahapatikassa pitā kālamakāsi. So pitu maraṇena sokaparidevasamāpanno assumukho rattakkho kandanto citakaṃ padakkhiṇaṃ karoti. Tassa putto sujāto nāma kumāro paṇḍito byatto buddhisampanno pitusokavinayanūpāyaṃ cintento ekadivasaṃ bahinagare ekaṃ matagoṇaṃ disvā tiṇañca pānīyañca āharitvā tassa purato ṭhapetvā ‘‘khāda, khāda, piva, pivā’’ti vadanto aṭṭhāsi. Āgatāgatā taṃ disvā ‘‘samma sujāta, kiṃ ummattakosi, yo tvaṃ matassa goṇassa tiṇodakaṃ upanesī’’ti vadanti? So na kiñci paṭivadati. Manussā tassa pitu santikaṃ gantvā ‘‘putto te ummattako jāto, matagoṇassa tiṇodakaṃ detī’’ti āhaṃsu. Taṃ sutvā ca kuṭumbikassa pitaraṃ ārabbha ṭhito soko apagato. So ‘‘mayhaṃ kira putto ummattako jāto’’ti saṃvegappatto vegena gantvā ‘‘nanu tvaṃ, tāta sujāta, paṇḍito byatto buddhisampanno, kasmā matagoṇassa tiṇodakaṃ desī’’ti codento –

    ౪౬.

    46.

    ‘‘కిం ను ఉమ్మత్తరూపోవ, లాయిత్వా హరితం తిణం;

    ‘‘Kiṃ nu ummattarūpova, lāyitvā haritaṃ tiṇaṃ;

    ఖాద ఖాదాతి లపసి, గతసత్తం జరగ్గవం.

    Khāda khādāti lapasi, gatasattaṃ jaraggavaṃ.

    ౪౭.

    47.

    ‘‘న హి అన్నేన పానేన, మతో గోణో సముట్ఠహే;

    ‘‘Na hi annena pānena, mato goṇo samuṭṭhahe;

    త్వంసి బాలో చ దుమ్మేధో, యథా తఞ్ఞోవ దుమ్మతీ’’తి. –

    Tvaṃsi bālo ca dummedho, yathā taññova dummatī’’ti. –

    గాథాద్వయమాహ. తత్థ కిం నూతి పుచ్ఛావచనం. ఉమ్మత్తరూపోవాతి ఉమ్మత్తకసభావో వియ చిత్తక్ఖేపం పత్తో వియ. లాయిత్వాతి లవిత్వా. హరితం తిణన్తి అల్లతిణం. లపసి విలపసి. గతసత్తన్తి విగతజీవితం. జరగ్గవన్తి బలిబద్దం జిణ్ణగోణం. అన్నేన పానేనాతి తయా దిన్నేన హరితతిణేన వా పానీయేన వా. మతో గోణో సముట్ఠహేతి కాలకతో గోణో లద్ధజీవితో హుత్వా న హి సముట్ఠహేయ్య. త్వంసి బాలో చ దుమ్మేధోతి త్వం బాల్యయోగతో బాలో, మేధాసఙ్ఖాతాయ పఞ్ఞాయ అభావతో దుమ్మేధో అసి. యథా తఞ్ఞోవ దుమ్మతీతి యథా తం అఞ్ఞోపి నిప్పఞ్ఞో విప్పలపేయ్య, ఏవం త్వం నిరత్థకం విప్పలపసీతి అత్థో. యథా తన్తి నిపాతమత్తం.

    Gāthādvayamāha. Tattha kiṃ nūti pucchāvacanaṃ. Ummattarūpovāti ummattakasabhāvo viya cittakkhepaṃ patto viya. Lāyitvāti lavitvā. Haritaṃ tiṇanti allatiṇaṃ. Lapasi vilapasi. Gatasattanti vigatajīvitaṃ. Jaraggavanti balibaddaṃ jiṇṇagoṇaṃ. Annena pānenāti tayā dinnena haritatiṇena vā pānīyena vā. Mato goṇo samuṭṭhaheti kālakato goṇo laddhajīvito hutvā na hi samuṭṭhaheyya. Tvaṃsi bālo ca dummedhoti tvaṃ bālyayogato bālo, medhāsaṅkhātāya paññāya abhāvato dummedho asi. Yathā taññova dummatīti yathā taṃ aññopi nippañño vippalapeyya, evaṃ tvaṃ niratthakaṃ vippalapasīti attho. Yathā tanti nipātamattaṃ.

    తం సుత్వా సుజాతో పితరం సఞ్ఞాపేతుం అత్తనో అధిప్పాయం పకాసేన్తో –

    Taṃ sutvā sujāto pitaraṃ saññāpetuṃ attano adhippāyaṃ pakāsento –

    ౪౮.

    48.

    ‘‘ఇమే పాదా ఇదం సీసం, అయం కాయో సవాలధి;

    ‘‘Ime pādā idaṃ sīsaṃ, ayaṃ kāyo savāladhi;

    నేత్తా తథేవ తిట్ఠన్తి, అయం గోణో సముట్ఠహే.

    Nettā tatheva tiṭṭhanti, ayaṃ goṇo samuṭṭhahe.

    ౪౯.

    49.

    ‘‘నాయ్యకస్స హత్థపాదా, కాయో సీసఞ్చ దిస్సతి;

    ‘‘Nāyyakassa hatthapādā, kāyo sīsañca dissati;

    రుదం మత్తికథూపస్మిం, నను త్వఞ్ఞేవ దుమ్మతీ’’తి. –

    Rudaṃ mattikathūpasmiṃ, nanu tvaññeva dummatī’’ti. –

    గాథాద్వయం అభాసి. తస్సత్థో – ఇమస్స గోణస్స ఇమే చత్తారో పాదా, ఇదం సీసం, సహ వాలధినా వత్తతీతి సవాలధి అయం కాయో. ఇమాని చ నేత్తా నయనాని యథా మరణతో పుబ్బే, తథేవ అభిన్నసణ్ఠానాని తిట్ఠన్తి. అయం గోణో సముట్ఠహేతి ఇమస్మా కారణా అయం గోణో సముట్ఠహేయ్య సముత్తిట్ఠేయ్యాతి మమ చిత్తం భవేయ్య. ‘‘మఞ్ఞే గోణో సముట్ఠహే’’తి కేచి పఠన్తి, తేన కారణేన అయం గోణో సహసాపి కాయం సముట్ఠహేయ్యాతి అహం మఞ్ఞేయ్యం, ఏవం మే మఞ్ఞనా సమ్భవేయ్యాతి అధిప్పాయో. అయ్యకస్స పన మయ్హం పితామహస్స న హత్థపాదా కాయో సీసం దిస్సతి, కేవలం పన తస్స అట్ఠికాని పక్ఖిపిత్వా కతే మత్తికామయే థూపే రుదన్తో సతగుణేన సహస్సగుణేన, తాత, త్వఞ్ఞేవ దుమ్మతి నిప్పఞ్ఞో, భిజ్జనధమ్మా సఙ్ఖారా భిజ్జన్తి, తత్థ విజానతం కా పరిదేవనాతి పితు ధమ్మం కథేసి.

    Gāthādvayaṃ abhāsi. Tassattho – imassa goṇassa ime cattāro pādā, idaṃ sīsaṃ, saha vāladhinā vattatīti savāladhi ayaṃ kāyo. Imāni ca nettā nayanāni yathā maraṇato pubbe, tatheva abhinnasaṇṭhānāni tiṭṭhanti. Ayaṃ goṇo samuṭṭhaheti imasmā kāraṇā ayaṃ goṇo samuṭṭhaheyya samuttiṭṭheyyāti mama cittaṃ bhaveyya. ‘‘Maññe goṇo samuṭṭhahe’’ti keci paṭhanti, tena kāraṇena ayaṃ goṇo sahasāpi kāyaṃ samuṭṭhaheyyāti ahaṃ maññeyyaṃ, evaṃ me maññanā sambhaveyyāti adhippāyo. Ayyakassa pana mayhaṃ pitāmahassa na hatthapādā kāyo sīsaṃ dissati, kevalaṃ pana tassa aṭṭhikāni pakkhipitvā kate mattikāmaye thūpe rudanto sataguṇena sahassaguṇena, tāta, tvaññeva dummati nippañño, bhijjanadhammā saṅkhārā bhijjanti, tattha vijānataṃ kā paridevanāti pitu dhammaṃ kathesi.

    తం సుత్వా బోధిసత్తస్స పితా ‘‘మమ ముత్తో పణ్డితో మం సఞ్ఞాపేతుం ఇమం కమ్మం అకాసీ’’తి చిన్తేత్వా ‘‘తాత సుజాత, ‘సబ్బేపి సత్తా మరణధమ్మా’తి అఞ్ఞాతమేతం, ఇతో పట్ఠాయ న సోచిస్సామి, సోకహరణసమత్థేన నామ మేధావినా తాదిసేనేవ భవితబ్బ’’న్తి పుత్తం పసంసన్తో –

    Taṃ sutvā bodhisattassa pitā ‘‘mama mutto paṇḍito maṃ saññāpetuṃ imaṃ kammaṃ akāsī’’ti cintetvā ‘‘tāta sujāta, ‘sabbepi sattā maraṇadhammā’ti aññātametaṃ, ito paṭṭhāya na socissāmi, sokaharaṇasamatthena nāma medhāvinā tādiseneva bhavitabba’’nti puttaṃ pasaṃsanto –

    ౫౦.

    50.

    ‘‘ఆదిత్తం వత మం సన్తం, ఘతసిత్తంవ పావకం;

    ‘‘Ādittaṃ vata maṃ santaṃ, ghatasittaṃva pāvakaṃ;

    వారినా వియ ఓసిఞ్చం, సబ్బం నిబ్బాపయే దరం.

    Vārinā viya osiñcaṃ, sabbaṃ nibbāpaye daraṃ.

    ౫౧.

    51.

    ‘‘అబ్బహీ వత మే సల్లం, సోకం హదయనిస్సితం;

    ‘‘Abbahī vata me sallaṃ, sokaṃ hadayanissitaṃ;

    యో మే సోకపరేతస్స, పితుసోకం అపానుది.

    Yo me sokaparetassa, pitusokaṃ apānudi.

    ౫౨.

    52.

    ‘‘స్వాహం అబ్బూళ్హసల్లోస్మి, సీతిభూతోస్మి నిబ్బుతో;

    ‘‘Svāhaṃ abbūḷhasallosmi, sītibhūtosmi nibbuto;

    న సోచామి న రోదామి, తవ సుత్వాన మాణవ.

    Na socāmi na rodāmi, tava sutvāna māṇava.

    ౫౩.

    53.

    ‘‘ఏవం కరోన్తి సప్పఞ్ఞా, యే హోన్తి అనుకమ్పకా;

    ‘‘Evaṃ karonti sappaññā, ye honti anukampakā;

    వినివత్తయన్తి సోకమ్హా, సుజాతో పితరం యథా’’తి. –

    Vinivattayanti sokamhā, sujāto pitaraṃ yathā’’ti. –

    చతస్సో గాథా అభాసి. తత్థ ఆదిత్తన్తి సోకగ్గినా ఆదిత్తం జలితం. సన్తన్తి సమానం. పావకన్తి అగ్గి. వారినా వియ ఓసిఞ్చన్తి ఉదకేన అవసిఞ్చన్తో వియ. సబ్బం నిబ్బాపయే దరన్తి సబ్బం మే చిత్తదరథం నిబ్బాపేసి. అబ్బహీ వతాతి నీహరి వత. సల్లన్తి సోకసల్లం. హదయనిస్సితన్తి చిత్తసన్నిస్సితసల్లభూతం. సోకపరేతస్సాతి సోకేన అభిభూతస్స. పితుసోకన్తి పితరం ఆరబ్భ ఉప్పన్నం సోకం. అపానుదీతి అపనేసి. తవ సుత్వాన మాణవాతి, కుమార, తవ వచనం సుత్వా ఇదాని పన న సోచామి న రోదామి. సుజాతో పితరం యథాతి యథా అయం సుజాతో అత్తనో పితరం సోకతో వినివత్తేసి, ఏవం అఞ్ఞేపి యే అనుకమ్పకా అనుగ్గణ్హసీలా హోన్తి, తే సప్పఞ్ఞా ఏవం కరోన్తి పితూనం అఞ్ఞేసఞ్చ ఉపకారం కరోన్తీతి అత్థో.

    Catasso gāthā abhāsi. Tattha ādittanti sokagginā ādittaṃ jalitaṃ. Santanti samānaṃ. Pāvakanti aggi. Vārinā viya osiñcanti udakena avasiñcanto viya. Sabbaṃ nibbāpaye daranti sabbaṃ me cittadarathaṃ nibbāpesi. Abbahī vatāti nīhari vata. Sallanti sokasallaṃ. Hadayanissitanti cittasannissitasallabhūtaṃ. Sokaparetassāti sokena abhibhūtassa. Pitusokanti pitaraṃ ārabbha uppannaṃ sokaṃ. Apānudīti apanesi. Tava sutvāna māṇavāti, kumāra, tava vacanaṃ sutvā idāni pana na socāmi na rodāmi. Sujāto pitaraṃ yathāti yathā ayaṃ sujāto attano pitaraṃ sokato vinivattesi, evaṃ aññepi ye anukampakā anuggaṇhasīlā honti, te sappaññā evaṃ karonti pitūnaṃ aññesañca upakāraṃ karontīti attho.

    మాణవస్స వచనం సుత్వా పితా అపగతసోకో హుత్వా సీసం నహాయిత్వా భుఞ్జిత్వా కమ్మన్తే పవత్తేత్వా కాలం కత్వా సగ్గపరాయణో అహోసి. సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా తేసం భిక్ఖూనం సచ్చాని పకాసేసి, సచ్చపరియోసానే బహూ సోతాపత్తిఫలాదీసు పతిట్ఠహింసు. తదా సుజాతో లోకనాథో అహోసీతి.

    Māṇavassa vacanaṃ sutvā pitā apagatasoko hutvā sīsaṃ nahāyitvā bhuñjitvā kammante pavattetvā kālaṃ katvā saggaparāyaṇo ahosi. Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā tesaṃ bhikkhūnaṃ saccāni pakāsesi, saccapariyosāne bahū sotāpattiphalādīsu patiṭṭhahiṃsu. Tadā sujāto lokanātho ahosīti.

    గోణపేతవత్థువణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Goṇapetavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పేతవత్థుపాళి • Petavatthupāḷi / ౮. గోణపేతవత్థు • 8. Goṇapetavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact