| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 108
The Middle-Length Suttas Collection 108
ගෝපකමෝග්ගල්ලානසුත්ත
With Moggallāna the Guardian
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං ආයස්මා ආනන්දෝ රාජගහේ විහරති වේළුවනේ කලන්දකනිවාපේ අචිරපරිනිබ්බුතේ භගවති.
So I have heard. At one time Venerable Ānanda was staying near Rājagaha, in the Bamboo Grove, the squirrels’ feeding ground. It was not long after the Buddha had become fully extinguished.
තේන ඛෝ පන සමයේන රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ රාජගහං පටිසඞ්ඛාරාපේති රඤ්ඤෝ පජ්ජෝතස්ස ආසඞ්කමානෝ.
Now at that time King Ajātasattu of Magadha, son of the princess of Videha, being suspicious of King Pajjota, was having Rājagaha fortified.
අථ ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය රාජගහං පිණ්ඩාය පාවිසි.
Then Venerable Ānanda robed up in the morning and, taking his bowl and robe, entered Rājagaha for alms.
අථ ඛෝ ආයස්මතෝ ආනන්දස්ස ඒතදහෝසි: “අතිප්පගෝ ඛෝ තාව රාජගහේ පිණ්ඩාය චරිතුං. යන්නූනාහං යේන ගෝපකමෝග්ගල්ලානස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස කම්මන්තෝ, යේන ගෝපකමෝග්ගල්ලානෝ බ්‍රාහ්මණෝ තේනුපසඞ්කමේය්‍යන්”ති.
Then it occurred to him, “It’s too early to wander for alms in Rājagaha. Why don’t I go to see the brahmin Moggallāna the Guardian at his place of work?”
අථ ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ යේන ගෝපකමෝග්ගල්ලානස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස කම්මන්තෝ, යේන ගෝපකමෝග්ගල්ලානෝ බ්‍රාහ්මණෝ තේනුපසඞ්කමි. අද්දසා ඛෝ ගෝපකමෝග්ගල්ලානෝ බ්‍රාහ්මණෝ ආයස්මන්තං ආනන්දං දූරතෝව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන ආයස්මන්තං ආනන්දං ඒතදවෝච: “ඒතු ඛෝ භවං ආනන්දෝ. ස්වාගතං භෝතෝ ආනන්දස්ස. චිරස්සං ඛෝ භවං ආනන්දෝ ඉමං පරියායමකාසි යදිදං ඉධාගමනාය. නිසීදතු භවං ආනන්දෝ, ඉදමාසනං පඤ්ඤත්තන්”ති.
So that’s what he did. Moggallāna the Guardian saw Ānanda coming off in the distance and said to him, “Come, Master Ānanda! Welcome, Master Ānanda! It’s been a long time since you took the opportunity to come here. Please, sir, sit down, this seat is ready.”
නිසීදි ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ පඤ්ඤත්තේ ආසනේ. ගෝපකමෝග්ගල්ලානෝපි ඛෝ බ්‍රාහ්මණෝ අඤ්ඤතරං නීචං ආසනං ගහේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ ගෝපකමෝග්ගල්ලානෝ බ්‍රාහ්මණෝ ආයස්මන්තං ආනන්දං ඒතදවෝච: “අත්ථි නු ඛෝ, භෝ ආනන්ද, ඒකභික්ඛුපි තේහි ධම්මේහි සබ්බේනසබ්බං සබ්බථාසබ්බං සමන්නාගතෝ යේහි ධම්මේහි සමන්නාගතෝ සෝ භවං ගෝතමෝ අහෝසි අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ”ති?
Ānanda sat down on the seat spread out, while Moggallāna took a low seat and sat to one side. Then he said to Ānanda, “Master Ānanda, is there even a single bhikkhu who has all the same qualities in each and every way as possessed by Master Gotama, the perfected one, the fully awakened Buddha?”
“නත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකභික්ඛුපි තේහි ධම්මේහි සබ්බේනසබ්බං සබ්බථාසබ්බං සමන්නාගතෝ යේහි ධම්මේහි සමන්නාගතෝ සෝ භගවා අහෝසි අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ. සෝ හි, බ්‍රාහ්මණ, භගවා අනුප්පන්නස්ස මග්ගස්ස උප්පාදේතා, අසඤ්ජාතස්ස මග්ගස්ස සඤ්ජනේතා, අනක්ඛාතස්ස මග්ගස්ස අක්ඛාතා, මග්ගඤ්ඤූ, මග්ගවිදූ, මග්ගකෝවිදෝ; මග්ගානුගා ච පන ඒතරහි සාවකා විහරන්ති පච්ඡා සමන්නාගතා”ති.
“No, brahmin, there is not. For the Blessed One gave rise to the unarisen path, gave birth to the unborn path, and explained the unexplained path. He is the knower of the path, the discoverer of the path, the expert on the path. And now the disciples live following the path; they acquire it later.”
අයඤ්ච හිදං ආයස්මතෝ ආනන්දස්ස ගෝපකමෝග්ගල්ලානේන බ්‍රාහ්මණේන සද්ධිං අන්තරාකථා විප්පකතා අහෝසි.
But this conversation between Ānanda and Moggallāna the Guardian was left unfinished.
අථ ඛෝ වස්සකාරෝ බ්‍රාහ්මණෝ මගධමහාමත්තෝ රාජගහේ කම්මන්තේ අනුසඤ්ඤායමානෝ යේන ගෝපකමෝග්ගල්ලානස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස කම්මන්තෝ, යේනායස්මා ආනන්දෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා ආනන්දේන සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ වස්සකාරෝ බ්‍රාහ්මණෝ මගධමහාමත්තෝ ආයස්මන්තං ආනන්දං ඒතදවෝච: “කාය නුත්ථ, භෝ ආනන්ද, ඒතරහි කථාය සන්නිසින්නා, කා ච පන වෝ අන්තරාකථා විප්පකතා”ති?
For just then the brahmin Vassakāra, a minister of Magadha, while supervising the work at Rājagaha, approached Ānanda at Moggallāna’s place of work and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side and said to Ānanda, “Master Ānanda, what were you sitting talking about just now? What conversation was left unfinished?”
“ඉධ මං, බ්‍රාහ්මණ, ගෝපකමෝග්ගල්ලානෝ බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘අත්ථි නු ඛෝ, භෝ ආනන්ද, ඒකභික්ඛුපි තේහි ධම්මේහි සබ්බේනසබ්බං සබ්බථාසබ්බං සමන්නාගතෝ යේහි ධම්මේහි සමන්නාගතෝ සෝ භවං ගෝතමෝ අහෝසි අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ(අ)ති. ඒවං වුත්තේ, අහං, බ්‍රාහ්මණ, ගෝපකමෝග්ගල්ලානං බ්‍රාහ්මණං ඒතදවෝචං: ‘නත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකභික්ඛුපි තේහි ධම්මේහි සබ්බේනසබ්බං සබ්බථාසබ්බං සමන්නාගතෝ යේහි ධම්මේහි සමන්නාගතෝ සෝ භගවා අහෝසි අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ. සෝ හි, බ්‍රාහ්මණ, භගවා අනුප්පන්නස්ස මග්ගස්ස උප්පාදේතා, අසඤ්ජාතස්ස මග්ගස්ස සඤ්ජනේතා, අනක්ඛාතස්ස මග්ගස්ස අක්ඛාතා, මග්ගඤ්ඤූ, මග්ගවිදූ, මග්ගකෝවිදෝ; මග්ගානුගා ච පන ඒතරහි සාවකා විහරන්ති පච්ඡා සමන්නාගතා(අ)ති. අයං ඛෝ නෝ, බ්‍රාහ්මණ, ගෝපකමෝග්ගල්ලානේන බ්‍රාහ්මණේන සද්ධිං අන්තරාකථා විප්පකතා. අථ ත්වං අනුප්පත්තෝ”ති.
So Ānanda told him of the conversation that they were having when Vassakāra arrived. Vassakāra said:
“අත්ථි නු ඛෝ, භෝ ආනන්ද, ඒකභික්ඛුපි තේන භෝතා ගෝතමේන ඨපිතෝ: ‘අයං වෝ මමච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතී(අ)ති, යං තුම්හේ ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාථා”ති?
“Master Ānanda, is there even a single bhikkhu who was appointed by Master Gotama, saying: ‘This one will be your refuge when I have passed away,’ to whom you now turn?”
“නත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකභික්ඛුපි තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන ඨපිතෝ: ‘අයං වෝ මමච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතී(අ)ති, යං මයං ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාමා”ති.
“No, there is not.”
“අත්ථි පන, භෝ ආනන්ද, ඒකභික්ඛුපි සඞ්ඝේන සම්මතෝ, සම්බහුලේහි ථේරේහි භික්ඛූහි ඨපිතෝ: ‘අයං නෝ භගවතෝ අච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතී(අ)ති, යං තුම්හේ ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාථා”ති?
“But is there even a single bhikkhu who has been elected to such a position by the Saṅgha and appointed by several senior bhikkhus?”
“නත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකභික්ඛුපි සඞ්ඝේන සම්මතෝ, සම්බහුලේහි ථේරේහි භික්ඛූහි ඨපිතෝ: ‘අයං නෝ භගවතෝ අච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතී(අ)ති, යං මයං ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාමා”ති.
“No, there is not.”
“ඒවං අප්පටිසරණේ ච පන, භෝ ආනන්ද, කෝ හේතු සාමග්ගියා”ති?
“But since you lack a refuge, Master Ānanda, what’s the reason for your harmony?”
“න ඛෝ මයං, බ්‍රාහ්මණ, අප්පටිසරණා; සප්පටිසරණා මයං, බ්‍රාහ්මණ; ධම්මප්පටිසරණා”ති.
“We don’t lack a refuge, brahmin, we have a refuge. The teaching is our refuge.”
“‘අත්ථි නු ඛෝ, භෝ ආනන්ද, ඒකභික්ඛුපි තේන භෝතා ගෝතමේන ඨපිතෝ—අයං වෝ මමච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතීති, යං තුම්හේ ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාථා(අ)ති—ඉති පුට්ඨෝ සමානෝ ‘නත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකභික්ඛුපි තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන ඨපිතෝ—අයං වෝ මමච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතීති, යං මයං ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාමා(අ)ති වදේසි; ‘අත්ථි පන, භෝ ආනන්ද, ඒකභික්ඛුපි සඞ්ඝේන සම්මතෝ, සම්බහුලේහි ථේරේහි භික්ඛූහි ඨපිතෝ—අයං නෝ භගවතෝ අච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතීති, යං තුම්හේ ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාථා(අ)ති—ඉති පුට්ඨෝ සමානෝ ‘නත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකභික්ඛුපි සඞ්ඝේන සම්මතෝ, සම්බහුලේහි ථේරේහි භික්ඛූහි ඨපිතෝ—අයං නෝ භගවතෝ අච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතීති, යං මයං ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාමා(අ)ති—වදේසි; ‘ඒවං අප්පටිසරණේ ච පන, භෝ ආනන්ද, කෝ හේතු සාමග්ගියා(අ)ති ඉති පුට්ඨෝ සමානෝ ‘න ඛෝ මයං, බ්‍රාහ්මණ, අප්පටිසරණා; සප්පටිසරණා මයං, බ්‍රාහ්මණ; ධම්මප්පටිසරණා(අ)ති වදේසි. ඉමස්ස පන, භෝ ආනන්ද, භාසිතස්ස කථං අත්ථෝ දට්ඨබ්බෝ”ති?
“But Master Ānanda, when asked whether there was even a single bhikkhu—either appointed by the Buddha, or elected by the Saṅgha and appointed by several senior bhikkhus—who serves as your refuge after the Buddha passed away, to whom you now turn, you replied, ‘No, there is not.’ But you say that the reason for your harmony is that you have the teaching as a refuge. How should I see the meaning of this statement?”
“අත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන භික්ඛූනං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං, පාතිමෝක්ඛං උද්දිට්ඨං. තේ මයං තදහුපෝසථේ යාවතිකා ඒකං ගාමඛේත්තං උපනිස්සාය විහරාම තේ සබ්බේ ඒකජ්ඣං සන්නිපතාම; සන්නිපතිත්වා යස්ස තං පවත්තති තං අජ්ඣේසාම. තස්මිඤ්චේ භඤ්ඤමානේ හෝති භික්ඛුස්ස ආපත්ති හෝති වීතික්කමෝ තං මයං යථාධම්මං යථානුසිට්ඨං කාරේමාති. න කිර නෝ භවන්තෝ කාරේන්ති; ධම්මෝ නෝ කාරේති”.
“The Blessed One, who knows and sees, the perfected one, the fully awakened Buddha laid down training rules and recited the monastic code for the bhikkhus. On the day of the Uposatha all of us who live in dependence on one village district gather together as one. We invite one who has freshly rehearsed the code to recite it. If anyone remembers an offense or transgression while they’re reciting, we make them act in line with the teachings and in line with the instructions. It’s not the venerables that make us act, it’s the teaching that makes us act.”
“අත්ථි නු ඛෝ, භෝ ආනන්ද, ඒකභික්ඛුපි යං තුම්හේ ඒතරහි සක්කරෝථ ගරුං කරෝථ මානේථ පූජේථ; සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරථා”ති?
“Master Ānanda, is there even a single bhikkhu who you honor, respect, revere, venerate, and rely on?”
“නත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකභික්ඛුපි යං මයං ඒතරහි සක්කරෝම ගරුං කරෝම මානේම පූජේම; සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරාමා”ති.
“There is, brahmin.”
“‘අත්ථි නු ඛෝ, භෝ ආනන්ද, ඒකභික්ඛුපි තේන භෝතා ගෝතමේන ඨපිතෝ—අයං වෝ මමච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතීති යං තුම්හේ ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාථා(අ)ති—ඉති පුට්ඨෝ සමානෝ ‘නත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකභික්ඛුපි තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන ඨපිතෝ—අයං වෝ මමච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතීති යං මයං ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාමා(අ)ති වදේසි; ‘අත්ථි පන, භෝ ආනන්ද, ඒකභික්ඛුපි සඞ්ඝේන සම්මතෝ, සම්බහුලේහි ථේරේහි භික්ඛූහි ඨපිතෝ—අයං නෝ භගවතෝ අච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතීති යං තුම්හේ ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාථා(අ)ති—ඉති පුට්ඨෝ සමානෝ ‘නත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකභික්ඛුපි සඞ්ඝේන සම්මතෝ, සම්බහුලේහි ථේරේහි භික්ඛූහි ඨපිතෝ—අයං නෝ භගවතෝ අච්චයේන පටිසරණං භවිස්සතීති යං මයං ඒතරහි පටිපාදේය්‍යාමා(අ)ති වදේසි; ‘අත්ථි නු ඛෝ, භෝ ආනන්ද, ඒකභික්ඛුපි යං තුම්හේ ඒතරහි සක්කරෝථ ගරුං කරෝථ මානේථ පූජේථ; සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරථා(අ)ති—ඉති පුට්ඨෝ සමානෝ ‘නත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකභික්ඛුපි යං මයං ඒතරහි සක්කරෝම ගරුං කරෝම මානේම පූජේම; සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරාමා(අ)ති වදේසි. ඉමස්ස පන, භෝ ආනන්ද, භාසිතස්ස කථං අත්ථෝ දට්ඨබ්බෝ”ති?
“But Master Ānanda, when asked whether there was even a single bhikkhu—either appointed by the Buddha, or elected by the Saṅgha and appointed by several senior bhikkhus—who serves as your refuge after the Buddha passed away, to whom you now turn, you replied, ‘No, there is not.’ But when asked whether there is even a single bhikkhu who you honor, respect, revere, venerate, and rely on, you replied, ‘There is.’ How should I see the meaning of this statement?”
“අත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන දස පසාදනීයා ධම්මා අක්ඛාතා. යස්මිං නෝ ඉමේ ධම්මා සංවිජ්ජන්ති තං මයං ඒතරහි සක්කරෝම ගරුං කරෝම මානේම පූජේම; සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරාම. කතමේ දස?
“There are ten inspiring things explained by the Blessed One, who knows and sees, the perfected one, the fully awakened Buddha. We honor anyone in whom these things are found. What ten?
ඉධ, බ්‍රාහ්මණ, භික්ඛු සීලවා හෝති, පාතිමෝක්ඛසංවරසංවුතෝ විහරති ආචාරගෝචරසම්පන්නෝ, අණුමත්තේසු වජ්ජේසු භයදස්සාවී, සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදේසු.
It’s when a bhikkhu is ethical, restrained in the monastic code, conducting themselves well and seeking alms in suitable places. Seeing danger in the slightest fault, they keep the rules they’ve undertaken.
බහුස්සුතෝ හෝති සුතධරෝ සුතසන්නිචයෝ. යේ තේ ධම්මා ආදිකල්‍යාණා, මජ්ඣේකල්‍යාණා, පරියෝසානකල්‍යාණා, සාත්ථං, සබ්‍යඤ්ජනං, කේවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්‍රහ්මචරියං අභිවදන්ති තථාරූපාස්ස ධම්මා බහුස්සුතා හෝන්ති ධාතා වචසා පරිචිතා මනසානුපේක්ඛිතා දිට්ඨියා සුප්පටිවිද්ධා.
They’re very learned, remembering and keeping what they’ve learned. These teachings are good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased, describing a spiritual practice that’s entirely full and pure. They are very learned in such teachings, remembering them, reinforcing them by recitation, mentally scrutinizing them, and comprehending them theoretically.
සන්තුට්ඨෝ හෝති චීවරපිණ්ඩපාතසේනාසනගිලානප්පච්චයභේසජ්ජපරික්ඛාරේහි.
They’re content with robes, almsfood, lodgings, and medicines and supplies for the sick.
චතුන්නං ඣානානං ආභිචේතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හෝති අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී.
They get the four jhānas—blissful meditations in the present life that belong to the higher mind—when they want, without trouble or difficulty.
අනේකවිහිතං ඉද්ධිවිධං පච්චනුභෝති—ඒකෝපි හුත්වා බහුධා හෝති, බහුධාපි හුත්වා ඒකෝ හෝති; ආවිභාවං තිරෝභාවං; තිරෝකුට්ටං තිරෝපාකාරං තිරෝපබ්බතං අසජ්ජමානෝ ගච්ඡති, සේය්‍යථාපි ආකාසේ; පථවියාපි උම්මුජ්ජනිමුජ්ජං කරෝති, සේය්‍යථාපි උදකේ; උදකේපි අභිජ්ජමානේ ගච්ඡති, සේය්‍යථාපි පථවියං; ආකාසේපි පල්ලඞ්කේන කමති, සේය්‍යථාපි පක්ඛී සකුණෝ; ඉමේපි චන්දිමසූරියේ ඒවංමහිද්ධිකේ ඒවංමහානුභාවේ පාණිනා පරිමසති පරිමජ්ජති, යාව බ්‍රහ්මලෝකාපි කායේන වසං වත්තේති.
They wield the many kinds of psychic power: multiplying themselves and becoming one again; appearing and disappearing; going unimpeded through a wall, a rampart, or a mountain as if through space; diving in and out of the earth as if it were water; walking on water as if it were earth; flying cross-legged through the sky like a bird; touching and stroking with the hand the sun and moon, so mighty and powerful. They control the body as far as the Brahmā realm.
දිබ්බාය සෝතධාතුයා විසුද්ධාය අතික්කන්තමානුසිකාය උභෝ සද්දේ සුණාති—දිබ්බේ ච මානුසේ ච, යේ දූරේ සන්තිකේ ච.
With clairaudience that is purified and superhuman, they hear both kinds of sounds, human and divine, whether near or far.
පරසත්තානං පරපුග්ගලානං චේතසා චේතෝ පරිච්ච පජානාති. සරාගං වා චිත්තං ‘සරාගං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතරාගං වා චිත්තං ‘වීතරාගං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සදෝසං වා චිත්තං ‘සදෝසං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතදෝසං වා චිත්තං ‘වීතදෝසං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සමෝහං වා චිත්තං ‘සමෝහං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතමෝහං වා චිත්තං ‘වීතමෝහං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සඞ්ඛිත්තං වා චිත්තං ‘සඞ්ඛිත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වික්ඛිත්තං වා චිත්තං ‘වික්ඛිත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, මහග්ගතං වා චිත්තං ‘මහග්ගතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අමහග්ගතං වා චිත්තං ‘අමහග්ගතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සෞත්තරං වා චිත්තං ‘සෞත්තරං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අනුත්තරං වා චිත්තං ‘අනුත්තරං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සමාහිතං වා චිත්තං ‘සමාහිතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අසමාහිතං වා චිත්තං ‘අසමාහිතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, විමුත්තං වා චිත්තං ‘විමුත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අවිමුත්තං වා චිත්තං ‘අවිමුත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති.
They understand the minds of other beings and individuals, having comprehended them with their own mind. They understand mind with greed as ‘mind with greed’, and mind without greed as ‘mind without greed’. They understand mind with hate … mind without hate … mind with delusion … mind without delusion … constricted mind … scattered mind … expansive mind … unexpansive mind … mind that is not supreme … mind that is supreme … mind immersed in samādhi … mind not immersed in samādhi … freed mind … They understand unfreed mind as ‘unfreed mind’.
අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති, සේය්‍යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං ද්වේපි ජාතියෝ තිස්සෝපි ජාතියෝ චතස්සෝපි ජාතියෝ පඤ්චපි ජාතියෝ දසපි ජාතියෝ වීසම්පි ජාතියෝ තිංසම්පි ජාතියෝ චත්තාරීසම්පි ජාතියෝ පඤ්ඤාසම්පි ජාතියෝ ජාතිසතම්පි ජාතිසහස්සම්පි ජාතිසතසහස්සම්පි අනේකේපි සංවට්ටකප්පේ අනේකේපි විවට්ටකප්පේ අනේකේපි සංවට්ටවිවට්ටකප්පේ: ‘අමුත්‍රාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ, සෝ තතෝ චුතෝ අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ, සෝ තතෝ චුතෝ ඉධූපපන්නෝ(අ)ති. ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති.
They recollect many kinds of past lives. That is: one, two, three, four, five, ten, twenty, thirty, forty, fifty, a hundred, a thousand, a hundred thousand rebirths; many eons of the world contracting, many eons of the world expanding, many eons of the world contracting and expanding. They remember: ‘There, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn somewhere else. There, too, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn here.’ And so they recollect their many kinds of past lives, with features and details.
දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ, සුගතේ දුග්ගතේ යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති.
With clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. They understand how sentient beings are reborn according to their deeds.
ආසවානං ඛයා අනාසවං චේතෝවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති.
They realize the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life. And they live having realized it with their own insight due to the ending of defilements.
ඉමේ ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන දස පසාදනීයා ධම්මා අක්ඛාතා. යස්මිං නෝ ඉමේ ධම්මා සංවිජ්ජන්ති තං මයං ඒතරහි සක්කරෝම ගරුං කරෝම මානේම පූජේම; සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරාමා”ති.
These are the ten inspiring things explained by the Blessed One, who knows and sees, the perfected one, the fully awakened Buddha. We honor anyone in whom these things are found, and rely on them.”
ඒවං වුත්තේ, වස්සකාරෝ බ්‍රාහ්මණෝ මගධමහාමත්තෝ උපනන්දං සේනාපතිං ආමන්තේසි: “තං කිං මඤ්ඤති භවං සේනාපති යදිමේ භෝන්තෝ සක්කාතබ්බං සක්කරෝන්ති, ගරුං කාතබ්බං ගරුං කරෝන්ති, මානේතබ්බං මානේන්ති, පූජේතබ්බං පූජේන්ති”?
When he had spoken, Vassakāra addressed General Upananda, “What do you think, general? Do these venerables honor, respect, revere, and venerate those who are worthy?”
“තග්ඝිමේ භෝන්තෝ සක්කාතබ්බං සක්කරෝන්ති, ගරුං කාතබ්බං ගරුං කරෝන්ති, මානේතබ්බං මානේන්ති, පූජේතබ්බං පූජේන්ති. ඉමඤ්ච හි තේ භෝන්තෝ න සක්කරේය්‍යුං න ගරුං කරේය්‍යුං න මානේය්‍යුං න පූජේය්‍යුං; අථ කිඤ්චරහි තේ භෝන්තෝ සක්කරේය්‍යුං ගරුං කරේය්‍යුං මානේය්‍යුං පූජේය්‍යුං, සක්කත්වා ගරුං කත්වා මානේත්වා පූජේත්වා උපනිස්සාය විහරේය්‍යුන්”ති?
“Indeed they do. For if these venerables were not to honor, respect, revere, and venerate such a person, then who exactly would they honor?”
අථ ඛෝ වස්සකාරෝ බ්‍රාහ්මණෝ මගධමහාමත්තෝ ආයස්මන්තං ආනන්දං ඒතදවෝච: “කහං පන භවං ආනන්දෝ ඒතරහි විහරතී”ති?
Then Vassakāra said to Ānanda, “Where are you staying at present?”
“වේළුවනේ ඛෝහං, බ්‍රාහ්මණ, ඒතරහි විහරාමී”ති.
“In the Bamboo Grove, brahmin.”
“කච්චි පන, භෝ ආනන්ද, වේළුවනං රමණීයඤ්චේව අප්පසද්දඤ්ච අප්පනිග්ඝෝසඤ්ච විජනවාතං මනුස්සරාහස්සේය්‍යකං පටිසල්ලානසාරුප්පන්”ති?
“I hope the Bamboo Grove is delightful, quiet and still, far from the madding crowd, remote from human settlements, and fit for retreat?”
“තග්ඝ, බ්‍රාහ්මණ, වේළුවනං රමණීයඤ්චේව අප්පසද්දඤ්ච අප්පනිග්ඝෝසඤ්ච විජනවාතං මනුස්සරාහස්සේය්‍යකං පටිසල්ලානසාරුප්පං, යථා තං තුම්හාදිසේහි රක්ඛකේහි ගෝපකේහී”ති.
“Indeed it is, brahmin. And it is like that owing to such protectors and guardians as yourself.”
“තග්ඝ, භෝ ආනන්ද, වේළුවනං රමණීයඤ්චේව අප්පසද්දඤ්ච අප්පනිග්ඝෝසඤ්ච විජනවාතං මනුස්සරාහස්සේය්‍යකං පටිසල්ලානසාරුප්පං, යථා තං භවන්තේහි ඣායීහි ඣානසීලීහි. ඣායිනෝ චේව භවන්තෝ ඣානසීලිනෝ ච.
“Surely, Master Ānanda, it is owing to the venerables who meditate, making a habit of meditating. For the venerables do in fact meditate and make a habit of meditating.
ඒකමිදාහං, භෝ ආනන්ද, සමයං සෝ භවං ගෝතමෝ වේසාලියං විහරති මහාවනේ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛ්වාහං, භෝ ආනන්ද, යේන මහාවනං කූටාගාරසාලා යේන සෝ භවං ගෝතමෝ තේනුපසඞ්කමිං. තත්‍ර ච පන සෝ භවං ගෝතමෝ අනේකපරියායේන ඣානකථං කථේසි. ඣායී චේව සෝ භවං ගෝතමෝ අහෝසි ඣානසීලී ච. සබ්බඤ්ච පන සෝ භවං ගෝතමෝ ඣානං වණ්ණේසී”ති.
This one time, Master Ānanda, Master Gotama was staying near Vesālī, at the Great Wood, in the hall with the peaked roof. So I went there to see him. And there he spoke about meditation in many ways. He meditated, and made a habit of meditating. And he praised all kinds of meditation.”
“න ච ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, සෝ භගවා සබ්බං ඣානං වණ්ණේසි, නපි සෝ භගවා සබ්බං ඣානං න වණ්ණේසීති. කථං රූපඤ්ච, බ්‍රාහ්මණ, සෝ භගවා ඣානං න වණ්ණේසි? ඉධ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකච්චෝ කාමරාගපරියුට්ඨිතේන චේතසා විහරති කාමරාගපරේතේන, උප්පන්නස්ස ච කාමරාගස්ස නිස්සරණං යථාභූතං නප්පජානාති; සෝ කාමරාගංයේව අන්තරං කරිත්වා ඣායති පජ්ඣායති නිජ්ඣායති අපජ්ඣායති. බ්‍යාපාදපරියුට්ඨිතේන චේතසා විහරති බ්‍යාපාදපරේතේන, උප්පන්නස්ස ච බ්‍යාපාදස්ස නිස්සරණං යථාභූතං නප්පජානාති; සෝ බ්‍යාපාදංයේව අන්තරං කරිත්වා ඣායති පජ්ඣායති නිජ්ඣායති අපජ්ඣායති. ථිනමිද්ධපරියුට්ඨිතේන චේතසා විහරති ථිනමිද්ධපරේතේන, උප්පන්නස්ස ච ථිනමිද්ධස්ස නිස්සරණං යථාභූතං නප්පජානාති; සෝ ථිනමිද්ධංයේව අන්තරං කරිත්වා ඣායති පජ්ඣායති නිජ්ඣායති අපජ්ඣායති. උද්ධච්චකුක්කුච්චපරියුට්ඨිතේන චේතසා විහරති උද්ධච්චකුක්කුච්චපරේතේන, උප්පන්නස්ස ච උද්ධච්චකුක්කුච්චස්ස නිස්සරණං යථාභූතං නප්පජානාති; සෝ උද්ධච්චකුක්කුච්චංයේව අන්තරං කරිත්වා ඣායති පජ්ඣායති නිජ්ඣායති අපජ්ඣායති. විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨිතේන චේතසා විහරති විචිකිච්ඡාපරේතේන, උප්පන්නාය ච විචිකිච්ඡාය නිස්සරණං යථාභූතං නප්පජානාති; සෝ විචිකිච්ඡංයේව අන්තරං කරිත්වා ඣායති පජ්ඣායති නිජ්ඣායති අපජ්ඣායති. ඒවරූපං ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, සෝ භගවා ඣානං න වණ්ණේසි.
“No, brahmin, the Buddha did not praise all kinds of meditation, nor did he dispraise all kinds of meditation. And what kind of meditation did he not praise? It’s when someone’s heart is overcome and mired in sensual desire, and they don’t truly understand the escape from sensual desire that has arisen. Harboring sensual desire within they meditate and concentrate and contemplate and ruminate. Their heart is overcome and mired in ill will … dullness and drowsiness … restlessness and remorse … doubt, and they don’t truly know and see the escape from doubt that has arisen. Harboring doubt within they meditate and concentrate and contemplate and ruminate. The Buddha didn’t praise this kind of meditation.
කථං රූපඤ්ච, බ්‍රාහ්මණ, සෝ භගවා ඣානං වණ්ණේසි? ඉධ, බ්‍රාහ්මණ, භික්ඛු විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චේතසෝ ඒකෝදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං … තතියං ඣානං … චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඒවරූපං ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, සෝ භගවා ඣානං වණ්ණේසී”ති.
And what kind of meditation did he praise? It’s when a bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. As the placing of the mind and keeping it connected are stilled, they enter and remain in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. And with the fading away of rapture, they enter and remain in the third jhāna, where they meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’ Giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, they enter and remain in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness. The Buddha praised this kind of meditation.”
“ගාරය්හං කිර, භෝ ආනන්ද, සෝ භවං ගෝතමෝ ඣානං ගරහි, පාසංසං පසංසි. හන්ද ච දානි මයං, භෝ ආනන්ද, ගච්ඡාම; බහුකිච්චා මයං බහුකරණීයා”ති.
“Well, Master Ānanda, it seems that Master Gotama criticized the kind of meditation that deserves criticism and praised that deserving of praise. Well, now, Master Ānanda, I must go. I have many duties, and much to do.”
“යස්සදානි ත්වං, බ්‍රාහ්මණ, කාලං මඤ්ඤසී”ති.
“Please, brahmin, go at your convenience.”
අථ ඛෝ වස්සකාරෝ බ්‍රාහ්මණෝ මගධමහාමත්තෝ ආයස්මතෝ ආනන්දස්ස භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමෝදිත්වා උට්ඨායාසනා පක්කාමි.
Then Vassakāra the brahmin, having approved and agreed with what Venerable Ānanda said, got up from his seat and left.
අථ ඛෝ ගෝපකමෝග්ගල්ලානෝ බ්‍රාහ්මණෝ අචිරපක්කන්තේ වස්සකාරේ බ්‍රාහ්මණේ මගධමහාමත්තේ ආයස්මන්තං ආනන්දං ඒතදවෝච: “යං නෝ මයං භවන්තං ආනන්දං අපුච්ඡිම්හා තං නෝ භවං ආනන්දෝ න බ්‍යාකාසී”ති.
Soon after he had left, Moggallāna the Guardian said to Ānanda, “Master Ānanda, you still haven’t answered my question.”
“නනු තේ, බ්‍රාහ්මණ, අවෝචුම්හා: ‘නත්ථි ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, ඒකභික්ඛුපි තේහි ධම්මේහි සබ්බේනසබ්බං සබ්බථාසබ්බං සමන්නාගතෝ යේහි ධම්මේහි සමන්නාගතෝ සෝ භගවා අහෝසි අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ. සෝ හි, බ්‍රාහ්මණ, භගවා අනුප්පන්නස්ස මග්ගස්ස උප්පාදේතා, අසඤ්ජාතස්ස මග්ගස්ස සඤ්ජනේතා, අනක්ඛාතස්ස මග්ගස්ස අක්ඛාතා, මග්ගඤ්ඤූ, මග්ගවිදූ, මග්ගකෝවිදෝ. මග්ගානුගා ච පන ඒතරහි සාවකා විහරන්ති පච්ඡා සමන්නාගතා(අ)”ති.
“But brahmin, didn’t I say: ‘There is no single bhikkhu who has all the same qualities in each and every way as possessed by Master Gotama, the perfected one, the fully awakened Buddha. For the Blessed One gave rise to the unarisen path, gave birth to the unborn path, and explained the unexplained path. He is the knower of the path, the discoverer of the path, the expert on the path. And now the disciples live following the path; they acquire it later.’”
ගෝපකමෝග්ගල්ලානසුත්තං නිට්ඨිතං අට්ඨමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
