| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
8. ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානසුත්‌තවණ්‌ණනා
8. Gopakamoggallānasuttavaṇṇanā
79. එවං මෙ සුතන්‌ති ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානසුත්‌තං. තත්‌ථ අචිරපරිනිබ්‌බුතෙ භගවතීති භගවති අචිරපරිනිබ්‌බුතෙ, ධාතුභාජනීයං කත්‌වා ධම්‌මසඞ්‌ගීතිං කාතුං රාජගහං ආගතකාලෙ . රඤ්‌ඤො පජ්‌ජොතස්‌ස ආසඞ්‌කමානොති චණ්‌ඩපජ්‌ජොතො නාමෙස රාජා බිම්‌බිසාරමහාරාජස්‌ස සහායො අහොසි, ජීවකං පෙසෙත්‌වා භෙසජ්‌ජකාරිතකාලතො පට්‌ඨාය පන දළ්‌හමිත්‌තොව ජාතො, සො ‘‘අජාතසත්‌තුනා දෙවදත්‌තස්‌ස වචනං ගහෙත්‌වා පිතා ඝාතිතො’’ති සුත්‌වා ‘‘මම පියමිත්‌තං ඝාතෙත්‌වා එස රජ්‌ජං කරිස්‌සාමීති මඤ්‌ඤති, මය්‌හං සහායස්‌ස සහායානං අත්‌ථිකභාවං ජානාපෙස්‌සාමී’’ති පරිසති වාචං අභාසි. තං සුත්‌වා තස්‌ස ආසඞ්‌කා උප්‌පන්‌නා. තෙන වුත්‌තං ‘‘රඤ්‌ඤො පජ්‌ජොතස්‌ස ආසඞ්‌කමානො’’ති. කම්‌මන්‌තොති බහිනගරෙ නගරපටිසඞ්‌ඛාරාපනත්‌ථාය කම්‌මන්‌තට්‌ඨානං.
79.Evaṃme sutanti gopakamoggallānasuttaṃ. Tattha aciraparinibbute bhagavatīti bhagavati aciraparinibbute, dhātubhājanīyaṃ katvā dhammasaṅgītiṃ kātuṃ rājagahaṃ āgatakāle . Rañño pajjotassa āsaṅkamānoti caṇḍapajjoto nāmesa rājā bimbisāramahārājassa sahāyo ahosi, jīvakaṃ pesetvā bhesajjakāritakālato paṭṭhāya pana daḷhamittova jāto, so ‘‘ajātasattunā devadattassa vacanaṃ gahetvā pitā ghātito’’ti sutvā ‘‘mama piyamittaṃ ghātetvā esa rajjaṃ karissāmīti maññati, mayhaṃ sahāyassa sahāyānaṃ atthikabhāvaṃ jānāpessāmī’’ti parisati vācaṃ abhāsi. Taṃ sutvā tassa āsaṅkā uppannā. Tena vuttaṃ ‘‘rañño pajjotassa āsaṅkamāno’’ti. Kammantoti bahinagare nagarapaṭisaṅkhārāpanatthāya kammantaṭṭhānaṃ.
උපසඞ්‌කමීති මයං ධම්‌මවිනයසඞ්‌ගීතිං කාරෙස්‌සාමාති විචරාම, අයඤ්‌ච මහෙසක්‌ඛො රාජවල්‌ලභො සඞ්‌ගහෙ කතෙ වෙළුවනස්‌ස ආරක්‌ඛං කරෙය්‍යාති මඤ්‌ඤමානො උපසඞ්‌කමි. තෙහි ධම්‌මෙහීති තෙහි සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණධම්‌මෙහි. සබ්‌බෙන සබ්‌බන්‌ති සබ්‌බාකාරෙන සබ්‌බං. සබ්‌බථා සබ්‌බන්‌ති සබ්‌බකොට්‌ඨාසෙහි සබ්‌බං. කිං පුච්‌ඡාමීති පුච්‌ඡති? ඡ හි සත්‌ථාරො පඨමතරං අප්‌පඤ්‌ඤාතකුලෙහි නික්‌ඛමිත්‌වා පබ්‌බජිතා, තෙ තථාගතෙ ධරමානෙයෙව කාලංකතා, සාවකාපි නෙසං අප්‌පඤ්‌ඤාතකුලෙහෙව පබ්‌බජිතා. තෙ තෙසං අච්‌චයෙන මහාවිවාදං අකංසු. සමණො පන ගොතමො මහාකුලා පබ්‌බජිතො, තස්‌ස අච්‌චයෙන සාවකානං මහාවිවාදො භවිස්‌සතීති අයං කථා සකලජම්‌බුදීපං පත්‌ථරමානා උදපාදි. සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙ ච ධරන්‌තෙ භික්‌ඛූනං විවාදො නාහොසි. යොපි අහොසි, සොපි තත්‌ථෙව වූපසමිතො. පරිනිබ්‌බුතකාලෙ පනස්‌ස – ‘‘අට්‌ඨසට්‌ඨියොජනසතසහස්‌සුබ්‌බෙධං සිනෙරුං අපවාහිතුං සමත්‌ථස්‌ස වාතස්‌ස පුරතො පුරාණපණ්‌ණං කිං ඨස්‌සති, දස පාරමියො පූරෙත්‌වා සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණං පත්‌තස්‌ස සත්‌ථු අලජ්‌ජමානො මච්‌චුරාජා කස්‌ස ලජ්‌ජිස්‌සතී’’ති මහාසංවෙගං ජනෙත්‌වා භිය්‍යොසොමත්‌තාය භික්‌ඛූ සමග්‌ගා ජාතා අතිවිය උපසන්‌තුපසන්‌තා, කිං නු ඛො එතන්‌ති ඉදං පුච්‌ඡාමීති පුච්‌ඡති. අනුසඤ්‌ඤායමානොති අනුසඤ්‌ජායමානො, කතාකතං ජනන්‌තොති අත්‌ථො. අනුවිචරමානො වා.
Upasaṅkamīti mayaṃ dhammavinayasaṅgītiṃ kāressāmāti vicarāma, ayañca mahesakkho rājavallabho saṅgahe kate veḷuvanassa ārakkhaṃ kareyyāti maññamāno upasaṅkami. Tehi dhammehīti tehi sabbaññutaññāṇadhammehi. Sabbena sabbanti sabbākārena sabbaṃ. Sabbathā sabbanti sabbakoṭṭhāsehi sabbaṃ. Kiṃ pucchāmīti pucchati? Cha hi satthāro paṭhamataraṃ appaññātakulehi nikkhamitvā pabbajitā, te tathāgate dharamāneyeva kālaṃkatā, sāvakāpi nesaṃ appaññātakuleheva pabbajitā. Te tesaṃ accayena mahāvivādaṃ akaṃsu. Samaṇo pana gotamo mahākulā pabbajito, tassa accayena sāvakānaṃ mahāvivādo bhavissatīti ayaṃ kathā sakalajambudīpaṃ pattharamānā udapādi. Sammāsambuddhe ca dharante bhikkhūnaṃ vivādo nāhosi. Yopi ahosi, sopi tattheva vūpasamito. Parinibbutakāle panassa – ‘‘aṭṭhasaṭṭhiyojanasatasahassubbedhaṃ sineruṃ apavāhituṃ samatthassa vātassa purato purāṇapaṇṇaṃ kiṃ ṭhassati, dasa pāramiyo pūretvā sabbaññutaññāṇaṃ pattassa satthu alajjamāno maccurājā kassa lajjissatī’’ti mahāsaṃvegaṃ janetvā bhiyyosomattāya bhikkhū samaggā jātā ativiya upasantupasantā, kiṃ nu kho etanti idaṃ pucchāmīti pucchati. Anusaññāyamānoti anusañjāyamāno, katākataṃ janantoti attho. Anuvicaramāno vā.
80. අත්‌ථි නු ඛොති අයම්‌පි හෙට්‌ඨිමපුච්‌ඡමෙව පුච්‌ඡති. අප්‌පටිසරණෙති අප්‌පටිසරණෙ ධම්‌මවිනයෙ. කො හෙතු සාමග්‌ගියාති තුම්‌හාකං සමග්‌ගභාවස්‌ස කො හෙතු කො පච්‌චයො. ධම්‌මප්‌පටිසරණාති ධම්‌මො අම්‌හාකං පටිසරණං, ධම්‌මො අවස්‌සයොති දීපෙති.
80.Atthinu khoti ayampi heṭṭhimapucchameva pucchati. Appaṭisaraṇeti appaṭisaraṇe dhammavinaye. Ko hetu sāmaggiyāti tumhākaṃ samaggabhāvassa ko hetu ko paccayo. Dhammappaṭisaraṇāti dhammo amhākaṃ paṭisaraṇaṃ, dhammo avassayoti dīpeti.
81. පවත්‌තතීති පගුණං හුත්‌වා ආගච්‌ඡති. ආපත්‌ති හොති වීතික්‌කමොති උභයමෙතං බුද්‌ධස්‌ස ආණාතික්‌කමනමෙව. යථාධම්‌මං යථානුසිට්‌ඨං කාරෙමාති යථා ධම්‌මො ච අනුසිට්‌ඨි ච ඨිතා, එවං කාරෙමාති අත්‌ථො.
81.Pavattatīti paguṇaṃ hutvā āgacchati. Āpatti hoti vītikkamoti ubhayametaṃ buddhassa āṇātikkamanameva. Yathādhammaṃ yathānusiṭṭhaṃ kāremāti yathā dhammo ca anusiṭṭhi ca ṭhitā, evaṃ kāremāti attho.
න කිර නො භවන්‌තො කාරෙන්‌ති ධම්‌මො නො කාරෙතීති පදද්‌වයෙපි නො කාරො නිපාතමත්‌තං. එවං සන්‌තෙ න කිර භවන්‌තො කාරෙන්‌ති, ධම්‌මොව කාරෙතීති අයමෙත්‌ථ අත්‌ථො.
Na kira no bhavanto kārenti dhammo no kāretīti padadvayepi no kāro nipātamattaṃ. Evaṃ sante na kira bhavanto kārenti, dhammova kāretīti ayamettha attho.
83. තග්‌ඝාති එකංසෙ නිපාතො. කහං පන භවං ආනන්‌දොති කිං ථෙරස්‌ස වෙළුවනෙ වසනභාවං න ජානාතීති? ජානාති. වෙළුවනස්‌ස පන අනෙන ආරක්‌ඛා දින්‌නා, තස්‌මා අත්‌තානං උක්‌කංසාපෙතුකාමො පුච්‌ඡති. කස්‌මා පන තෙන තත්‌ථ ආරක්‌ඛා දින්‌නා? සො කිර එකදිවසං මහාකච්‌චායනත්‌ථෙරං ගිජ්‌ඣකූටා ඔතරන්‌තං දිස්‌වා – ‘‘මක්‌කටො විය එසො’’ති ආහ. භගවා තං කථං සුත්‌වා – ‘‘සචෙ ඛමාපෙති, ඉච්‌චෙතං කුසලං. නො චෙ ඛමාපෙති, ඉමස්‌මිං වෙළුවනෙ ගොනඞ්‌ගලමක්‌කටො භවිස්‌සතී’’ති ආහ. සො තං කථං සුත්‌වා – ‘‘සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස කථාය ද්‌වෙධාභාවො නාම නත්‌ථි, පච්‌ඡා මෙ මක්‌කටභූතකාලෙ ගොචරට්‌ඨානං භවිස්‌සතී’’ති වෙළුවනෙ නානාවිධෙ රුක්‌ඛෙ රොපෙත්‌වා ආරක්‌ඛං අදාසි. අපරභාගෙ කාලං කත්‌වා මක්‌කටො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති. ‘‘වස්‌සකාරා’’ති වුත්‌තෙ ආගන්‌ත්‌වා සමීපෙ අට්‌ඨාසි. තග්‌ඝාති සබ්‌බවාරෙසු එකංසවචනෙයෙව නිපාතො. තග්‌ඝ, භො ආනන්‌දාති එවං ථෙරෙන පරිසමජ්‌ඣෙ අත්‌තනො උක්‌කංසිතභාවං ඤත්‌වා අහම්‌පි ථෙරං උක්‌කංසිස්‌සාමීති එවමාහ.
83.Tagghāti ekaṃse nipāto. Kahaṃ pana bhavaṃ ānandoti kiṃ therassa veḷuvane vasanabhāvaṃ na jānātīti? Jānāti. Veḷuvanassa pana anena ārakkhā dinnā, tasmā attānaṃ ukkaṃsāpetukāmo pucchati. Kasmā pana tena tattha ārakkhā dinnā? So kira ekadivasaṃ mahākaccāyanattheraṃ gijjhakūṭā otarantaṃ disvā – ‘‘makkaṭo viya eso’’ti āha. Bhagavā taṃ kathaṃ sutvā – ‘‘sace khamāpeti, iccetaṃ kusalaṃ. No ce khamāpeti, imasmiṃ veḷuvane gonaṅgalamakkaṭo bhavissatī’’ti āha. So taṃ kathaṃ sutvā – ‘‘samaṇassa gotamassa kathāya dvedhābhāvo nāma natthi, pacchā me makkaṭabhūtakāle gocaraṭṭhānaṃ bhavissatī’’ti veḷuvane nānāvidhe rukkhe ropetvā ārakkhaṃ adāsi. Aparabhāge kālaṃ katvā makkaṭo hutvā nibbatti. ‘‘Vassakārā’’ti vutte āgantvā samīpe aṭṭhāsi. Tagghāti sabbavāresu ekaṃsavacaneyeva nipāto. Taggha, bho ānandāti evaṃ therena parisamajjhe attano ukkaṃsitabhāvaṃ ñatvā ahampi theraṃ ukkaṃsissāmīti evamāha.
84. න ච ඛො, බ්‍රාහ්‌මණාති ථෙරො කිර චින්‌තෙසි ‘‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන වණ්‌ණිතජ්‌ඣානම්‌පි අත්‌ථි, අවණ්‌ණිතජ්‌ඣානම්‌පි අත්‌ථි, අයං පන බ්‍රාහ්‌මණො සබ්‌බමෙව වණ්‌ණෙතීති පඤ්‌හං විසංවාදෙති, න ඛො පන සක්‌කා ඉමස්‌ස මුඛං උල්‌ලොකෙතුං න පිණ්‌ඩපාතං රක්‌ඛිතුං, පඤ්‌හං උජුං කත්‌වා කථෙස්‌සාමී’’ති ඉදං වත්‌තුං ආරද්‌ධං. අන්‌තරං කරිත්‌වාති අබ්‌භන්‌තරං කරිත්‌වා. එවරූපං ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, සො භගවා ඣානං වණ්‌ණෙසීති ඉධ සබ්‌බසඞ්‌ගාහකජ්‌ඣානං නාම කථිතං.
84.Na ca kho, brāhmaṇāti thero kira cintesi ‘‘sammāsambuddhena vaṇṇitajjhānampi atthi, avaṇṇitajjhānampi atthi, ayaṃ pana brāhmaṇo sabbameva vaṇṇetīti pañhaṃ visaṃvādeti, na kho pana sakkā imassa mukhaṃ ulloketuṃ na piṇḍapātaṃ rakkhituṃ, pañhaṃ ujuṃ katvā kathessāmī’’ti idaṃ vattuṃ āraddhaṃ. Antaraṃ karitvāti abbhantaraṃ karitvā. Evarūpaṃ kho, brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ vaṇṇesīti idha sabbasaṅgāhakajjhānaṃ nāma kathitaṃ.
යං නො මයන්‌ති අයං කිර බ්‍රාහ්‌මණො වස්‌සකාරබ්‍රාහ්‌මණං උසූයති, තෙන පුච්‌ඡිතපඤ්‌හස්‌ස අකථනං පච්‌චාසීසමානො කථිතභාවං ඤත්‌වා ‘‘වස්‌සකාරෙන පුච්‌ඡිතං පඤ්‌හං පුනප්‌පුනං තස්‌ස නාමං ගණ්‌හන්‌තො විත්‌ථාරෙත්‌වා කථෙසි, මයා පුච්‌ඡිතපඤ්‌හං පන යට්‌ඨිකොටියා උප්‌පීළෙන්‌තො විය එකදෙසමෙව කථෙසී’’ති අනත්‌තමනො අහොසි, තස්‌මා එවමාහ. සෙසං සබ්‌බත්‌ථ උත්‌තානමෙවාති.
Yaṃno mayanti ayaṃ kira brāhmaṇo vassakārabrāhmaṇaṃ usūyati, tena pucchitapañhassa akathanaṃ paccāsīsamāno kathitabhāvaṃ ñatvā ‘‘vassakārena pucchitaṃ pañhaṃ punappunaṃ tassa nāmaṃ gaṇhanto vitthāretvā kathesi, mayā pucchitapañhaṃ pana yaṭṭhikoṭiyā uppīḷento viya ekadesameva kathesī’’ti anattamano ahosi, tasmā evamāha. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Gopakamoggallānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 8. ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානසුත්‌තං • 8. Gopakamoggallānasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 8. ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Gopakamoggallānasuttavaṇṇanā
