Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya |
൭. ഗോപാലസുത്തം
7. Gopālasuttaṃ
൧൭. ‘‘ഏകാദസഹി, ഭിക്ഖവേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഗോപാലകോ അഭബ്ബോ ഗോഗണം പരിഹരിതും ഫാതിം കാതും 1. കതമേഹി ഏകാദസഹി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഗോപാലകോ ന രൂപഞ്ഞൂ ഹോതി, ന ലക്ഖണകുസലോ ഹോതി, ന ആസാടികം ഹാരേതാ 2 ഹോതി, ന വണം പടിച്ഛാദേതാ ഹോതി, ന ധൂമം കത്താ ഹോതി, ന തിത്ഥം ജാനാതി, ന പീതം ജാനാതി, ന വീഥിം ജാനാതി, ന ഗോചരകുസലോ ഹോതി, അനവസേസദോഹീ ച ഹോതി, യേ തേ ഉസഭാ ഗോപിതരോ ഗോപരിണായകാ തേ ന അതിരേകപൂജായ പൂജേതാ ഹോതി . ഇമേഹി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഏകാദസഹി അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഗോപാലകോ അഭബ്ബോ ഗോഗണം പരിഹരിതും ഫാതിം കാതും.
17. ‘‘Ekādasahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato gopālako abhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ 3. Katamehi ekādasahi? Idha, bhikkhave, gopālako na rūpaññū hoti, na lakkhaṇakusalo hoti, na āsāṭikaṃ hāretā 4 hoti, na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, na dhūmaṃ kattā hoti, na titthaṃ jānāti, na pītaṃ jānāti, na vīthiṃ jānāti, na gocarakusalo hoti, anavasesadohī ca hoti, ye te usabhā gopitaro gopariṇāyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti . Imehi kho, bhikkhave, ekādasahi aṅgehi samannāgato gopālako abhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ.
‘‘ഏവമേവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഏകാദസഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അഭബ്ബോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ വുദ്ധിം വിരൂള്ഹിം വേപുല്ലം ആപജ്ജിതും. കതമേഹി ഏകാദസഹി? ഇധ , ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന രൂപഞ്ഞൂ ഹോതി, ന ലക്ഖണകുസലോ ഹോതി, ന ആസാടികം ഹാരേതാ ഹോതി, ന വണം പടിച്ഛാദേതാ ഹോതി, ന ധൂമം കത്താ ഹോതി, ന തിത്ഥം ജാനാതി, ന പീതം ജാനാതി, ന വീഥിം ജാനാതി, ന ഗോചരകുസലോ ഹോതി, അനവസേസദോഹീ ച ഹോതി, യേ തേ ഭിക്ഖൂ ഥേരാ രത്തഞ്ഞൂ ചിരപബ്ബജിതാ സങ്ഘപിതരോ സങ്ഘപരിണായകാ തേ ന അതിരേകപൂജായ പൂജേതാ ഹോതി.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ. Katamehi ekādasahi? Idha , bhikkhave, bhikkhu na rūpaññū hoti, na lakkhaṇakusalo hoti, na āsāṭikaṃ hāretā hoti, na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, na dhūmaṃ kattā hoti, na titthaṃ jānāti, na pītaṃ jānāti, na vīthiṃ jānāti, na gocarakusalo hoti, anavasesadohī ca hoti, ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന രൂപഞ്ഞൂ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു യം കിഞ്ചി രൂപം ( ) 5 ‘ചത്താരി മഹാഭൂതാനി, ചതുന്നഞ്ച മഹാഭൂതാനം ഉപാദായരൂപ’ന്തി യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന രൂപഞ്ഞൂ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na rūpaññū hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu yaṃ kiñci rūpaṃ ( ) 6 ‘cattāri mahābhūtāni, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na rūpaññū hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന ലക്ഖണകുസലോ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ‘കമ്മലക്ഖണോ ബാലോ, കമ്മലക്ഖണോ പണ്ഡിതോ’തി യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന ലക്ഖണകുസലോ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na lakkhaṇakusalo hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘kammalakkhaṇo bālo, kammalakkhaṇo paṇḍito’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na lakkhaṇakusalo hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന ആസാടികം ഹാരേതാ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഉപ്പന്നം കാമവിതക്കം അധിവാസേതി നപ്പജഹതി ന വിനോദേതി ന ബ്യന്തീകരോതി ന അനഭാവം ഗമേതി, ഉപ്പന്നം ബ്യാപാദവിതക്കം… ഉപ്പന്നം വിഹിംസാവിതക്കം… ഉപ്പന്നുപ്പന്നേ പാപകേ അകുസലേ ധമ്മേ അധിവാസേതി നപ്പജഹതി ന വിനോദേതി ന ബ്യന്തീകരോതി ന അനഭാവം ഗമേതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന ആസാടികം ഹാരേതാ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na āsāṭikaṃ hāretā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ adhivāseti nappajahati na vinodeti na byantīkaroti na anabhāvaṃ gameti, uppannaṃ byāpādavitakkaṃ… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ… uppannuppanne pāpake akusale dhamme adhivāseti nappajahati na vinodeti na byantīkaroti na anabhāvaṃ gameti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na āsāṭikaṃ hāretā hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന വണം പടിച്ഛാദേതാ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി അനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ; യത്വാധികരണമേനം ചക്ഖുന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവേയ്യും, തസ്സ സംവരായ ന പടിപജ്ജതി; ന രക്ഖതി ചക്ഖുന്ദ്രിയം, ചക്ഖുന്ദ്രിയേ സംവരം നാപജ്ജതി. സോതേന സദ്ദം സുത്വാ… ഘാനേന ഗന്ധം ഘായിത്വാ… ജിവ്ഹായ രസം സായിത്വാ… കായേന ഫോട്ഠബ്ബം ഫുസിത്വാ… മനസാ ധമ്മം വിഞ്ഞായ നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി അനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ; യത്വാധികരണമേനം മനിന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവേയ്യും, തസ്സ സംവരായ ന പടിപജ്ജതി; ന രക്ഖതി മനിന്ദ്രിയം, മനിന്ദ്രിയേ സംവരം നാപജ്ജതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന വണം പടിച്ഛാദേതാ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati; na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ nāpajjati. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati; na rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ nāpajjati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന ധൂമം കത്താ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന 7 യഥാസുതം യഥാപരിയത്തം ധമ്മം വിത്ഥാരേന പരേസം ദേസേതാ ഹോതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന ധൂമം കത്താ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na dhūmaṃ kattā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu na 8 yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ desetā hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na dhūmaṃ kattā hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന തിത്ഥം ജാനാതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു യേ തേ ഭിക്ഖൂ ബഹുസ്സുതാ ആഗതാഗമാ ധമ്മധരാ വിനയധരാ മാതികാധരാ, തേ കാലേന കാലം ഉപസങ്കമിത്വാ ന പരിപുച്ഛതി ന പരിപഞ്ഹതി – ‘ഇദം, ഭന്തേ, കഥം, ഇമസ്സ കോ അത്ഥോ’തി? തസ്സ തേ ആയസ്മന്തോ അവിവടഞ്ചേവ ന വിവരന്തി, അനുത്താനീകതഞ്ച ന ഉത്താനീകരോന്തി, അനേകവിഹിതേസു ച കങ്ഖാഠാനിയേസു ധമ്മേസു കങ്ഖം ന പടിവിനോദേന്തി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന തിത്ഥം ജാനാതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na titthaṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā, te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā na paripucchati na paripañhati – ‘idaṃ, bhante, kathaṃ, imassa ko attho’ti? Tassa te āyasmanto avivaṭañceva na vivaranti, anuttānīkatañca na uttānīkaronti, anekavihitesu ca kaṅkhāṭhāniyesu dhammesu kaṅkhaṃ na paṭivinodenti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na titthaṃ jānāti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന പീതം ജാനാതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു തഥാഗതപ്പവേദിതേ ധമ്മവിനയേ ദേസിയമാനേ ന ലഭതി അത്ഥവേദം, ന ലഭതി ധമ്മവേദം , ന ലഭതി ധമ്മൂപസംഹിതം പാമോജ്ജം. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന പീതം ജാനാതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na pītaṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne na labhati atthavedaṃ, na labhati dhammavedaṃ , na labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na pītaṃ jānāti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന വീഥിം ജാനാതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു അരിയം അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന വീഥിം ജാനാതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na vīthiṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na vīthiṃ jānāti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന ഗോചരകുസലോ ഹോതി? ഇധ , ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ചത്താരോ സതിപട്ഠാനേ യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന ഗോചരകുസലോ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na gocarakusalo hoti? Idha , bhikkhave, bhikkhu cattāro satipaṭṭhāne yathābhūtaṃ nappajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na gocarakusalo hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു അനവസേസദോഹീ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖും സദ്ധാ ഗഹപതികാ അഭിഹട്ഠും പവാരേന്തി ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേഹി. തത്ര ഭിക്ഖു മത്തം ന ജാനാതി പടിഗ്ഗഹണായ. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു അനവസേസദോഹീ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu anavasesadohī hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuṃ saddhā gahapatikā abhihaṭṭhuṃ pavārenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. Tatra bhikkhu mattaṃ na jānāti paṭiggahaṇāya. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu anavasesadohī hoti.
‘‘കഥഞ്ച , ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു യേ തേ ഭിക്ഖൂ ഥേരാ രത്തഞ്ഞൂ ചിരപബ്ബജിതാ സങ്ഘപിതരോ സങ്ഘപരിണായകാ, തേ ന അതിരേകപൂജായ പൂജേതാ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു യേ തേ ഭിക്ഖൂ ഥേരാ രത്തഞ്ഞൂ ചിരപബ്ബജിതാ സങ്ഘപിതരോ സങ്ഘപരിണായകാ, തേസു ന മേത്തം കായകമ്മം പച്ചുപട്ഠാപേതി ആവി ചേവ രഹോ ച, ന മേത്തം വചീകമ്മം… ന മേത്തം മനോകമ്മം പച്ചുപട്ഠാപേതി ആവി ചേവ രഹോ ച. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു യേ തേ ഭിക്ഖൂ ഥേരാ രത്തഞ്ഞൂ ചിരപബ്ബജിതാ സങ്ഘപിതരോ സങ്ഘപരിണായകാ, ന തേ അതിരേകപൂജായ പൂജേതാ ഹോതി.
‘‘Kathañca , bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā, te na atirekapūjāya pūjetā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā, tesu na mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca, na mettaṃ vacīkammaṃ… na mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā, na te atirekapūjāya pūjetā hoti.
‘‘ഇമേഹി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഏകാദസഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അഭബ്ബോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ വുദ്ധിം വിരൂള്ഹിം വേപുല്ലം ആപജ്ജിതും.
‘‘Imehi kho, bhikkhave, ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ.
‘‘ഏകാദസഹി, ഭിക്ഖവേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഗോപാലകോ ഭബ്ബോ ഗോഗണം പരിഹരിതും ഫാതിം കാതും. കതമേഹി ഏകാദസഹി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഗോപാലകോ രൂപഞ്ഞൂ ഹോതി, ലക്ഖണകുസലോ ഹോതി, ആസാടികം ഹാരേതാ ഹോതി, വണം പടിച്ഛാദേതാ ഹോതി, ധൂമം കത്താ ഹോതി, തിത്ഥം ജാനാതി, പീതം ജാനാതി, വീഥിം ജാനാതി, ഗോചരകുസലോ ഹോതി, സാവസേസദോഹീ ച ഹോതി, യേ തേ ഉസഭാ ഗോപിതരോ ഗോപരിണായകാ തേ അതിരേകപൂജായ പൂജേതാ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഏകാദസഹി അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഗോപാലകോ ഭബ്ബോ ഗോഗണം പരിഹരിതും ഫാതിം കാതും.
‘‘Ekādasahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato gopālako bhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ. Katamehi ekādasahi? Idha, bhikkhave, gopālako rūpaññū hoti, lakkhaṇakusalo hoti, āsāṭikaṃ hāretā hoti, vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, dhūmaṃ kattā hoti, titthaṃ jānāti, pītaṃ jānāti, vīthiṃ jānāti, gocarakusalo hoti, sāvasesadohī ca hoti, ye te usabhā gopitaro gopariṇāyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti – imehi kho, bhikkhave, ekādasahi aṅgehi samannāgato gopālako bhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ.
‘‘ഏവമേവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഏകാദസഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഭബ്ബോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ വുദ്ധിം വിരൂള്ഹിം വേപുല്ലം ആപജ്ജിതും. കതമേഹി ഏകാദസഹി? ഇധ , ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു രൂപഞ്ഞൂ ഹോതി, ലക്ഖണകുസലോ ഹോതി, ആസാടികം ഹാരേതാ ഹോതി, വണം പടിച്ഛാദേതാ ഹോതി, ധൂമം കത്താ ഹോതി, തിത്ഥം ജാനാതി, പീതം ജാനാതി, വീഥിം ജാനാതി, ഗോചരകുസലോ ഹോതി, സാവസേസദോഹീ ച ഹോതി, യേ തേ ഭിക്ഖൂ ഥേരാ രത്തഞ്ഞൂ ചിരപബ്ബജിതാ സങ്ഘപിതരോ സങ്ഘപരിണായകാ തേ അതിരേകപൂജായ പൂജേതാ ഹോതി.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ. Katamehi ekādasahi? Idha , bhikkhave, bhikkhu rūpaññū hoti, lakkhaṇakusalo hoti, āsāṭikaṃ hāretā hoti, vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, dhūmaṃ kattā hoti, titthaṃ jānāti, pītaṃ jānāti, vīthiṃ jānāti, gocarakusalo hoti, sāvasesadohī ca hoti, ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു രൂപഞ്ഞൂ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു യം കിഞ്ചി രൂപം ‘ചത്താരി മഹാഭൂതാനി, ചതുന്നഞ്ച മഹാഭൂതാനം ഉപാദായരൂപ’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു രൂപഞ്ഞൂ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu rūpaññū hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu yaṃ kiñci rūpaṃ ‘cattāri mahābhūtāni, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu rūpaññū hoti.
‘‘കഥഞ്ച , ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ലക്ഖണകുസലോ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ‘കമ്മലക്ഖണോ ബാലോ, കമ്മലക്ഖണോ പണ്ഡിതോ’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ലക്ഖണകുസലോ ഹോതി.
‘‘Kathañca , bhikkhave, bhikkhu lakkhaṇakusalo hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘kammalakkhaṇo bālo, kammalakkhaṇo paṇḍito’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu lakkhaṇakusalo hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ആസാടികം ഹാരേതാ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഉപ്പന്നം കാമവിതക്കം നാധിവാസേതി പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തീകരോതി അനഭാവം ഗമേതി, ഉപ്പന്നം ബ്യാപാദവിതക്കം… ഉപ്പന്നം വിഹിംസാവിതക്കം… ഉപ്പന്നുപ്പന്നേ പാപകേ അകുസലേ ധമ്മേ നാധിവാസേതി പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തീകരോതി അനഭാവം ഗമേതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ആസാടികം ഹാരേതാ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu āsāṭikaṃ hāretā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti, uppannaṃ byāpādavitakkaṃ… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ… uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu āsāṭikaṃ hāretā hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു വണം പടിച്ഛാദേതാ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ ന നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി നാനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ; യത്വാധികരണമേനം ചക്ഖുന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവേയ്യും, തസ്സ സംവരായ പടിപജ്ജതി; രക്ഖതി ചക്ഖുന്ദ്രിയം, ചക്ഖുന്ദ്രിയേ സംവരം ആപജ്ജതി. സോതേന സദ്ദം സുത്വാ… ഘാനേന ഗന്ധം ഘായിത്വാ… ജിവ്ഹായ രസം സായിത്വാ… കായേന ഫോട്ഠബ്ബം ഫുസിത്വാ… മനസാ ധമ്മം വിഞ്ഞായ ന നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി നാനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ; യത്വാധികരണമേനം മനിന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവേയ്യും, തസ്സ സംവരായ പടിപജ്ജതി; രക്ഖതി മനിന്ദ്രിയം, മനിന്ദ്രിയേ സംവരം ആപജ്ജതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു വണം പടിച്ഛാദേതാ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu vaṇaṃ paṭicchādetā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati; rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati; rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu vaṇaṃ paṭicchādetā hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ധൂമം കത്താ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു യഥാസുതം യഥാപരിയത്തം ധമ്മം വിത്ഥാരേന പരേസം ദേസേതാ ഹോതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ധൂമം കത്താ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu dhūmaṃ kattā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ desetā hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhūmaṃ kattā hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു തിത്ഥം ജാനാതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു യേ തേ ഭിക്ഖൂ ബഹുസ്സുതാ ആഗതാഗമാ ധമ്മധരാ വിനയധരാ മാതികാധരാ, തേ കാലേന കാലം ഉപസങ്കമിത്വാ പരിപുച്ഛതി പരിപഞ്ഹതി – ‘ഇദം, ഭന്തേ, കഥം, ഇമസ്സ കോ അത്ഥോ’തി? തസ്സ തേ ആയസ്മന്തോ അവിവടഞ്ചേവ വിവരന്തി, അനുത്താനീകതഞ്ച ഉത്താനീകരോന്തി, അനേകവിഹിതേസു ച കങ്ഖാഠാനിയേസു ധമ്മേസു കങ്ഖം പടിവിനോദേന്തി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു തിത്ഥം ജാനാതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu titthaṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā, te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripucchati paripañhati – ‘idaṃ, bhante, kathaṃ, imassa ko attho’ti? Tassa te āyasmanto avivaṭañceva vivaranti, anuttānīkatañca uttānīkaronti, anekavihitesu ca kaṅkhāṭhāniyesu dhammesu kaṅkhaṃ paṭivinodenti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu titthaṃ jānāti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു പീതം ജാനാതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു തഥാഗതപ്പവേദിതേ ധമ്മവിനയേ ദേസിയമാനേ ലഭതി അത്ഥവേദം, ലഭതി ധമ്മവേദം, ലഭതി ധമ്മൂപസംഹിതം പാമോജ്ജം. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു പീതം ജാനാതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu pītaṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu pītaṃ jānāti.
‘‘കഥഞ്ച , ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു വീഥിം ജാനാതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു അരിയം അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം യഥാഭൂതം പജാനാതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു വീഥിം ജാനാതി.
‘‘Kathañca , bhikkhave, bhikkhu vīthiṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu vīthiṃ jānāti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഗോചരകുസലോ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ചത്താരോ സതിപട്ഠാനേ യഥാഭൂതം പജാനാതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഗോചരകുസലോ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu gocarakusalo hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cattāro satipaṭṭhāne yathābhūtaṃ pajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu gocarakusalo hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സാവസേസദോഹീ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖും സദ്ധാ ഗഹപതികാ അഭിഹട്ഠും പവാരേന്തി ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേഹി. തത്ര ഭിക്ഖു മത്തം ജാനാതി പടിഗ്ഗഹണായ. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സാവസേസദോഹീ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sāvasesadohī hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuṃ saddhā gahapatikā abhihaṭṭhuṃ pavārenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. Tatra bhikkhu mattaṃ jānāti paṭiggahaṇāya. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāvasesadohī hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു യേ തേ ഭിക്ഖൂ ഥേരാ രത്തഞ്ഞൂ ചിരപബ്ബജിതാ സങ്ഘപിതരോ സങ്ഘപരിണായകാ, തേ അതിരേകപൂജായ പൂജേതാ ഹോതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു യേ തേ ഥേരാ രത്തഞ്ഞൂ ചിരപബ്ബജിതാ സങ്ഘപിതരോ സങ്ഘപരിണായകാ, തേസു മേത്തം കായകമ്മം പച്ചുപട്ഠാപേതി ആവി ചേവ രഹോ ച, മേത്തം വചീകമ്മം… മേത്തം മനോകമ്മം പച്ചുപട്ഠാപേതി ആവി ചേവ രഹോ ച. ഏവം ഖോ , ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു യേ തേ ഭിക്ഖൂ ഥേരാ രത്തഞ്ഞൂ ചിരപബ്ബജിതാ സങ്ഘപിതരോ സങ്ഘപരിണായകാ, തേ അതിരേകപൂജായ പൂജേതാ ഹോതി.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā, te atirekapūjāya pūjetā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā, tesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca, mettaṃ vacīkammaṃ… mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca. Evaṃ kho , bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā, te atirekapūjāya pūjetā hoti.
‘‘ഇമേഹി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഏകാദസഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഭബ്ബോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ വുദ്ധിം വിരൂള്ഹിം വേപുല്ലം ആപജ്ജിതു’’ന്തി. സത്തമം.
‘‘Imehi kho, bhikkhave, ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjitu’’nti. Sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൭. ഗോപാലസുത്തവണ്ണനാ • 7. Gopālasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൭. ഗോപാലസുത്തവണ്ണനാ • 7. Gopālasuttavaṇṇanā