| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਾਨવਤ੍ਥੁ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
੬. ਗੋਪਾਲવਿਮਾਨવਣ੍ਣਨਾ
6. Gopālavimānavaṇṇanā
ਦਿਸ੍વਾਨ ਦੇવਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਗੋਪਾਲવਿਮਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਭਗવਾ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਤਿ વੇਲ਼ੁવਨੇ। ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਰਾਜਗਹવਾਸੀ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਗੋਪਾਲਕੋ ਪਾਤਰਾਸਤ੍ਥਾਯ ਪਿਲੋਤਿਕਾਯ ਪੁਟਬਦ੍ਧਂ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਗਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਗਾવੀਨਂ ਚਰਣਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ ਗੋਚਰਭੂਮਿਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ‘‘ਅਯਂ ਇਦਾਨੇવ ਕਾਲਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਦਤ੍વਾ ਤਾવਤਿਂਸੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚ ਞਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮੀਪਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੋ વੇਲਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਗਾવਿਯੋ ਮਾਸਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਸੋ ਗੋਪਾਲੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਦਦੇਯ੍ਯਂ, ਉਦਾਹੁ ਗਾવਿਯੋ ਮਾਸਕ੍ਖੇਤ੍ਤਤੋ ਨੀਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘‘ਮਾਸਸਾਮਿਕਾ ਮਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੁ, ਥੇਰੇ ਪਨ ਗਤੇ ਕੁਮ੍ਮਾਸਦਾਨਨ੍ਤਰਾਯੋ ਮੇ ਸਿਯਾ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਪਠਮਂ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਉਪਨੇਸਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ ਥੇਰੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ।
Disvānadevaṃ paṭipucchi bhikkhūti gopālavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane. Tena samayena rājagahavāsī aññataro gopālako pātarāsatthāya pilotikāya puṭabaddhaṃ kummāsaṃ gahetvā nagarato nikkhamitvā gāvīnaṃ caraṇaṭṭhānabhūtaṃ gocarabhūmiṃ sampāpuṇi. Taṃ āyasmā mahāmoggallāno ‘‘ayaṃ idāneva kālaṃ karissati, mayhañca kummāsaṃ datvā tāvatiṃsesu uppajjissatī’’ti ca ñatvā tassa samīpaṃ agamāsi. So velaṃ oloketvā therassa kummāsaṃ dātukāmo ahosi. Tena ca samayena gāviyo māsakkhettaṃ pavisanti. Atha so gopālo cintesi ‘‘kiṃ nu kho therassa kummāsaṃ dadeyyaṃ, udāhu gāviyo māsakkhettato nīhareyya’’nti. Athassa etadahosi ‘‘māsasāmikā maṃ yaṃ icchanti, taṃ karontu, there pana gate kummāsadānantarāyo me siyā, handāhaṃ paṭhamaṃ ayyassa kummāsaṃ dassāmī’’ti taṃ therassa upanesi. Paṭiggahesi thero anukampaṃ upādāya.
ਅਥ ਨਂ ਗਾવਿਯੋ ਨਿવਤ੍ਤੇਤੁਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯਂ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਉਪਧਾવਨ੍ਤਂ ਪਾਦੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋ ਆਸੀવਿਸੋ ਡਂਸਿ। ਥੇਰੋਪਿ ਤਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਤਂ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਗੋਪਾਲਕੋਪਿ ਗਾવਿਯੋ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ ਥੇਰਂ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਾવਦੇવਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰਂ વਿਸਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿ। ਮੁਹੁਤ੍ਤਮੇવ વੇਗੇ ਮੁਦ੍ਧਪਤ੍ਤੇ ਕਾਲਮਕਾਸਿ, ਕਾਲਕਤੋ ਚ ਤਾવਤਿਂਸੇਸੁ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕੇ ਕਨਕવਿਮਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਦਿਸ੍વਾ ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ –
Atha naṃ gāviyo nivattetuṃ parissayaṃ anoloketvā vegena upadhāvantaṃ pādena phuṭṭho āsīviso ḍaṃsi. Theropi taṃ anukampamāno taṃ kummāsaṃ paribhuñjituṃ ārabhi. Gopālakopi gāviyo nivattetvā āgato theraṃ kummāsaṃ paribhuñjantaṃ disvā pasannacitto uḷāraṃ pītisomanassaṃ paṭisaṃvedento nisīdi. Tāvadevassa sakalasarīraṃ visaṃ ajjhotthari. Muhuttameva vege muddhapatte kālamakāsi, kālakato ca tāvatiṃsesu dvādasayojanike kanakavimāne nibbatti. Taṃ āyasmā mahāmoggallāno disvā imāhi gāthāhi paṭipucchi –
੧੧੫੯.
1159.
‘‘ਦਿਸ੍વਾਨ ਦੇવਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਉਚ੍ਚੇ વਿਮਾਨਮ੍ਹਿ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕੇ।
‘‘Disvāna devaṃ paṭipucchi bhikkhu, ucce vimānamhi ciraṭṭhitike;
ਆਮੁਤ੍ਤਹਤ੍ਥਾਭਰਣਂ ਯਸਸ੍ਸਿਂ, ਦਿਬ੍ਬੇ વਿਮਾਨਮ੍ਹਿ ਯਥਾਪਿ ਚਨ੍ਦਿਮਾ॥
Āmuttahatthābharaṇaṃ yasassiṃ, dibbe vimānamhi yathāpi candimā.
੧੧੬੦.
1160.
‘‘ਅਲਙ੍ਕਤੋ ਮਲ੍ਯਧਰੋ ਸੁવਤ੍ਥੋ, ਸੁਕੁਣ੍ਡਲੀ ਕਪ੍ਪਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੁ।
‘‘Alaṅkato malyadharo suvattho, sukuṇḍalī kappitakesamassu;
ਆਮੁਤ੍ਤਹਤ੍ਥਾਭਰਣੋ ਯਸਸ੍ਸੀ, ਦਿਬ੍ਬੇ વਿਮਾਨਮ੍ਹਿ ਯਥਾਪਿ ਚਨ੍ਦਿਮਾ॥
Āmuttahatthābharaṇo yasassī, dibbe vimānamhi yathāpi candimā.
੧੧੬੧.
1161.
‘‘ਦਿਬ੍ਬਾ ਚ વੀਣਾ ਪવਦਨ੍ਤਿ વਗ੍ਗੁਂ। ਅਟ੍ਠਟ੍ਠਕਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਸਾਧੁਰੂਪਾ।
‘‘Dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ; Aṭṭhaṭṭhakā sikkhitā sādhurūpā;
ਦਿਬ੍ਬਾ ਚ ਕਞ੍ਞਾ ਤਿਦਸਚਰਾ ਉਲ਼ਾਰਾ, ਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਗਾਯਨ੍ਤਿ ਪਮੋਦਯਨ੍ਤਿ॥
Dibbā ca kaññā tidasacarā uḷārā, naccanti gāyanti pamodayanti.
੧੧੬੨.
1162.
‘‘ਦੇવਿਦ੍ਧਿਪਤ੍ਤੋਸਿ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ…ਪੇ॰…
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo…pe…
વਣ੍ਣੋ ਚ ਤੇ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾ ਪਭਾਸਤੀ’’ਤਿ॥
Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
ਸੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ –
Sopi tassa byākāsi –
੧੧੬੩. ‘‘ਸੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ…ਪੇ॰…ਯਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ’’॥
1163. ‘‘So devaputto attamano…pe…yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
੧੧੬੪.
1164.
‘‘ਅਹਂ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੋ, ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਰਕ੍ਖਿਸ੍ਸਂ ਪਰੇਸਂ ਧੇਨੁਯੋ।
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, saṅgamma rakkhissaṃ paresaṃ dhenuyo;
ਤਤੋ ਚ ਆਗਾ ਸਮਣੋ ਮਮਨ੍ਤਿਕੇ, ਗਾવੋ ਚ ਮਾਸੇ ਅਗਮਂਸੁ ਖਾਦਿਤੁਂ॥
Tato ca āgā samaṇo mamantike, gāvo ca māse agamaṃsu khādituṃ.
੧੧੬੫.
1165.
‘‘ਦ੍વਯਜ੍ਜ ਕਿਚ੍ਚਂ ਉਭਯਞ੍ਚ ਕਾਰਿਯਂ, ਇਚ੍ਚੇવਹਂ ਭਨ੍ਤੇ ਤਦਾ વਿਚਿਨ੍ਤਯਿਂ।
‘‘Dvayajja kiccaṃ ubhayañca kāriyaṃ, iccevahaṃ bhante tadā vicintayiṃ;
ਤਤੋ ਚ ਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧ ਯੋਨਿਸੋ, ‘ਦਦਾਮਿ ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ ਖਿਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਕਂ॥
Tato ca saññaṃ paṭiladdha yoniso, ‘dadāmi bhante’ti khipiṃ anantakaṃ.
੧੧੬੬.
1166.
‘‘ਸੋ ਮਾਸਖੇਤ੍ਤਂ ਤੁਰਿਤੋ ਅવਾਸਰਿਂ, ਪੁਰਾ ਅਯਂ ਭਞ੍ਜਤਿ ਯਸ੍ਸਿਦਂ ਧਨਂ।
‘‘So māsakhettaṃ turito avāsariṃ, purā ayaṃ bhañjati yassidaṃ dhanaṃ;
ਤਤੋ ਚ ਕਣ੍ਹੋ ਉਰਗੋ ਮਹਾવਿਸੋ, ਅਡਂਸਿ ਪਾਦੇ ਤੁਰਿਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਤੋ॥
Tato ca kaṇho urago mahāviso, aḍaṃsi pāde turitassa me sato.
੧੧੬੭.
1167.
‘‘ਸ੍વਾਹਂ ਅਟ੍ਟੋਮ੍ਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਪੀਲ਼ਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਤਂ ਸਾਮਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾਨਨ੍ਤਕਂ।
‘‘Svāhaṃ aṭṭomhi dukkhena pīḷito, bhikkhu ca taṃ sāmaṃ muñcitvānantakaṃ;
ਅਹਾਸਿ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਮਮਾਨੁਕਮ੍ਪਯਾ, ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਕਾਲਕਤੋਮ੍ਹਿ ਦੇવਤਾ॥
Ahāsi kummāsaṃ mamānukampayā, tato cuto kālakatomhi devatā.
੧੧੬੮.
1168.
‘‘ਤਦੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤਂ ਮਯਾ, ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਅਨੁਭੋਮਿ ਅਤ੍ਤਨਾ।
‘‘Tadeva kammaṃ kusalaṃ kataṃ mayā, sukhañca kammaṃ anubhomi attanā;
ਤਯਾ ਹਿ ਭਨ੍ਤੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਤੋ ਭੁਸਂ, ਕਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਅਭਿવਾਦਯਾਮਿ ਤਂ॥
Tayā hi bhante anukampito bhusaṃ, kataññutāya abhivādayāmi taṃ.
੧੧੬੯.
1169.
‘‘ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਚ, ਅਞ੍ਞੋ ਮੁਨਿ ਨਤ੍ਥਿ ਤਯਾਨੁਕਮ੍ਪਕੋ।
‘‘Sadevake loke samārake ca, añño muni natthi tayānukampako;
ਤਯਾ ਹਿ ਭਨ੍ਤੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਤੋ ਭੁਸਂ, ਕਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਅਭਿવਾਦਯਾਮਿ ਤਂ॥
Tayā hi bhante anukampito bhusaṃ, kataññutāya abhivādayāmi taṃ.
੧੧੭੦.
1170.
‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਪਰਸ੍ਮਿਂ વਾ ਪਨ, ਅਞ੍ਞੋ ਮੁਨੀ ਨਤ੍ਥਿ ਤਯਾਨੁਕਮ੍ਪਕੋ।
‘‘Imasmiṃ loke parasmiṃ vā pana, añño munī natthi tayānukampako;
ਤਯਾ ਹਿ ਭਨ੍ਤੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਤੋ ਭੁਸਂ, ਕਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਅਭਿવਾਦਯਾਮਿ ਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Tayā hi bhante anukampito bhusaṃ, kataññutāya abhivādayāmi ta’’nti.
ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਦੇવਤਾਯ ਚ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਤਂ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭਾਸਿਤ੍વਾ ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ‘‘ਦਿਸ੍વਾਨ ਦੇવਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Athāyasmā mahāmoggallāno attanā ca devatāya ca kathitaniyāmeneva taṃ bhagavato ārocesi. Satthā tamatthaṃ paccanubhāsitvā taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desetuṃ ‘‘disvāna devaṃ paṭipucchi bhikkhū’’tiādimāha.
੧੧੫੯. ਤਤ੍ਥ ਦੇવਨ੍ਤਿ ਗੋਪਾਲਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ। ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸਤ੍ਥਾ વਦਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁ। વਿਮਾਨਸ੍ਸ ਬਹੁਕਾਲਾવਟ੍ਠਾਯਿਤਾਯ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕਤਾਯ ਏવ વਾ ‘‘ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਕੇਚਿ ਪਠਨ੍ਤਿ। ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਦੇવ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਸੋਪਿ ਹਿ ਸਟ੍ਠਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਾ ਤਿਸ੍ਸੋ વਸ੍ਸਕੋਟਿਯੋ ਤਤ੍ਥ ਅવਟ੍ਠਾਨਤੋ ‘‘ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕੇ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਲਭਤਿ। ਯਥਾਪਿ ਚਨ੍ਦਿਮਾਤਿ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦਿਮਾ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਕਨ੍ਤਸੀਤਲਮਨੋਹਰਕਿਰਣਜਾਲਸਮੁਜ੍ਜਲੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਬ੍ਬੇ વਿਮਾਨਮ੍ਹਿ વਿਰੋਚਤਿ, ਏવਂ વਿਰੋਚਮਾਨਨ੍ਤਿ વਚਨਸੇਸਾ।
1159. Tattha devanti gopāladevaputtaṃ. Bhikkhūti āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ sandhāya satthā vadati. So hi sabbaso bhinnakilesatāya bhikkhu. Vimānassa bahukālāvaṭṭhāyitāya kappaṭṭhitikatāya eva vā ‘‘ciraṭṭhitike’’ti vuttaṃ, ‘‘ciraṭṭhitika’’ntipi keci paṭhanti. Tañhi ‘‘deva’’nti iminā sambandhitabbaṃ. Sopi hi saṭṭhisatasahassādhikā tisso vassakoṭiyo tattha avaṭṭhānato ‘‘ciraṭṭhitike’’ti vattabbataṃ labhati. Yathāpi candimāti yathā candimā devaputto kantasītalamanoharakiraṇajālasamujjale attano dibbe vimānamhi virocati, evaṃ virocamānanti vacanasesā.
੧੧੬੦. ਅਲਙ੍ਕਤੋਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥੇਰੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇવ।
1160.Alaṅkatotiādi tassa devaputtassa therena pucchitākāradassanaṃ, taṃ heṭṭhā vuttatthameva.
੧੧੬੪. ਸਙ੍ਗਮ੍ਮਾਤਿ ਸਙ੍ਗਮੇਤ੍વਾ, ਸਙ੍ਗਮ੍ਮਾਤਿ વਾ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ। ਹੇਤ੍વਤ੍ਥੋਪਿ ਹਿ ਇਧ ਅਨ੍ਤੋਨੀਤੋ, ਬਹੂ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਗਾਤਿ ਆਗਞ੍ਛਿ। ਮਾਸੇਤਿ ਮਾਸਸਸ੍ਸਾਨਿ।
1164.Saṅgammāti saṅgametvā, saṅgammāti vā saṅgahetvā. Hetvatthopi hi idha antonīto, bahū ekato hutvāti attho. Āgāti āgañchi. Māseti māsasassāni.
੧੧੬੫. ਦ੍વਯਜ੍ਜਾਤਿ ਦ੍વਯਂ ਅਜ੍ਜ ਏਤਰਹਿ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਉਭਯਞ੍ਚ ਕਾਰਿਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇવਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ। ਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯੋਨਿਸੋ’’ਤਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਤਿ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ। ਖਿਪਿਨ੍ਤਿ ਪਨਿਗ੍ਗਾਹਾਪਨવਸੇਨ ਹਤ੍ਥੇ ਖਿਪਿਂ। ਅਨਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਨਨ੍ਤਕਂ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਪਿਲੋਤਿਕਂ। ਅ-ਕਾਰੋ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ।
1165.Dvayajjāti dvayaṃ ajja etarahi kiccaṃ kātabbaṃ. Ubhayañca kāriyanti vuttassevatthassa pariyāyavacanaṃ. Saññanti dhammasaññaṃ. Tenāha ‘‘yoniso’’ti paṭiladdhāti paṭilabhitvā. Khipinti paniggāhāpanavasena hatthe khipiṃ. Anantakanti nantakaṃ kummāsaṃ pakkhipitvā bandhitvā ṭhapitaṃ pilotikaṃ. A-kāro cettha nipātamattaṃ.
੧੧੬੬. ਸੋਤਿ ਸੋ ਅਹਂ। ਤੁਰਿਤੋਤਿ ਤੁਰਿਤੋ ਸਮ੍ਭਮਨ੍ਤੋ। ਅવਾਸਰਿਨ੍ਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਿ, ਪਾવਿਸਿਂ વਾ। ਪੁਰਾ ਅਯਂ ਭਞ੍ਜਤਿ ਯਸ੍ਸਿਦਂ ਧਨਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਇਦਂ ਮਾਸਸਸ੍ਸਂ ਧਨਂ, ਤਂ ਅਯਂ ਗੋਗਣੋ ਭਞ੍ਜਤਿ ਪੁਰਾ ਤਸ੍ਸ ਭਞ੍ਜਨਤੋ, ਆਮਦ੍ਦਨਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤੋਤਿ ਤਤ੍ਥ। ਤੁਰਿਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਤੋਤਿ ਸਮ੍ਭਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਮਾਨਸ੍ਸ, ਸਹਸਾ ਗਮਨੇਨ ਮਗ੍ਗੇ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪਂ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍વਾ ਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
1166.Soti so ahaṃ. Turitoti turito sambhamanto. Avāsarinti upagacchi, pāvisiṃ vā. Purā ayaṃ bhañjati yassidaṃ dhananti yassa khettasāmikassa idaṃ māsasassaṃ dhanaṃ, taṃ ayaṃ gogaṇo bhañjati purā tassa bhañjanato, āmaddanato puretaramevāti attho. Tatoti tattha. Turitassa me satoti sambhamantassa me samānassa, sahasā gamanena magge kaṇhasappaṃ anoloketvā gatassāti adhippāyo.
੧੧੬੭. ਅਟ੍ਟੋਮ੍ਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਪੀਲ਼ਿਤੋਤਿ ਤੇਨ ਆਸੀવਿਸਡਂਸਨੇਨ ਅਟ੍ਟੋ ਅਟ੍ਟਿਤੋ ਉਪਦ੍ਦੁਤੋ ਮਰਣਦੁਕ੍ਖੇਨ ਬਾਧਿਤੋ ਭવਾਮਿ। ਅਹਾਸੀਤਿ ਅਜ੍ਝੋਹਰਿ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਕਾਲਕਤੋਮ੍ਹਿ ਦੇવਤਾਤਿ ਤਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવਤੋ ਚੁਤੋ ਮਰਣਕਾਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਤਤ੍ਥ વਾ ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਖੇਪਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕਾਲਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਕਾਲਕਤੋ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਮੇવ ਚ ਅਮ੍ਹਿ ਦੇવਤਾ ਦੇવਤ੍ਤਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੇવਤਾ ਹੋਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
1167.Aṭṭomhi dukkhena pīḷitoti tena āsīvisaḍaṃsanena aṭṭo aṭṭito upadduto maraṇadukkhena bādhito bhavāmi. Ahāsīti ajjhohari, paribhuñjīti attho. Tato cuto kālakatomhi devatāti tato manussattabhāvato cuto maraṇakālappattiyā, tattha vā āyusaṅkhārassa khepanasaṅkhātassa kālassa katattā kālakato, tadanantarameva ca amhi devatā devattabhāvappattiyā devatā homīti attho.
੧੧੬੯. ਤਯਾਤਿ ਤਯਾ ਸਦਿਸੋ ਅਞ੍ਞੋ ਮੁਨਿ ਮੋਨੇਯ੍ਯਗੁਣਯੁਤ੍ਤੋ ਇਸਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਯਾਤਿ વਾ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕੇ ਇਦਂ ਕਰਣવਚਨਂ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
1169.Tayāti tayā sadiso añño muni moneyyaguṇayutto isi natthi. Tayāti vā nissakke idaṃ karaṇavacanaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
ਗੋਪਾਲવਿਮਾਨવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Gopālavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / વਿਮਾਨવਤ੍ਥੁਪਾਲ਼ਿ • Vimānavatthupāḷi / ੬. ਗੋਪਾਲવਿਮਾਨવਤ੍ਥੁ • 6. Gopālavimānavatthu
