| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៣. គោតមកចេតិយសុត្តវណ្ណនា
3. Gotamakacetiyasuttavaṇṇanā
១២៦. តតិយេ គោតមកេ ចេតិយេតិ គោតមកយក្ខស្ស ភវនេ។ តថាគតោ ហិ បឋមពោធិយំ វីសតិ វស្សានិ កទាចិ ចាបាលេ ចេតិយេ, កទាចិ សារន្ទទេ, កទាចិ ពហុបុត្តេ, កទាចិ គោតមកេតិ ឯវំ យេភុយ្យេន ទេវកុលេសុយេវ វិហាសិ។ ឥមស្មិំ បន កាលេ វេសាលិំ ឧបនិស្សាយ គោតមកស្ស យក្ខស្ស ភវនដ្ឋានេ វិហាសិ។ តេន វុត្តំ – ‘‘គោតមកេ ចេតិយេ’’តិ។ ឯតទវោចាតិ ឯតំ ‘‘អភិញ្ញាយាហ’’ន្តិអាទិកំ សុត្តំ អវោច។
126. Tatiye gotamake cetiyeti gotamakayakkhassa bhavane. Tathāgato hi paṭhamabodhiyaṃ vīsati vassāni kadāci cāpāle cetiye, kadāci sārandade, kadāci bahuputte, kadāci gotamaketi evaṃ yebhuyyena devakulesuyeva vihāsi. Imasmiṃ pana kāle vesāliṃ upanissāya gotamakassa yakkhassa bhavanaṭṭhāne vihāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘gotamake cetiye’’ti. Etadavocāti etaṃ ‘‘abhiññāyāha’’ntiādikaṃ suttaṃ avoca.
ឥទញ្ច ភគវតា សុត្តំ អត្ថុប្បត្តិយំ វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ។ កតរអត្ថុប្បត្តិយន្តិ? មូលបរិយាយអត្ថុប្បត្តិយំ (ម. និ. ១.១ អាទយោ)។ សម្ពហុលា កិរ ព្រាហ្មណបព្ពជិតា អត្តនា ឧគ្គហិតពុទ្ធវចនំ និស្សាយ ជាននមទំ ឧប្បាទេត្វា ធម្មស្សវនគ្គំ ន គច្ឆន្តិ – ‘‘សម្មាសម្ពុទ្ធោ កថេន្តោ អម្ហេហិ ញាតមេវ កថេស្សតិ, នោ អញ្ញាត’’ន្តិ។ ភិក្ខូ តថាគតស្ស អារោចេសុំ។ សត្ថា តេ ភិក្ខូ បក្កោសាបេត្វា មុខបដិញ្ញំ គហេត្វា មូលបរិយាយំ ទេសេសិ។ តេ ភិក្ខូ ទេសនាយ នេវ អាគតដ្ឋានំ, ន គតដ្ឋានំ អទ្ទសំសុ។ អបស្សន្តា ‘‘សម្មាសម្ពុទ្ធោ ‘មយ្ហំ កថា និយ្យាតី’តិ មុខសម្បត្តមេវ កថេតី’’តិ ចិន្តយិំសុ។ សត្ថា តេសំ មនំ ជានិត្វា ឥមំ សុត្តន្តំ អារភិ។
Idañca bhagavatā suttaṃ atthuppattiyaṃ vuttanti veditabbaṃ. Kataraatthuppattiyanti? Mūlapariyāyaatthuppattiyaṃ (ma. ni. 1.1 ādayo). Sambahulā kira brāhmaṇapabbajitā attanā uggahitabuddhavacanaṃ nissāya jānanamadaṃ uppādetvā dhammassavanaggaṃ na gacchanti – ‘‘sammāsambuddho kathento amhehi ñātameva kathessati, no aññāta’’nti. Bhikkhū tathāgatassa ārocesuṃ. Satthā te bhikkhū pakkosāpetvā mukhapaṭiññaṃ gahetvā mūlapariyāyaṃ desesi. Te bhikkhū desanāya neva āgataṭṭhānaṃ, na gataṭṭhānaṃ addasaṃsu. Apassantā ‘‘sammāsambuddho ‘mayhaṃ kathā niyyātī’ti mukhasampattameva kathetī’’ti cintayiṃsu. Satthā tesaṃ manaṃ jānitvā imaṃ suttantaṃ ārabhi.
តត្ថ អភិញ្ញាយាតិ ‘‘ឥមេ បញ្ចក្ខន្ធា, ទ្វាទសាយតនានិ, អដ្ឋារស ធាតុយោ, ពាវីសតិន្ទ្រិយានិ, ចត្តារិ សច្ចានិ, នវ ហេតូ, សត្ត ផស្សា, សត្ត វេទនា, សត្ត ចេតនា, សត្ត សញ្ញា, សត្ត ចិត្តានី’’តិ ជានិត្វា បដិវិជ្ឈិត្វា បច្ចក្ខំ កត្វា, តថា – ‘‘ឥមេ ចត្តារោ សតិបដ្ឋានា’’តិអាទិនា នយេន តេ តេ ធម្មេ ជានិត្វា បដិវិជ្ឈិត្វា បច្ចក្ខមេវ កត្វាតិ អត្ថោ។ សនិទានន្តិ សប្បច្ចយមេវ កត្វា កថេមិ, នោ អប្បច្ចយំ។ សប្បាដិហារិយន្តិ បច្ចនីកបដិហរណេន សប្បាដិហារិយមេវ កត្វា កថេមិ, នោ អប្បាដិហារិយំ។ អលញ្ច បន វោតិ យុត្តញ្ច បន តុម្ហាកំ។ តុដ្ឋិយាតិ ‘‘សម្មាសម្ពុទ្ធោ ភគវា, ស្វាក្ខាតោ ធម្មោ, សុប្បដិបន្នោ សង្ឃោ’’តិ តីណិ រតនានិ គុណតោ អនុស្សរន្តានំ តុម្ហាកំ យុត្តមេវ តុដ្ឋិំ កាតុន្តិ អត្ថោ។ សេសបទទ្វយេបិ ឯសេវ នយោ។
Tattha abhiññāyāti ‘‘ime pañcakkhandhā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa dhātuyo, bāvīsatindriyāni, cattāri saccāni, nava hetū, satta phassā, satta vedanā, satta cetanā, satta saññā, satta cittānī’’ti jānitvā paṭivijjhitvā paccakkhaṃ katvā, tathā – ‘‘ime cattāro satipaṭṭhānā’’tiādinā nayena te te dhamme jānitvā paṭivijjhitvā paccakkhameva katvāti attho. Sanidānanti sappaccayameva katvā kathemi, no appaccayaṃ. Sappāṭihāriyanti paccanīkapaṭiharaṇena sappāṭihāriyameva katvā kathemi, no appāṭihāriyaṃ. Alañca pana voti yuttañca pana tumhākaṃ. Tuṭṭhiyāti ‘‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto dhammo, suppaṭipanno saṅgho’’ti tīṇi ratanāni guṇato anussarantānaṃ tumhākaṃ yuttameva tuṭṭhiṃ kātunti attho. Sesapadadvayepi eseva nayo.
អកម្បិត្ថាតិ ឆហិ អាការេហិ អកម្បិត្ថ។ ឯវរូបោ ហិ បថវិកម្បោ ពោធិមណ្ឌេបិ អហោសិ។ ពោធិសត្តេ កិរ ទក្ខិណទិសាភាគេន ពោធិមណ្ឌំ អភិរុឡ្ហេ ទក្ខិណទិសាភាគោ ហេដ្ឋា អវីចិំ បាបុណន្តោ វិយ អហោសិ, ឧត្តរភាគោ ឧគ្គន្ត្វា ភវគ្គំ អភិហនន្តោ វិយ។ បច្ឆិមទិសំ គតេ បច្ឆិមភាគោ ហេដ្ឋា អវីចិំ បាបុណន្តោ វិយ អហោសិ, បាចីនភាគោ ឧគ្គន្ត្វា ភវគ្គំ អភិហនន្តោ វិយ។ ឧត្តរទិសំ គតេ ឧត្តរទិសាភាគោ ហេដ្ឋា អវីចិំ បាបុណន្តោ វិយ, ទក្ខិណទិសាភាគោ ឧគ្គន្ត្វា ភវគ្គំ អភិហនន្តោ វិយ។ បាចីនទិសំ គតេ បាចីនទិសាភាគោ ហេដ្ឋា អវីចិំ បាបុណន្តោ វិយ, បច្ឆិមភាគោ ឧគ្គន្ត្វា ភវគ្គំ អភិហនន្តោ វិយ។ ពោធិរុក្ខោបិ សកិំ ហេដ្ឋា អវីចិំ បាបុណន្តោ វិយ, សកិំ ឧគ្គន្ត្វា ភវគ្គំ អភិហនន្តោ វិយ។ តស្មិម្បិ ទិវសេ ឯវំ ឆហិ អាការេហិ ចក្កវាឡសហស្សី មហាបថវី អកម្បិត្ថ។
Akampitthāti chahi ākārehi akampittha. Evarūpo hi pathavikampo bodhimaṇḍepi ahosi. Bodhisatte kira dakkhiṇadisābhāgena bodhimaṇḍaṃ abhiruḷhe dakkhiṇadisābhāgo heṭṭhā avīciṃ pāpuṇanto viya ahosi, uttarabhāgo uggantvā bhavaggaṃ abhihananto viya. Pacchimadisaṃ gate pacchimabhāgo heṭṭhā avīciṃ pāpuṇanto viya ahosi, pācīnabhāgo uggantvā bhavaggaṃ abhihananto viya. Uttaradisaṃ gate uttaradisābhāgo heṭṭhā avīciṃ pāpuṇanto viya, dakkhiṇadisābhāgo uggantvā bhavaggaṃ abhihananto viya. Pācīnadisaṃ gate pācīnadisābhāgo heṭṭhā avīciṃ pāpuṇanto viya, pacchimabhāgo uggantvā bhavaggaṃ abhihananto viya. Bodhirukkhopi sakiṃ heṭṭhā avīciṃ pāpuṇanto viya, sakiṃ uggantvā bhavaggaṃ abhihananto viya. Tasmimpi divase evaṃ chahi ākārehi cakkavāḷasahassī mahāpathavī akampittha.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៣. គោតមកចេតិយសុត្តំ • 3. Gotamakacetiyasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៣. គោតមកចេតិយសុត្តវណ្ណនា • 3. Gotamakacetiyasuttavaṇṇanā
