Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၁၄. ဂောတမတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    14. Gotamattheragāthāvaṇṇanā

    သံသရန္တိ အာယသ္မတော ဂောတမတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ကရောန္တော သိခိမ္ဟိ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ တသ္သ စိတကံ ဒေဝမနုသ္သေသု ပူဇေန္တေသု အဋ္ဌဟိ စမ္ပကပုပ္ဖေဟိ စိတကံ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သက္ယရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဂောတမောတိ ဂောတ္တဝသေနေဝ အဘိလက္ခိတနာမော ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု ဉာတိသမာဂမေ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိပသ္သနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၄၇.၆-၁၀) –

    Saṃsaranti āyasmato gotamattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto sikhimhi bhagavati parinibbute tassa citakaṃ devamanussesu pūjentesu aṭṭhahi campakapupphehi citakaṃ pūjesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sakyarājakule nibbattitvā gotamoti gottavaseneva abhilakkhitanāmo vayappatto satthu ñātisamāgame paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.47.6-10) –

    ‘‘ဈာယမာနသ္သ ဘဂဝတော၊ သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။

    ‘‘Jhāyamānassa bhagavato, sikhino lokabandhuno;

    အဋ္ဌ စမ္ပကပုပ္ဖာနိ၊ စိတကံ အဘိရောပယိံ။

    Aṭṭha campakapupphāni, citakaṃ abhiropayiṃ.

    ‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ။

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ စိတပူဇာယိဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, citapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ဆဠဘိညော ပန ဟုတ္ဝာ ဝိမုတ္တိသုခေန ဝိဟရန္တော ဧကဒိဝသံ ဉာတကေဟိ ‘‘ကသ္မာ, ဘန္တေ, အမ္ဟေ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ပုဋ္ဌော သံသာရေ အတ္တနာ အနုဘူတဒုက္ခဉ္စေဝ ဣဒာနိ အဓိဂတံ နိဗ္ဗာနသုခဉ္စ ပကာသေန္တော –

    Chaḷabhiñño pana hutvā vimuttisukhena viharanto ekadivasaṃ ñātakehi ‘‘kasmā, bhante, amhe pahāya pabbajito’’ti puṭṭho saṃsāre attanā anubhūtadukkhañceva idāni adhigataṃ nibbānasukhañca pakāsento –

    ၂၅၈.

    258.

    ‘‘သံသရဉ္ဟိ နိရယံ အဂစ္ဆိသ္သံ၊ ပေတလောကမဂမံ ပုနပ္ပုနံ။

    ‘‘Saṃsarañhi nirayaṃ agacchissaṃ, petalokamagamaṃ punappunaṃ;

    ဒုက္ခမမ္ဟိပိ တိရစ္ဆာနယောနိယံ၊ နေကဓာ ဟိ ဝုသိတံ စိရံ မယာ။

    Dukkhamamhipi tiracchānayoniyaṃ, nekadhā hi vusitaṃ ciraṃ mayā.

    ၂၅၉.

    259.

    ‘‘မာနုသောပိ စ ဘဝောဘိရာဓိတော၊ သဂ္ဂကာယမဂမံ သကိံ သကိံ။

    ‘‘Mānusopi ca bhavobhirādhito, saggakāyamagamaṃ sakiṃ sakiṃ;

    ရူပဓာတုသု အရူပဓာတုသု၊ နေဝသညိသု အသညိသုဋ္ဌိတံ။

    Rūpadhātusu arūpadhātusu, nevasaññisu asaññisuṭṭhitaṃ.

    ၂၆၀.

    260.

    ‘‘သမ္ဘဝာ သုဝိဒိတာ အသာရကာ၊ သင္ခတာ ပစလိတာ သဒေရိတာ။

    ‘‘Sambhavā suviditā asārakā, saṅkhatā pacalitā saderitā;

    တံ ဝိဒိတ္ဝာ မဟမဟတ္တသမ္ဘဝံ၊ သန္တိမေဝ သတိမာ သမဇ္ဈဂ’’န္တိ။ –

    Taṃ viditvā mahamahattasambhavaṃ, santimeva satimā samajjhaga’’nti. –

    တီဟိ ဂာထာဟိ တေသံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။

    Tīhi gāthāhi tesaṃ dhammaṃ desesi.

    တတ္ထ သံသရန္တိ အနာဒိမတိ သံသာရေ သံသရန္တော ကမ္မကိလေသေဟိ ပဉ္စသု ဂတီသု စဝနုပပာတဝသေန အပရာပရံ သံသရန္တောတိ အတ္ထော။ ဟီတိ နိပာတမတ္တံ။ နိရယံ အဂစ္ဆိသ္သန္တိ သဉ္ဇီဝာဒိကံ အဋ္ဌဝိဓံ မဟာနိရယံ, ကုက္ကုဠာဒိကံ သောဠသဝိဓံ ဥသ္သဒနိရယဉ္စ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဥပဂစ္ဆိံ ။ ‘‘ပုနပ္ပုန’’န္တိ ဣဒံ ဣဓာပိ အာနေတဗ္ဗံ ။ ပေတလောကန္တိ ပေတ္တိဝိသယံ, ခုပ္ပိပာသာဒိဘေဒံ ပေတတ္တဘာဝန္တိ အတ္ထော။ အဂမန္တိ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဥပဂစ္ဆိံ ဥပပဇ္ဇိံ။ ပုနပ္ပုနန္တိ အပရာပရံ။ ဒုက္ခမမ္ဟိပီတိ အညမညံ တိခိဏကသာပတောဒာဘိဃာတာဒိဒုက္ခေဟိ ဒုသ္သဟာယပိ။ လိင္ဂဝိပလ္လာသေန ဟေတံ ဝုတ္တံ ‘‘ဒုက္ခမမ္ဟိပီ’’တိ။ တိရစ္ဆာနယောနိယန္တိ မိဂပက္ခိအာဒိဘေဒာယ တိရစ္ဆာနယောနိယံ။ နေကဓာ ဟီတိ ဩဋ္ဌဂောဏဂဒ္ရဘာဒိဝသေန စေဝ ကာကဗလာကကုလလာဒိဝသေန စ အနေကပ္ပကာရံ အနေကဝာရဉ္စ စိရံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ မယာ ဝုသိတံ နိစ္စံ ဥတ္ရသ္တမာနသတာဒိဝသေန ဒုက္ခံ အနုဘူတံ။ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တသတ္တော မဟာမူဠ္ဟတာယ စိရတရံ တတ္ထေဝ အပရာပရံ ပရိဝတ္တတီတိ ဒသ္သနတ္ထံ ဣဓ ‘‘စိရ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

    Tattha saṃsaranti anādimati saṃsāre saṃsaranto kammakilesehi pañcasu gatīsu cavanupapātavasena aparāparaṃ saṃsarantoti attho. ti nipātamattaṃ. Nirayaṃ agacchissanti sañjīvādikaṃ aṭṭhavidhaṃ mahānirayaṃ, kukkuḷādikaṃ soḷasavidhaṃ ussadanirayañca paṭisandhivasena upagacchiṃ . ‘‘Punappuna’’nti idaṃ idhāpi ānetabbaṃ . Petalokanti pettivisayaṃ, khuppipāsādibhedaṃ petattabhāvanti attho. Agamanti paṭisandhivasena upagacchiṃ upapajjiṃ. Punappunanti aparāparaṃ. Dukkhamamhipīti aññamaññaṃ tikhiṇakasāpatodābhighātādidukkhehi dussahāyapi. Liṅgavipallāsena hetaṃ vuttaṃ ‘‘dukkhamamhipī’’ti. Tiracchānayoniyanti migapakkhiādibhedāya tiracchānayoniyaṃ. Nekadhā hīti oṭṭhagoṇagadrabhādivasena ceva kākabalākakulalādivasena ca anekappakāraṃ anekavārañca ciraṃ dīghamaddhānaṃ mayā vusitaṃ niccaṃ utrastamānasatādivasena dukkhaṃ anubhūtaṃ. Tiracchānayoniyaṃ nibbattasatto mahāmūḷhatāya cirataraṃ tattheva aparāparaṃ parivattatīti dassanatthaṃ idha ‘‘cira’’nti vuttaṃ.

    မာနုသောပိ စ ဘဝောဘိရာဓိတောတိ မနုသ္သတ္တဘာဝောပိ မယာ တာဒိသေန ကုသလကမ္မုနာ သမဝာယေန အဘိရာဓိတော သာဓိတော အဓိဂတော။ ကာဏကစ္ဆပောပမသုတ္တမေတ္ထ (မ. နိ. ၃.၂၅၂; သံ. နိ. ၅.၁၁၁၇) ဥဒာဟရိတဗ္ဗံ။ သဂ္ဂကာယမဂမံ သကိံ သကိန္တိ သဂ္ဂဂတိသင္ခာတံ ကာမာဝစရဒေဝကာယံ သကိံ သကိံ ကဒာစိ ကဒာစိ ဥပပဇ္ဇနဝသေန အဂစ္ဆိံ။ ရူပဓာတုသူတိ ပုထုဇ္ဇနဘဝဂ္ဂပရိယောသာနေသု ရူပဘဝေသု အရူပဓာတုသူတိ အရူပဘဝေသု။ နေဝသညိသု အသညိသုဋ္ဌိတန္တိ ရူပာရူပဓာတူသု စ န ကေဝလံ သညီသု ဧဝ, အထ ခော နေဝသညီနာသညီသု အသညီသု စ ဥပပဇ္ဇ ဌိတံ မယာတိ အာနေတ္ဝာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ နေဝသညိဂ္ဂဟဏေန ဟေတ္ထ နေဝသညီနာသညီဘဝော ဂဟိတော။ ယဒိပိမေ ဒ္ဝေ ဘဝာ ရူပာရူပဓာတုဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂယ္ဟန္တိ, ယေ ပန ဣတော ဗာဟိရကာ တတ္ထ နိစ္စသညိနော ဘဝဝိမောက္ခသညိနော စ, တေသံ တသ္သာ သညာယ မိစ္ဆာဘာဝဒသ္သနတ္ထံ ဝိသုံ ဂဟိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

    Mānusopi ca bhavobhirādhitoti manussattabhāvopi mayā tādisena kusalakammunā samavāyena abhirādhito sādhito adhigato. Kāṇakacchapopamasuttamettha (ma. ni. 3.252; saṃ. ni. 5.1117) udāharitabbaṃ. Saggakāyamagamaṃ sakiṃ sakinti saggagatisaṅkhātaṃ kāmāvacaradevakāyaṃ sakiṃ sakiṃ kadāci kadāci upapajjanavasena agacchiṃ. Rūpadhātusūti puthujjanabhavaggapariyosānesu rūpabhavesu arūpadhātusūti arūpabhavesu. Nevasaññisu asaññisuṭṭhitanti rūpārūpadhātūsu ca na kevalaṃ saññīsu eva, atha kho nevasaññīnāsaññīsu asaññīsu ca upapajja ṭhitaṃ mayāti ānetvā yojetabbaṃ. Nevasaññiggahaṇena hettha nevasaññīnāsaññībhavo gahito. Yadipime dve bhavā rūpārūpadhātuggahaṇeneva gayhanti, ye pana ito bāhirakā tattha niccasaññino bhavavimokkhasaññino ca, tesaṃ tassā saññāya micchābhāvadassanatthaṃ visuṃ gahitāti daṭṭhabbaṃ.

    ဧဝံ ဒ္ဝီဟိ ဂာထာဟိ ဘဝမူလသ္သ အနုပစ္ဆိန္နတ္တာ အနာဒိမတိ သံသာရေ အတ္တနော ဝဋ္ဋဒုက္ခာနုဘဝံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ တဒုပစ္ဆေဒေန ဝိဝဋ္ဋသုခာနုဘဝံ ဒသ္သေန္တော ‘‘သမ္ဘဝာ’’တိအာဒိနာ တတိယံ ဂာထမာဟ။ တတ္ထ သမ္ဘဝာတိ ဘဝာ။ ကာမဘဝာဒယော ဧဝ ဟိ ဟေတုပစ္စယသမဝာယေန ဘဝန္တီတိ ဣဓ သမ္ဘဝာတိ ဝုတ္တာ။ သုဝိဒိတာတိ ဝိပသ္သနာပညာသဟိတာယ မဂ္ဂပညာယ သုဋ္ဌု ဝိဒိတာ။ အသာရကာတိအာဒိ တေသံ ဝိဒိတာကာရဒသ္သနံ။ တတ္ထ အသာရကာတိ နိစ္စသာရာဒိသာရရဟိတာ။ သင္ခတာတိ သမေစ္စ သမ္ဘုယ္ယ ပစ္စယေဟိ ကတာ။ ပစလိတာတိ သင္ခတတ္တာ ဧဝ ဥပ္ပာဒဇရာဒီဟိ ပကာရတော စလိတာ အနဝဋ္ဌိတာ။ သဒေရိတာတိ သဒာ သဗ္ဗကာလံ ဘင္ဂေန ဧရိတာ, ဣတ္တရာ ဘင္ဂဂာမိနော ပဘင္ဂုနောတိ အတ္ထော။ တံ ဝိဒိတ္ဝာ မဟမတ္တသမ္ဘဝန္တိ တံ ယထာဝုတ္တံ သင္ခတသဘာဝံ အတ္တသမ္ဘဝံ အတ္တနိ သမ္ဘူတံ အတ္တာယတ္တံ ဣသ္သရာဒိဝသေန အပရာယတ္တံ ပရိညာဘိသမယဝသေန အဟံ ဝိဒိတ္ဝာ တပ္ပဋိပက္ခဘူတံ သန္တိမေဝ နိဗ္ဗာနမေဝ မဂ္ဂပညာသတိယာ သတိမာ ဟုတ္ဝာ သမဇ္ဈဂံ အဓိဂစ္ဆိံ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာယ အနုပ္ပတ္တောတိ။ ဧဝံ ထေရော ဉာတကာနံ ဓမ္မဒေသနာမုခေန အညံ ဗ္ယာကာသိ။

    Evaṃ dvīhi gāthāhi bhavamūlassa anupacchinnattā anādimati saṃsāre attano vaṭṭadukkhānubhavaṃ dassetvā idāni tadupacchedena vivaṭṭasukhānubhavaṃ dassento ‘‘sambhavā’’tiādinā tatiyaṃ gāthamāha. Tattha sambhavāti bhavā. Kāmabhavādayo eva hi hetupaccayasamavāyena bhavantīti idha sambhavāti vuttā. Suviditāti vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya suṭṭhu viditā. Asārakātiādi tesaṃ viditākāradassanaṃ. Tattha asārakāti niccasārādisārarahitā. Saṅkhatāti samecca sambhuyya paccayehi katā. Pacalitāti saṅkhatattā eva uppādajarādīhi pakārato calitā anavaṭṭhitā. Saderitāti sadā sabbakālaṃ bhaṅgena eritā, ittarā bhaṅgagāmino pabhaṅgunoti attho. Taṃ viditvāmahamattasambhavanti taṃ yathāvuttaṃ saṅkhatasabhāvaṃ attasambhavaṃ attani sambhūtaṃ attāyattaṃ issarādivasena aparāyattaṃ pariññābhisamayavasena ahaṃ viditvā tappaṭipakkhabhūtaṃ santimeva nibbānameva maggapaññāsatiyā satimā hutvā samajjhagaṃ adhigacchiṃ ariyamaggabhāvanāya anuppattoti. Evaṃ thero ñātakānaṃ dhammadesanāmukhena aññaṃ byākāsi.

    ဂောတမတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Gotamattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၁၄. ဂောတမတ္ထေရဂာထာ • 14. Gotamattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact