Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    9. ගොතමත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    9. Gotamattheragāthāvaṇṇanā

    සුඛං සුපන්‌තීති ආයස්‌මතො ගොතමත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයං පුඤ්‌ඤං උපචිනන්‌තො විපස්‌සිස්‌ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො එකදිවසං භගවන්‌තං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො ආමොදඵලමදාසි. තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා අපරාපරං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා සුගතීසුයෙව සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ රාජගහෙ බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා ගොතමොති ලද්‌ධනාමො සත්‌තවස්‌සිකකාලෙ උපනයනං කත්‌වා රතනභික්‌ඛං චරිත්‌වා සහස්‌සං ලභිත්‌වා තං තාදිසෙ ඨානෙ ඨපෙත්‌වා වතං චරන්‌තො සොළසසත්‌තරසවස්‌සුද්‌දෙසිකකාලෙ අකල්‍යාණමිත්‌තෙහි කාමෙසු පරිනීයමානො එකිස්‌සා රූපූපජීවිනියා තං සහස්‌සභණ්‌ඩිකං දත්‌වා බ්‍රහ්‌මචරියවිනාසං පත්‌වා තාය චස්‌ස බ්‍රහ්‌මචාරිරූපං දිස්‌වා විරත්‌තාකාරෙ දස්‌සිතෙ එකරත්‌තිවාසෙනෙව නිබ්‌බින්‌නරූපො අත්‌තනො බ්‍රහ්‌මචරියනිවාසං ධනජානිඤ්‌ච සරිත්‌වා ‘‘අයුත්‌තං මයා කත’’න්‌ති විප්‌පටිසාරී අහොසි. සත්‌ථා තස්‌ස හෙතුසම්‌පත්‌තිං චිත්‌තාචාරඤ්‌ච ඤත්‌වා තස්‌ස ආසන්‌නට්‌ඨානෙ අත්‌තානං දස්‌සෙසි. සො සත්‌ථාරං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො උපසඞ්‌කමි, තස්‌ස භගවා ධම්‌මං දෙසෙසි. සො ධම්‌මං සුත්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජන්‌තො ඛුරග්‌ගෙයෙව අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 2.51.80-84) –

    Sukhaṃsupantīti āyasmato gotamattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ bhagavantaṃ disvā pasannamānaso āmodaphalamadāsi. Tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇakule nibbattitvā gotamoti laddhanāmo sattavassikakāle upanayanaṃ katvā ratanabhikkhaṃ caritvā sahassaṃ labhitvā taṃ tādise ṭhāne ṭhapetvā vataṃ caranto soḷasasattarasavassuddesikakāle akalyāṇamittehi kāmesu parinīyamāno ekissā rūpūpajīviniyā taṃ sahassabhaṇḍikaṃ datvā brahmacariyavināsaṃ patvā tāya cassa brahmacārirūpaṃ disvā virattākāre dassite ekarattivāseneva nibbinnarūpo attano brahmacariyanivāsaṃ dhanajāniñca saritvā ‘‘ayuttaṃ mayā kata’’nti vippaṭisārī ahosi. Satthā tassa hetusampattiṃ cittācārañca ñatvā tassa āsannaṭṭhāne attānaṃ dassesi. So satthāraṃ disvā pasannamānaso upasaṅkami, tassa bhagavā dhammaṃ desesi. So dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajanto khuraggeyeva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.80-84) –

    ‘‘සුවණ්‌ණවණ්‌ණං සම්‌බුද්‌ධං, ආහුතීනං පටිග්‌ගහං;

    ‘‘Suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ, āhutīnaṃ paṭiggahaṃ;

    රථියං පටිපජ්‌ජන්‌තං, ආමොදමදදිං ඵලං.

    Rathiyaṃ paṭipajjantaṃ, āmodamadadiṃ phalaṃ.

    ‘‘එකනවුතිතො කප්‌පෙ, යං ඵලං අදදිං තදා;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්‌සිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා ඣානසුඛෙන ඵලසුඛෙන වීතිනාමෙන්‌තං එකො ගිහිසහායො උපගන්‌ත්‌වා, ‘‘ආවුසො, තයා රතනභික්‌ඛාය ලද්‌ධං පබ්‌බජන්‌තො කිං අකාසී’’ති පුච්‌ඡි. තං සුත්‌වා ථෙරො ‘‘ඉදං නාම කත’’න්‌ති අනාචික්‌ඛිත්‌වා මාතුගාමෙ දොසං පකාසෙත්‌වා අත්‌තනො වීතරාගභාවෙන අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොන්‌තො ‘‘සුඛං සුපන්‌තී’’තිආදිනා ගාථාද්‌වයමාහ.

    Arahattaṃ pana patvā jhānasukhena phalasukhena vītināmentaṃ eko gihisahāyo upagantvā, ‘‘āvuso, tayā ratanabhikkhāya laddhaṃ pabbajanto kiṃ akāsī’’ti pucchi. Taṃ sutvā thero ‘‘idaṃ nāma kata’’nti anācikkhitvā mātugāme dosaṃ pakāsetvā attano vītarāgabhāvena aññaṃ byākaronto ‘‘sukhaṃ supantī’’tiādinā gāthādvayamāha.

    137. තත්‌ථ සුඛං සුපන්‌ති මුනයො, යෙ ඉත්‌ථීසු න බජ්‌ඣරෙති යෙ ඉත්‌ථීසු විසයභූතාසු නිමිත්‌තභූතාසු වා රාගබන්‌ධනෙන න බජ්‌ඣන්‌ති, තෙ මුනයො තපස්‌සිනො සංයතින්‌ද්‍රියා සුඛං සුපන්‌ති සුඛං විහරන්‌ති, නත්‌ථි තෙසං දුක්‌ඛන්‌ති අධිප්‌පායො. ‘‘සුපන්‌තී’’ති හි නිදස්‌සනමත්‌තමෙතං. සදා වෙ රක්‌ඛිතබ්‌බාසූති එකංසෙන සබ්‌බකාලං රක්‌ඛිතබ්‌බාසු. ඉත්‌ථියො හි සත්‌තභූමිකෙ නිප්‌පුරිසෙ පාසාදෙ උපරිභූමියං වසාපෙත්‌වාපි, කුච්‌ඡියං පක්‌ඛිපිත්‌වාපි න සක්‌කා රක්‌ඛිතුං, තස්‌මා තා කිට්‌ඨාදිගාවියො විය සබ්‌බකාලං රක්‌ඛණීයා හොන්‌ති. බහුචිත්‌තතාය වා සාමිකෙන වත්‌ථාලඞ්‌කාරානුප්‌පදානාදිනා චිත්‌තඤ්‌ඤථත්‌තතො සබ්‌බකාලං රක්‌ඛිතබ්‌බා. සරීරසභාවං වා මාලාගන්‌ධාදීහි පටිච්‌ඡාදනවසෙන රක්‌ඛිතබ්‌බචිත්‌තතාය රක්‌ඛිතබ්‌බාති. යාසු සච්‌චං සුදුල්‌ලභන්‌ති යාසු සච්‌චවචනං ලද්‌ධුං න සක්‌කා, ඉත්‌ථියො හි අග්‌ගිම්‌පි පවිසන්‌ති, විසම්‌පි ඛාදන්‌ති, සත්‌ථම්‌පි ආහරන්‌ති, උබ්‌බන්‌ධිත්‌වාපි කාලං කරොන්‌ති, න පන සච්‌චෙ ඨාතුං සක්‌කොන්‌ති. තස්‌මා එවරූපා ඉත්‌ථියො වජ්‌ජෙත්‌වා ඨිතා මුනයො සුඛිතා වතාති දස්‌සෙති.

    137. Tattha sukhaṃ supanti munayo, ye itthīsu na bajjhareti ye itthīsu visayabhūtāsu nimittabhūtāsu vā rāgabandhanena na bajjhanti, te munayo tapassino saṃyatindriyā sukhaṃ supanti sukhaṃ viharanti, natthi tesaṃ dukkhanti adhippāyo. ‘‘Supantī’’ti hi nidassanamattametaṃ. Sadā verakkhitabbāsūti ekaṃsena sabbakālaṃ rakkhitabbāsu. Itthiyo hi sattabhūmike nippurise pāsāde uparibhūmiyaṃ vasāpetvāpi, kucchiyaṃ pakkhipitvāpi na sakkā rakkhituṃ, tasmā tā kiṭṭhādigāviyo viya sabbakālaṃ rakkhaṇīyā honti. Bahucittatāya vā sāmikena vatthālaṅkārānuppadānādinā cittaññathattato sabbakālaṃ rakkhitabbā. Sarīrasabhāvaṃ vā mālāgandhādīhi paṭicchādanavasena rakkhitabbacittatāya rakkhitabbāti. Yāsu saccaṃ sudullabhanti yāsu saccavacanaṃ laddhuṃ na sakkā, itthiyo hi aggimpi pavisanti, visampi khādanti, satthampi āharanti, ubbandhitvāpi kālaṃ karonti, na pana sacce ṭhātuṃ sakkonti. Tasmā evarūpā itthiyo vajjetvā ṭhitā munayo sukhitā vatāti dasseti.

    138. ඉදානි යස්‌ස අප්‌පහීනත්‌තා එවරූපාසු ඉත්‌ථීසුපි බජ්‌ඣන්‌ති, තස්‌ස කාමස්‌ස අත්‌තනො සුප්‌පහීනතං අච්‌චන්‌තනිට්‌ඨිතතඤ්‌ච දස්‌සෙන්‌තො දුතියං ගාථමාහ. වධං චරිම්‌හ තෙ කාමාති අම්‌භො කාම, තව වධං අච්‌චන්‌තසමුච්‌ඡෙදං අරියමග්‌ගෙන චරිම්‌හ, ‘‘වධං චරිම්‌හසෙ’’තිපි පාඨො, වධාය පහානාය මග්‌ගබ්‍රහ්‌මචරියං අචරිම්‌හාති අත්‌ථො. අනණා දානි තෙ මයන්‌ති ඉදානි අග්‌ගමග්‌ගපත්‌තිතො පට්‌ඨාය ඉණභාවකරාය පහීනත්‌තා කාම තෙ අනණා මයං, න තුය්‌හං ඉණං ධාරෙම. අවීතරාගො හි රාගස්‌ස වසෙ වත්‌තනතො තස්‌ස ඉණං ධාරෙන්‌තො විය හොති, වීතරාගො පන තං අතික්‌කමිත්‌වා පරමෙන චිත්‌තිස්‌සරියෙන සමන්‌නාගතො. අනණත්‌තා එව ගච්‌ඡාම දානි නිබ්‌බානං, යත්‌ථ ගන්‌ත්‌වා න සොචති යස්‌මිං නිබ්‌බානෙ ගමනහෙතු සබ්‌බසො සොකහෙතූනං අභාවතො න සොචති, තං අනුපාදිසෙසනිබ්‌බානමෙව ඉදානි ගච්‌ඡාම අනුපාපුණාමාති අත්‌ථො.

    138. Idāni yassa appahīnattā evarūpāsu itthīsupi bajjhanti, tassa kāmassa attano suppahīnataṃ accantaniṭṭhitatañca dassento dutiyaṃ gāthamāha. Vadhaṃ carimha te kāmāti ambho kāma, tava vadhaṃ accantasamucchedaṃ ariyamaggena carimha, ‘‘vadhaṃ carimhase’’tipi pāṭho, vadhāya pahānāya maggabrahmacariyaṃ acarimhāti attho. Anaṇā dāni te mayanti idāni aggamaggapattito paṭṭhāya iṇabhāvakarāya pahīnattā kāma te anaṇā mayaṃ, na tuyhaṃ iṇaṃ dhārema. Avītarāgo hi rāgassa vase vattanato tassa iṇaṃ dhārento viya hoti, vītarāgo pana taṃ atikkamitvā paramena cittissariyena samannāgato. Anaṇattā eva gacchāma dāni nibbānaṃ, yattha gantvā na socati yasmiṃ nibbāne gamanahetu sabbaso sokahetūnaṃ abhāvato na socati, taṃ anupādisesanibbānameva idāni gacchāma anupāpuṇāmāti attho.

    ගොතමත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Gotamattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 9. ගොතමත්‌ථෙරගාථා • 9. Gotamattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact