១-៣. គោតមីសុត្តាទិវណ្ណនា

1-3. Gotamīsuttādivaṇṇanā

៥១-៥៣. ឆដ្ឋស្ស បឋមេ (សារត្ថ. ដី. ចូឡវគ្គ ៣.៤០២) គោតមីតិ គោត្តំ។ នាមករណទិវសេ បនស្សា លទ្ធសក្ការា ព្រាហ្មណា លក្ខណសម្បត្តិំ ទិស្វា ‘‘សចេ អយំ ធីតរំ លភិស្សតិ, ចក្កវត្តិរញ្ញោ មហេសី ភវិស្សតិ។ សចេ បុត្តំ លភិស្សតិ, ចក្កវត្តិរាជា ភវិស្សតីតិ ឧភយថាបិ មហតីយេវស្សា បជា ភវិស្សតី’’តិ ព្យាករិំសុ។ អថស្សា ‘‘មហាបជាបតី’’តិ នាមំ អកំសុ។ តេនាហ ‘‘បុត្តបជាយ ចេវ ធីតុបជាយ ច មហន្តត្តា ឯវំលទ្ធនាមា’’តិ។

51-53. Chaṭṭhassa paṭhame (sārattha. ṭī. cūḷavagga 3.402) gotamīti gottaṃ. Nāmakaraṇadivase panassā laddhasakkārā brāhmaṇā lakkhaṇasampattiṃ disvā ‘‘sace ayaṃ dhītaraṃ labhissati, cakkavattirañño mahesī bhavissati. Sace puttaṃ labhissati, cakkavattirājā bhavissatīti ubhayathāpi mahatīyevassā pajā bhavissatī’’ti byākariṃsu. Athassā ‘‘mahāpajāpatī’’ti nāmaṃ akaṃsu. Tenāha ‘‘puttapajāya ceva dhītupajāya ca mahantattā evaṃladdhanāmā’’ti.

‘‘អត្តទណ្ឌា ភយំ ជាតំ, ជនំ បស្សថ មេធគំ;

‘‘Attadaṇḍā bhayaṃ jātaṃ, janaṃ passatha medhagaṃ;

សំវេគំ កិត្តយិស្សាមិ, យថា សំវិជិតំ មយា’’តិ។ (សុ. និ. ៩៤១; មហានិ. ១៧០) –

Saṃvegaṃ kittayissāmi, yathā saṃvijitaṃ mayā’’ti. (su. ni. 941; mahāni. 170) –

អាទិនា អត្តទណ្ឌសុត្តំ កថេសិ។ តំតំបលោភនកិរិយា កាយវាចាហិ បរក្កមន្តិយោ ឧក្កណ្ឋន្តូតិ សាសនំ បេសេន្តិ នាមាតិ កត្វា វុត្តំ ‘‘សាសនំ បេសេត្វា’’តិ។ កុណាលទហន្តិ កុណាលទហតីរំ។ អនភិរតិំ វិនោទេត្វាតិ ឥត្ថីនំ ទោសទស្សនមុខេន កាមានំ វោការសំកិលេសវិភាវនេន អនភិរតិំ វិនោទេត្វា។

Ādinā attadaṇḍasuttaṃ kathesi. Taṃtaṃpalobhanakiriyā kāyavācāhi parakkamantiyo ukkaṇṭhantūti sāsanaṃ pesenti nāmāti katvā vuttaṃ ‘‘sāsanaṃ pesetvā’’ti. Kuṇāladahanti kuṇāladahatīraṃ. Anabhiratiṃ vinodetvāti itthīnaṃ dosadassanamukhena kāmānaṃ vokārasaṃkilesavibhāvanena anabhiratiṃ vinodetvā.

អាបាទិកាតិ សំវទ្ធកា, តុម្ហាកំ ហត្ថបាទេសុ កិច្ចំ អសាធេន្តេសុ ហត្ថេ ច បាទេ ច វឌ្ឍេត្វា បដិជគ្គិតាតិ អត្ថោ។ បោសិកាតិ ទិវសស្ស ទ្វេ តយោ វារេ នហាបេត្វា ភោជេត្វា បាយេត្វា តុម្ហេ បោសេសិ។ ថញ្ញំ បាយេសីតិ នន្ទកុមារោ កិរ ពោធិសត្តតោ កតិបាហេនេវ ទហរោ, តស្មិំ ជាតេ មហាបជាបតី អត្តនោ បុត្តំ ធាតីនំ ទត្វា សយំ ពោធិសត្តស្ស ធាតិកិច្ចំ សាធយមានា អត្តនោ ថញ្ញំ បាយេសិ។ តំ សន្ធាយ ថេរោ ឯវមាហ។ ទហរោតិ តរុណោ។ យុវាតិ យោព្ពញ្ញេ ឋិតោ។ មណ្ឌនកជាតិកោតិ អលង្ការសភាវោ។ តត្ថ កោចិ តរុណោបិ យុវា ន ហោតិ យថា អតិតរុណោ។ កោចិ យុវាបិ មណ្ឌនកជាតិកោ ន ហោតិ យថា ឧបសន្តសភាវោ, អាលសិយព្យសនាទីហិ វា អភិភូតោ។ ឥធ បន ទហរោ ចេវ យុវា ច មណ្ឌនកជាតិកោ ច អធិប្បេតោ, តស្មា ឯវមាហ។ ឧប្បលាទីនិ មណ្ឌនកជាតិកោ ច លោកសម្មតត្តា វុត្តានិ។

Āpādikāti saṃvaddhakā, tumhākaṃ hatthapādesu kiccaṃ asādhentesu hatthe ca pāde ca vaḍḍhetvā paṭijaggitāti attho. Posikāti divasassa dve tayo vāre nahāpetvā bhojetvā pāyetvā tumhe posesi. Thaññaṃ pāyesīti nandakumāro kira bodhisattato katipāheneva daharo, tasmiṃ jāte mahāpajāpatī attano puttaṃ dhātīnaṃ datvā sayaṃ bodhisattassa dhātikiccaṃ sādhayamānā attano thaññaṃ pāyesi. Taṃ sandhāya thero evamāha. Daharoti taruṇo. Yuvāti yobbaññe ṭhito. Maṇḍanakajātikoti alaṅkārasabhāvo. Tattha koci taruṇopi yuvā na hoti yathā atitaruṇo. Koci yuvāpi maṇḍanakajātiko na hoti yathā upasantasabhāvo, ālasiyabyasanādīhi vā abhibhūto. Idha pana daharo ceva yuvā ca maṇḍanakajātiko ca adhippeto, tasmā evamāha. Uppalādīni maṇḍanakajātiko ca lokasammatattā vuttāni.

មាតុគាមស្ស បព្ពជិតត្តាតិ ឥទំ បញ្ចវស្សសតតោ ឧទ្ធំ អដ្ឋត្វា បញ្ចសុយេវ វស្សសតេសុ សទ្ធម្មដ្ឋិតិយា ការណនិទស្សនំ។ បដិសម្ភិទាបភេទប្បត្តខីណាសវវសេនេវ វុត្តន្តិ ឯត្ថ បដិសម្ភិទាប្បត្តខីណាសវគ្គហណេន ឈានានិបិ គហិតានេវ ហោន្តិ។ ន ហិ និជ្ឈានកានំ សព្ពប្បការសម្បត្តិ ឥជ្ឈតីតិ វទន្តិ។ សុក្ខវិបស្សកខីណាសវវសេន វស្សសហស្សន្តិអាទិនា ច យំ វុត្តំ, តំ ខន្ធកភាណកានំ មតេន វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ។ វិនយដ្ឋកថាយម្បិ (ចូឡវ. អដ្ឋ. ៤០៣) ឥមិនាវ នយេន វុត្តំ។

Mātugāmassa pabbajitattāti idaṃ pañcavassasatato uddhaṃ aṭṭhatvā pañcasuyeva vassasatesu saddhammaṭṭhitiyā kāraṇanidassanaṃ. Paṭisambhidāpabhedappattakhīṇāsavavaseneva vuttanti ettha paṭisambhidāppattakhīṇāsavaggahaṇena jhānānipi gahitāneva honti. Na hi nijjhānakānaṃ sabbappakārasampatti ijjhatīti vadanti. Sukkhavipassakakhīṇāsavavasena vassasahassantiādinā ca yaṃ vuttaṃ, taṃ khandhakabhāṇakānaṃ matena vuttanti veditabbaṃ. Vinayaṭṭhakathāyampi (cūḷava. aṭṭha. 403) imināva nayena vuttaṃ.

ទីឃនិកាយដ្ឋកថាយំ (ទី. និ. អដ្ឋ. ៣.១៦១) បន ‘‘បដិសម្ភិទាប្បត្តេហិ វស្សសហស្សំ អដ្ឋាសិ, ឆឡភិញ្ញេហិ វស្សសហស្សំ, តេវិជ្ជេហិ វស្សសហស្សំ, សុក្ខវិបស្សកេហិ វស្សសហស្សំ, បាតិមោក្ខេន វស្សសហស្សំ អដ្ឋាសី’’តិ វុត្តំ។ ឥធាបិ សាសនន្តរធានកថាយំ (អ. និ. អដ្ឋ. ១.១.១៣០) ‘‘ពុទ្ធានញ្ហិ បរិនិព្ពានតោ វស្សសហស្សមេវ បដិសម្ភិទា និព្ពត្តេតុំ សក្កោន្តិ, តតោ បរំ ឆ អភិញ្ញា, តតោ តាបិ និព្ពត្តេតុំ អសក្កោន្តា តិស្សោ វិជ្ជា និព្ពត្តេន្តិ, គច្ឆន្តេ គច្ឆន្តេ កាលេ តាបិ និព្ពត្តេតុំ អសក្កោន្តា សុក្ខវិបស្សកា ហោន្តិ។ ឯតេនេវ ឧបាយេន អនាគាមិនោ, សកទាគាមិនោ, សោតាបន្នា’’តិ វុត្តំ។

Dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 3.161) pana ‘‘paṭisambhidāppattehi vassasahassaṃ aṭṭhāsi, chaḷabhiññehi vassasahassaṃ, tevijjehi vassasahassaṃ, sukkhavipassakehi vassasahassaṃ, pātimokkhena vassasahassaṃ aṭṭhāsī’’ti vuttaṃ. Idhāpi sāsanantaradhānakathāyaṃ (a. ni. aṭṭha. 1.1.130) ‘‘buddhānañhi parinibbānato vassasahassameva paṭisambhidā nibbattetuṃ sakkonti, tato paraṃ cha abhiññā, tato tāpi nibbattetuṃ asakkontā tisso vijjā nibbattenti, gacchante gacchante kāle tāpi nibbattetuṃ asakkontā sukkhavipassakā honti. Eteneva upāyena anāgāmino, sakadāgāmino, sotāpannā’’ti vuttaṃ.

សំយុត្តនិកាយដ្ឋកថាយំ (សំ. និ. អដ្ឋ. ២.២.១៥៦) បន ‘‘បឋមពោធិយញ្ហិ ភិក្ខូ បដិសម្ភិទាប្បត្តា អហេសុំ។ អថ កាលេ គច្ឆន្តេ បដិសម្ភិទា បាបុណិតុំ ន សក្ខិំសុ, ឆឡភិញ្ញា អហេសុំ។ តតោ ឆ អភិញ្ញា បត្តុំ អសក្កោន្តា តិស្សោ វិជ្ជា បាបុណិំសុ។ ឥទានិ កាលេ គច្ឆន្តេ តិស្សោ វិជ្ជា បាបុណិតុំ អសក្កោន្តា អាសវក្ខយមត្តំ បាបុណិស្សន្តិ, តម្បិ អសក្កោន្តា អនាគាមិផលំ, តម្បិ អសក្កោន្តា សកទាគាមិផលំ, តម្បិ អសក្កោន្តា សោតាបត្តិផលំ, គច្ឆន្តេ កាលេ សោតាបត្តិផលម្បិ បត្តុំ ន សក្ខិស្សន្តី’’តិ វុត្តំ។ យស្មា ចេតំ សព្ពំ អញ្ញមញ្ញប្បដិវិរុទ្ធំ, តស្មា តេសំ តេសំ ភាណកានំ មតមេវ អាចរិយេន តត្ថ តត្ថ ទស្សិតន្តិ គហេតព្ពំ។ អញ្ញថា ហិ អាចរិយស្សេវ បុព្ពាបរវិរោធប្បសង្គោ សិយាតិ។

Saṃyuttanikāyaṭṭhakathāyaṃ (saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.156) pana ‘‘paṭhamabodhiyañhi bhikkhū paṭisambhidāppattā ahesuṃ. Atha kāle gacchante paṭisambhidā pāpuṇituṃ na sakkhiṃsu, chaḷabhiññā ahesuṃ. Tato cha abhiññā pattuṃ asakkontā tisso vijjā pāpuṇiṃsu. Idāni kāle gacchante tisso vijjā pāpuṇituṃ asakkontā āsavakkhayamattaṃ pāpuṇissanti, tampi asakkontā anāgāmiphalaṃ, tampi asakkontā sakadāgāmiphalaṃ, tampi asakkontā sotāpattiphalaṃ, gacchante kāle sotāpattiphalampi pattuṃ na sakkhissantī’’ti vuttaṃ. Yasmā cetaṃ sabbaṃ aññamaññappaṭiviruddhaṃ, tasmā tesaṃ tesaṃ bhāṇakānaṃ matameva ācariyena tattha tattha dassitanti gahetabbaṃ. Aññathā hi ācariyasseva pubbāparavirodhappasaṅgo siyāti.

តានិយេវាតិ តានិយេវ បញ្ចវស្សសហស្សានិ។ បរិយត្តិមូលកំ សាសនន្តិ អាហ ‘‘ន ហិ បរិយត្តិយា អសតិ បដិវេធោ អត្ថី’’តិអាទិ។ បរិយត្តិយា ហិ អន្តរហិតាយ បដិបត្តិអន្តរធាយតិ, បដិបត្តិយា អន្តរហិតាយ អធិគមោ អន្តរធាយតិ។ កិំការណា? អយញ្ហិ បរិយត្តិ បដិបត្តិយា បច្ចយោ ហោតិ, បដិបត្តិ អធិគមស្ស។ ឥតិ បដិបត្តិតោបិ បរិយត្តិយេវ បមាណំ។ ទុតិយតតិយេសុ នត្ថិ វត្តព្ពំ។

Tāniyevāti tāniyeva pañcavassasahassāni. Pariyattimūlakaṃ sāsananti āha ‘‘na hi pariyattiyāasati paṭivedho atthī’’tiādi. Pariyattiyā hi antarahitāya paṭipattiantaradhāyati, paṭipattiyā antarahitāya adhigamo antaradhāyati. Kiṃkāraṇā? Ayañhi pariyatti paṭipattiyā paccayo hoti, paṭipatti adhigamassa. Iti paṭipattitopi pariyattiyeva pamāṇaṃ. Dutiyatatiyesu natthi vattabbaṃ.

គោតមីសុត្តាទិវណ្ណនា និដ្ឋិតា។

Gotamīsuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ៤-៥. ទីឃជាណុសុត្តាទិវណ្ណនា • 4-5. Dīghajāṇusuttādivaṇṇanā

Related texts:

តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya
១. គោតមីសុត្តំ • 1. Gotamīsuttaṃ
២. ឱវាទសុត្តំ • 2. Ovādasuttaṃ
៣. សំខិត្តសុត្តំ • 3. Saṃkhittasuttaṃ

អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
១. គោតមីសុត្តវណ្ណនា • 1. Gotamīsuttavaṇṇanā
២. ឱវាទសុត្តវណ្ណនា • 2. Ovādasuttavaṇṇanā
៣. សំខិត្តសុត្តវណ្ណនា • 3. Saṃkhittasuttavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact