Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ౧౦. గోత్రభుఞాణనిద్దేసవణ్ణనా

    10. Gotrabhuñāṇaniddesavaṇṇanā

    ౫౯. గోత్రభుఞాణనిద్దేసే అభిభుయ్యతీతి అభిభవతి అతిక్కమతి. బహిద్ధా సఙ్ఖారనిమిత్తన్తి సకసన్తానప్పవత్తఅకుసలక్ఖన్ధతో బహిద్ధాభూతం సఙ్ఖారనిమిత్తం. లోకికసఙ్ఖారా హి కిలేసానం నిమిత్తత్తా, నిమిత్తాకారేన ఉపట్ఠానతో వా నిమిత్తన్తి వుచ్చన్తి. అభిభుయ్యతీతి గోత్రభూతి చ పుథుజ్జనగోత్తాభిభవనతో గోత్రభుభావో వుత్తో. పక్ఖన్దతీతి గోత్రభూతి అరియగోత్తభావనతో గోత్రభుభావో వుత్తో. అభిభుయ్యిత్వా పక్ఖన్దతీతి గోత్రభూతి ఉభో అత్థే సమాసేత్వా వుత్తం. వుట్ఠాతీతి గోత్రభూతి చ వివట్టతీతి గోత్రభూతి చ మాతికాయ వుట్ఠానవివట్టనపదానురూపేన పుథుజ్జనగోత్తాభిభవనత్థోయేవ వుత్తో. సమథవసేన వుత్తగోత్రభూనం పన నీవరణాదిగోత్తాభిభవనతో గోత్రభూతి, ‘‘సోతాపత్తిఫలసమాపత్తత్థాయా’’తిఆదీసు ఛసు సమాపత్తివారేసు ఉప్పాదాదిగోత్తాభిభవనతో గోత్రభూతి, ‘‘సకదాగామిమగ్గం పటిలాభత్థాయా’’తిఆదీసు తీసు మగ్గవారేసు సోతాపన్నాదిగోత్తాభిభవనతో గోత్రభూతి అత్థో వేదితబ్బో. గోత్తత్థో చేత్థ బీజత్థో. వత్తనిపకరణే కిర వుత్తం – గోత్తం వుచ్చతి నిబ్బానం సబ్బపరిపన్థేహి గుత్తత్తా, తం పటిపజ్జతీతి గోత్రభూతి, అట్ఠ సమాపత్తియోపి గోత్తం గోత్రభుపరిపన్థేహి గుత్తత్తా, తం గోత్తం పటిపజ్జతీతి గోత్రభూతి వుత్తం. ‘‘చతున్నం మగ్గానంయేవ గోత్రభు నిబ్బానారమ్మణం, చతస్సన్నం ఫలసమాపత్తీనం గోత్రభు సఙ్ఖారారమ్మణం ఫలసమాపత్తినిన్నత్తా’’తి వదన్తి. వుత్తఞ్హేతం విసుద్ధిమగ్గే – ‘‘తస్స పవత్తానుపుబ్బవిపస్సనస్స సఙ్ఖారారమ్మణగోత్రభుఞాణానన్తరం ఫలసమాపత్తివసేన నిరోధే చిత్తం అప్పేతీ’’తి (విసుద్ధి॰ ౨.౮౬౩). తేనేవేత్థ మగ్గవారేసు సోళసమం కత్వా గహితస్స బహిద్ధాసఙ్ఖారనిమిత్తపదస్స సమాపత్తివారేసు ఛట్ఠం కత్వా గహణం న కతన్తి వేదితబ్బం. ఇతరథా హి మూలపదగహణేన గహేతబ్బం భవేయ్య.

    59. Gotrabhuñāṇaniddese abhibhuyyatīti abhibhavati atikkamati. Bahiddhā saṅkhāranimittanti sakasantānappavattaakusalakkhandhato bahiddhābhūtaṃ saṅkhāranimittaṃ. Lokikasaṅkhārā hi kilesānaṃ nimittattā, nimittākārena upaṭṭhānato vā nimittanti vuccanti. Abhibhuyyatīti gotrabhūti ca puthujjanagottābhibhavanato gotrabhubhāvo vutto. Pakkhandatīti gotrabhūti ariyagottabhāvanato gotrabhubhāvo vutto. Abhibhuyyitvā pakkhandatīti gotrabhūti ubho atthe samāsetvā vuttaṃ. Vuṭṭhātīti gotrabhūti ca vivaṭṭatīti gotrabhūti ca mātikāya vuṭṭhānavivaṭṭanapadānurūpena puthujjanagottābhibhavanatthoyeva vutto. Samathavasena vuttagotrabhūnaṃ pana nīvaraṇādigottābhibhavanato gotrabhūti, ‘‘sotāpattiphalasamāpattatthāyā’’tiādīsu chasu samāpattivāresu uppādādigottābhibhavanato gotrabhūti, ‘‘sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāyā’’tiādīsu tīsu maggavāresu sotāpannādigottābhibhavanato gotrabhūti attho veditabbo. Gottattho cettha bījattho. Vattanipakaraṇe kira vuttaṃ – gottaṃ vuccati nibbānaṃ sabbaparipanthehi guttattā, taṃ paṭipajjatīti gotrabhūti, aṭṭha samāpattiyopi gottaṃ gotrabhuparipanthehi guttattā, taṃ gottaṃ paṭipajjatīti gotrabhūti vuttaṃ. ‘‘Catunnaṃ maggānaṃyeva gotrabhu nibbānārammaṇaṃ, catassannaṃ phalasamāpattīnaṃ gotrabhu saṅkhārārammaṇaṃ phalasamāpattininnattā’’ti vadanti. Vuttañhetaṃ visuddhimagge – ‘‘tassa pavattānupubbavipassanassa saṅkhārārammaṇagotrabhuñāṇānantaraṃ phalasamāpattivasena nirodhe cittaṃ appetī’’ti (visuddhi. 2.863). Tenevettha maggavāresu soḷasamaṃ katvā gahitassa bahiddhāsaṅkhāranimittapadassa samāpattivāresu chaṭṭhaṃ katvā gahaṇaṃ na katanti veditabbaṃ. Itarathā hi mūlapadagahaṇena gahetabbaṃ bhaveyya.

    అఞ్ఞే పన ‘‘యో నిబ్బానే పఠమాభోగో పఠమసమన్నాహారో, అయం వుచ్చతి గోత్రభూ’’తి వదన్తి. తం ఫలం సన్ధాయ న యుజ్జతి. పన్నరస గోత్రభుధమ్మా కుసలాతి ఏత్థ అరహతో అభిభవితబ్బనీవరణాభావతో వితక్కవిచారాదీనం సుఖేనేవ పహాతబ్బభావతో చ అభిభవనట్ఠేన గోత్రభునామం నారహన్తీతి కత్వా గోత్రభూనం అబ్యాకతతా న వుత్తాతి వేదితబ్బా. అరహతా పన ఫలసమాపత్తిం సమాపజ్జన్తేన సఙ్ఖారే అనభిభుయ్య సమాపజ్జితుం న సక్కాతి ‘‘తయో గోత్రభుధమ్మా అబ్యాకతా’’తి వుత్తా. కేచి పన ‘‘అట్ఠ సమాపత్తియో నిబ్బేధభాగియా ఏవ ఇధ నిద్దిట్ఠా, తస్మా అట్ఠ సమాపత్తిగోత్రభూ కుసలా హోన్తీ’’తి వదన్తి. తథా సఙ్ఖారుపేక్ఖాయపి వేదితబ్బం.

    Aññe pana ‘‘yo nibbāne paṭhamābhogo paṭhamasamannāhāro, ayaṃ vuccati gotrabhū’’ti vadanti. Taṃ phalaṃ sandhāya na yujjati. Pannarasa gotrabhudhammā kusalāti ettha arahato abhibhavitabbanīvaraṇābhāvato vitakkavicārādīnaṃ sukheneva pahātabbabhāvato ca abhibhavanaṭṭhena gotrabhunāmaṃ nārahantīti katvā gotrabhūnaṃ abyākatatā na vuttāti veditabbā. Arahatā pana phalasamāpattiṃ samāpajjantena saṅkhāre anabhibhuyya samāpajjituṃ na sakkāti ‘‘tayo gotrabhudhammā abyākatā’’ti vuttā. Keci pana ‘‘aṭṭha samāpattiyo nibbedhabhāgiyā eva idha niddiṭṭhā, tasmā aṭṭha samāpattigotrabhū kusalā hontī’’ti vadanti. Tathā saṅkhārupekkhāyapi veditabbaṃ.

    ౬౦. సామిసఞ్చాతిఆదీసు వట్టామిసలోకామిసకిలేసామిసానం కిలేసామిసేన సామిసం సనికన్తికత్తా. కిం తం? అట్ఠవిధం సమథగోత్రభుఞాణం. వట్టామిసన్తి చేత్థ తేభూమకవట్టమేవ. లోకామిసన్తి పఞ్చ కామగుణా. కిలేసామిసన్తి కిలేసా ఏవ. నిరామిసన్తి దసవిధం విపస్సనాగోత్రభుఞాణం అనికన్తికత్తా. న హి అరియా గోత్రభుస్మిం నికన్తిం కరోన్తి. పోత్థకే ‘‘సామిసఞ్చే’’తి లిఖన్తి, తం న సున్దరతరం. ఏవమేవ పణిహితఞ్చ అప్పణిహితం సఞ్ఞుత్తఞ్చ విసఞ్ఞుత్తం వుట్ఠితఞ్చ అవుట్ఠితం వేదితబ్బం. నికన్తిపణిధియా హి పణిహితం పత్థితన్తి అత్థో. తదభావేన అప్పణిహితం . నికన్తిసఞ్ఞోగేనేవ సఞ్ఞుత్తం. తదభావేన విసఞ్ఞుత్తం. వుట్ఠితన్తి విపస్సనాగోత్రభుఞాణమేవ. తఞ్హి నికన్తిచ్ఛేదకత్తా వుట్ఠితం నామ. ఇతరం అవుట్ఠితం. బహిద్ధా వుట్ఠానత్తా వా వుట్ఠితం. ఫలగోత్రభుపి హి నిబ్బానజ్ఝాసయవసేన నిబ్బానాభిముఖీభూతత్తా బహిద్ధాసఙ్ఖారనిమిత్తా వుట్ఠితం నామాతి వేదితబ్బం. హేట్ఠాభిభవనవుట్ఠానవివట్టనవారేసుపి ఫలగోత్రభు అజ్ఝాసయవసేన నిబ్బానాభిముఖీభూతత్తా అభిభుయ్యతి వుట్ఠాతి వివట్టతీతి వేదితబ్బం. తిణ్ణం విమోక్ఖాన పచ్చయాతి తిణ్ణం లోకుత్తరవిమోక్ఖానం సమథగోత్రభు పకతూపనిస్సయపచ్చయా హోన్తి, విపస్సనాగోత్రభు అనన్తరసమనన్తరూపనిస్సయపచ్చయా హోన్తి. పఞ్ఞా యస్స పరిచ్చితాతి పుబ్బభాగపఞ్ఞా యస్స పరిచితా పరిచిణ్ణా. కుసలో వివట్టే వుట్ఠానేతి అసమ్మోహవసేనేవ వివట్టసఙ్ఖాతే గోత్రభుఞాణే కుసలో ఛేకో, పుబ్బభాగఞాణేన వా కుసలో. నానాదిట్ఠీసు న కమ్పతీతి సముచ్ఛేదేన పహీనాసు నానప్పకారాసు దిట్ఠీసు న వేధతీతి.

    60.Sāmisañcātiādīsu vaṭṭāmisalokāmisakilesāmisānaṃ kilesāmisena sāmisaṃ sanikantikattā. Kiṃ taṃ? Aṭṭhavidhaṃ samathagotrabhuñāṇaṃ. Vaṭṭāmisanti cettha tebhūmakavaṭṭameva. Lokāmisanti pañca kāmaguṇā. Kilesāmisanti kilesā eva. Nirāmisanti dasavidhaṃ vipassanāgotrabhuñāṇaṃ anikantikattā. Na hi ariyā gotrabhusmiṃ nikantiṃ karonti. Potthake ‘‘sāmisañce’’ti likhanti, taṃ na sundarataraṃ. Evameva paṇihitañca appaṇihitaṃ saññuttañca visaññuttaṃ vuṭṭhitañca avuṭṭhitaṃ veditabbaṃ. Nikantipaṇidhiyā hi paṇihitaṃ patthitanti attho. Tadabhāvena appaṇihitaṃ. Nikantisaññogeneva saññuttaṃ. Tadabhāvena visaññuttaṃ. Vuṭṭhitanti vipassanāgotrabhuñāṇameva. Tañhi nikanticchedakattā vuṭṭhitaṃ nāma. Itaraṃ avuṭṭhitaṃ. Bahiddhā vuṭṭhānattā vā vuṭṭhitaṃ. Phalagotrabhupi hi nibbānajjhāsayavasena nibbānābhimukhībhūtattā bahiddhāsaṅkhāranimittā vuṭṭhitaṃ nāmāti veditabbaṃ. Heṭṭhābhibhavanavuṭṭhānavivaṭṭanavāresupi phalagotrabhu ajjhāsayavasena nibbānābhimukhībhūtattā abhibhuyyati vuṭṭhāti vivaṭṭatīti veditabbaṃ. Tiṇṇaṃ vimokkhāna paccayāti tiṇṇaṃ lokuttaravimokkhānaṃ samathagotrabhu pakatūpanissayapaccayā honti, vipassanāgotrabhu anantarasamanantarūpanissayapaccayā honti. Paññā yassa pariccitāti pubbabhāgapaññā yassa paricitā pariciṇṇā. Kusalo vivaṭṭe vuṭṭhāneti asammohavaseneva vivaṭṭasaṅkhāte gotrabhuñāṇe kusalo cheko, pubbabhāgañāṇena vā kusalo. Nānādiṭṭhīsu na kampatīti samucchedena pahīnāsu nānappakārāsu diṭṭhīsu na vedhatīti.

    గోత్రభుఞాణనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Gotrabhuñāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౧౦. గోత్రభుఞాణనిద్దేసో • 10. Gotrabhuñāṇaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact