Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Mahāniddesapāḷi

೨. ಗುಹಟ್ಠಕಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ

2. Guhaṭṭhakasuttaniddeso

ಅಥ ಗುಹಟ್ಠಕಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸಂ ವಕ್ಖತಿ –

Atha guhaṭṭhakasuttaniddesaṃ vakkhati –

೭.

ಸತ್ತೋ ಗುಹಾಯಂ ಬಹುನಾಭಿಛನ್ನೋ, ತಿಟ್ಠಂ ನರೋ ಮೋಹನಸ್ಮಿಂ ಪಗಾಳ್ಹೋ।

Sattoguhāyaṃ bahunābhichanno, tiṭṭhaṃ naro mohanasmiṃ pagāḷho;

ದೂರೇ ವಿವೇಕಾ ಹಿ ತಥಾವಿಧೋ ಸೋ, ಕಾಮಾ ಹಿ ಲೋಕೇ ನ ಹಿ ಸುಪ್ಪಹಾಯಾ॥

Dūre vivekā hi tathāvidho so, kāmā hi loke na hi suppahāyā.

ಸತ್ತೋ ಗುಹಾಯಂ ಬಹುನಾಭಿಛನ್ನೋತಿ। ಸತ್ತೋತಿ ಹಿ ಖೋ ವುತ್ತಂ, ಅಪಿ ಚ ಗುಹಾ ತಾವ ವತ್ತಬ್ಬಾ। ಗುಹಾ ವುಚ್ಚತಿ ಕಾಯೋ। ಕಾಯೋತಿ ವಾ ಗುಹಾತಿ ವಾ ದೇಹೋತಿ ವಾ ಸನ್ದೇಹೋತಿ ವಾ ನಾವಾತಿ ವಾ ರಥೋತಿ ವಾ ಧಜೋತಿ ವಾ ವಮ್ಮಿಕೋತಿ ವಾ ನಗರನ್ತಿ ವಾ ನಿಡ್ಡನ್ತಿ ವಾ ಕುಟೀತಿ ವಾ ಗಣ್ಡೋತಿ ವಾ ಕುಮ್ಭೋತಿ ವಾ ನಾಗೋತಿ ವಾ ಕಾಯಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸತ್ತೋ ಗುಹಾಯನ್ತಿ ಗುಹಾಯಂ ಸತ್ತೋ ವಿಸತ್ತೋ ಆಸತ್ತೋ ಲಗ್ಗೋ ಲಗ್ಗಿತೋ ಪಲಿಬುದ್ಧೋ। ಯಥಾ ಭಿತ್ತಿಖಿಲೇ ವಾ ನಾಗದನ್ತೇ ವಾ ಗಣ್ಡಂ ಸತ್ತಂ ವಿಸತ್ತಂ ಆಸತ್ತಂ ಲಗ್ಗಂ ಲಗ್ಗಿತಂ ಪಲಿಬುದ್ಧಂ; ಏವಮೇವ ಗುಹಾಯಂ ಸತ್ತೋ ವಿಸತ್ತೋ ಆಸತ್ತೋ ಲಗ್ಗೋ ಲಗ್ಗಿತೋ ಪಲಿಬುದ್ಧೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –

Satto guhāyaṃ bahunābhichannoti. Sattoti hi kho vuttaṃ, api ca guhā tāva vattabbā. Guhā vuccati kāyo. Kāyoti vā guhāti vā dehoti vā sandehoti vā nāvāti vā rathoti vā dhajoti vā vammikoti vā nagaranti vā niḍḍanti vā kuṭīti vā gaṇḍoti vā kumbhoti vā nāgoti vā kāyassetaṃ adhivacanaṃ. Satto guhāyanti guhāyaṃ satto visatto āsatto laggo laggito palibuddho. Yathā bhittikhile vā nāgadante vā gaṇḍaṃ sattaṃ visattaṃ āsattaṃ laggaṃ laggitaṃ palibuddhaṃ; evameva guhāyaṃ satto visatto āsatto laggo laggito palibuddho. Vuttañhetaṃ bhagavatā –

‘‘ರೂಪೇ ಖೋ, ರಾಧ, ಯೋ ಛನ್ದೋ ಯೋ ರಾಗೋ ಯಾ ನನ್ದೀ ಯಾ ತಣ್ಹಾ ಯೇ ಉಪಯೂಪಾದಾನಾ ಚೇತಸೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಾಭಿನಿವೇಸಾನುಸಯಾ, ತತ್ರ ಸತ್ತೋ ತತ್ರ ವಿಸತ್ತೋ; ತಸ್ಮಾ ಸತ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ವೇದನಾಯ ಖೋ, ರಾಧ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಾಯ ಖೋ, ರಾಧ… ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಖೋ, ರಾಧ… ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಖೋ, ರಾಧ, ಯೋ ಛನ್ದೋ ಯೋ ರಾಗೋ ಯಾ ನನ್ದೀ ಯಾ ತಣ್ಹಾ ಯೇ ಉಪಯೂಪಾದಾನಾ ಚೇತಸೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಾಭಿನಿವೇಸಾನುಸಯಾ, ತತ್ರ ಸತ್ತೋ ತತ್ರ ವಿಸತ್ತೋ; ತಸ್ಮಾ ಸತ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸತ್ತೋತಿ ಲಗ್ಗನಾಧಿವಚನ’’ನ್ತಿ – ಸತ್ತೋ ಗುಹಾಯಂ। ಬಹುನಾಭಿಛನ್ನೋತಿ ಬಹುಕೇಹಿ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಛನ್ನೋ, ರಾಗೇನ ಛನ್ನೋ ದೋಸೇನ ಛನ್ನೋ ಮೋಹೇನ ಛನ್ನೋ ಕೋಧೇನ ಛನ್ನೋ ಉಪನಾಹೇನ ಛನ್ನೋ ಮಕ್ಖೇನ ಛನ್ನೋ ಪಳಾಸೇನ ಛನ್ನೋ ಇಸ್ಸಾಯ ಛನ್ನೋ ಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಛನ್ನೋ ಮಾಯಾಯ ಛನ್ನೋ ಸಾಠೇಯ್ಯೇನ ಛನ್ನೋ ಥಮ್ಭೇನ ಛನ್ನೋ ಸಾರಮ್ಭೇನ ಛನ್ನೋ ಮಾನೇನ ಛನ್ನೋ ಅತಿಮಾನೇನ ಛನ್ನೋ ಮದೇನ ಛನ್ನೋ ಪಮಾದೇನ ಛನ್ನೋ। ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಹಿ ಸಬ್ಬದುಚ್ಚರಿತೇಹಿ ಸಬ್ಬದರಥೇಹಿ ಸಬ್ಬಪರಿಳಾಹೇಹಿ ಸಬ್ಬಸನ್ತಾಪೇಹಿ ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಛನ್ನೋ ವಿಛನ್ನೋ ಉಚ್ಛನ್ನೋ ಆವುತೋ ನಿವುತೋ ಓವುತೋ ¹ ಪಿಹಿತೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತೋತಿ – ಸತ್ತೋ ಗುಹಾಯಂ ಬಹುನಾಭಿಛನ್ನೋ।

‘‘Rūpe kho, rādha, yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upayūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tatra satto tatra visatto; tasmā sattoti vuccati. Vedanāya kho, rādha…pe… saññāya kho, rādha… saṅkhāresu kho, rādha… viññāṇe kho, rādha, yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upayūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tatra satto tatra visatto; tasmā sattoti vuccati. Sattoti lagganādhivacana’’nti – satto guhāyaṃ. Bahunābhichannoti bahukehi kilesehi channo, rāgena channo dosena channo mohena channo kodhena channo upanāhena channo makkhena channo paḷāsena channo issāya channo macchariyena channo māyāya channo sāṭheyyena channo thambhena channo sārambhena channo mānena channo atimānena channo madena channo pamādena channo. Sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbapariḷāhehi sabbasantāpehi sabbākusalābhisaṅkhārehi channo vichanno ucchanno āvuto nivuto ovuto ² pihito paṭicchanno paṭikujjitoti – satto guhāyaṃ bahunābhichanno.

ತಿಟ್ಠಂ ನರೋ ಮೋಹನಸ್ಮಿಂ ಪಗಾಳ್ಹೋತಿ ತಿಟ್ಠನ್ತೋ ನರೋ ರತ್ತೋ ರಾಗವಸೇನ ತಿಟ್ಠತಿ, ದುಟ್ಠೋ ದೋಸವಸೇನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಮೂಳ್ಹೋ ಮೋಹವಸೇನ ತಿಟ್ಠತಿ, ವಿನಿಬದ್ಧೋ ಮಾನವಸೇನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪರಾಮಟ್ಠೋ ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ತಿಟ್ಠತಿ, ವಿಕ್ಖೇಪಗತೋ ಉದ್ಧಚ್ಚವಸೇನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅನಿಟ್ಠಙ್ಗತೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾವಸೇನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಥಾಮಗತೋ ಅನುಸಯವಸೇನ ತಿಟ್ಠತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠಂ ನರೋ।

Tiṭṭhaṃnaro mohanasmiṃ pagāḷhoti tiṭṭhanto naro ratto rāgavasena tiṭṭhati, duṭṭho dosavasena tiṭṭhati, mūḷho mohavasena tiṭṭhati, vinibaddho mānavasena tiṭṭhati, parāmaṭṭho diṭṭhivasena tiṭṭhati, vikkhepagato uddhaccavasena tiṭṭhati, aniṭṭhaṅgato vicikicchāvasena tiṭṭhati, thāmagato anusayavasena tiṭṭhati. Evampi tiṭṭhaṃ naro.

ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ತಞ್ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿನನ್ದತಿ ಅಭಿವದತಿ ಅಜ್ಝೋಸಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ। ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಸದ್ದಾ…ಪೇ॰… ಘಾನವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಗನ್ಧಾ… ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರಸಾ… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ… ಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ತಞ್ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿನನ್ದತಿ ಅಭಿವದತಿ ಅಜ್ಝೋಸಾಯ ತಿಟ್ಠತೀ’’ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠಂ ನರೋ।

Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Santi, bhikkhave, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā… manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhatī’’ti. Evampi tiṭṭhaṃ naro.

ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ರೂಪೂಪಯಂ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ತಿಟ್ಠಮಾನಂ ತಿಟ್ಠತಿ, ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ರೂಪಪತಿಟ್ಠಂ ನನ್ದೂಪಸೇಚನಂ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ವೇದನೂಪಯಂ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞೂಪಯಂ… ಸಙ್ಖಾರೂಪಯಂ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ತಿಟ್ಠಮಾನಂ ತಿಟ್ಠತಿ, ಸಙ್ಖಾರಾರಮ್ಮಣಂ ಸಙ್ಖಾರಪತಿಟ್ಠಂ ನನ್ದೂಪಸೇಚನಂ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠಂ ನರೋ।

Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘rūpūpayaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati, rūpārammaṇaṃ rūpapatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjati. Vedanūpayaṃ vā, bhikkhave…pe… saññūpayaṃ… saṅkhārūpayaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati, saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārapatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjatī’’ti. Evampi tiṭṭhaṃ naro.

ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಕಬಳೀಕಾರೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಅತ್ಥಿ ರಾಗೋ ಅತ್ಥಿ ನನ್ದೀ ಅತ್ಥಿ ತಣ್ಹಾ, ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿರೂಳ್ಹಂ। ಯತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿರೂಳ್ಹಂ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ನಾಮರೂಪಸ್ಸಾವಕ್ಕನ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸಾವಕ್ಕನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ, ಸಸೋಕಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸರಜಂ ಸಉಪಾಯಾಸನ್ತಿ ವದಾಮೀ’’ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠಂ ನರೋ।

Vuttampi hetaṃ bhagavatā – ‘‘kabaḷīkāre ce, bhikkhave, āhāre atthi rāgo atthi nandī atthi taṇhā, patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhaṃ. Yattha patiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ virūḷhaṃ, atthi tattha nāmarūpassāvakkanti. Yattha atthi nāmarūpassāvakkanti, atthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi. Yattha atthi saṅkhārānaṃ vuddhi, atthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, atthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha atthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, sasokaṃ taṃ, bhikkhave, sarajaṃ saupāyāsanti vadāmī’’ti. Evampi tiṭṭhaṃ naro.

‘‘ಫಸ್ಸೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ…ಪೇ॰… ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಅತ್ಥಿ ರಾಗೋ ಅತ್ಥಿ ನನ್ದೀ ಅತ್ಥಿ ತಣ್ಹಾ , ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿರೂಳ್ಹಂ। ಯತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿರೂಳ್ಹಂ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ನಾಮರೂಪಸ್ಸಾವಕ್ಕನ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸಾವಕ್ಕನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ , ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ, ಸಸೋಕಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸರಜಂ ಸಉಪಾಯಾಸನ್ತಿ ವದಾಮೀ’’ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠಂ ನರೋ।

‘‘Phasse ce, bhikkhave, āhāre…pe… manosañcetanāya ce, bhikkhave, āhāre… viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre atthi rāgo atthi nandī atthi taṇhā , patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhaṃ. Yattha patiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ virūḷhaṃ, atthi tattha nāmarūpassāvakkanti. Yattha atthi nāmarūpassāvakkanti, atthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi. Yattha atthi saṅkhārānaṃ vuddhi, atthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti , atthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha atthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, sasokaṃ taṃ, bhikkhave, sarajaṃ saupāyāsanti vadāmī’’ti. Evampi tiṭṭhaṃ naro.

ಮೋಹನಸ್ಮಿಂ ಪಗಾಳ್ಹೋತಿ। ಮೋಹನಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ। ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ; ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಸದ್ದಾ… ಘಾನವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಗನ್ಧಾ… ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರಸಾ… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ ಮೋಹನಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ? ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ಮುಯ್ಹನ್ತಿ ಸಮ್ಮುಯ್ಹನ್ತಿ ಸಮ್ಪಮುಯ್ಹನ್ತಿ, ಮೂಳ್ಹಾ ಸಮ್ಮೂಳ್ಹಾ ಸಮ್ಪಮೂಳ್ಹಾ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಅನ್ಧೀಕತಾ ಆವುತಾ ನಿವುತಾ ಓವುತಾ ಪಿಹಿತಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತಾ, ತಂ ಕಾರಣಾ ಮೋಹನಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ। ಮೋಹನಸ್ಮಿಂ ಪಗಾಳ್ಹೋತಿ ಮೋಹನಸ್ಮಿಂ ಪಗಾಳ್ಹೋ ಓಗಾಳ್ಹೋ ಅಜ್ಝೋಗಾಳ್ಹೋ ನಿಮುಗ್ಗೋತಿ – ತಿಟ್ಠಂ ನರೋ ಮೋಹನಸ್ಮಿಂ ಪಗಾಳ್ಹೋ।

Mohanasmiṃ pagāḷhoti. Mohanā vuccanti pañca kāmaguṇā. Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā; sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Kiṃ kāraṇā mohanā vuccanti pañca kāmaguṇā? Yebhuyyena devamanussā pañcasu kāmaguṇesu muyhanti sammuyhanti sampamuyhanti, mūḷhā sammūḷhā sampamūḷhā avijjāya andhīkatā āvutā nivutā ovutā pihitā paṭicchannā paṭikujjitā, taṃ kāraṇā mohanā vuccanti pañca kāmaguṇā. Mohanasmiṃ pagāḷhoti mohanasmiṃ pagāḷho ogāḷho ajjhogāḷho nimuggoti – tiṭṭhaṃ naro mohanasmiṃ pagāḷho.

ದೂರೇ ವಿವೇಕಾ ಹಿ ತಥಾವಿಧೋ ಸೋತಿ। ವಿವೇಕಾತಿ ತಯೋ ವಿವೇಕಾ – ಕಾಯವಿವೇಕೋ, ಚಿತ್ತವಿವೇಕೋ, ಉಪಧಿವಿವೇಕೋ। ಕತಮೋ ಕಾಯವಿವೇಕೋ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿತ್ತಂ ಸೇನಾಸನಂ ಭಜತಿ ಅರಞ್ಞಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಪಬ್ಬತಂ ಕನ್ದರಂ ಗಿರಿಗುಹಂ ಸುಸಾನಂ ವನಪತ್ಥಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಂ ಪಲಾಲಪುಞ್ಜಂ। ಕಾಯೇನ ವಿವಿತ್ತೋ ವಿಹರತಿ। ಸೋ ಏಕೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಏಕೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏಕೋ ನಿಸೀದತಿ, ಏಕೋ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ, ಏಕೋ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸತಿ, ಏಕೋ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ, ಏಕೋ ರಹೋ ನಿಸೀದತಿ, ಏಕೋ ಚಙ್ಕಮಂ ಅಧಿಟ್ಠಾತಿ, ಏಕೋ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತಿ। ಅಯಂ ಕಾಯವಿವೇಕೋ।

Dūre vivekā hi tathāvidho soti. Vivekāti tayo vivekā – kāyaviveko, cittaviveko, upadhiviveko. Katamo kāyaviveko? Idha bhikkhu vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. Kāyena vivitto viharati. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti. Ayaṃ kāyaviveko.

ಕತಮೋ ಚಿತ್ತವಿವೇಕೋ? ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ನೀವರಣೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಪೀತಿಯಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಸುಖದುಕ್ಖೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ರೂಪಸಞ್ಞಾಯ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾಯ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾಯ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸಞ್ಞಾಯ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸಞ್ಞಾಯ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಯ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸಾ ದಿಟ್ಠಾನುಸಯಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನುಸಯಾ, ತದೇಕಟ್ಠೇಹಿ ಚ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಓಳಾರಿಕಾ ಕಾಮರಾಗಸಞ್ಞೋಜನಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞೋಜನಾ ಓಳಾರಿಕಾ ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯಾ ಪಟಿಘಾನುಸಯಾ, ತದೇಕಟ್ಠೇಹಿ ಚ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಅನುಸಹಗತಾ ಕಾಮರಾಗಸಞ್ಞೋಜನಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞೋಜನಾ ಅನುಸಹಗತಾ ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯಾ ಪಟಿಘಾನುಸಯಾ, ತದೇಕಟ್ಠೇಹಿ ಚ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅರಹತೋ ರೂಪಾರೂಪರಾಗಾ ಮಾನಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಾ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಮಾನಾನುಸಯಾ ಭವರಾಗಾನುಸಯಾ ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯಾ , ತದೇಕಟ್ಠೇಹಿ ಚ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಸಬ್ಬನಿಮಿತ್ತೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಚಿತ್ತವಿವೇಕೋ।

Katamo cittaviveko? Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa nīvaraṇehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pītiyā cittaṃ vivittaṃ hoti. Catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa sukhadukkhehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti. Viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti. Ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti. Nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti. Sotāpannassa sakkāyadiṭṭhiyā vicikicchāya sīlabbataparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Sakadāgāmissa oḷārikā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Anāgāmissa anusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā anusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Arahato rūpārūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā , tadekaṭṭhehi ca kilesehi bahiddhā ca sabbanimittehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Ayaṃ cittaviveko.

ಕತಮೋ ಉಪಧಿವಿವೇಕೋ? ಉಪಧಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾ ಚ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಚ। ಉಪಧಿವಿವೇಕೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಯೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಅಯಂ ಉಪಧಿವಿವೇಕೋ। ಕಾಯವಿವೇಕೋ ಚ ವಿವೇಕಟ್ಠಕಾಯಾನಂ ³ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾಭಿರತಾನಂ, ಚಿತ್ತವಿವೇಕೋ ಚ ಪರಿಸುದ್ಧಚಿತ್ತಾನಂ ಪರಮವೋದಾನಪ್ಪತ್ತಾನಂ, ಉಪಧಿವಿವೇಕೋ ಚ ನಿರೂಪಧೀನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ವಿಸಙ್ಖಾರಗತಾನಂ।

Katamo upadhiviveko? Upadhi vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Upadhiviveko vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Ayaṃ upadhiviveko. Kāyaviveko ca vivekaṭṭhakāyānaṃ ⁴ nekkhammābhiratānaṃ, cittaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānappattānaṃ, upadhiviveko ca nirūpadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatānaṃ.

ದೂರೇ ವಿವೇಕಾ ಹೀತಿ। ಯೋ ಸೋ ಏವಂ ಗುಹಾಯಂ ಸತ್ತೋ, ಏವಂ ಬಹುಕೇಹಿ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಛನ್ನೋ, ಏವಂ ಮೋಹನಸ್ಮಿಂ ಪಗಾಳ್ಹೋ, ಸೋ ಕಾಯವಿವೇಕಾಪಿ ದೂರೇ, ಚಿತ್ತವಿವೇಕಾಪಿ ದೂರೇ, ಉಪಧಿವಿವೇಕಾಪಿ ದೂರೇ ವಿದೂರೇ ಸುವಿದೂರೇ ನ ಸನ್ತಿಕೇ ನ ಸಾಮನ್ತಾ ಅನಾಸನ್ನೇ ವಿವೇಕಟ್ಠೇ ⁵। ತಥಾವಿಧೋತಿ ತಾದಿಸೋ ತಸ್ಸಣ್ಠಿತೋ ತಪ್ಪಕಾರೋ ತಪ್ಪಟಿಭಾಗೋ ಯೋ ಸೋ ಮೋಹನಸ್ಮಿಂ ಪಗಾಳ್ಹೋತಿ – ದೂರೇ ವಿವೇಕಾ ಹಿ ತಥಾವಿಧೋ ಸೋ।

Dūrevivekā hīti. Yo so evaṃ guhāyaṃ satto, evaṃ bahukehi kilesehi channo, evaṃ mohanasmiṃ pagāḷho, so kāyavivekāpi dūre, cittavivekāpi dūre, upadhivivekāpi dūre vidūre suvidūre na santike na sāmantā anāsanne vivekaṭṭhe ⁶. Tathāvidhoti tādiso tassaṇṭhito tappakāro tappaṭibhāgo yo so mohanasmiṃ pagāḷhoti – dūre vivekā hi tathāvidho so.

ಕಾಮಾ ಹಿ ಲೋಕೇ ನ ಹಿ ಸುಪ್ಪಹಾಯಾತಿ। ಕಾಮಾತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಾಮಾ – ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಚ। ಕತಮೇ ವತ್ಥುಕಾಮಾ? ಮನಾಪಿಕಾ ರೂಪಾ ಮನಾಪಿಕಾ ಸದ್ದಾ ಮನಾಪಿಕಾ ಗನ್ಧಾ ಮನಾಪಿಕಾ ರಸಾ ಮನಾಪಿಕಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥರಣಾ ಪಾವುರಣಾ ದಾಸಿದಾಸಾ ಅಜೇಳಕಾ ಕುಕ್ಕುಟಸೂಕರಾ ಹತ್ಥಿಗವಾಸ್ಸವಳವಾ, ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥು ಹಿರಞ್ಞಂ ಸುವಣ್ಣಂ, ಗಾಮನಿಗಮರಾಜಧಾನಿಯೋ ರಟ್ಠಞ್ಚ ಜನಪದೋ ಚ ಕೋಸೋ ಚ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಞ್ಚ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ರಜನೀಯಂ ವತ್ಥು – ವತ್ಥುಕಾಮಾ। ಅಪಿ ಚ ಅತೀತಾ ಕಾಮಾ ಅನಾಗತಾ ಕಾಮಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾ ಕಾಮಾ, ಅಜ್ಝತ್ತಾ ಕಾಮಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ಕಾಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ಕಾಮಾ, ಹೀನಾ ಕಾಮಾ ಮಜ್ಝಿಮಾ ಕಾಮಾ ಪಣೀತಾ ಕಾಮಾ, ಆಪಾಯಿಕಾ ಕಾಮಾ ಮಾನುಸಿಕಾ ಕಾಮಾ ದಿಬ್ಬಾ ಕಾಮಾ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಕಾಮಾ, ನಿಮ್ಮಿತಾ ಕಾಮಾ ಅನಿಮ್ಮಿತಾ ಕಾಮಾ ಪರನಿಮ್ಮಿತಾ ಕಾಮಾ, ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ ಕಾಮಾ ಅಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ ಕಾಮಾ, ಮಮಾಯಿತಾ ಕಾಮಾ ಅಮಮಾಯಿತಾ ಕಾಮಾ, ಸಬ್ಬೇಪಿ ಕಾಮಾವಚರಾ ಧಮ್ಮಾ, ಸಬ್ಬೇಪಿ ರೂಪಾವಚರಾ ಧಮ್ಮಾ, ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅರೂಪಾವಚರಾ ಧಮ್ಮಾ, ತಣ್ಹಾವತ್ಥುಕಾ ತಣ್ಹಾರಮ್ಮಣಾ ಕಾಮನೀಯಟ್ಠೇನ ರಜನೀಯಟ್ಠೇನ ಮದನೀಯಟ್ಠೇನ ಕಾಮಾ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾ।

Kāmā hi loke na hi suppahāyāti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca. Katame vatthukāmā? Manāpikā rūpā manāpikā saddā manāpikā gandhā manāpikā rasā manāpikā phoṭṭhabbā, attharaṇā pāvuraṇā dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā, khettaṃ vatthu hiraññaṃ suvaṇṇaṃ, gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, yaṃ kiñci rajanīyaṃ vatthu – vatthukāmā. Api ca atītā kāmā anāgatā kāmā paccuppannā kāmā, ajjhattā kāmā bahiddhā kāmā ajjhattabahiddhā kāmā, hīnā kāmā majjhimā kāmā paṇītā kāmā, āpāyikā kāmā mānusikā kāmā dibbā kāmā paccupaṭṭhitā kāmā, nimmitā kāmā animmitā kāmā paranimmitā kāmā, pariggahitā kāmā apariggahitā kāmā, mamāyitā kāmā amamāyitā kāmā, sabbepi kāmāvacarā dhammā, sabbepi rūpāvacarā dhammā, sabbepi arūpāvacarā dhammā, taṇhāvatthukā taṇhārammaṇā kāmanīyaṭṭhena rajanīyaṭṭhena madanīyaṭṭhena kāmā. Ime vuccanti vatthukāmā.

ಕತಮೇ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ? ಛನ್ದೋ ಕಾಮೋ ರಾಗೋ ಕಾಮೋ ಛನ್ದರಾಗೋ ಕಾಮೋ, ಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಕಾಮೋ ರಾಗೋ ಕಾಮೋ ಸಙ್ಕಪ್ಪರಾಗೋ ಕಾಮೋ, ಯೋ ಕಾಮೇಸು ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಕಾಮರಾಗೋ ಕಾಮನನ್ದೀ ಕಾಮತಣ್ಹಾ ಕಾಮಸ್ನೇಹೋ ಕಾಮಪರಿಳಾಹೋ ಕಾಮಮುಚ್ಛಾ ಕಾಮಜ್ಝೋಸಾನಂ ಕಾಮೋಘೋ ಕಾಮಯೋಗೋ ಕಾಮುಪಾದಾನಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ।

Katame kilesakāmā? Chando kāmo rāgo kāmo chandarāgo kāmo, saṅkappo kāmo rāgo kāmo saṅkapparāgo kāmo, yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasneho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmupādānaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ.

‘‘ಅದ್ದಸಂ ಕಾಮ ತೇ ಮೂಲಂ, ಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಕಾಮ ಜಾಯಸಿ।

‘‘Addasaṃ kāma te mūlaṃ, saṅkappā kāma jāyasi;

ನ ತಂ ಸಙ್ಕಪ್ಪಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಏವಂ ಕಾಮ ನ ಹೋಹಿಸೀ’’ತಿ॥ –

Na taṃ saṅkappayissāmi, evaṃ kāma na hohisī’’ti. –

ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ। ಲೋಕೇತಿ ಅಪಾಯಲೋಕೇ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ದೇವಲೋಕೇ, ಖನ್ಧಲೋಕೇ ಧಾತುಲೋಕೇ ಆಯತನಲೋಕೇ। ಕಾಮಾ ಹಿ ಲೋಕೇ ನ ಹಿ ಸುಪ್ಪಹಾಯಾತಿ। ಕಾಮಾ ಹಿ ಲೋಕೇ ದುಪ್ಪಹಾಯಾ ದುಚ್ಚಜ್ಜಾ ದುಪ್ಪರಿಚ್ಚಜ್ಜಾ ದುನ್ನಿಮ್ಮದಯಾ ದುನ್ನಿವೇಠಯಾ ದುಬ್ಬಿನಿವೇಠಯಾ ದುತ್ತರಾ ದುಪ್ಪತರಾ ದುಸ್ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ದುಬ್ಬಿನಿವತ್ತಾತಿ – ಕಾಮಾ ಹಿ ಲೋಕೇ ನ ಹಿ ಸುಪ್ಪಹಾಯಾ।

Ime vuccanti kilesakāmā. Loketi apāyaloke manussaloke devaloke, khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Kāmā hi loke nahi suppahāyāti. Kāmā hi loke duppahāyā duccajjā duppariccajjā dunnimmadayā dunniveṭhayā dubbiniveṭhayā duttarā duppatarā dussamatikkamā dubbinivattāti – kāmā hi loke na hi suppahāyā.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಸತ್ತೋ ಗುಹಾಯಂ ಬಹುನಾಭಿಛನ್ನೋ, ತಿಟ್ಠಂ ನರೋ ಮೋಹನಸ್ಮಿಂ ಪಗಾಳ್ಹೋ।

‘‘Satto guhāyaṃ bahunābhichanno, tiṭṭhaṃ naro mohanasmiṃ pagāḷho;

ದೂರೇ ವಿವೇಕಾ ಹಿ ತಥಾವಿಧೋ ಸೋ, ಕಾಮಾ ಹಿ ಲೋಕೇ ನ ಹಿ ಸುಪ್ಪಹಾಯಾ’’ತಿ॥

Dūre vivekā hi tathāvidho so, kāmā hi loke na hi suppahāyā’’ti.

೮.

ಇಚ್ಛಾನಿದಾನಾ ಭವಸಾತಬದ್ಧಾ, ತೇ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ ನ ಹಿ ಅಞ್ಞಮೋಕ್ಖಾ।

Icchānidānā bhavasātabaddhā, te duppamuñcā na hi aññamokkhā;

ಪಚ್ಛಾ ಪುರೇ ವಾಪಿ ಅಪೇಕ್ಖಮಾನಾ, ಇಮೇ ವ ಕಾಮೇ ಪುರಿಮೇ ವ ಜಪ್ಪಂ॥

Pacchā pure vāpi apekkhamānā, ime va kāme purime va jappaṃ.

ಇಚ್ಛಾನಿದಾನಾ ಭವಸಾತಬದ್ಧಾತಿ। ಇಚ್ಛಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ ಅನುನಯೋ ಅನುರೋಧೋ ನನ್ದೀ ನನ್ದಿರಾಗೋ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಾರಾಗೋ ಇಚ್ಛಾ ಮುಚ್ಛಾ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಗೇಧೋ ಪಲಿಗೇಧೋ ಸಙ್ಗೋ ಪಙ್ಕೋ, ಏಜಾ ಮಾಯಾ ಜನಿಕಾ ಸಞ್ಜನನೀ ಸಿಬ್ಬಿನೀ ಜಾಲಿನೀ ಸರಿತಾ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ಸುತ್ತಂ ವಿಸಟಾ ಆಯೂಹಿನೀ ದುತಿಯಾ ಪಣಿಧಿ ಭವನೇತ್ತಿ, ವನಂ ವನಥೋ ಸನ್ಧವೋ ಸ್ನೇಹೋ ಅಪೇಕ್ಖಾ ಪಟಿಬನ್ಧು, ಆಸಾ ಆಸೀಸನಾ ಆಸೀಸಿತತ್ತಂ, ರೂಪಾಸಾ ಸದ್ದಾಸಾ ಗನ್ಧಾಸಾ ರಸಾಸಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಸಾ, ಲಾಭಾಸಾ ಧನಾಸಾ ಪುತ್ತಾಸಾ ಜೀವಿತಾಸಾ , ಜಪ್ಪಾ ಪಜಪ್ಪಾ ಅಭಿಜಪ್ಪಾ ಜಪ್ಪನಾ ಜಪ್ಪಿತತ್ತಂ ಲೋಲುಪ್ಪಂ ಲೋಲುಪ್ಪಾಯನಾ ಲೋಲುಪ್ಪಾಯಿತತ್ತಂ ಪುಚ್ಛಞ್ಛಿಕತಾ ಸಾಧುಕಮ್ಯತಾ, ಅಧಮ್ಮರಾಗೋ ವಿಸಮಲೋಭೋ ನಿಕನ್ತಿ ನಿಕಾಮನಾ ಪತ್ಥನಾ ಪಿಹನಾ ಸಮ್ಪತ್ಥನಾ, ಕಾಮತಣ್ಹಾ ಭವತಣ್ಹಾ ವಿಭವತಣ್ಹಾ, ರೂಪತಣ್ಹಾ ಅರೂಪತಣ್ಹಾ ನಿರೋಧತಣ್ಹಾ, ರೂಪತಣ್ಹಾ ಸದ್ದತಣ್ಹಾ ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ ರಸತಣ್ಹಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ, ಓಘೋ ಯೋಗೋ ಗನ್ಥೋ ಉಪಾದಾನಂ ಆವರಣಂ ನೀವರಣಂ ಛದನಂ ಬನ್ಧನಂ, ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಅನುಸಯೋ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ಲತಾ ವೇವಿಚ್ಛಂ , ದುಕ್ಖಮೂಲಂ ದುಕ್ಖನಿದಾನಂ ದುಕ್ಖಪ್ಪಭವೋ ಮಾರಪಾಸೋ ಮಾರಬಳಿಸಂ ಮಾರವಿಸಯೋ, ತಣ್ಹಾನದೀ ತಣ್ಹಾಜಾಲಂ ತಣ್ಹಾಗದ್ದುಲಂ ತಣ್ಹಾಸಮುದ್ದೋ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಇಚ್ಛಾನಿದಾನಾತಿ ಇಚ್ಛಾನಿದಾನಕಾ ಇಚ್ಛಾಹೇತುಕಾ ಇಚ್ಛಾಪಚ್ಚಯಾ ಇಚ್ಛಾಕಾರಣಾ ಇಚ್ಛಾಪಭವಾತಿ – ಇಚ್ಛಾನಿದಾನಾ।

Icchānidānā bhavasātabaddhāti. Icchā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandī nandirāgo, cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paligedho saṅgo paṅko, ejā māyā janikā sañjananī sibbinī jālinī saritā visattikā, suttaṃ visaṭā āyūhinī dutiyā paṇidhi bhavanetti, vanaṃ vanatho sandhavo sneho apekkhā paṭibandhu, āsā āsīsanā āsīsitattaṃ, rūpāsā saddāsā gandhāsā rasāsā phoṭṭhabbāsā, lābhāsā dhanāsā puttāsā jīvitāsā , jappā pajappā abhijappā jappanā jappitattaṃ loluppaṃ loluppāyanā loluppāyitattaṃ pucchañchikatā sādhukamyatā, adhammarāgo visamalobho nikanti nikāmanā patthanā pihanā sampatthanā, kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā, rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā, rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā, ogho yogo gantho upādānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chadanaṃ bandhanaṃ, upakkileso anusayo pariyuṭṭhānaṃ latā vevicchaṃ , dukkhamūlaṃ dukkhanidānaṃ dukkhappabhavo mārapāso mārabaḷisaṃ māravisayo, taṇhānadī taṇhājālaṃ taṇhāgaddulaṃ taṇhāsamuddo abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Icchānidānāti icchānidānakā icchāhetukā icchāpaccayā icchākāraṇā icchāpabhavāti – icchānidānā.

ಭವಸಾತಬದ್ಧಾತಿ। ಏಕಂ ಭವಸಾತಂ – ಸುಖಾ ವೇದನಾ। ದ್ವೇ ಭವಸಾತಾನಿ – ಸುಖಾ ಚ ವೇದನಾ ಇಟ್ಠಞ್ಚ ವತ್ಥು। ತೀಣಿ ಭವಸಾತಾನಿ – ಯೋಬ್ಬಞ್ಞಂ, ಆರೋಗ್ಯಂ, ಜೀವಿತಂ। ಚತ್ತಾರಿ ಭವಸಾತಾನಿ – ಲಾಭೋ, ಯಸೋ, ಪಸಂಸಾ, ಸುಖಂ। ಪಞ್ಚ ಭವಸಾತಾನಿ – ಮನಾಪಿಕಾ ರೂಪಾ, ಮನಾಪಿಕಾ ಸದ್ದಾ, ಮನಾಪಿಕಾ ಗನ್ಧಾ, ಮನಾಪಿಕಾ ರಸಾ, ಮನಾಪಿಕಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಛ ಭವಸಾತಾನಿ – ಚಕ್ಖುಸಮ್ಪದಾ, ಸೋತಸಮ್ಪದಾ, ಘಾನಸಮ್ಪದಾ, ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಪದಾ, ಕಾಯಸಮ್ಪದಾ, ಮನೋಸಮ್ಪದಾ। ಭವಸಾತಬದ್ಧಾ, ಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಸಾತಬದ್ಧಾ, ಇಟ್ಠಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಬದ್ಧಾ, ಯೋಬ್ಬಞ್ಞೇ ಬದ್ಧಾ, ಆರೋಗ್ಯೇ ಬದ್ಧಾ, ಜೀವಿತೇ ಬದ್ಧಾ, ಲಾಭೇ ಬದ್ಧಾ, ಯಸೇ ಬದ್ಧಾ, ಪಸಂಸಾಯಂ ಬದ್ಧಾ, ಸುಖೇ ಬದ್ಧಾ , ಮನಾಪಿಕೇಸು ರೂಪೇಸು ಬದ್ಧಾ, ಸದ್ದೇಸು… ಗನ್ಧೇಸು… ರಸೇಸು… ಮನಾಪಿಕೇಸು ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಸು ಬದ್ಧಾ, ಚಕ್ಖುಸಮ್ಪದಾಯ ಬದ್ಧಾ, ಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯಮನೋಸಮ್ಪದಾಯ ಬದ್ಧಾ, ವಿಬದ್ಧಾ ಆಬದ್ಧಾ ಲಗ್ಗಾ ಲಗ್ಗಿತಾ ಪಲಿಬದ್ಧಾತಿ – ಇಚ್ಛಾನಿದಾನಾ ಭವಸಾತಬದ್ಧಾ।

Bhavasātabaddhāti. Ekaṃ bhavasātaṃ – sukhā vedanā. Dve bhavasātāni – sukhā ca vedanā iṭṭhañca vatthu. Tīṇi bhavasātāni – yobbaññaṃ, ārogyaṃ, jīvitaṃ. Cattāri bhavasātāni – lābho, yaso, pasaṃsā, sukhaṃ. Pañca bhavasātāni – manāpikā rūpā, manāpikā saddā, manāpikā gandhā, manāpikā rasā, manāpikā phoṭṭhabbā. Cha bhavasātāni – cakkhusampadā, sotasampadā, ghānasampadā, jivhāsampadā, kāyasampadā, manosampadā. Bhavasātabaddhā, sukhāya vedanāya sātabaddhā, iṭṭhasmiṃ vatthusmiṃ baddhā, yobbaññe baddhā, ārogye baddhā, jīvite baddhā, lābhe baddhā, yase baddhā, pasaṃsāyaṃ baddhā, sukhe baddhā , manāpikesu rūpesu baddhā, saddesu… gandhesu… rasesu… manāpikesu phoṭṭhabbesu baddhā, cakkhusampadāya baddhā, sotaghānajivhākāyamanosampadāya baddhā, vibaddhā ābaddhā laggā laggitā palibaddhāti – icchānidānā bhavasātabaddhā.

ತೇ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ ನ ಹಿ ಅಞ್ಞಮೋಕ್ಖಾತಿ ತೇ ವಾ ಭವಸಾತವತ್ಥೂ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ, ಸತ್ತಾ ವಾ ಏತ್ತೋ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ। ಕಥಂ ತೇ ಭವಸಾತವತ್ಥೂ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ? ಸುಖಾ ವೇದನಾ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ, ಇಟ್ಠಂ ವತ್ಥು ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಂ, ಯೋಬ್ಬಞ್ಞಂ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಂ, ಆರೋಗ್ಯಂ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಂ, ಜೀವಿತಂ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಂ, ಲಾಭೋ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚೋ, ಯಸೋ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚೋ, ಪಸಂಸಾ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ, ಸುಖಂ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಂ, ಮನಾಪಿಕಾ ರೂಪಾ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ, ಮನಾಪಿಕಾ ಸದ್ದಾ… ಗನ್ಧಾ… ರಸಾ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ, ಚಕ್ಖುಸಮ್ಪದಾ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ, ಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯಮನೋಸಮ್ಪದಾ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ ದುಪ್ಪಮೋಚಯಾ ದುನ್ನಿವೇಠಯಾ ದುಬ್ಬಿನಿವೇಠಯಾ , ದುತ್ತರಾ ದುಪ್ಪತರಾ ದುಸ್ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ದುಬ್ಬಿನಿವತ್ತಾ। ಏವಂ ತೇ ಭವಸಾತವತ್ಥೂ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ।

Teduppamuñcā na hi aññamokkhāti te vā bhavasātavatthū duppamuñcā, sattā vā etto dummocayā. Kathaṃ te bhavasātavatthū duppamuñcā? Sukhā vedanā duppamuñcā, iṭṭhaṃ vatthu duppamuñcaṃ, yobbaññaṃ duppamuñcaṃ, ārogyaṃ duppamuñcaṃ, jīvitaṃ duppamuñcaṃ, lābho duppamuñco, yaso duppamuñco, pasaṃsā duppamuñcā, sukhaṃ duppamuñcaṃ, manāpikā rūpā duppamuñcā, manāpikā saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā duppamuñcā, cakkhusampadā duppamuñcā, sotaghānajivhākāyamanosampadā duppamuñcā dummocayā duppamocayā dunniveṭhayā dubbiniveṭhayā , duttarā duppatarā dussamatikkamā dubbinivattā. Evaṃ te bhavasātavatthū duppamuñcā.

ಕಥಂ ಸತ್ತಾ ಏತ್ತೋ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ? ಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಸತ್ತಾ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ, ಇಟ್ಠಸ್ಮಾ ವತ್ಥುಸ್ಮಾ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ, ಯೋಬ್ಬಞ್ಞಾ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ, ಆರೋಗ್ಯಾ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ, ಜೀವಿತಾ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ, ಲಾಭಾ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ, ಯಸಾ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ, ಪಸಂಸಾಯ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ, ಸುಖಾ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ , ಮನಾಪಿಕೇಹಿ ರೂಪೇಹಿ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ, ಮನಾಪಿಕೇಹಿ ಸದ್ದೇಹಿ… ಗನ್ಧೇಹಿ… ರಸೇಹಿ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಹಿ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ, ಚಕ್ಖುಸಮ್ಪದಾಯ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ, ಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯಮನೋಸಮ್ಪದಾಯ ದುಮ್ಮೋಚಯಾ ದುರುದ್ಧರಾ ⁷, ದುಸ್ಸಮುದ್ಧರಾ ದುಬ್ಬುಟ್ಠಾಪಯಾ ದುಸ್ಸಮುಟ್ಠಾಪಯಾ ದುನ್ನಿವೇಠಯಾ ದುಬ್ಬಿನಿವೇಠಯಾ ದುತ್ತರಾ ದುಪ್ಪತರಾ ದುಸ್ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ದುಬ್ಬಿನಿವತ್ತಾ। ಏವಂ ಸತ್ತಾ ಏತ್ತೋ ದುಮ್ಮೋಚಯಾತಿ – ತೇ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ।

Kathaṃ sattā etto dummocayā? Sukhāya vedanāya sattā dummocayā, iṭṭhasmā vatthusmā dummocayā, yobbaññā dummocayā, ārogyā dummocayā, jīvitā dummocayā, lābhā dummocayā, yasā dummocayā, pasaṃsāya dummocayā, sukhā dummocayā , manāpikehi rūpehi dummocayā, manāpikehi saddehi… gandhehi… rasehi… phoṭṭhabbehi dummocayā, cakkhusampadāya dummocayā, sotaghānajivhākāyamanosampadāya dummocayā duruddharā ⁸, dussamuddharā dubbuṭṭhāpayā dussamuṭṭhāpayā dunniveṭhayā dubbiniveṭhayā duttarā duppatarā dussamatikkamā dubbinivattā. Evaṃ sattā etto dummocayāti – te duppamuñcā.

ನ ಹಿ ಅಞ್ಞಮೋಕ್ಖಾತಿ ತೇ ಅತ್ತನಾ ಪಲಿಪಪಲಿಪನ್ನಾ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ಪರಂ ಪಲಿಪಪಲಿಪನ್ನಂ ಉದ್ಧರಿತುಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಸೋ ವತ, ಚುನ್ದ, ಅತ್ತನಾ ಪಲಿಪಪಲಿಪನ್ನೋ ಪರಂ ಪಲಿಪಪಲಿಪನ್ನಂ ಉದ್ಧರಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಸೋ ವತ, ಚುನ್ದ, ಅತ್ತನಾ ಅದನ್ತೋ ಅವಿನೀತೋ ಅಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ ಪರಂ ದಮೇಸ್ಸತಿ ವಿನೇಸ್ಸತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಪೇಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ನ ಹಿ ಅಞ್ಞಮೋಕ್ಖಾ।

Nahi aññamokkhāti te attanā palipapalipannā na sakkonti paraṃ palipapalipannaṃ uddharituṃ. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘so vata, cunda, attanā palipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. So vata, cunda, attanā adanto avinīto aparinibbuto paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti. Evampi na hi aññamokkhā.

ಅಥ ವಾ ನತ್ಥಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಮೋಚೇತಾ। ತೇ ಯದಿ ಮುಞ್ಚೇಯ್ಯುಂ, ಸಕೇನ ಥಾಮೇನ ಸಕೇನ ಬಲೇನ ಸಕೇನ ವೀರಿಯೇನ ಸಕೇನ ಪರಕ್ಕಮೇನ ಸಕೇನ ಪುರಿಸಥಾಮೇನ ಸಕೇನ ಪುರಿಸಬಲೇನ ಸಕೇನ ಪುರಿಸವೀರಿಯೇನ ಸಕೇನ ಪುರಿಸಪರಕ್ಕಮೇನ ಅತ್ತನಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಂ ಅನುಲೋಮಪಟಿಪದಂ ಅಪಚ್ಚನೀಕಪಟಿಪದಂ ಅನ್ವತ್ಥಪಟಿಪದಂ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಾ ಮುಞ್ಚೇಯ್ಯುನ್ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ನ ಹಿ ಅಞ್ಞಮೋಕ್ಖಾ।

Atha vā natthañño koci mocetā. Te yadi muñceyyuṃ, sakena thāmena sakena balena sakena vīriyena sakena parakkamena sakena purisathāmena sakena purisabalena sakena purisavīriyena sakena purisaparakkamena attanā sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ paṭipajjamānā muñceyyunti. Evampi na hi aññamokkhā.

ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –

Vuttampi hetaṃ bhagavatā –

‘‘ನಾಹಂ ಸಹಿಸ್ಸಾಮಿ ಪಮೋಚನಾಯ, ಕಥಂಕಥಿಂ ಧೋತಕ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ।

‘‘Nāhaṃ sahissāmi pamocanāya, kathaṃkathiṃ dhotaka kiñci loke;

ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಸೇಟ್ಠಂ ಅಭಿಜಾನಮಾನೋ, ಏವಂ ತುವಂ ಓಘಮಿಮಂ ತರೇಸೀ’’ತಿ॥

Dhammañca seṭṭhaṃ abhijānamāno, evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresī’’ti.

ಏವಮ್ಪಿ ನ ಹಿ ಅಞ್ಞಮೋಕ್ಖಾ।

Evampi na hi aññamokkhā.

ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –

Vuttampi hetaṃ bhagavatā –

‘‘ಅತ್ತನಾವ ಕತಂ ಪಾಪಂ, ಅತ್ತನಾ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸತಿ।

‘‘Attanāva kataṃ pāpaṃ, attanā saṃkilissati;

ಅತ್ತನಾ ಅಕತಂ ಪಾಪಂ, ಅತ್ತನಾವ ವಿಸುಜ್ಝತಿ।

Attanā akataṃ pāpaṃ, attanāva visujjhati;

ಸುದ್ಧೀ ಅಸುದ್ಧಿ ಪಚ್ಚತ್ತಂ, ನಾಞ್ಞೋ ಅಞ್ಞಂ ವಿಸೋಧಯೇ’’ತಿ॥

Suddhī asuddhi paccattaṃ, nāñño aññaṃ visodhaye’’ti.

ಏವಮ್ಪಿ ನ ಹಿ ಅಞ್ಞಮೋಕ್ಖಾ।

Evampi na hi aññamokkhā.

ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಿಟ್ಠತೇವ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ತಿಟ್ಠತಿ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿಮಗ್ಗೋ, ತಿಟ್ಠಾಮಹಂ ಸಮಾದಪೇತಾ। ಅಥ ಚ ಪನ ಮಮ ಸಾವಕಾ ಮಯಾ ಏವಂ ಓವದಿಯಮಾನಾ ಏವಂ ಅನುಸಾಸಿಯಮಾನಾ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಅಚ್ಚನ್ತನಿಟ್ಠಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಾಧೇನ್ತಿ, ಏಕಚ್ಚೇ ನಾರಾಧೇನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಕ್ಯಾಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕರೋಮಿ? ಮಗ್ಗಕ್ಖಾಯೀ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಥಾಗತೋ। ಮಗ್ಗಂ ಬುದ್ಧೋ ಆಚಿಕ್ಖತಿ । ಅತ್ತನಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಾ ಮುಞ್ಚೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ನ ಹಿ ಅಞ್ಞಮೋಕ್ಖಾತಿ – ತೇ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ ನ ಹಿ ಅಞ್ಞಮೋಕ್ಖಾ।

Vuttampi hetaṃ bhagavatā – ‘‘evameva kho, brāhmaṇa, tiṭṭhateva nibbānaṃ, tiṭṭhati nibbānagāmimaggo, tiṭṭhāmahaṃ samādapetā. Atha ca pana mama sāvakā mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā appekacce accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhenti. Ettha kyāhaṃ, brāhmaṇa, karomi? Maggakkhāyī, brāhmaṇa, tathāgato. Maggaṃ buddho ācikkhati . Attanā paṭipajjamānā muñceyyu’’nti. Evampi na hi aññamokkhāti – te duppamuñcā na hi aññamokkhā.

ಪಚ್ಛಾ ಪುರೇ ವಾಪಿ ಅಪೇಕ್ಖಮಾನಾತಿ। ಪಚ್ಛಾ ವುಚ್ಚತಿ ಅನಾಗತಂ, ಪುರೇ ವುಚ್ಚತಿ ಅತೀತಂ। ಅಪಿ ಚ ಅತೀತಂ ಉಪಾದಾಯ ಅನಾಗತಞ್ಚ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಞ್ಚ ಪಚ್ಛಾ, ಅನಾಗತಂ ಉಪಾದಾಯ ಅತೀತಞ್ಚ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಞ್ಚ ಪುರೇ। ಕಥಂ ಪುರೇ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಕರೋತಿ? ‘‘ಏವಂರೂಪೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ನನ್ದಿಂ ಸಮನ್ನಾನೇತಿ। ‘‘ಏವಂವೇದನೋ ಅಹೋಸಿಂ… ಏವಂಸಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿಂ… ಏವಂಸಙ್ಖಾರೋ ಅಹೋಸಿಂ… ಏವಂವಿಞ್ಞಾಣೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ನನ್ದಿಂ ಸಮನ್ನಾನೇತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಪುರೇ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಕರೋತಿ।

Pacchā pure vāpi apekkhamānāti. Pacchā vuccati anāgataṃ, pure vuccati atītaṃ. Api ca atītaṃ upādāya anāgatañca paccuppannañca pacchā, anāgataṃ upādāya atītañca paccuppannañca pure. Kathaṃ pure apekkhaṃ karoti? ‘‘Evaṃrūpo ahosiṃ atītamaddhāna’’nti tattha nandiṃ samannāneti. ‘‘Evaṃvedano ahosiṃ… evaṃsañño ahosiṃ… evaṃsaṅkhāro ahosiṃ… evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhāna’’nti tattha nandiṃ samannāneti. Evampi pure apekkhaṃ karoti.

ಅಥ ವಾ ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಚಕ್ಖು ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ರೂಪಾ’’ತಿ – ತತ್ಥ ಛನ್ದರಾಗಪಟಿಬದ್ಧಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಛನ್ದರಾಗಪಟಿಬದ್ಧತ್ತಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ತದಭಿನನ್ದತಿ। ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ ಏವಮ್ಪಿ ಪುರೇ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಕರೋತಿ। ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಸೋತಂ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ಸದ್ದಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಘಾನಂ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ಗನ್ಧಾ’’ತಿ… ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಜಿವ್ಹಾ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ರಸಾ’’ತಿ… ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಕಾಯೋ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ’’ತಿ… ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಮನೋ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ – ತತ್ಥ ಛನ್ದರಾಗಪಟಿಬದ್ಧಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಛನ್ದರಾಗಪಟಿಬದ್ಧತ್ತಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ತದಭಿನನ್ದತಿ। ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ ಏವಮ್ಪಿ ಪುರೇ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಕರೋತಿ।

Atha vā ‘‘iti me cakkhu ahosi atītamaddhānaṃ, iti rūpā’’ti – tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaṃ karoti. ‘‘Iti me sotaṃ ahosi atītamaddhānaṃ, iti saddā’’ti…pe… ‘‘iti me ghānaṃ ahosi atītamaddhānaṃ, iti gandhā’’ti… ‘‘iti me jivhā ahosi atītamaddhānaṃ, iti rasā’’ti… ‘‘iti me kāyo ahosi atītamaddhānaṃ, iti phoṭṭhabbā’’ti… ‘‘iti me mano ahosi atītamaddhānaṃ, iti dhammā’’ti – tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaṃ karoti.

ಅಥ ವಾ ಯಾನಿಸ್ಸ ತಾನಿ ಪುಬ್ಬೇ ಮಾತುಗಾಮೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಹಸಿತಲಪಿತಕೀಳಿತಾನಿ ತದಸ್ಸಾದೇತಿ ತಂ ನಿಕಾಮೇತಿ, ತೇನ ಚ ವಿತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಪುರೇ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಕರೋತಿ।

Atha vā yānissa tāni pubbe mātugāmena saddhiṃ hasitalapitakīḷitāni tadassādeti taṃ nikāmeti, tena ca vittiṃ āpajjati. Evampi pure apekkhaṃ karoti.

ಕಥಂ ಪಚ್ಛಾ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಕರೋತಿ? ‘‘ಏವಂರೂಪೋ ಸಿಯಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ನನ್ದಿಂ ಸಮನ್ನಾನೇತಿ। ‘‘ಏವಂವೇದನೋ ಸಿಯಂ… ಏವಂಸಞ್ಞೋ ಸಿಯಂ… ಏವಂಸಙ್ಖಾರೋ ಸಿಯಂ… ಏವಂವಿಞ್ಞಾಣೋ ಸಿಯಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ನನ್ದಿಂ ಸಮನ್ನಾನೇತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಪಚ್ಛಾ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಕರೋತಿ।

Kathaṃ pacchā apekkhaṃ karoti? ‘‘Evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhāna’’nti tattha nandiṃ samannāneti. ‘‘Evaṃvedano siyaṃ… evaṃsañño siyaṃ… evaṃsaṅkhāro siyaṃ… evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhāna’’nti tattha nandiṃ samannāneti. Evampi pacchā apekkhaṃ karoti.

ಅಥ ವಾ ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಚಕ್ಖು ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ರೂಪಾ’’ತಿ – ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಪಣಿದಹತಿ। ಚೇತಸೋ ಪಣಿಧಾನಪಚ್ಚಯಾ ತದಭಿನನ್ದತಿ। ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ ಏವಮ್ಪಿ ಪಚ್ಛಾ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಕರೋತಿ। ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಸೋತಂ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ಸದ್ದಾ’’ತಿ… ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಘಾನಂ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ಗನ್ಧಾ’’ತಿ… ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಜಿವ್ಹಾ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ರಸಾ’’ತಿ… ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಕಾಯೋ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ’’ತಿ… ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಮನೋ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಇತಿ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ – ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಪಣಿದಹತಿ। ಚೇತಸೋ ಪಣಿಧಾನಪಚ್ಚಯಾ ತದಭಿನನ್ದತಿ। ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ ಏವಮ್ಪಿ ಪಚ್ಛಾ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಕರೋತಿ।

Atha vā ‘‘iti me cakkhu siyā anāgatamaddhānaṃ, iti rūpā’’ti – appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānapaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchā apekkhaṃ karoti. ‘‘Iti me sotaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ, iti saddā’’ti… ‘‘iti me ghānaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ, iti gandhā’’ti… ‘‘iti me jivhā siyā anāgatamaddhānaṃ, iti rasā’’ti… ‘‘iti me kāyo siyā anāgatamaddhānaṃ, iti phoṭṭhabbā’’ti… ‘‘iti me mano siyā anāgatamaddhānaṃ, iti dhammā’’ti – appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānapaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchā apekkhaṃ karoti.

ಅಥ ವಾ ‘‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ವಾ ವತೇನ ವಾ ತಪೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇವಞ್ಞತರೋ ವಾ’’ತಿ – ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಪಣಿದಹತಿ। ಚೇತಸೋ ಪಣಿಧಾನಪಚ್ಚಯಾ ತದಭಿನನ್ದತಿ। ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ ಏವಮ್ಪಿ ಪಚ್ಛಾ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಕರೋತೀತಿ – ಪಚ್ಛಾ ಪುರೇ ವಾಪಿ ಅಪೇಕ್ಖಮಾನಾ।

Atha vā ‘‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’’ti – appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānapaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchā apekkhaṃ karotīti – pacchā pure vāpi apekkhamānā.

ಇಮೇ ವ ಕಾಮೇ ಪುರಿಮೇ ವ ಜಪ್ಪನ್ತಿ। ಇಮೇ ವ ಕಾಮೇತಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಇಚ್ಛನ್ತಾ ಸಾದಿಯನ್ತಾ ಪತ್ಥಯನ್ತಾ ಪಿಹಯನ್ತಾ ಅಭಿಜಪ್ಪನ್ತಾ। ಪುರಿಮೇ ವ ಜಪ್ಪನ್ತಿ ಅತೀತೇ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಜಪ್ಪನ್ತಾ ಪಜಪ್ಪನ್ತಾ ಅಭಿಜಪ್ಪನ್ತಾತಿ – ಇಮೇ ವ ಕಾಮೇ ಪುರಿಮೇ ವ ಜಪ್ಪಂ।

Ime va kāme purime va jappanti. Ime va kāmeti paccuppanne pañca kāmaguṇe icchantā sādiyantā patthayantā pihayantā abhijappantā. Purime va jappanti atīte pañca kāmaguṇe jappantā pajappantā abhijappantāti – ime va kāme purime va jappaṃ.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಇಚ್ಛಾನಿದಾನಾ ಭವಸಾತಬದ್ಧಾ, ತೇ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಾ ನ ಹಿ ಅಞ್ಞಮೋಕ್ಖಾ।

‘‘Icchānidānā bhavasātabaddhā, te duppamuñcā na hi aññamokkhā;

ಪಚ್ಛಾ ಪುರೇ ವಾಪಿ ಅಪೇಕ್ಖಮಾನಾ, ಇಮೇ ವ ಕಾಮೇ ಪುರಿಮೇ ವ ಜಪ್ಪ’’ನ್ತಿ॥

Pacchā pure vāpi apekkhamānā, ime va kāme purime va jappa’’nti.

೯.

ಕಾಮೇಸು ಗಿದ್ಧಾ ಪಸುತಾ ಪಮೂಳ್ಹಾ, ಅವದಾನಿಯಾ ತೇ ವಿಸಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಾ।

Kāmesugiddhā pasutā pamūḷhā, avadāniyā te visame niviṭṭhā;

ದುಕ್ಖೂಪನೀತಾ ಪರಿದೇವಯನ್ತಿ, ಕಿಂಸೂ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ಇತೋ ಚುತಾಸೇ॥

Dukkhūpanītā paridevayanti, kiṃsū bhavissāma ito cutāse.

ಕಾಮೇಸು ಗಿದ್ಧಾ ಪಸುತಾ ಪಮೂಳ್ಹಾತಿ। ಕಾಮಾತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಾಮಾ – ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಚ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ। ಗೇಧೋ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಕಿಲೇಸಕಾಮೇನ ವತ್ಥುಕಾಮೇಸು ರತ್ತಾ ಗಿದ್ಧಾ ಗಧಿತಾ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಅಜ್ಝೋಸನ್ನಾ ⁹ ಲಗ್ಗಾ ಲಗ್ಗಿತಾ ಪಲಿಬುದ್ಧಾತಿ – ಕಾಮೇಸು ಗಿದ್ಧಾ।

Kāmesu giddhā pasutā pamūḷhāti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Gedho vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Kilesakāmena vatthukāmesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhosannā ¹⁰ laggā laggitā palibuddhāti – kāmesu giddhā.

ಪಸುತಾತಿ ಯೇಪಿ ಕಾಮೇ ಏಸನ್ತಿ ಗವೇಸನ್ತಿ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ತಚ್ಚರಿತಾ ತಬ್ಬಹುಲಾ ತಗ್ಗರುಕಾ, ತನ್ನಿನ್ನಾ ತಪ್ಪೋಣಾ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರಾ ತದಧಿಮುತ್ತಾ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯಾ, ತೇಪಿ ಕಾಮಪಸುತಾ। ಯೇಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಏಸನ್ತಿ ಗವೇಸನ್ತಿ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ… ಸದ್ದೇ… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ…ಪೇ॰… ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ ತಚ್ಚರಿತಾ ತಬ್ಬಹುಲಾ ತಗ್ಗರುಕಾ, ತನ್ನಿನ್ನಾ ತಪ್ಪೋಣಾ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರಾ ತದಧಿಮುತ್ತಾ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯಾ, ತೇಪಿ ಕಾಮಪಸುತಾ । ಯೇಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಪಟಿಲಭನ್ತಿ… ಸದ್ದೇ… ಗನ್ಧೇ … ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಪಟಿಲಭನ್ತಿ ತಚ್ಚರಿತಾ ತಬ್ಬಹುಲಾ ತಗ್ಗರುಕಾ, ತನ್ನಿನ್ನಾ ತಪ್ಪೋಣಾ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರಾ ತದಧಿಮುತ್ತಾ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯಾ, ತೇಪಿ ಕಾಮಪಸುತಾ। ಯೇಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ … ಸದ್ದೇ… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ ತಚ್ಚರಿತಾ ತಬ್ಬಹುಲಾ ತಗ್ಗರುಕಾ, ತನ್ನಿನ್ನಾ ತಪ್ಪೋಣಾ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರಾ ತದಧಿಮುತ್ತಾ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯಾ, ತೇಪಿ ಕಾಮಪಸುತಾ। ಯಥಾ ಕಲಹಕಾರಕೋ ಕಲಹಪಸುತೋ, ಕಮ್ಮಕಾರಕೋ ಕಮ್ಮಪಸುತೋ, ಗೋಚರೇ ಚರನ್ತೋ ಗೋಚರಪಸುತೋ, ಝಾಯೀ ಝಾನಪಸುತೋ; ಏವಮೇವ ಯೇಪಿ ಕಾಮೇ ಏಸನ್ತಿ ಗವೇಸತಿ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ತಚ್ಚರಿತಾ ತಬ್ಬಹುಲಾ ತಗ್ಗರುಕಾ ತನ್ನಿನ್ನಾ ತಪ್ಪೋಣಾ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರಾ ತದಧಿಮುತ್ತಾ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯಾ, ತೇಪಿ ಕಾಮಪಸುತಾ। ಯೇಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಏಸನ್ತಿ ಗವೇಸನ್ತಿ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ… ಸದ್ದೇ… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ…ಪೇ॰… ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ ತಚ್ಚರಿತಾ ತಬ್ಬಹುಲಾ ತಗ್ಗರುಕಾ ತನ್ನಿನ್ನಾ ತಪ್ಪೋಣಾ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರಾ ತದಧಿಮುತ್ತಾ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯಾ, ತೇಪಿ ಕಾಮಪಸುತಾ। ಯೇಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಪಟಿಲಭನ್ತಿ… ಸದ್ದೇ… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಪಟಿಲಭನ್ತಿ ತಚ್ಚರಿತಾ ತಬ್ಬಹುಲಾ ತಗ್ಗರುಕಾ, ತನ್ನಿನ್ನಾ ತಪ್ಪೋಣಾ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರಾ ತದಧಿಮುತ್ತಾ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯಾ, ತೇಪಿ ಕಾಮಪಸುತಾ। ಯೇಪಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ರೂಪೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ… ಸದ್ದೇ… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ ತಚ್ಚರಿತಾ ತಬ್ಬಹುಲಾ ತಗ್ಗರುಕಾ, ತನ್ನಿನ್ನಾ ತಪ್ಪೋಣಾ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರಾ ತದಧಿಮುತ್ತಾ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯಾ, ತೇಪಿ ಕಾಮಪಸುತಾ।

Pasutāti yepi kāme esanti gavesanti pariyesanti, taccaritā tabbahulā taggarukā, tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyā, tepi kāmapasutā. Yepi taṇhāvasena rūpe esanti gavesanti pariyesanti… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe…pe… pariyesanti taccaritā tabbahulā taggarukā, tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyā, tepi kāmapasutā . Yepi taṇhāvasena rūpe paṭilabhanti… sadde… gandhe … rase… phoṭṭhabbe paṭilabhanti taccaritā tabbahulā taggarukā, tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyā, tepi kāmapasutā. Yepi taṇhāvasena rūpe paribhuñjanti … sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paribhuñjanti taccaritā tabbahulā taggarukā, tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyā, tepi kāmapasutā. Yathā kalahakārako kalahapasuto, kammakārako kammapasuto, gocare caranto gocarapasuto, jhāyī jhānapasuto; evameva yepi kāme esanti gavesati pariyesanti, taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyā, tepi kāmapasutā. Yepi taṇhāvasena rūpe esanti gavesanti pariyesanti… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe…pe… pariyesanti taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyā, tepi kāmapasutā. Yepi taṇhāvasena rūpe paṭilabhanti… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paṭilabhanti taccaritā tabbahulā taggarukā, tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyā, tepi kāmapasutā. Yepi taṇhāvasena rūpe paribhuñjanti… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe paribhuñjanti taccaritā tabbahulā taggarukā, tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyā, tepi kāmapasutā.

ಪಮೂಳ್ಹಾತಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ಮುಯ್ಹನ್ತಿ ಸಮ್ಮುಯ್ಹನ್ತಿ ಸಮ್ಪಮುಯ್ಹನ್ತಿ ಮೂಳ್ಹಾ ಸಮ್ಮೂಳ್ಹಾ ಸಮ್ಪಮೂಳ್ಹಾ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಅನ್ಧೀಕತಾ ಆವುತಾ ನಿವುತಾ ಓವುತಾ ಪಿಹಿತಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತಾತಿ – ಕಾಮೇಸು ಗಿದ್ಧಾ ಪಸುತಾ ಪಮೂಳ್ಹಾ।

Pamūḷhāti yebhuyyena devamanussā pañcasu kāmaguṇesu muyhanti sammuyhanti sampamuyhanti mūḷhā sammūḷhā sampamūḷhā avijjāya andhīkatā āvutā nivutā ovutā pihitā paṭicchannā paṭikujjitāti – kāmesu giddhā pasutā pamūḷhā.

ಅವದಾನಿಯಾ ತೇ ವಿಸಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಾತಿ। ಅವದಾನಿಯಾತಿ ಅವಗಚ್ಛನ್ತೀತಿಪಿ ಅವದಾನಿಯಾ, ಮಚ್ಛರಿನೋಪಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಅವದಾನಿಯಾ, ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾವಕಾನಂ ವಚನಂ ಬ್ಯಪ್ಪಥಂ ದೇಸನಂ ಅನುಸಿಟ್ಠಿಂ ನಾದಿಯನ್ತೀತಿ – ಅವದಾನಿಯಾ। ಕಥಂ ಅವಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಅವದಾನಿಯಾ? ನಿರಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ, ಏವಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ – ಅವದಾನಿಯಾ। ಕಥಂ ಮಚ್ಛರಿನೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಅವದಾನಿಯಾ? ಪಞ್ಚ ಮಚ್ಛರಿಯಾನಿ – ಆವಾಸಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಕುಲಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಲಾಭಮಚ್ಛರಿಯಂ, ವಣ್ಣಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಧಮ್ಮಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಯಂ ಏವರೂಪಂ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಮಚ್ಛರಾಯನಾ ಮಚ್ಛರಾಯಿತತ್ತಂ ವೇವಿಚ್ಛಂ ಕದರಿಯಂ ಕಟುಕಞ್ಚುಕತಾ ಅಗ್ಗಹಿತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಅಪಿ ಚ, ಖನ್ಧಮಚ್ಛರಿಯಮ್ಪಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಧಾತುಮಚ್ಛರಿಯಮ್ಪಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಆಯತನಮಚ್ಛರಿಯಮ್ಪಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಗಾಹೋ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಇಮಿನಾ ಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಅವದಞ್ಞುತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಜನಾ ಪಮತ್ತಾ। ಏವಂ ಮಚ್ಛರಿನೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಅವದಾನಿಯಾ। ಕಥಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾವಕಾನಂ ವಚನಂ ಬ್ಯಪ್ಪಥಂ ದೇಸನಂ ಅನುಸಿಟ್ಠಿಂ ನಾದಿಯನ್ತೀತಿ – ಅವದಾನಿಯಾ? ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾವಕಾನಂ ವಚನಂ ಬ್ಯಪ್ಪಥಂ ದೇಸನಂ ಅನುಸಿಟ್ಠಿಂ ನ ಆದಿಯನ್ತಿ ನ ಸುಸ್ಸುಸನ್ತಿ, ನ ಸೋತಂ ಓದಹನ್ತಿ, ನ ಅಞ್ಞಾ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಪೇನ್ತಿ, ಅನಸ್ಸವಾ ಅವಚನಕರಾ ಪಟಿಲೋಮವುತ್ತಿನೋ, ಅಞ್ಞೇನೇವ ಮುಖಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಏವಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾವಕಾನಂ ¹¹ ವಚನಂ ಬ್ಯಪ್ಪಥಂ ದೇಸನಂ ಅನುಸಿಟ್ಠಿಂ ನಾದಿಯನ್ತೀತಿ ಅವದಾನಿಯಾತಿ – ಅವದಾನಿಯಾ।

Avadāniyā te visame niviṭṭhāti. Avadāniyāti avagacchantītipi avadāniyā, maccharinopi vuccanti avadāniyā, buddhānaṃ sāvakānaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ nādiyantīti – avadāniyā. Kathaṃ avagacchantīti avadāniyā? Nirayaṃ gacchanti, tiracchānayoniṃ gacchanti, pettivisayaṃ gacchantīti, evaṃ āgacchantīti – avadāniyā. Kathaṃ maccharino vuccanti avadāniyā? Pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ, kulamacchariyaṃ, lābhamacchariyaṃ, vaṇṇamacchariyaṃ, dhammamacchariyaṃ. Yaṃ evarūpaṃ macchariyaṃ maccharāyanā maccharāyitattaṃ vevicchaṃ kadariyaṃ kaṭukañcukatā aggahitattaṃ cittassa, idaṃ vuccati macchariyaṃ. Api ca, khandhamacchariyampi macchariyaṃ, dhātumacchariyampi macchariyaṃ, āyatanamacchariyampi macchariyaṃ gāho. Idaṃ vuccati macchariyaṃ. Iminā macchariyena avadaññutāya samannāgatā janā pamattā. Evaṃ maccharino vuccanti avadāniyā. Kathaṃ buddhānaṃ sāvakānaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ nādiyantīti – avadāniyā? Buddhānaṃ sāvakānaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ na ādiyanti na sussusanti, na sotaṃ odahanti, na aññā cittaṃ upaṭṭhapenti, anassavā avacanakarā paṭilomavuttino, aññeneva mukhaṃ karonti. Evaṃ buddhānaṃ sāvakānaṃ ¹² vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ nādiyantīti avadāniyāti – avadāniyā.

ತೇ ವಿಸಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಾತಿ ವಿಸಮೇ ಕಾಯಕಮ್ಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮೇ ವಚೀಕಮ್ಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮೇ ಮನೋಕಮ್ಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತೇ ನಿವಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮೇ ಅದಿನ್ನಾದಾನೇ ನಿವಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮೇ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೇ ನಿವಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮೇ ಮುಸಾವಾದೇ ನಿವಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮಾಯ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ನಿವಿಟ್ಠಾ , ವಿಸಮಾಯ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ… ವಿಸಮೇ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೇ… ವಿಸಮಾಯ ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ನಿವಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮೇ ಬ್ಯಾಪಾದೇ… ವಿಸಮಾಯ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ನಿವಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮೇಸು ಸಙ್ಖಾರೇಸು ನಿವಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ನಿವಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ನೀವರಣೇಸು ನಿವಿಟ್ಠಾ ವಿನಿವಿಟ್ಠಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಅಲ್ಲೀನಾ ಉಪಗತಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ ಅಧಿಮುತ್ತಾ ಲಗ್ಗಾ ಲಗ್ಗಿತಾ ಪಲಿಬುದ್ಧಾತಿ – ಅವದಾನಿಯಾ ತೇ ವಿಸಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಾ।

Te visame niviṭṭhāti visame kāyakamme niviṭṭhā, visame vacīkamme niviṭṭhā, visame manokamme niviṭṭhā, visame pāṇātipāte niviṭṭhā, visame adinnādāne niviṭṭhā, visame kāmesumicchācāre niviṭṭhā, visame musāvāde niviṭṭhā, visamāya pisuṇāya vācāya niviṭṭhā , visamāya pharusāya vācāya… visame samphappalāpe… visamāya abhijjhāya niviṭṭhā, visame byāpāde… visamāya micchādiṭṭhiyā niviṭṭhā, visamesu saṅkhāresu niviṭṭhā, visamesu pañcasu kāmaguṇesu niviṭṭhā, visamesu pañcasu nīvaraṇesu niviṭṭhā viniviṭṭhā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā laggā laggitā palibuddhāti – avadāniyā te visame niviṭṭhā.

ದುಕ್ಖೂಪನೀತಾ ಪರಿದೇವಯನ್ತೀತಿ। ದುಕ್ಖೂಪನೀತಾತಿ ದುಕ್ಖಪ್ಪತ್ತಾ ದುಕ್ಖಸಮ್ಪತ್ತಾ ದುಕ್ಖೂಪಗತಾ, ಮಾರಪ್ಪತ್ತಾ ಮಾರಸಮ್ಪತ್ತಾ ಮಾರೂಪಗತಾ, ಮರಣಪ್ಪತ್ತಾ ಮರಣಸಮ್ಪತ್ತಾ ಮರಣೂಪಗತಾ। ಪರಿದೇವಯನ್ತೀತಿ ಲಪನ್ತಿ ಲಾಲಪನ್ತಿ ¹³, ಸೋಚನ್ತಿ ಕಿಲಮನ್ತಿ ಪರಿದೇವನ್ತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದನ್ತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ – ದುಕ್ಖೂಪನೀತಾ ಪರಿದೇವಯನ್ತಿ।

Dukkhūpanītā paridevayantīti. Dukkhūpanītāti dukkhappattā dukkhasampattā dukkhūpagatā, mārappattā mārasampattā mārūpagatā, maraṇappattā maraṇasampattā maraṇūpagatā. Paridevayantīti lapanti lālapanti ¹⁴, socanti kilamanti paridevanti urattāḷiṃ kandanti sammohaṃ āpajjantīti – dukkhūpanītā paridevayanti.

ಕಿಂಸೂ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ಇತೋ ಚುತಾಸೇತಿ ಇತೋ ಚುತಾ ಕಿಂ ಭವಿಸ್ಸಾಮ? ನೇರಯಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ಮನುಸ್ಸಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ದೇವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ರೂಪೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ಅರೂಪೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ಸಞ್ಞೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ಅಸಞ್ಞೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ‘‘ಭವಿಸ್ಸಾಮ ನು ಖೋ ಮಯಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ನನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಕಥಂ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಕಿಂ ಹುತ್ವಾ ಕಿಂ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ನು ಖೋ ಮಯಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ಸಂಸಯಪಕ್ಖನ್ದಾ ವಿಮತಿಪಕ್ಖನ್ದಾ ದ್ವೇಳ್ಹಕಜಾತಾ ಲಪನ್ತಿ ಲಾಲಪನ್ತಿ, ಸೋಚನ್ತಿ ಕಿಲಮನ್ತಿ ಪರಿದೇವನ್ತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದನ್ತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ – ಕಿಂಸೂ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ಇತೋ ಚುತಾಸೇ।

Kiṃsūbhavissāma ito cutāseti ito cutā kiṃ bhavissāma? Nerayikā bhavissāma, tiracchānayonikā bhavissāma, pettivisayikā bhavissāma, manussā bhavissāma, devā bhavissāma, rūpī bhavissāma, arūpī bhavissāma, saññī bhavissāma, asaññī bhavissāma, nevasaññīnāsaññī bhavissāma, ‘‘bhavissāma nu kho mayaṃ anāgatamaddhānaṃ, nanu kho bhavissāma anāgatamaddhānaṃ, kiṃ nu kho bhavissāma anāgatamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho bhavissāma anāgatamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ bhavissāma nu kho mayaṃ anāgatamaddhāna’’nti saṃsayapakkhandā vimatipakkhandā dveḷhakajātā lapanti lālapanti, socanti kilamanti paridevanti urattāḷiṃ kandanti sammohaṃ āpajjantīti – kiṃsū bhavissāma ito cutāse.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಕಾಮೇಸು ಗಿದ್ಧಾ ಪಸುತಾ ಪಮೂಳ್ಹಾ, ಅವದಾನಿಯಾ ತೇ ವಿಸಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಾ।

‘‘Kāmesu giddhā pasutā pamūḷhā, avadāniyā te visame niviṭṭhā;

ದುಕ್ಖೂಪನೀತಾ ಪರಿದೇವಯನ್ತಿ, ಕಿಂಸೂ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ಇತೋ ಚುತಾಸೇ’’ತಿ॥

Dukkhūpanītā paridevayanti, kiṃsū bhavissāma ito cutāse’’ti.

೧೦.

10.

ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಸಿಕ್ಖೇಥ ಇಧೇವ ಜನ್ತು, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಜಞ್ಞಾ ವಿಸಮನ್ತಿ ಲೋಕೇ।

Tasmāhi sikkhetha idheva jantu,yaṃ kiñci jaññā visamanti loke;

ನ ತಸ್ಸ ಹೇತೂ ವಿಸಮಂ ಚರೇಯ್ಯ, ಅಪ್ಪಞ್ಹಿದಂ ಜೀವಿತಮಾಹು ಧೀರಾ॥

Na tassa hetū visamaṃ careyya, appañhidaṃ jīvitamāhu dhīrā.

ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಸಿಕ್ಖೇಥ ಇಧೇವ ಜನ್ತೂತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ತಂಕಾರಣಾ ತಂಹೇತು ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ತನ್ನಿದಾನಾ, ಏತಮಾದೀನವಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಕಾಮೇಸೂತಿ – ತಸ್ಮಾ। ಸಿಕ್ಖೇಥಾತಿ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ – ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ, ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾ, ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ।

Tasmā hi sikkhetha idheva jantūti. Tasmāti taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā tannidānā, etamādīnavaṃ sampassamāno kāmesūti – tasmā. Sikkhethāti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā.

ಕತಮಾ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲವಾ ಹೋತಿ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು। ಖುದ್ದಕೋ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೋ, ಮಹನ್ತೋ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸೀಲಂ ಪತಿಟ್ಠಾ ಆದಿ ಚರಣಂ ಸಂಯಮೋ ಸಂವರೋ ಮೋಕ್ಖಂ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ – ಅಯಂ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ।

Katamā adhisīlasikkhā? Idha bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Khuddako sīlakkhandho, mahanto sīlakkhandho, sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mokkhaṃ pāmokkhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – ayaṃ adhisīlasikkhā.

ಕತಮಾ ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ, ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’ತಿ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ – ಅಯಂ ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾ।

Katamā adhicittasikkhā? Idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati – ayaṃ adhicittasikkhā.

ಕತಮಾ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಪಞ್ಞವಾ ಹೋತಿ ಉದಯತ್ಥಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಅರಿಯಾಯ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಾಯ ಸಮ್ಮಾದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನಿಯಾ । ಸೋ ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ’’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ‘‘ಇಮೇ ಆಸವಾ’’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘‘ಅಯಂ ಆಸವಸಮುದಯೋ’’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘‘ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘‘ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ – ಅಯಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ।

Katamā adhipaññāsikkhā? Idha bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato, ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā . So ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Ime āsavā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ āsavasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ āsavanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti – ayaṃ adhipaññāsikkhā.

ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾಯೋ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ , ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಹನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಧಿಮುಚ್ಚನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ವೀರಿಯಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾದಹನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಪಞ್ಞಾಯ ಪಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಅಭಿಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಪರಿಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಪಜಹನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ , ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ ಆಚರೇಯ್ಯ ಸಮಾಚರೇಯ್ಯ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತೇಯ್ಯ।

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya, passanto sikkheyya , paccavekkhanto sikkheyya, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya, cittaṃ samādahanto sikkheyya, paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya , sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyya.

ಇಧಾತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಖನ್ತಿಯಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ರುಚಿಯಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆದಾಯೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿನಯೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಾವಚನೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ – ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ಇಧಾತಿ। ಜನ್ತೂತಿ ಸತ್ತೋ ನರೋ…ಪೇ॰… ಮನುಜೋತಿ – ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಸಿಕ್ಖೇಥ ಇಧೇವ ಜನ್ತು।

Idhāti imissā diṭṭhiyā imissā khantiyā imissā ruciyā imasmiṃ ādāye imasmiṃ dhamme imasmiṃ vinaye imasmiṃ dhammavinaye imasmiṃ pāvacane imasmiṃ brahmacariye imasmiṃ satthusāsane imasmiṃ attabhāve imasmiṃ manussaloke – tena vuccati idhāti. Jantūti satto naro…pe… manujoti – tasmā hi sikkhetha idheva jantu.

ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಜಞ್ಞಾ ವಿಸಮನ್ತಿ ಲೋಕೇತಿ। ಯಂ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಪರಿಯಾದಿಯನವಚನಮೇತಂ ¹⁵ – ಯಂ ಕಿಞ್ಚೀತಿ। ವಿಸಮನ್ತಿ ಜಞ್ಞಾತಿ ವಿಸಮಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ವಿಸಮನ್ತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ವಿಸಮನ್ತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ಮನೋಕಮ್ಮಂ ವಿಸಮನ್ತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ವಿಸಮೋತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ವಿಸಮನ್ತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಂ ವಿಸಮೋತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ಮುಸಾವಾದಂ ವಿಸಮೋತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ಪಿಸುಣಂ ವಾಚಂ ವಿಸಮಾತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ಫರುಸಂ ವಾಚಂ ವಿಸಮಾತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಂ ವಿಸಮೋತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ಅಭಿಜ್ಝಂ ವಿಸಮಾತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ಬ್ಯಾಪಾದಂ ವಿಸಮೋತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ವಿಸಮಾತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ವಿಸಮಾತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮೇ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ವಿಸಮಾತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ವಿಸಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ವಿಸಮಾತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ ಆಜಾನೇಯ್ಯ ವಿಜಾನೇಯ್ಯ ಪಟಿವಿಜಾನೇಯ್ಯ ಪಟಿವಿಜ್ಝೇಯ್ಯ। ಲೋಕೇತಿ ಅಪಾಯಲೋಕೇ…ಪೇ॰… ಆಯತನಲೋಕೇತಿ – ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಜಞ್ಞಾ ವಿಸಮನ್ತಿ ಲೋಕೇ।

Yaṃ kiñci jaññā visamanti loketi. Yaṃ kiñcīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ ¹⁶ – yaṃ kiñcīti. Visamanti jaññāti visamaṃ kāyakammaṃ visamanti jāneyya, visamaṃ vacīkammaṃ visamanti jāneyya, visamaṃ manokammaṃ visamanti jāneyya, visamaṃ pāṇātipātaṃ visamoti jāneyya, visamaṃ adinnādānaṃ visamanti jāneyya, visamaṃ kāmesumicchācāraṃ visamoti jāneyya, visamaṃ musāvādaṃ visamoti jāneyya, visamaṃ pisuṇaṃ vācaṃ visamāti jāneyya, visamaṃ pharusaṃ vācaṃ visamāti jāneyya, visamaṃ samphappalāpaṃ visamoti jāneyya, visamaṃ abhijjhaṃ visamāti jāneyya, visamaṃ byāpādaṃ visamoti jāneyya, visamaṃ micchādiṭṭhiṃ visamāti jāneyya, visame saṅkhāre visamāti jāneyya, visame pañca kāmaguṇe visamāti jāneyya, visame pañca nīvaraṇe visamāti jāneyya ājāneyya vijāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyya. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloketi – yaṃ kiñci jaññā visamanti loke.

ನ ತಸ್ಸ ಹೇತೂ ವಿಸಮಂ ಚರೇಯ್ಯಾತಿ। ವಿಸಮಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮಸ್ಸ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಸ್ಸ ವಚೀಕಮ್ಮಸ್ಸ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಸ್ಸ ಮನೋಕಮ್ಮಸ್ಸ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಸ್ಸ ಪಾಣಾತಿಪಾತಸ್ಸ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಸ್ಸ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸ್ಸ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಸ್ಸ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಸ್ಸ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಸ್ಸ ಮುಸಾವಾದಸ್ಸ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಾಯ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಾಯ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಸ್ಸ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಸ್ಸ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಾಯ ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಸ್ಸ ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಾಯ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಾನಂ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಕಾಮಗುಣಾನಂ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ನೀವರಣಾನಂ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಾಯ ಚೇತನಾಯ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಾಯ ಪತ್ಥನಾಯ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ, ವಿಸಮಾಯ ಪಣಿಧಿಯಾ ಹೇತು ವಿಸಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ ನ ಆಚರೇಯ್ಯ ನ ಸಮಾಚರೇಯ್ಯ ನ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ – ನ ತಸ್ಸ ಹೇತೂ ವಿಸಮಂ ಚರೇಯ್ಯ।

Na tassa hetū visamaṃ careyyāti. Visamassa kāyakammassa hetu visamaṃ na careyya, visamassa vacīkammassa hetu visamaṃ na careyya, visamassa manokammassa hetu visamaṃ na careyya, visamassa pāṇātipātassa hetu visamaṃ na careyya, visamassa adinnādānassa hetu visamaṃ na careyya, visamassa kāmesumicchācārassa hetu visamaṃ na careyya, visamassa musāvādassa hetu visamaṃ na careyya, visamāya pisuṇāya vācāya hetu visamaṃ na careyya, visamāya pharusāya vācāya hetu visamaṃ na careyya, visamassa samphappalāpassa hetu visamaṃ na careyya, visamāya abhijjhāya hetu visamaṃ na careyya, visamassa byāpādassa hetu visamaṃ na careyya, visamāya micchādiṭṭhiyā hetu visamaṃ na careyya, visamānaṃ saṅkhārānaṃ hetu visamaṃ na careyya, visamānaṃ pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ hetu visamaṃ na careyya, visamānaṃ pañcannaṃ nīvaraṇānaṃ hetu visamaṃ na careyya, visamāya cetanāya hetu visamaṃ na careyya, visamāya patthanāya hetu visamaṃ na careyya, visamāya paṇidhiyā hetu visamaṃ na careyya na ācareyya na samācareyya na samādāya vatteyyāti – na tassa hetū visamaṃ careyya.

ಅಪ್ಪಞ್ಹಿದಂ ಜೀವಿತಮಾಹು ಧೀರಾತಿ। ಜೀವಿತನ್ತಿ ಆಯು ಠಿತಿ ಯಪನಾ ಯಾಪನಾ ಇರಿಯನಾ ವತ್ತನಾ ಪಾಲನಾ ಜೀವಿತಂ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ಅಪಿ ಚ, ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಅಪ್ಪಕಂ ಜೀವಿತಂ – ಠಿತಿಪರಿತ್ತತಾಯ ವಾ ಅಪ್ಪಕಂ ಜೀವಿತಂ, ಸರಸಪರಿತ್ತತಾಯ ವಾ ಅಪ್ಪಕಂ ಜೀವಿತಂ। ಕಥಂ ಠಿತಿಪರಿತ್ತತಾಯ ಅಪ್ಪಕಂ ಜೀವಿತಂ? ಅತೀತೇ ಚಿತ್ತಕ್ಖಣೇ ಜೀವಿತ್ಥ, ನ ಜೀವತಿ ನ ಜೀವಿಸ್ಸತಿ; ಅನಾಗತೇ ಚಿತ್ತಕ್ಖಣೇ ಜೀವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಜೀವತಿ ನ ಜೀವಿತ್ಥ; ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಚಿತ್ತಕ್ಖಣೇ ಜೀವತಿ, ನ ಜೀವಿತ್ಥ ನ ಜೀವಿಸ್ಸತಿ।

Appañhidaṃ jīvitamāhu dhīrāti. Jīvitanti āyu ṭhiti yapanā yāpanā iriyanā vattanā pālanā jīvitaṃ jīvitindriyaṃ. Api ca, dvīhi kāraṇehi appakaṃ jīvitaṃ – ṭhitiparittatāya vā appakaṃ jīvitaṃ, sarasaparittatāya vā appakaṃ jīvitaṃ. Kathaṃ ṭhitiparittatāya appakaṃ jīvitaṃ? Atīte cittakkhaṇe jīvittha, na jīvati na jīvissati; anāgate cittakkhaṇe jīvissati, na jīvati na jīvittha; paccuppanne cittakkhaṇe jīvati, na jīvittha na jīvissati.

‘‘ಜೀವಿತಂ ಅತ್ತಭಾವೋ ಚ, ಸುಖದುಕ್ಖಾ ಚ ಕೇವಲಾ।

‘‘Jīvitaṃ attabhāvo ca, sukhadukkhā ca kevalā;

ಏಕಚಿತ್ತಸಮಾಯುತ್ತಾ, ಲಹುಸೋ ವತ್ತತೇ ಖಣೋ॥

Ekacittasamāyuttā, lahuso vattate khaṇo.

‘‘ಚುಲ್ಲಾಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ , ಕಪ್ಪಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಯೇ ಮರೂ।

‘‘Cullāsītisahassāni , kappā tiṭṭhanti ye marū;

ನತ್ವೇವ ತೇಪಿ ಜೀವನ್ತಿ, ದ್ವೀಹಿ ಚಿತ್ತೇಹಿ ಸಂಯುತಾ॥

Natveva tepi jīvanti, dvīhi cittehi saṃyutā.

‘‘ಯೇ ನಿರುದ್ಧಾ ಮರನ್ತಸ್ಸ, ತಿಟ್ಠಮಾನಸ್ಸ ವಾ ಇಧ।

‘‘Ye niruddhā marantassa, tiṭṭhamānassa vā idha;

ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸದಿಸಾ ಖನ್ಧಾ, ಗತಾ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾ॥

Sabbepi sadisā khandhā, gatā appaṭisandhikā.

‘‘ಅನನ್ತರಾ ಚ ಯೇ ಭಗ್ಗಾ ¹⁷, ಯೇ ಚ ಭಗ್ಗಾ ಅನಾಗತಾ।

‘‘Anantarā ca ye bhaggā ¹⁸, ye ca bhaggā anāgatā;

ತದನ್ತರೇ ನಿರುದ್ಧಾನಂ, ವೇಸಮಂ ನತ್ಥಿ ಲಕ್ಖಣೇ॥

Tadantare niruddhānaṃ, vesamaṃ natthi lakkhaṇe.

‘‘ಅನಿಬ್ಬತ್ತೇನ ನ ಜಾತೋ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇನ ಜೀವತಿ।

‘‘Anibbattena na jāto, paccuppannena jīvati;

ಚಿತ್ತಭಗ್ಗಾ ಮತೋ ಲೋಕೋ, ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಪರಮತ್ಥಿಯಾ॥

Cittabhaggā mato loko, paññatti paramatthiyā.

‘‘ಯಥಾ ನಿನ್ನಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ, ಛನ್ದೇನ ಪರಿಣಾಮಿತಾ।

‘‘Yathā ninnā pavattanti, chandena pariṇāmitā;

ಅಚ್ಛಿನ್ನಧಾರಾ ವತ್ತನ್ತಿ, ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ॥

Acchinnadhārā vattanti, saḷāyatanapaccayā.

‘‘ಅನಿಧಾನಗತಾ ಭಗ್ಗಾ, ಪುಞ್ಜೋ ನತ್ಥಿ ಅನಾಗತೇ।

‘‘Anidhānagatā bhaggā, puñjo natthi anāgate;

ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಯೇ ಚ ¹⁹ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಆರಗ್ಗೇ ಸಾಸಪೂಪಮಾ॥

Nibbattā ye ca ²⁰ tiṭṭhanti, āragge sāsapūpamā.

‘‘ನಿಬ್ಬತ್ತಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ, ಭಙ್ಗೋ ನೇಸಂ ಪುರಕ್ಖತೋ।

‘‘Nibbattānañca dhammānaṃ, bhaṅgo nesaṃ purakkhato;

ಪಲೋಕಧಮ್ಮಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಪುರಾಣೇಹಿ ಅಮಿಸ್ಸಿತಾ॥

Palokadhammā tiṭṭhanti, purāṇehi amissitā.

‘‘ಅದಸ್ಸನತೋ ಆಯನ್ತಿ, ಭಙ್ಗಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ದಸ್ಸನಂ।

‘‘Adassanato āyanti, bhaṅgā gacchanti dassanaṃ;

ವಿಜ್ಜುಪ್ಪಾದೋವ ಆಕಾಸೇ, ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ವಯನ್ತಿ ಚಾ’’ತಿ॥

Vijjuppādova ākāse, uppajjanti vayanti cā’’ti.

ಏವಂ ಠಿತಿಪರಿತ್ತತಾಯ ಅಪ್ಪಕಂ ಜೀವಿತಂ।

Evaṃ ṭhitiparittatāya appakaṃ jīvitaṃ.

ಕಥಂ ಸರಸಪರಿತ್ತತಾಯ ಅಪ್ಪಕಂ ಜೀವಿತಂ? ಅಸ್ಸಾಸೂಪನಿಬನ್ಧಂ ಜೀವಿತಂ, ಪಸ್ಸಾಸೂಪನಿಬನ್ಧಂ ಜೀವಿತಂ, ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸೂಪನಿಬನ್ಧಂ ಜೀವಿತಂ, ಮಹಾಭೂತೂಪನಿಬನ್ಧಂ ಜೀವಿತಂ, ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೂಪನಿಬನ್ಧಂ ಜೀವಿತಂ, ಉಸ್ಮೂಪನಿಬನ್ಧಂ ಜೀವಿತಂ, ವಿಞ್ಞಾಣೂಪನಿಬನ್ಧಂ ಜೀವಿತಂ। ಮೂಲಮ್ಪಿ ಇಮೇಸಂ ದುಬ್ಬಲಂ, ಪುಬ್ಬಹೇತೂಪಿ ಇಮೇಸಂ ದುಬ್ಬಲಾ। ಯೇ ಪಚ್ಚಯಾ ತೇಪಿ ದುಬ್ಬಲಾ, ಯೇಪಿ ಪಭಾವಿಕಾ ತೇಪಿ ದುಬ್ಬಲಾ। ಸಹಭೂಮಿ ಇಮೇಸಂ ದುಬ್ಬಲಾ, ಸಮ್ಪಯೋಗಾಪಿ ಇಮೇಸಂ ದುಬ್ಬಲಾ, ಸಹಜಾಪಿ ಇಮೇಸಂ ದುಬ್ಬಲಾ, ಯಾಪಿ ಪಯೋಜಿಕಾ ಸಾಪಿ ದುಬ್ಬಲಾ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಇಮೇ ನಿಚ್ಚದುಬ್ಬಲಾ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅನವಟ್ಠಿತಾ ಇಮೇ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪರಿಪಾತಯನ್ತಿ ಇಮೇ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಹಿ ನತ್ಥಿ ತಾಯಿತಾ, ನ ಚಾಪಿ ಠಪೇನ್ತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಇಮೇ। ಯೋಪಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಕೋ ಸೋ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।

Kathaṃ sarasaparittatāya appakaṃ jīvitaṃ? Assāsūpanibandhaṃ jīvitaṃ, passāsūpanibandhaṃ jīvitaṃ, assāsapassāsūpanibandhaṃ jīvitaṃ, mahābhūtūpanibandhaṃ jīvitaṃ, kabaḷīkārāhārūpanibandhaṃ jīvitaṃ, usmūpanibandhaṃ jīvitaṃ, viññāṇūpanibandhaṃ jīvitaṃ. Mūlampi imesaṃ dubbalaṃ, pubbahetūpi imesaṃ dubbalā. Ye paccayā tepi dubbalā, yepi pabhāvikā tepi dubbalā. Sahabhūmi imesaṃ dubbalā, sampayogāpi imesaṃ dubbalā, sahajāpi imesaṃ dubbalā, yāpi payojikā sāpi dubbalā, aññamaññaṃ ime niccadubbalā, aññamaññaṃ anavaṭṭhitā ime. Aññamaññaṃ paripātayanti ime, aññamaññassa hi natthi tāyitā, na cāpi ṭhapenti aññamaññaṃ ime. Yopi nibbattako so na vijjati.

‘‘ನ ಚ ಕೇನಚಿ ಕೋಚಿ ಹಾಯತಿ, ಗನ್ಧಬ್ಬಾ ಚ ಇಮೇ ಹಿ ಸಬ್ಬಸೋ।

‘‘Na ca kenaci koci hāyati, gandhabbā ca ime hi sabbaso;

ಪುರಿಮೇಹಿ ಪಭಾವಿಕಾ ಇಮೇ, ಯೇಪಿ ಪಭಾವಿಕಾ ತೇ ಪುರೇ ಮತಾ।

Purimehi pabhāvikā ime, yepi pabhāvikā te pure matā;

ಪುರಿಮಾಪಿ ಚ ಪಚ್ಛಿಮಾಪಿ ಚ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನ ಕದಾಚಿ ಮದ್ದಸಂಸೂ’’ತಿ॥

Purimāpi ca pacchimāpi ca, aññamaññaṃ na kadāci maddasaṃsū’’ti.

ಏವಂ ಸರಸಪರಿತ್ತತಾಯ ಅಪ್ಪಕಂ ಜೀವಿತಂ।

Evaṃ sarasaparittatāya appakaṃ jīvitaṃ.

ಅಪಿ ಚ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾನಂ ದೇವಾನಂ ಜೀವಿತಂ ಉಪಾದಾಯ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಪ್ಪಕಂ ಜೀವಿತಂ ಪರಿತ್ತಕಂ ಜೀವಿತಂ ಥೋಕಂ ²¹ ಜೀವಿತಂ ಖಣಿಕಂ ಜೀವಿತಂ ಲಹುಕಂ ಜೀವಿತಂ ಇತ್ತರಂ ಜೀವಿತಂ ಅನದ್ಧನೀಯಂ ಜೀವಿತಂ ನಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಂ ಜೀವಿತಂ। ತಾವತಿಂಸಾನಂ ದೇವಾನಂ…ಪೇ॰… ಯಾಮಾನಂ ದೇವಾನಂ… ತುಸಿತಾನಂ ದೇವಾನಂ… ನಿಮ್ಮಾನರತೀನಂ ದೇವಾನಂ… ಪರನಿಮ್ಮಿತವಸವತ್ತೀನಂ ದೇವಾನಂ… ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾನಂ ದೇವಾನಂ ಜೀವಿತಂ ಉಪಾದಾಯ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಪ್ಪಕಂ ಜೀವಿತಂ ಪರಿತ್ತಕಂ ಜೀವಿತಂ ಥೋಕಂ ಜೀವಿತಂ ಖಣಿಕಂ ಜೀವಿತಂ ಲಹುಕಂ ಜೀವಿತಂ ಇತ್ತರಂ ಜೀವಿತಂ ಅನದ್ಧನೀಯಂ ಜೀವಿತಂ ನಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಂ ಜೀವಿತಂ।

Api ca cātumahārājikānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittakaṃ jīvitaṃ thokaṃ ²² jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhanīyaṃ jīvitaṃ naciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ. Tāvatiṃsānaṃ devānaṃ…pe… yāmānaṃ devānaṃ… tusitānaṃ devānaṃ… nimmānaratīnaṃ devānaṃ… paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ… brahmakāyikānaṃ devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ parittakaṃ jīvitaṃ thokaṃ jīvitaṃ khaṇikaṃ jīvitaṃ lahukaṃ jīvitaṃ ittaraṃ jīvitaṃ anaddhanīyaṃ jīvitaṃ naciraṭṭhitikaṃ jīvitaṃ.

ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –

Vuttañhetaṃ bhagavatā –

‘‘ಅಪ್ಪಮಿದಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಆಯು। ಗಮನಿಯೋ ಸಮ್ಪರಾಯೋ ಮನ್ತಾಯ ಬೋದ್ಧಬ್ಬಂ, ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕುಸಲಂ, ಚರಿತಬ್ಬಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ನತ್ಥಿ ಜಾತಸ್ಸ ಅಮರಣಂ। ಯೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿರಂ ಜೀವತಿ ಸೋ ವಸ್ಸಸತಂ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋ’’।

‘‘Appamidaṃ , bhikkhave, manussānaṃ āyu. Gamaniyo samparāyo mantāya boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇaṃ. Yo, bhikkhave, ciraṃ jīvati so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’’.

‘‘ಅಪ್ಪಮಾಯು ಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಹೀಳೇಯ್ಯ ನಂ ಸುಪೋರಿಸೋ।

‘‘Appamāyu manussānaṃ, hīḷeyya naṃ suporiso;

ಚರೇಯ್ಯಾದಿತ್ತಸೀಸೋವ ನತ್ಥಿ ಮಚ್ಚುಸ್ಸನಾಗಮೋ॥

Careyyādittasīsova natthi maccussanāgamo.

‘‘ಅಚ್ಚಯನ್ತಿ ಅಹೋರತ್ತಾ, ಜೀವಿತಂ ಉಪರುಜ್ಝತಿ।

‘‘Accayanti ahorattā, jīvitaṃ uparujjhati;

ಆಯು ಖಿಯ್ಯತಿ ಮಚ್ಚಾನಂ, ಕುನ್ನದೀನಂವ ಓದಕ’’ನ್ತಿ॥

Āyu khiyyati maccānaṃ, kunnadīnaṃva odaka’’nti.

ಅಪ್ಪಞ್ಹಿದಂ ಜೀವಿತಮಾಹು ಧೀರಾತಿ। ಧೀರಾತಿ ಧೀರಾ, ಧಿತಿಮಾತಿ ಧೀರಾ, ಧಿತಿಸಮ್ಪನ್ನಾತಿ ಧೀರಾ, ಧೀಕತಪಾಪಾತಿ ಧೀರಾ। ಧೀ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ ವಿಚಯೋ ಪವಿಚಯೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಲ್ಲಕ್ಖಣಾ ಉಪಲಕ್ಖಣಾ ಪಚ್ಚುಪಲಕ್ಖಣಾ ಪಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಕೋಸಲ್ಲಂ ನೇಪುಞ್ಞಂ ವೇಭಬ್ಯಾ ಚಿನ್ತಾ ಉಪಪರಿಕ್ಖಾ ಭೂರಿ ಮೇಧಾ ಪರಿಣಾಯಿಕಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಪತೋದೋ ಪಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಂ ಪಞ್ಞಾಸತ್ಥಂ ಪಞ್ಞಾಪಾಸಾದೋ ಪಞ್ಞಾಆಲೋಕೋ ಪಞ್ಞಾಓಭಾಸೋ ಪಞ್ಞಾಪಜ್ಜೋತೋ ಪಞ್ಞಾರತನಂ ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ, ತಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಧೀರಾ। ಅಪಿ ಚ ಖನ್ಧಧೀರಾ ಧಾತುಧೀರಾ ಆಯತನಧೀರಾ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಧೀರಾ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಧೀರಾ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಧೀರಾ ಇದ್ಧಿಪಾದಧೀರಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯಧೀರಾ ಬಲಧೀರಾ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಧೀರಾ ಮಗ್ಗಧೀರಾ ಫಲಧೀರಾ ನಿಬ್ಬಾನಧೀರಾ। ತೇ ಧೀರಾ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘‘ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಪ್ಪಕಂ ಜೀವಿತಂ, ಪರಿತ್ತಕಂ ಜೀವಿತಂ , ಥೋಕಂ ಜೀವಿತಂ, ಖಣಿಕಂ ಜೀವಿತಂ, ಲಹುಕಂ ಜೀವಿತಂ, ಇತ್ತರಂ ಜೀವಿತಂ, ಅನದ್ಧನೀಯಂ ಜೀವಿತಂ, ನಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಂ ಜೀವಿತ’’ನ್ತಿ। ಏವಮಾಹಂಸು ಏವಂ ಕಥೇನ್ತಿ ಏವಂ ಭಣನ್ತಿ ಏವಂ ದೀಪಯನ್ತಿ ಏವಂ ವೋಹರನ್ತೀತಿ – ಅಪ್ಪಞ್ಹಿದಂ ಜೀವಿತಮಾಹು ಧೀರಾ।

Appañhidaṃ jīvitamāhu dhīrāti. Dhīrāti dhīrā, dhitimāti dhīrā, dhitisampannāti dhīrā, dhīkatapāpāti dhīrā. Dhī vuccati paññā. Yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūri medhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, tāya paññāya samannāgatattā dhīrā. Api ca khandhadhīrā dhātudhīrā āyatanadhīrā, paṭiccasamuppādadhīrā satipaṭṭhānadhīrā sammappadhānadhīrā iddhipādadhīrā, indriyadhīrā baladhīrā bojjhaṅgadhīrā maggadhīrā phaladhīrā nibbānadhīrā. Te dhīrā evamāhaṃsu – ‘‘manussānaṃ appakaṃ jīvitaṃ, parittakaṃ jīvitaṃ , thokaṃ jīvitaṃ, khaṇikaṃ jīvitaṃ, lahukaṃ jīvitaṃ, ittaraṃ jīvitaṃ, anaddhanīyaṃ jīvitaṃ, naciraṭṭhitikaṃ jīvita’’nti. Evamāhaṃsu evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – appañhidaṃ jīvitamāhu dhīrā.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಸಿಕ್ಖೇಥ ಇಧೇವ ಜನ್ತು, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಜಞ್ಞಾ ವಿಸಮನ್ತಿ ಲೋಕೇ।

‘‘Tasmā hi sikkhetha idheva jantu, yaṃ kiñci jaññā visamanti loke;

ನ ತಸ್ಸ ಹೇತೂ ವಿಸಮಂ ಚರೇಯ್ಯ, ಅಪ್ಪಞ್ಹಿದಂ ಜೀವಿತಮಾಹು ಧೀರಾ’’ತಿ॥

Na tassa hetū visamaṃ careyya, appañhidaṃ jīvitamāhu dhīrā’’ti.

೧೧.

11.

ಪಸ್ಸಾಮಿ ಲೋಕೇ ಪರಿಫನ್ದಮಾನಂ, ಪಜಂ ಇಮಂ ತಣ್ಹಗತಂ ಭವೇಸು।

Passāmiloke pariphandamānaṃ, pajaṃ imaṃ taṇhagataṃ bhavesu;

ಹೀನಾ ನರಾ ಮಚ್ಚುಮುಖೇ ಲಪನ್ತಿ, ಅವೀತತಣ್ಹಾಸೇ ಭವಾಭವೇಸು॥

Hīnā narā maccumukhe lapanti, avītataṇhāse bhavābhavesu.

ಪಸ್ಸಾಮಿ ಲೋಕೇ ಪರಿಫನ್ದಮಾನನ್ತಿ। ಪಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಪಸ್ಸಾಮಿ ದಕ್ಖಾಮಿ ಓಲೋಕೇಮಿ ನಿಜ್ಝಾಯಾಮಿ ಉಪಪರಿಕ್ಖಾಮಿ। ಲೋಕೇತಿ ಅಪಾಯಲೋಕೇ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ದೇವಲೋಕೇ ಖನ್ಧಲೋಕೇ ಧಾತುಲೋಕೇ ಆಯತನಲೋಕೇ।

Passāmiloke pariphandamānanti. Passāmīti maṃsacakkhunāpi passāmi, dibbacakkhunāpi passāmi, paññācakkhunāpi passāmi, buddhacakkhunāpi passāmi, samantacakkhunāpi passāmi dakkhāmi olokemi nijjhāyāmi upaparikkhāmi. Loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke.

ಪರಿಫನ್ದಮಾನನ್ತಿ ತಣ್ಹಾಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ, ದಿಟ್ಠಿಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಕಿಲೇಸಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಪಯೋಗಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ, ವಿಪಾಕಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ, ದುಚ್ಚರಿತಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ, ರತ್ತಂ ರಾಗೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ದುಟ್ಠಂ ದೋಸೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಮೂಳ್ಹಂ ಮೋಹೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ವಿನಿಬದ್ಧಂ ಮಾನೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಪರಾಮಟ್ಠಂ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಫನ್ದಮಾನಂ, ವಿಕ್ಖೇಪಗತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಅನಿಟ್ಠಙ್ಗತಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಥಾಮಗತಂ ಅನುಸಯೇಹಿ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಲಾಭೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಅಲಾಭೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಯಸೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಅಯಸೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಪಸಂಸಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ, ನಿನ್ದಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಸುಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಜಾತಿಯಾ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಜರಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಬ್ಯಾಧಿನಾ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಮರಣೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸೇಹಿ ಫನ್ದಮಾನಂ, ನೇರಯಿಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಿಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಮಾನುಸಿಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಗಬ್ಭೋಕ್ಕನ್ತಿಮೂಲಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಗಬ್ಭೇ ಠಿತಿಮೂಲಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಗಬ್ಭಾ ವುಟ್ಠಾನಮೂಲಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಜಾತಸ್ಸೂಪನಿಬನ್ಧಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಜಾತಸ್ಸ ಪರಾಧೇಯ್ಯಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಅತ್ತೂಪಕ್ಕಮೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಪರೂಪಕ್ಕಮೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ದುಕ್ಖದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ವಿಪರಿಣಾಮದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಚಕ್ಖುರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಸೋತರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ, ಘಾನರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಾರೋಗೇನ… ಕಾಯರೋಗೇನ… ಸೀಸರೋಗೇನ… ಕಣ್ಣರೋಗೇನ… ಮುಖರೋಗೇನ… ದನ್ತರೋಗೇನ… ಕಾಸೇನ… ಸಾಸೇನ… ಪಿನಾಸೇನ… ದಾಹೇನ… ಜರೇನ… ಕುಚ್ಛಿರೋಗೇನ… ಮುಚ್ಛಾಯ… ಪಕ್ಖನ್ದಿಕಾಯ… ಸೂಲಾಯ … ವಿಸುಚಿಕಾಯ… ಕುಟ್ಠೇನ… ಗಣ್ಡೇನ… ಕಿಲಾಸೇನ… ಸೋಸೇನ… ಅಪಮಾರೇನ… ದದ್ದುಯಾ… ಕಣ್ಡುಯಾ… ಕಚ್ಛುಯಾ… ರಖಸಾಯ… ವಿತಚ್ಛಿಕಾಯ… ಲೋಹಿತೇನ… ಪಿತ್ತೇನ… ಮಧುಮೇಹೇನ… ಅಂಸಾಯ… ಪಿಳಕಾಯ… ಭಗನ್ದಲೇನ ²³ … ಪಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸೇಮ್ಹಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ವಾತಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸನ್ನಿಪಾತಿಕೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಉತುಪರಿಣಾಮಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ವಿಸಮಪರಿಹಾರಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಓಪಕ್ಕಮಿಕೇನ ಆಬಾಧೇನ … ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸೀತೇನ… ಉಣ್ಹೇನ… ಜಿಘಚ್ಛಾಯ… ಪಿಪಾಸಾಯ … ಉಚ್ಚಾರೇನ… ಪಸ್ಸಾವೇನ… ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಮಾತುಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಪಿತುಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಭಾತುಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಭಗಿನಿಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಪುತ್ತಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಧೀತುಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಞಾತಿಬ್ಯಸನೇನ… ಭೋಗಬ್ಯಸನೇನ… ರೋಗಬ್ಯಸನೇನ… ಸೀಲಬ್ಯಸನೇನ… ದಿಟ್ಠಿಬ್ಯಸನೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನಂ ಸಮ್ಫನ್ದಮಾನಂ ವಿಪ್ಫನ್ದಮಾನಂ ವೇಧಮಾನಂ ಪವೇಧಮಾನಂ ಸಮ್ಪವೇಧಮಾನಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ದಕ್ಖಾಮಿ ಓಲೋಕೇಮಿ ನಿಜ್ಝಾಯಾಮಿ ಉಪಪರಿಕ್ಖಾಮೀತಿ – ಪಸ್ಸಾಮಿ ಲೋಕೇ ಪರಿಫನ್ದಮಾನಂ।

Pariphandamānanti taṇhāphandanāya phandamānaṃ, diṭṭhiphandanāya phandamānaṃ, kilesaphandanāya phandamānaṃ, payogaphandanāya phandamānaṃ, vipākaphandanāya phandamānaṃ, duccaritaphandanāya phandamānaṃ, rattaṃ rāgena phandamānaṃ, duṭṭhaṃ dosena phandamānaṃ, mūḷhaṃ mohena phandamānaṃ, vinibaddhaṃ mānena phandamānaṃ, parāmaṭṭhaṃ diṭṭhiyā phandamānaṃ, vikkhepagataṃ uddhaccena phandamānaṃ, aniṭṭhaṅgataṃ vicikicchāya phandamānaṃ, thāmagataṃ anusayehi phandamānaṃ, lābhena phandamānaṃ, alābhena phandamānaṃ, yasena phandamānaṃ, ayasena phandamānaṃ, pasaṃsāya phandamānaṃ, nindāya phandamānaṃ, sukhena phandamānaṃ, dukkhena phandamānaṃ, jātiyā phandamānaṃ, jarāya phandamānaṃ, byādhinā phandamānaṃ, maraṇena phandamānaṃ, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi phandamānaṃ, nerayikena dukkhena phandamānaṃ, tiracchānayonikena dukkhena phandamānaṃ, pettivisayikena dukkhena phandamānaṃ, mānusikena dukkhena phandamānaṃ, gabbhokkantimūlakena dukkhena phandamānaṃ, gabbhe ṭhitimūlakena dukkhena phandamānaṃ, gabbhā vuṭṭhānamūlakena dukkhena phandamānaṃ, jātassūpanibandhakena dukkhena phandamānaṃ, jātassa parādheyyakena dukkhena phandamānaṃ, attūpakkamena dukkhena phandamānaṃ, parūpakkamena dukkhena phandamānaṃ, dukkhadukkhena phandamānaṃ, saṅkhāradukkhena phandamānaṃ, vipariṇāmadukkhena phandamānaṃ, cakkhurogena dukkhena phandamānaṃ, sotarogena dukkhena phandamānaṃ, ghānarogena dukkhena…pe… jivhārogena… kāyarogena… sīsarogena… kaṇṇarogena… mukharogena… dantarogena… kāsena… sāsena… pināsena… dāhena… jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlāya … visucikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena… dadduyā… kaṇḍuyā… kacchuyā… rakhasāya… vitacchikāya… lohitena… pittena… madhumehena… aṃsāya… piḷakāya… bhagandalena ²⁴ … pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena… opakkamikena ābādhena … kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya… pipāsāya … uccārena… passāvena… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassena dukkhena… mātumaraṇena dukkhena… pitumaraṇena dukkhena… bhātumaraṇena dukkhena… bhaginimaraṇena dukkhena… puttamaraṇena dukkhena… dhītumaraṇena dukkhena… ñātibyasanena… bhogabyasanena… rogabyasanena… sīlabyasanena… diṭṭhibyasanena dukkhena phandamānaṃ samphandamānaṃ vipphandamānaṃ vedhamānaṃ pavedhamānaṃ sampavedhamānaṃ passāmi dakkhāmi olokemi nijjhāyāmi upaparikkhāmīti – passāmi loke pariphandamānaṃ.

ಪಜಂ ಇಮಂ ತಣ್ಹಗತಂ ಭವೇಸೂತಿ। ಪಜಾತಿ ಸತ್ತಾಧಿವಚನಂ। ತಣ್ಹಾತಿ ರೂಪತಣ್ಹಾ, ಸದ್ದತಣ್ಹಾ, ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ, ರಸತಣ್ಹಾ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ, ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ। ತಣ್ಹಗತನ್ತಿ ತಣ್ಹಾಗತಂ ತಣ್ಹಾನುಗತಂ ತಣ್ಹಾಯಾನುಸಟಂ ತಣ್ಹಾಯಾಸನ್ನಂ ತಣ್ಹಾಯ ಪಾತಿತಂ ಅಭಿಭೂತಂ ಪರಿಯಾದಿನ್ನಚಿತ್ತಂ । ಭವೇಸೂತಿ ಕಾಮಭವೇ ರೂಪಭವೇ ಅರೂಪಭವೇತಿ – ಪಜಂ ಇಮಂ ತಣ್ಹಗತಂ ಭವೇಸು।

Pajaṃ imaṃ taṇhagataṃ bhavesūti. Pajāti sattādhivacanaṃ. Taṇhāti rūpataṇhā, saddataṇhā, gandhataṇhā, rasataṇhā, phoṭṭhabbataṇhā, dhammataṇhā. Taṇhagatanti taṇhāgataṃ taṇhānugataṃ taṇhāyānusaṭaṃ taṇhāyāsannaṃ taṇhāya pātitaṃ abhibhūtaṃ pariyādinnacittaṃ . Bhavesūti kāmabhave rūpabhave arūpabhaveti – pajaṃ imaṃ taṇhagataṃ bhavesu.

ಹೀನಾ ನರಾ ಮಚ್ಚುಮುಖೇ ಲಪನ್ತೀತಿ। ಹೀನಾ ನರಾತಿ ಹೀನಾ ನರಾ ಹೀನೇನ ಕಾಯಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಹೀನಾ ನರಾ, ಹೀನೇನ ವಚೀಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಹೀನಾ ನರಾ, ಹೀನೇನ ಮನೋಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಹೀನಾ ನರಾ, ಹೀನೇನ ಪಾಣಾತಿಪಾತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಹೀನಾ ನರಾ, ಹೀನೇನ ಅದಿನ್ನಾದಾನೇನ…ಪೇ॰… ಹೀನೇನ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೇನ… ಹೀನೇನ ಮುಸಾವಾದೇನ… ಹೀನಾಯ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ… ಹೀನಾಯ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ… ಹೀನೇನ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೇನ… ಹೀನಾಯ ಅಭಿಜ್ಝಾಯ… ಹೀನೇನ ಬ್ಯಾಪಾದೇನ… ಹೀನಾಯ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ… ಹೀನೇಹಿ ಸಙ್ಖಾರೇಹಿ… ಹೀನೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ನೀವರಣೇಹಿ… ಹೀನಾಯ ಚೇತನಾಯ… ಹೀನಾಯ ಪತ್ಥನಾಯ… ಹೀನಾಯ ಪಣಿಧಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಹೀನಾ ನರಾ ಹೀನಾ ನಿಹೀನಾ ಓಹೀನಾ ಓಮಕಾ ಲಾಮಕಾ ಛತುಕ್ಕಾ ಪರಿತ್ತಾತಿ – ಹೀನಾ ನರಾ। ಮಚ್ಚುಮುಖೇ ಲಪನ್ತೀತಿ। ಮಚ್ಚುಮುಖೇತಿ ಮಾರಮುಖೇ ಮರಣಮುಖೇ, ಮಚ್ಚುಪ್ಪತ್ತಾ ಮಚ್ಚುಸಮ್ಪತ್ತಾ ಮಚ್ಚೂಪಾಗತಾ, ಮಾರಪ್ಪತ್ತಾ ಮಾರಸಮ್ಪತ್ತಾ ಮಾರೂಪಾಗತಾ, ಮರಣಪ್ಪತ್ತಾ ಮರಣಸಮ್ಪತ್ತಾ ಮರಣೂಪಾಗತಾ ಲಪನ್ತಿ ಲಾಲಪನ್ತಿ ಸೋಚನ್ತಿ ಕಿಲಮನ್ತಿ ಪರಿದೇವನ್ತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದನ್ತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ – ಹೀನಾ ನರಾ ಮಚ್ಚುಮುಖೇ ಲಪನ್ತಿ।

Hīnā narā maccumukhe lapantīti. Hīnā narāti hīnā narā hīnena kāyakammena samannāgatāti hīnā narā, hīnena vacīkammena samannāgatāti hīnā narā, hīnena manokammena samannāgatāti hīnā narā, hīnena pāṇātipātena samannāgatāti hīnā narā, hīnena adinnādānena…pe… hīnena kāmesumicchācārena… hīnena musāvādena… hīnāya pisuṇāya vācāya… hīnāya pharusāya vācāya… hīnena samphappalāpena… hīnāya abhijjhāya… hīnena byāpādena… hīnāya micchādiṭṭhiyā… hīnehi saṅkhārehi… hīnehi pañcahi kāmaguṇehi nīvaraṇehi… hīnāya cetanāya… hīnāya patthanāya… hīnāya paṇidhiyā samannāgatāti hīnā narā hīnā nihīnā ohīnā omakā lāmakā chatukkā parittāti – hīnā narā. Maccumukhe lapantīti. Maccumukheti māramukhe maraṇamukhe, maccuppattā maccusampattā maccūpāgatā, mārappattā mārasampattā mārūpāgatā, maraṇappattā maraṇasampattā maraṇūpāgatā lapanti lālapanti socanti kilamanti paridevanti urattāḷiṃ kandanti sammohaṃ āpajjantīti – hīnā narā maccumukhe lapanti.

ಅವೀತತಣ್ಹಾಸೇ ಭವಾಭವೇಸೂತಿ। ತಣ್ಹಾತಿ ರೂಪತಣ್ಹಾ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ। ಭವಾಭವೇಸೂತಿ ಭವಾಭವೇ ಕಮ್ಮಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ಕಾಮಭವೇ , ಕಮ್ಮಭವೇ ಕಾಮಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ರೂಪಭವೇ, ಕಮ್ಮಭವೇ ರೂಪಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ಅರೂಪಭವೇ, ಕಮ್ಮಭವೇ ಅರೂಪಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ಪುನಪ್ಪುನಬ್ಭವೇ, ಪುನಪ್ಪುನಗತಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಉಪಪತ್ತಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಅತ್ತಭಾವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ, ಅವೀತತಣ್ಹಾ ಅವಿಗತತಣ್ಹಾ ಅಚತ್ತತಣ್ಹಾ ಅವನ್ತತಣ್ಹಾ। ಅಮುತ್ತತಣ್ಹಾ ಅಪ್ಪಹೀನತಣ್ಹಾ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತಣ್ಹಾತಿ – ಅವೀತತಣ್ಹಾಸೇ ಭವಾಭವೇಸು।

Avītataṇhāse bhavābhavesūti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Bhavābhavesūti bhavābhave kammabhave punabbhave kāmabhave , kammabhave kāmabhave punabbhave rūpabhave, kammabhave rūpabhave punabbhave arūpabhave, kammabhave arūpabhave punabbhave punappunabbhave, punappunagatiyā punappunaupapattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā, avītataṇhā avigatataṇhā acattataṇhā avantataṇhā. Amuttataṇhā appahīnataṇhā appaṭinissaṭṭhataṇhāti – avītataṇhāse bhavābhavesu.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಪಸ್ಸಾಮಿ ಲೋಕೇ ಪರಿಫನ್ದಮಾನಂ, ಪಜಂ ಇಮಂ ತಣ್ಹಗತಂ ಭವೇಸು।

‘‘Passāmi loke pariphandamānaṃ, pajaṃ imaṃ taṇhagataṃ bhavesu;

ಹೀನಾ ನರಾ ಮಚ್ಚುಮುಖೇ ಲಪನ್ತಿ, ಅವೀತತಣ್ಹಾಸೇ ಭವಾಭವೇಸೂ’’ತಿ॥

Hīnā narā maccumukhe lapanti, avītataṇhāse bhavābhavesū’’ti.

೧೨.

12.

ಮಮಾಯಿತೇ ಪಸ್ಸಥ ಫನ್ದಮಾನೇ, ಮಚ್ಛೇವ ²⁵ ಅಪ್ಪೋದಕೇ ಖೀಣಸೋತೇ।

Mamāyite passatha phandamāne,maccheva²⁶appodake khīṇasote;

ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ಅಮಮೋ ಚರೇಯ್ಯ, ಭವೇಸು ಆಸತ್ತಿಮಕುಬ್ಬಮಾನೋ॥

Etampi disvā amamo careyya, bhavesu āsattimakubbamāno.

ಮಮಾಯಿತೇ ಪಸ್ಸಥ ಫನ್ದಮಾನೇತಿ। ಮಮತ್ತಾತಿ ದ್ವೇ ಮಮತ್ತಾ – ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಞ್ಚ। ಕತಮಂ ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಂ? ಯಾವತಾ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಸೀಮಕತಂ ಮರಿಯಾದಿಕತಂ ಓಧಿಕತಂ ಪರಿಯನ್ತಕತಂ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಮಮಾಯಿತಂ। ಇದಂ ಮಮಂ, ಏತಂ ಮಮಂ, ಏತ್ತಕಂ ಮಮಂ, ಏತ್ತಾವತಾ ಮಮಂ, ಮಮ ರೂಪಾ ಸದ್ದಾ ಗನ್ಧಾ ರಸಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥರಣಾ ಪಾವುರಣಾ ದಾಸಿದಾಸಾ ಅಜೇಳಕಾ ಕುಕ್ಕುಟಸೂಕರಾ ಹತ್ಥಿಗವಾಸ್ಸವಳವಾ ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥು ಹಿರಞ್ಞಂ ಸುವಣ್ಣಂ ಗಾಮನಿಗಮರಾಜಧಾನಿಯೋ ರಟ್ಠಞ್ಚ ಜನಪದೋ ಚ ಕೋಸೋ ಚ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಞ್ಚ, ಕೇವಲಮ್ಪಿ ಮಹಾಪಥವಿಂ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಮಮಾಯತಿ। ಯಾವತಾ ಅಟ್ಠಸತಂ ತಣ್ಹಾವಿಚರಿತಂ, ಇದಂ ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಂ।

Mamāyite passatha phandamāneti. Mamattāti dve mamattā – taṇhāmamattañca diṭṭhimamattañca. Katamaṃ taṇhāmamattaṃ? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ mariyādikataṃ odhikataṃ pariyantakataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ. Idaṃ mamaṃ, etaṃ mamaṃ, ettakaṃ mamaṃ, ettāvatā mamaṃ, mama rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, attharaṇā pāvuraṇā dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā khettaṃ vatthu hiraññaṃ suvaṇṇaṃ gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, kevalampi mahāpathaviṃ taṇhāvasena mamāyati. Yāvatā aṭṭhasataṃ taṇhāvicaritaṃ, idaṃ taṇhāmamattaṃ.

ಕತಮಂ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಂ? ವೀಸತಿವತ್ಥುಕಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ, ದಸವತ್ಥುಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ದಸವತ್ಥುಕಾ ಅನ್ತಗ್ಗಾಹಿಕಾ ದಿಟ್ಠಿ; ಯಾ ಏವರೂಪಾ ದಿಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ದಿಟ್ಠಿಗಹನಂ ದಿಟ್ಠಿಕನ್ತಾರೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಸೂಕಾಯಿಕಂ ದಿಟ್ಠಿವಿಪ್ಫನ್ದಿಕಂ ದಿಟ್ಠಿಸಞ್ಞೋಜನಂ ಗಾಹೋ ಪಟಿಗ್ಗಾಹೋ ಅಭಿನಿವೇಸೋ ಪರಾಮಾಸೋ ಕುಮ್ಮಗ್ಗೋ ಮಿಚ್ಛಾಪಥೋ ಮಿಚ್ಛತ್ತಂ ತಿತ್ಥಾಯತನಂ ವಿಪರಿಯೇಸಗ್ಗಾಹೋ ವಿಪರೀತಗ್ಗಾಹೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸಗ್ಗಾಹೋ ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹೋ ‘‘ಅಯಾಥಾವಕಸ್ಮಿಂ ಯಾಥಾವಕ’’ನ್ತಿ ಗಾಹೋ। ಯಾವತಾ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ, ಇದಂ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಂ। ಮಮಾಯಿತೇ ಪಸ್ಸಥ ಫನ್ದಮಾನೇತಿ ಮಮಾಯಿತಂ ವತ್ಥುಂ ಅಚ್ಛೇದಸಂಕಿನೋಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ, ಅಚ್ಛಿನ್ದನ್ತೇಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ, ಅಚ್ಛಿನ್ನೇಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ, ಮಮಾಯಿತಂ ವತ್ಥುಂ ವಿಪರಿಣಾಮಸಂಕಿನೋಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ, ವಿಪರಿಣಾಮನ್ತೇಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ, ವಿಪರಿಣತೇಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ ಪಫನ್ದನ್ತಿ ಸಮ್ಫನ್ದನ್ತಿ ವಿಪ್ಫನ್ದನ್ತಿ ವೇಧನ್ತಿ ²⁷ ಪವೇಧನ್ತಿ ಸಮ್ಪವೇಧನ್ತಿ। ಏವಂ ಫನ್ದಮಾನೇ ಪಫನ್ದಮಾನೇ ಸಮ್ಫನ್ದಮಾನೇ ವಿಪ್ಫನ್ದಮಾನೇ ವೇಧಮಾನೇ ಪವೇಧಮಾನೇ ಸಮ್ಪವೇಧಮಾನೇ ಪಸ್ಸಥ ದಕ್ಖಥ ಓಲೋಕೇಥ ನಿಜ್ಝಾಯಥ ಉಪಪರಿಕ್ಖಥಾತಿ – ಮಮಾಯಿತೇ ಪಸ್ಸಥ ಫನ್ದಮಾನೇ।

Katamaṃ diṭṭhimamattaṃ? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikā diṭṭhi; yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphandikaṃ diṭṭhisaññojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyesaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho ‘‘ayāthāvakasmiṃ yāthāvaka’’nti gāho. Yāvatā dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni, idaṃ diṭṭhimamattaṃ. Mamāyite passatha phandamāneti mamāyitaṃ vatthuṃ acchedasaṃkinopi phandanti, acchindantepi phandanti, acchinnepi phandanti, mamāyitaṃ vatthuṃ vipariṇāmasaṃkinopi phandanti, vipariṇāmantepi phandanti, vipariṇatepi phandanti paphandanti samphandanti vipphandanti vedhanti ²⁸ pavedhanti sampavedhanti. Evaṃ phandamāne paphandamāne samphandamāne vipphandamāne vedhamāne pavedhamāne sampavedhamāne passatha dakkhatha oloketha nijjhāyatha upaparikkhathāti – mamāyite passatha phandamāne.

ಮಚ್ಛೇವ ಅಪ್ಪೋದಕೇ ಖೀಣಸೋತೇತಿ। ಯಥಾ ಮಚ್ಛಾ ಅಪ್ಪೋದಕೇ ಪರಿತ್ತೋದಕೇ ಉದಕಪರಿಯಾದಾನೇ ಕಾಕೇಹಿ ವಾ ಕುಲಲೇಹಿ ವಾ ಬಲಾಕಾಹಿ ವಾ ಪರಿಪಾತಿಯಮಾನಾ ಉಕ್ಖಿಪಿಯಮಾನಾ ಖಜ್ಜಮಾನಾ ಫನ್ದನ್ತಿ ಪಫನ್ದನ್ತಿ ಸಮ್ಫನ್ದನ್ತಿ ವಿಪ್ಫನ್ದನ್ತಿ ವೇಧನ್ತಿ ಪವೇಧನ್ತಿ ಸಮ್ಪವೇಧನ್ತಿ; ಏವಮೇವ ಪಜಾ ಮಮಾಯಿತಂ ವತ್ಥುಂ ಅಚ್ಛೇದಸಂಕಿನೋಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ, ಅಚ್ಛಿನ್ದನ್ತೇಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ, ಅಚ್ಛಿನ್ನೇಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ, ಮಮಾಯಿತಂ ವತ್ಥುಂ ವಿಪರಿಣಾಮಸಂಕಿನೋಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ, ವಿಪರಿಣಾಮನ್ತೇಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ, ವಿಪರಿಣತೇಪಿ ಫನ್ದನ್ತಿ ಪಫನ್ದನ್ತಿ ಸಮ್ಫನ್ದನ್ತಿ ವಿಪ್ಫನ್ದನ್ತಿ ವೇಧನ್ತಿ ಪವೇಧನ್ತಿ ಸಮ್ಪವೇಧನ್ತೀತಿ – ಮಚ್ಛೇವ ಅಪ್ಪೋದಕೇ ಖೀಣಸೋತೇ।

Macchevaappodake khīṇasoteti. Yathā macchā appodake parittodake udakapariyādāne kākehi vā kulalehi vā balākāhi vā paripātiyamānā ukkhipiyamānā khajjamānā phandanti paphandanti samphandanti vipphandanti vedhanti pavedhanti sampavedhanti; evameva pajā mamāyitaṃ vatthuṃ acchedasaṃkinopi phandanti, acchindantepi phandanti, acchinnepi phandanti, mamāyitaṃ vatthuṃ vipariṇāmasaṃkinopi phandanti, vipariṇāmantepi phandanti, vipariṇatepi phandanti paphandanti samphandanti vipphandanti vedhanti pavedhanti sampavedhantīti – maccheva appodake khīṇasote.

ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ಅಮಮೋ ಚರೇಯ್ಯಾತಿ। ಏತಂ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ²⁹ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ಮಮತ್ತೇಸೂತಿ – ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ। ಅಮಮೋ ಚರೇಯ್ಯಾತಿ ಮಮತ್ತಾತಿ ದ್ವೇ ಮಮತ್ತಾ – ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಞ್ಚ…ಪೇ॰… ಇದಂ ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಂ। ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಂ ಪಹಾಯ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚಕ್ಖುಂ ಅಮಮಾಯನ್ತೋ ಸೋತಂ ಅಮಮಾಯನ್ತೋ ಘಾನಂ ಅಮಮಾಯನ್ತೋ ಜಿವ್ಹಂ ಅಮಮಾಯನ್ತೋ ಕಾಯಂ ಅಮಮಾಯನ್ತೋ ಮನಂ ಅಮಮಾಯನ್ತೋ ರೂಪೇ… ಸದ್ದೇ… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ… ಧಮ್ಮೇ… ಕುಲಂ… ಗಣಂ… ಆವಾಸಂ… ಲಾಭಂ… ಯಸಂ… ಪಸಂಸಂ… ಸುಖಂ… ಚೀವರಂ… ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ… ಸೇನಾಸನಂ… ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ… ಕಾಮಧಾತುಂ… ರೂಪಧಾತುಂ… ಅರೂಪಧಾತುಂ… ಕಾಮಭವಂ… ರೂಪಭವಂ… ಅರೂಪಭವಂ… ಸಞ್ಞಾಭವಂ… ಅಸಞ್ಞಾಭವಂ… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಭವಂ… ಏಕವೋಕಾರಭವಂ… ಚತುವೋಕಾರಭವಂ… ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವಂ… ಅತೀತಂ… ಅನಾಗತಂ… ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ… ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಮಮಾಯನ್ತೋ ಅಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅಪರಾಮಸನ್ತೋ ಅನಭಿನಿವಿಸನ್ತೋ ಚರೇಯ್ಯ ವಿಹರೇಯ್ಯ ಇರಿಯೇಯ್ಯ ವತ್ತೇಯ್ಯ ಪಾಲೇಯ್ಯ ಯಪೇಯ್ಯ ಯಾಪೇಯ್ಯಾತಿ – ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ಅಮಮೋ ಚರೇಯ್ಯ।

Etampi disvā amamo careyyāti. Etaṃ ādīnavaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā ³⁰ vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā mamattesūti – etampi disvā. Amamo careyyāti mamattāti dve mamattā – taṇhāmamattañca diṭṭhimamattañca…pe… idaṃ taṇhāmamattaṃ…pe… idaṃ diṭṭhimamattaṃ. Taṇhāmamattaṃ pahāya diṭṭhimamattaṃ paṭinissajjitvā cakkhuṃ amamāyanto sotaṃ amamāyanto ghānaṃ amamāyanto jivhaṃ amamāyanto kāyaṃ amamāyanto manaṃ amamāyanto rūpe… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… dhamme… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ… rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ… kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ… nevasaññānāsaññābhavaṃ… ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ… atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme amamāyanto agaṇhanto aparāmasanto anabhinivisanto careyya vihareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyāti – etampi disvā amamo careyya.

ಭವೇಸು ಆಸತ್ತಿಮಕುಬ್ಬಮಾನೋತಿ। ಭವೇಸೂತಿ ಕಾಮಭವೇ ರೂಪಭವೇ ಅರೂಪಭವೇ। ಆಸತ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಭವೇಸು ಆಸತ್ತಿಮಕುಬ್ಬಮಾನೋತಿ। ಭವೇಸು ಆಸತ್ತಿಂ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ, ಛನ್ದಂ ಪೇಮಂ ರಾಗಂ ಖನ್ತಿಂ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ ಅಜನಯಮಾನೋ ಅಸಞ್ಜನಯಮಾನೋ ಅನಿಬ್ಬತ್ತಯಮಾನೋ ಅನಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಯಮಾನೋತಿ – ಭವೇಸು ಆಸತ್ತಿಮಕುಬ್ಬಮಾನೋ।

Bhavesu āsattimakubbamānoti. Bhavesūti kāmabhave rūpabhave arūpabhave. Āsatti vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Bhavesu āsattimakubbamānoti. Bhavesu āsattiṃ akubbamāno, chandaṃ pemaṃ rāgaṃ khantiṃ akubbamāno ajanayamāno asañjanayamāno anibbattayamāno anabhinibbattayamānoti – bhavesu āsattimakubbamāno.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಮಮಾಯಿತೇ ಪಸ್ಸಥ ಫನ್ದಮಾನೇ, ಮಚ್ಛೇವ ಅಪ್ಪೋದಕೇ ಖೀಣಸೋತೇ।

‘‘Mamāyite passatha phandamāne, maccheva appodake khīṇasote;

ಏತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ಅಮಮೋ ಚರೇಯ್ಯ, ಭವೇಸು ಆಸತ್ತಿಮಕುಬ್ಬಮಾನೋ’’ತಿ॥

Etampi disvā amamo careyya, bhavesu āsattimakubbamāno’’ti.

೧೩.

13.

ಉಭೋಸು ಅನ್ತೇಸು ವಿನೇಯ್ಯ ಛನ್ದಂ, ಫಸ್ಸಂ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಅನಾನುಗಿದ್ಧೋ।

Ubhosuantesu vineyya chandaṃ, phassaṃ pariññāya anānugiddho;

ಯದತ್ತಗರಹೀ ತದಕುಬ್ಬಮಾನೋ, ನ ಲಿಮ್ಪತೀ ³¹ ದಿಟ್ಠಸುತೇಸು ಧೀರೋ॥

Yadattagarahī tadakubbamāno, na limpatī ³² diṭṭhasutesu dhīro.

ಉಭೋಸು ಅನ್ತೇಸು ವಿನೇಯ್ಯ ಛನ್ದನ್ತಿ। ಅನ್ತಾತಿ ಫಸ್ಸೋ ಏಕೋ ಅನ್ತೋ ಫಸ್ಸಸಮುದಯೋ ದುತಿಯೋ ಅನ್ತೋ, ಅತೀತೋ ಏಕೋ ಅನ್ತೋ ಅನಾಗತೋ ದುತಿಯೋ ಅನ್ತೋ, ಸುಖಾ ವೇದನಾ ಏಕೋ ಅನ್ತೋ ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ ದುತಿಯೋ ಅನ್ತೋ, ನಾಮಂ ಏಕೋ ಅನ್ತೋ ರೂಪಂ ದುತಿಯೋ ಅನ್ತೋ, ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಆಯತನಾನಿ ಏಕೋ ಅನ್ತೋ ಛ ಬಾಹಿರಾನಿ ಆಯತನಾನಿ ದುತಿಯೋ ಅನ್ತೋ, ಸಕ್ಕಾಯೋ ಏಕೋ ಅನ್ತೋ ಸಕ್ಕಾಯಸಮುದಯೋ ದುತಿಯೋ ಅನ್ತೋ। ಛನ್ದೋತಿ ಯೋ ಕಾಮೇಸು ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಕಾಮರಾಗೋ ಕಾಮನನ್ದೀ ಕಾಮತಣ್ಹಾ ಕಾಮಸ್ನೇಹೋ ಕಾಮಪರಿಳಾಹೋ ಕಾಮಮುಚ್ಛಾ ಕಾಮಜ್ಝೋಸಾನಂ ಕಾಮೋಘೋ ಕಾಮಯೋಗೋ ಕಾಮುಪಾದಾನಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ। ಉಭೋಸು ಅನ್ತೇಸು ವಿನೇಯ್ಯ ಛನ್ದನ್ತಿ ಉಭೋಸು ಅನ್ತೇಸು ಛನ್ದಂ ವಿನೇಯ್ಯ ಪಟಿವಿನೇಯ್ಯ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯಾತಿ – ಉಭೋಸು ಅನ್ತೇಸು ವಿನೇಯ್ಯ ಛನ್ದಂ।

Ubhosuantesu vineyya chandanti. Antāti phasso eko anto phassasamudayo dutiyo anto, atīto eko anto anāgato dutiyo anto, sukhā vedanā eko anto dukkhā vedanā dutiyo anto, nāmaṃ eko anto rūpaṃ dutiyo anto, cha ajjhattikāni āyatanāni eko anto cha bāhirāni āyatanāni dutiyo anto, sakkāyo eko anto sakkāyasamudayo dutiyo anto. Chandoti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasneho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmupādānaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ. Ubhosu antesu vineyya chandanti ubhosu antesu chandaṃ vineyya paṭivineyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – ubhosu antesu vineyya chandaṃ.

ಫಸ್ಸಂ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಅನಾನುಗಿದ್ಧೋತಿ। ಫಸ್ಸೋತಿ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಅಧಿವಚನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಪಟಿಘಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಸುಖವೇದನೀಯೋ ಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ದುಕ್ಖವೇದನೀಯೋ ಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನೀಯೋ ಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಕುಸಲೋ ಫಸ್ಸೋ ಅಕುಸಲೋ ಫಸ್ಸೋ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಫಸ್ಸೋ, ಕಾಮಾವಚರೋ ಫಸ್ಸೋ ರೂಪಾವಚರೋ ಫಸ್ಸೋ ಅರೂಪಾವಚರೋ ಫಸ್ಸೋ, ಸುಞ್ಞತೋ ಫಸ್ಸೋ ಅನಿಮಿತ್ತೋ ಫಸ್ಸೋ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತೋ ಫಸ್ಸೋ, ಲೋಕಿಯೋ ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕುತ್ತರೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅತೀತೋ ಫಸ್ಸೋ ಅನಾಗತೋ ಫಸ್ಸೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ ಫಸ್ಸೋ, ಯೋ ಏವರೂಪೋ ಫಸ್ಸೋ ಫುಸನಾ ಸಮ್ಫುಸನಾ ಸಮ್ಫುಸಿತತ್ತಂ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಫಸ್ಸೋ।

Phassaṃ pariññāya anānugiddhoti. Phassoti cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso, adhivacanasamphasso, paṭighasamphasso, sukhavedanīyo samphasso dukkhavedanīyo samphasso adukkhamasukhavedanīyo samphasso, kusalo phasso akusalo phasso abyākato phasso, kāmāvacaro phasso rūpāvacaro phasso arūpāvacaro phasso, suññato phasso animitto phasso appaṇihito phasso, lokiyo phasso lokuttaro phasso, atīto phasso anāgato phasso paccuppanno phasso, yo evarūpo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati phasso.

ಫಸ್ಸಂ ಪರಿಞ್ಞಾಯಾತಿ ಫಸ್ಸಂ ತೀಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾಹಿ ಪರಿಜಾನಿತ್ವಾ – ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾಯ, ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾಯ ³³, ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾಯ। ಕತಮಾ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾ? ಫಸ್ಸಂ ಜಾನಾತಿ – ಅಯಂ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಅಧಿವಚನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಪಟಿಘಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಸುಖವೇದನೀಯೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ದುಕ್ಖವೇದನೀಯೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನೀಯೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಕುಸಲೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಅಕುಸಲೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಕಾಮಾವಚರೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ರೂಪಾವಚರೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಅರೂಪಾವಚರೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಸುಞ್ಞತೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಅನಿಮಿತ್ತೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಲೋಕಿಯೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಲೋಕುತ್ತರೋ ಫಸ್ಸೋ , ಅಯಂ ಅತೀತೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಅನಾಗತೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅಯಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ ಫಸ್ಸೋತಿ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತಿ – ಅಯಂ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾ।

Phassaṃ pariññāyāti phassaṃ tīhi pariññāhi parijānitvā – ñātapariññāya, tīraṇapariññāya ³⁴, pahānapariññāya. Katamā ñātapariññā? Phassaṃ jānāti – ayaṃ cakkhusamphasso, ayaṃ sotasamphasso, ayaṃ ghānasamphasso, ayaṃ jivhāsamphasso, ayaṃ kāyasamphasso, ayaṃ manosamphasso, ayaṃ adhivacanasamphasso, ayaṃ paṭighasamphasso, ayaṃ sukhavedanīyo phasso, ayaṃ dukkhavedanīyo phasso, ayaṃ adukkhamasukhavedanīyo phasso, ayaṃ kusalo phasso, ayaṃ akusalo phasso, ayaṃ abyākato phasso, ayaṃ kāmāvacaro phasso, ayaṃ rūpāvacaro phasso, ayaṃ arūpāvacaro phasso, ayaṃ suññato phasso, ayaṃ animitto phasso, ayaṃ appaṇihito phasso, ayaṃ lokiyo phasso, ayaṃ lokuttaro phasso , ayaṃ atīto phasso, ayaṃ anāgato phasso, ayaṃ paccuppanno phassoti jānāti passati – ayaṃ ñātapariññā.

ಕತಮಾ ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾ? ಏವಂ ಞಾತಂ ಕತ್ವಾ ಫಸ್ಸಂ ತೀರೇತಿ। ಅನಿಚ್ಚತೋ ದುಕ್ಖತೋ ರೋಗತೋ ಗಣ್ಡತೋ ಸಲ್ಲತೋ ಅಘತೋ ಆಬಾಧತೋ ಪರತೋ ಪಲೋಕತೋ ಈತಿತೋ ಉಪದ್ದವತೋ ಭಯತೋ ಉಪಸಗ್ಗತೋ ಚಲತೋ ಪಭಙ್ಗುತೋ ಅಧುವತೋ ಅತಾಣತೋ ಅಲೇಣತೋ ಅಸರಣತೋ ರಿತ್ತತೋ ತುಚ್ಛತೋ ಸುಞ್ಞತೋ ಅನತ್ತತೋ ಆದೀನವತೋ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮತೋ ಅಸಾರಕತೋ ಅಘಮೂಲತೋ ವಧಕತೋ ವಿಭವತೋ ಸಾಸವತೋ ಸಙ್ಖತತೋ ಮಾರಾಮಿಸತೋ ಜಾತಿಜರಾಬ್ಯಾಧಿಮರಣಧಮ್ಮತೋ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಧಮ್ಮತೋ ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮತೋ ಸಮುದಯತೋ ಅತ್ಥಙ್ಗಮತೋ ಅಸ್ಸಾದತೋ ಆದೀನವತೋ ನಿಸ್ಸರಣತೋ ತೀರೇತಿ – ಅಯಂ ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾ।

Katamā tīraṇapariññā? Evaṃ ñātaṃ katvā phassaṃ tīreti. Aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato ītito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhaṅguto adhuvato atāṇato aleṇato asaraṇato rittato tucchato suññato anattato ādīnavato vipariṇāmadhammato asārakato aghamūlato vadhakato vibhavato sāsavato saṅkhatato mārāmisato jātijarābyādhimaraṇadhammato sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammato saṃkilesadhammato samudayato atthaṅgamato assādato ādīnavato nissaraṇato tīreti – ayaṃ tīraṇapariññā.

ಕತಮಾ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾ? ಏವಂ ತೀರಯಿತ್ವಾ ಫಸ್ಸೇ ಛನ್ದರಾಗಂ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಯೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫಸ್ಸೇಸು ಛನ್ದರಾಗೋ ತಂ ಪಜಹಥ। ಏವಂ ಸೋ ಫಸ್ಸೋ ಪಹೀನೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಂ ಕತೋ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ’’ತಿ – ಅಯಂ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾ। ಫಸ್ಸಂ ಪರಿಞ್ಞಾಯಾತಿ। ಫಸ್ಸಂ ಇಮಾಹಿ ತೀಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾಹಿ ಪರಿಜಾನಿತ್ವಾ। ಅನಾನುಗಿದ್ಧೋತಿ। ಗೇಧಾಏ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಯಸ್ಸೇಸೋ ಗೇಧೋ ಪಹೀನೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕೋ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢೋ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಗಿದ್ಧೋ। ಸೋ ರೂಪೇ ಅಗಿದ್ಧೋ ಸದ್ದೇ ಅಗಿದ್ಧೋ ಗನ್ಧೇ ಅಗಿದ್ಧೋ ರಸೇ ಅಗಿದ್ಧೋ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಅಗಿದ್ಧೋ ಕುಲೇ… ಗಣೇ… ಆವಾಸೇ… ಲಾಭೇ… ಯಸೇ… ಪಸಂಸಾಯ… ಸುಖೇ… ಚೀವರೇ… ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ… ಸೇನಾಸನೇ… ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇ ಅಗಿದ್ಧೋ ಕಾಮಧಾತುಯಾ… ರೂಪಧಾತುಯಾ… ಅರೂಪಧಾತುಯಾ… ಕಾಮಭವೇ… ರೂಪಭವೇ… ಅರೂಪಭವೇ… ಸಞ್ಞಾಭವೇ… ಅಸಞ್ಞಾಭವೇ… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಭವೇ… ಏಕವೋಕಾರಭವೇ… ಚತುವೋಕಾರಭವೇ… ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೇ… ಅತೀತೇ… ಅನಾಗತೇ… ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ… ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಗಿದ್ಧೋ ಅಗಧಿತೋ ಅಮುಚ್ಛಿತೋ ಅನಜ್ಝಾಪನ್ನೋ ವೀತಗೇಧೋ ವಿಗತಗೇಧೋ ಚತ್ತಗೇಧೋ ವನ್ತಗೇಧೋ ಮುತ್ತಗೇಧೋ ಪಹೀನಗೇಧೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಗೇಧೋ ವೀತರಾಗೋ ವಿಗತರಾಗೋ ಚತ್ತರಾಗೋ ವನ್ತರಾಗೋ ಮುತ್ತರಾಗೋ ಪಹೀನರಾಗೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠರಾಗೋ ನಿಚ್ಛಾತೋ ನಿಬ್ಬುತೋ ಸೀತಿಭೂತೋ ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೇನ ಅತ್ತನಾ ವಿಹರತೀತಿ – ಫಸ್ಸಂ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಅನಾನುಗಿದ್ಧೋ।

Katamā pahānapariññā? Evaṃ tīrayitvā phasse chandarāgaṃ pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘yo, bhikkhave, phassesu chandarāgo taṃ pajahatha. Evaṃ so phasso pahīno bhavissati ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃ kato āyatiṃ anuppādadhammo’’ti – ayaṃ pahānapariññā. Phassaṃ pariññāyāti. Phassaṃ imāhi tīhi pariññāhi parijānitvā. Anānugiddhoti. Gedhāe vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yasseso gedho pahīno samucchinno vūpasanto paṭipassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho, so vuccati agiddho. So rūpe agiddho sadde agiddho gandhe agiddho rase agiddho phoṭṭhabbe agiddho kule… gaṇe… āvāse… lābhe… yase… pasaṃsāya… sukhe… cīvare… piṇḍapāte… senāsane… gilānapaccayabhesajjaparikkhāre agiddho kāmadhātuyā… rūpadhātuyā… arūpadhātuyā… kāmabhave… rūpabhave… arūpabhave… saññābhave… asaññābhave… nevasaññānāsaññābhave… ekavokārabhave… catuvokārabhave… pañcavokārabhave… atīte… anāgate… paccuppanne… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu agiddho agadhito amucchito anajjhāpanno vītagedho vigatagedho cattagedho vantagedho muttagedho pahīnagedho paṭinissaṭṭhagedho vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti – phassaṃ pariññāya anānugiddho.

ಯದತ್ತಗರಹೀ ತದಕುಬ್ಬಮಾನೋತಿ। ಯದನ್ತಿ ಯಂ। ಅತ್ತಗರಹೀತಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ – ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ। ಕಥಂ ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ? ಕತಂ ಮೇ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ, ಅಕತಂ ಮೇ ಕಾಯಸುಚರಿತನ್ತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತಂ ಮೇ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ, ಅಕತಂ ಮೇ ವಚೀಸುಚರಿತನ್ತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತಂ ಮೇ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ, ಅಕತಂ ಮೇ ಮನೋಸುಚರಿತನ್ತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತೋ ಮೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ, ಅಕತಾ ಮೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವೇರಮಣೀತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತಂ ಮೇ ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ, ಅಕತಾ ಮೇ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ವೇರಮಣೀತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತೋ ಮೇ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋ, ಅಕತಾ ಮೇ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ವೇರಮಣೀತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತೋ ಮೇ ಮುಸಾವಾದೋ, ಅಕತಾ ಮೇ ಮುಸಾವಾದಾ ವೇರಮಣೀತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತಾ ಮೇ ಪಿಸುಣಾ ವಾಚಾ, ಅಕತಾ ಮೇ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತಾ ಮೇ ಫರುಸಾ ವಾಚಾ, ಅಕತಾ ಮೇ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತೋ ಮೇ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೋ, ಅಕತಾ ಮೇ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ವೇರಮಣೀತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತಾ ಮೇ ಅಭಿಜ್ಝಾ, ಅಕತಾ ಮೇ ಅನಭಿಜ್ಝಾತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತೋ ಮೇ ಬ್ಯಾಪಾದೋ, ಅಕತೋ ಮೇ ಅಬ್ಯಾಪಾದೋತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಕತಾ ಮೇ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ಅಕತಾ ಮೇ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಏವಂ ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಅಥ ವಾ, ಸೀಲೇಸುಮ್ಹಿ ನ ಪರಿಪೂರಕಾರೀತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸುಮ್ಹಿ ಅಗುತ್ತದ್ವಾರೋತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಭೋಜನೇಮ್ಹಿ ³⁵ ಅಮತ್ತಞ್ಞೂತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಜಾಗರಿಯಂ ಅನನುಯುತ್ತೋತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಅಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಅಭಾವಿತಾನಿ ಮೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನೀತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಅಭಾವಿತಾನಿ ಮೇ ಪಞ್ಚ ಬಲಾನೀತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಅಭಾವಿತೋ ಮೇ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ದುಕ್ಖಂ ಮೇ ಅಪರಿಞ್ಞಾತನ್ತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಸಮುದಯೋ ಮೇ ಅಪ್ಪಹೀನೋತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಮಗ್ಗೋ ಮೇ ಅಭಾವಿತೋತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ನಿರೋಧೋ ಮೇ ಅಸಚ್ಛಿಕತೋತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಏವಂ ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ ಅತ್ತಾನಂ ಗರಹತಿ। ಏವಂ ಅತ್ತಗರಹಿತಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ ಅಜನಯಮಾನೋ ಅಸಞ್ಜನಯಮಾನೋ ಅನಿಬ್ಬತ್ತಯಮಾನೋ ಅನಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಯಮಾನೋತಿ – ಯದತ್ತಗರಹೀ ತದಕುಬ್ಬಮಾನೋ। ನ ಲಿಮ್ಪತೀ ದಿಟ್ಠಸುತೇಸು ಧೀರೋತಿ। ಲೇಪೋತಿ ದ್ವೇ ಲೇಪಾ – ತಣ್ಹಾಲೇಪೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಲೇಪೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಲೇಪೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಲೇಪೋ। ಧೀರೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪಞ್ಞವಾ ಬುದ್ಧಿಮಾ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀ। ಧೀರೋ ತಣ್ಹಾಲೇಪಂ ಪಹಾಯ ದಿಟ್ಠಿಲೇಪಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ದಿಟ್ಠೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ಸುತೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ಮುತೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ವಿಞ್ಞಾತೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ನ ಪಲಿಮ್ಪತಿ ³⁶, ನ ಉಪಲಿಮ್ಪತಿ। ಅಲಿತ್ತೋ ಅಪಲಿತ್ತೋ ³⁷ ಅನುಪಲಿತ್ತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ನ ಲಿಮ್ಪತೀ ದಿಟ್ಠಸುತೇಸು ಧೀರೋತಿ।

Yadattagarahī tadakubbamānoti. Yadanti yaṃ. Attagarahīti dvīhi kāraṇehi attānaṃ garahati – katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca attānaṃ garahati? Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucaritanti – attānaṃ garahati. Kataṃ me vacīduccaritaṃ, akataṃ me vacīsucaritanti – attānaṃ garahati. Kataṃ me manoduccaritaṃ, akataṃ me manosucaritanti – attānaṃ garahati. Kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇīti – attānaṃ garahati. Kataṃ me adinnādānaṃ, akatā me adinnādānā veramaṇīti – attānaṃ garahati. Kato me kāmesumicchācāro, akatā me kāmesumicchācārā veramaṇīti – attānaṃ garahati. Kato me musāvādo, akatā me musāvādā veramaṇīti – attānaṃ garahati. Katā me pisuṇā vācā, akatā me pisuṇāya vācāya veramaṇīti – attānaṃ garahati. Katā me pharusā vācā, akatā me pharusāya vācāya veramaṇīti – attānaṃ garahati. Kato me samphappalāpo, akatā me samphappalāpā veramaṇīti – attānaṃ garahati. Katā me abhijjhā, akatā me anabhijjhāti – attānaṃ garahati. Kato me byāpādo, akato me abyāpādoti – attānaṃ garahati. Katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhīti – attānaṃ garahati. Evaṃ katattā ca akatattā ca attānaṃ garahati. Atha vā, sīlesumhi na paripūrakārīti – attānaṃ garahati. Indriyesumhi aguttadvāroti – attānaṃ garahati. Bhojanemhi ³⁸ amattaññūti – attānaṃ garahati. Jāgariyaṃ ananuyuttoti – attānaṃ garahati. Satisampajaññena asamannāgatoti – attānaṃ garahati. Abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānāti – attānaṃ garahati. Abhāvitā me cattāro sammappadhānāti – attānaṃ garahati. Abhāvitā me cattāro iddhipādāti – attānaṃ garahati. Abhāvitāni me pañcindriyānīti – attānaṃ garahati. Abhāvitāni me pañca balānīti – attānaṃ garahati. Abhāvitā me satta bojjhaṅgāti – attānaṃ garahati. Abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti – attānaṃ garahati. Dukkhaṃ me apariññātanti – attānaṃ garahati. Samudayo me appahīnoti – attānaṃ garahati. Maggo me abhāvitoti – attānaṃ garahati. Nirodho me asacchikatoti – attānaṃ garahati. Evaṃ katattā ca akatattā ca attānaṃ garahati. Evaṃ attagarahitaṃ kammaṃ akubbamāno ajanayamāno asañjanayamāno anibbattayamāno anabhinibbattayamānoti – yadattagarahī tadakubbamāno. Na limpatī diṭṭhasutesu dhīroti. Lepoti dve lepā – taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca…pe… ayaṃ taṇhālepo…pe… ayaṃ diṭṭhilepo. Dhīroti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Dhīro taṇhālepaṃ pahāya diṭṭhilepaṃ paṭinissajjitvā diṭṭhe na limpati, sute na limpati, mute na limpati, viññāte na limpati, na palimpati ³⁹, na upalimpati. Alitto apalitto ⁴⁰ anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – na limpatī diṭṭhasutesu dhīroti.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಉಭೋಸು ಅನ್ತೇಸು ವಿನೇಯ್ಯ ಛನ್ದಂ, ಫಸ್ಸಂ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಅನಾನುಗಿದ್ಧೋ।

‘‘Ubhosu antesu vineyya chandaṃ, phassaṃ pariññāya anānugiddho;

ಯದತ್ತಗರಹೀ ತದಕುಬ್ಬಮಾನೋ, ನ ಲಿಮ್ಪತೀ ದಿಟ್ಠಸುತೇಸು ಧೀರೋ’’ತಿ॥

Yadattagarahī tadakubbamāno, na limpatī diṭṭhasutesu dhīro’’ti.

೧೪.

14.

ಸಞ್ಞಂ ಪರಿಞ್ಞಾ ವಿತರೇಯ್ಯ ಓಘಂ, ಪರಿಗ್ಗಹೇಸು ಮುನಿ ನೋಪಲಿತ್ತೋ।

Saññaṃpariññā vitareyya oghaṃ, pariggahesu muni nopalitto;

ಅಬ್ಬೂಳ್ಹಸಲ್ಲೋ ಚರಮಪ್ಪಮತ್ತೋ, ನಾಸೀಸತೀ ಲೋಕಮಿಮಂ ಪರಞ್ಚ॥

Abbūḷhasallo caramappamatto, nāsīsatī lokamimaṃ parañca.

ಸಞ್ಞಂ ಪರಿಞ್ಞಾ ವಿತರೇಯ್ಯ ಓಘನ್ತಿ। ಸಞ್ಞಾತಿ ಕಾಮಸಞ್ಞಾ ಬ್ಯಾಪಾದಸಞ್ಞಾ ವಿಹಿಂಸಾಸಞ್ಞಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಞ್ಞಾ ಅಬ್ಯಾಪಾದಸಞ್ಞಾ ಅವಿಹಿಂಸಾಸಞ್ಞಾ ರೂಪಸಞ್ಞಾ ಸದ್ದಸಞ್ಞಾ ಗನ್ಧಸಞ್ಞಾ ರಸಸಞ್ಞಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಸಞ್ಞಾ ಧಮ್ಮಸಞ್ಞಾ – ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಜಾನನಾ ಸಞ್ಜಾನಿತತ್ತಂ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸಞ್ಞಾ। ಸಞ್ಞಂ ಪರಿಞ್ಞಾತಿ ಸಞ್ಞಂ ತೀಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾಹಿ ಪರಿಜಾನಿತ್ವಾ – ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾಯ, ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾಯ, ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾಯ।

Saññaṃ pariññā vitareyya oghanti. Saññāti kāmasaññā byāpādasaññā vihiṃsāsaññā nekkhammasaññā abyāpādasaññā avihiṃsāsaññā rūpasaññā saddasaññā gandhasaññā rasasaññā phoṭṭhabbasaññā dhammasaññā – yā evarūpā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – ayaṃ vuccati saññā. Saññaṃ pariññāti saññaṃ tīhi pariññāhi parijānitvā – ñātapariññāya, tīraṇapariññāya, pahānapariññāya.

ಕತಮಾ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾ? ಸಞ್ಞಂ ಜಾನಾತಿ – ಅಯಂ ಕಾಮಸಞ್ಞಾ, ಅಯಂ ಬ್ಯಾಪಾದಸಞ್ಞಾ, ಅಯಂ ವಿಹಿಂಸಾಸಞ್ಞಾ, ಅಯಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಞ್ಞಾ, ಅಯಂ ಅಬ್ಯಾಪಾದಸಞ್ಞಾ, ಅಯಂ ಅವಿಹಿಂಸಾಸಞ್ಞಾ, ಅಯಂ ರೂಪಸಞ್ಞಾ, ಅಯಂ ಸದ್ದಸಞ್ಞಾ, ಅಯಂ ಗನ್ಧಸಞ್ಞಾ, ಅಯಂ ರಸಸಞ್ಞಾ, ಅಯಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಸಞ್ಞಾ, ಅಯಂ ಧಮ್ಮಸಞ್ಞಾತಿ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತಿ – ಅಯಂ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾ।

Katamā ñātapariññā? Saññaṃ jānāti – ayaṃ kāmasaññā, ayaṃ byāpādasaññā, ayaṃ vihiṃsāsaññā, ayaṃ nekkhammasaññā, ayaṃ abyāpādasaññā, ayaṃ avihiṃsāsaññā, ayaṃ rūpasaññā, ayaṃ saddasaññā, ayaṃ gandhasaññā, ayaṃ rasasaññā, ayaṃ phoṭṭhabbasaññā, ayaṃ dhammasaññāti jānāti passati – ayaṃ ñātapariññā.

ಕತಮಾ ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾ? ಏವಂ ಞಾತಂ ಕತ್ವಾ ಸಞ್ಞಂ ತೀರೇತಿ। ಅನಿಚ್ಚತೋ ದುಕ್ಖತೋ ರೋಗತೋ ಗಣ್ಡತೋ ಸಲ್ಲತೋ ಅಘತೋ ಆಬಾಧತೋ ಪರತೋ ಪಲೋಕತೋ ಈತಿತೋ ಉಪದ್ದವತೋ ಭಯತೋ ಉಪಸಗ್ಗತೋ ಚಲತೋ ಪಭಙ್ಗುತೋ…ಪೇ॰… ಸಮುದಯತೋ ಅತ್ಥಙ್ಗಮತೋ ಅಸ್ಸಾದತೋ ಆದೀನವತೋ ನಿಸ್ಸರಣತೋ ತೀರೇತಿ – ಅಯಂ ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾ।

Katamā tīraṇapariññā? Evaṃ ñātaṃ katvā saññaṃ tīreti. Aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato ītito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhaṅguto…pe… samudayato atthaṅgamato assādato ādīnavato nissaraṇato tīreti – ayaṃ tīraṇapariññā.

ಕತಮಾ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾ? ಏವಂ ತೀರಯಿತ್ವಾ ಸಞ್ಞಾಯ ಛನ್ದರಾಗಂ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಯೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಞ್ಞಾಯ ಛನ್ದರಾಗೋ, ತಂ ಪಜಹಥ। ಏವಂ ಸಾ ಸಞ್ಞಾ ಪಹೀನಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂ ಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ’’ತಿ – ಅಯಂ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾ। ಸಞ್ಞಂ ಪರಿಞ್ಞಾತಿ ಸಞ್ಞಂ ಇಮಾಹಿ ತೀಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾಹಿ ಪರಿಜಾನಿತ್ವಾ। ವಿತರೇಯ್ಯ ಓಘನ್ತಿ ಕಾಮೋಘಂ ಭವೋಘಂ ದಿಟ್ಠೋಘಂ ಅವಿಜ್ಜೋಘಂ ತರೇಯ್ಯ ಉತ್ತರೇಯ್ಯ ಪತರೇಯ್ಯ ಸಮತಿಕ್ಕಮೇಯ್ಯ ವೀತಿವತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ – ಸಞ್ಞಂ ಪರಿಞ್ಞಾ ವಿತರೇಯ್ಯ ಓಘಂ।

Katamā pahānapariññā? Evaṃ tīrayitvā saññāya chandarāgaṃ pajahati vinodeti anabhāvaṃ gameti. Vuttampi hetaṃ bhagavatā – ‘‘yo, bhikkhave, saññāya chandarāgo, taṃ pajahatha. Evaṃ sā saññā pahīnā bhavissati ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃ katā āyatiṃ anuppādadhammā’’ti – ayaṃ pahānapariññā. Saññaṃ pariññāti saññaṃ imāhi tīhi pariññāhi parijānitvā. Vitareyyaoghanti kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyāti – saññaṃ pariññā vitareyya oghaṃ.

ಪರಿಗ್ಗಹೇಸು ಮುನಿ ನೋಪಲಿತ್ತೋತಿ। ಪರಿಗ್ಗಹಾತಿ ದ್ವೇ ಪರಿಗ್ಗಹಾ – ತಣ್ಹಾಪರಿಗ್ಗಹೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಪರಿಗ್ಗಹೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಪರಿಗ್ಗಹೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಪರಿಗ್ಗಹೋ। ಮುನೀತಿ। ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ, ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಮುನಿ ಮೋನಪ್ಪತ್ತೋತಿ। ತೀಣಿ ಮೋನೇಯ್ಯಾನಿ – ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ।

Pariggahesumuni nopalittoti. Pariggahāti dve pariggahā – taṇhāpariggaho ca diṭṭhipariggaho ca…pe… ayaṃ taṇhāpariggaho…pe… ayaṃ diṭṭhipariggaho. Munīti. Monaṃ vuccati ñāṇaṃ. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, tena ñāṇena samannāgato muni monappattoti. Tīṇi moneyyāni – kāyamoneyyaṃ, vacīmoneyyaṃ, manomoneyyaṃ.

ಕತಮಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ? ತಿವಿಧಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾನಂ ಪಹಾನಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ತಿವಿಧಂ ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಕಾಯಾರಮ್ಮಣೇ ಞಾಣಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಕಾಯಪರಿಞ್ಞಾ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಪರಿಞ್ಞಾಸಹಗತೋ ಮಗ್ಗೋ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಕಾಯೇ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಕಾಯಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ – ಇದಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ।

Katamaṃ kāyamoneyyaṃ? Tividhakāyaduccaritānaṃ pahānaṃ kāyamoneyyaṃ, tividhaṃ kāyasucaritaṃ kāyamoneyyaṃ, kāyārammaṇe ñāṇaṃ kāyamoneyyaṃ, kāyapariññā kāyamoneyyaṃ, pariññāsahagato maggo kāyamoneyyaṃ, kāye chandarāgassa pahānaṃ kāyamoneyyaṃ, kāyasaṅkhāranirodho catutthajjhānasamāpatti kāyamoneyyaṃ – idaṃ kāyamoneyyaṃ.

ಕತಮಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ? ಚತುಬ್ಬಿಧವಚೀದುಚ್ಚರಿತಾನಂ ಪಹಾನಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ವಚೀಸುಚರಿತಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ವಾಚಾರಮ್ಮಣೇ ಞಾಣಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ವಾಚಾಪರಿಞ್ಞಾ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಪರಿಞ್ಞಾಸಹಗತೋ ಮಗ್ಗೋ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ವಾಚಾಯ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ, ವಚೀಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ – ಇದಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ।

Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? Catubbidhavacīduccaritānaṃ pahānaṃ vacīmoneyyaṃ, catubbidhaṃ vacīsucaritaṃ vacīmoneyyaṃ, vācārammaṇe ñāṇaṃ vacīmoneyyaṃ, vācāpariññā vacīmoneyyaṃ, pariññāsahagato maggo vacīmoneyyaṃ, vācāya chandarāgassa pahānaṃ vacīmoneyyaṃ, vacīsaṅkhāranirodho dutiyajjhānasamāpatti vacīmoneyyaṃ – idaṃ vacīmoneyyaṃ.

ಕತಮಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ? ತಿವಿಧಮನೋದುಚ್ಚರಿತಾನಂ ಪಹಾನಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ತಿವಿಧಂ ಮನೋಸುಚರಿತಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಚಿತ್ತಾರಮ್ಮಣೇ ಞಾಣಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಚಿತ್ತಪರಿಞ್ಞಾ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಪರಿಞ್ಞಾಸಹಗತೋ ಮಗ್ಗೋ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಚಿತ್ತೇ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ, ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ – ಇದಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ।

Katamaṃ manomoneyyaṃ? Tividhamanoduccaritānaṃ pahānaṃ manomoneyyaṃ, tividhaṃ manosucaritaṃ manomoneyyaṃ, cittārammaṇe ñāṇaṃ manomoneyyaṃ, cittapariññā manomoneyyaṃ, pariññāsahagato maggo manomoneyyaṃ, citte chandarāgassa pahānaṃ manomoneyyaṃ, cittasaṅkhāranirodho saññāvedayitanirodhaṃ manomoneyyaṃ – idaṃ manomoneyyaṃ.

‘‘ಕಾಯಮುನಿಂ ವಾಚಾಮುನಿಂ, ಮನೋಮುನಿಮನಾಸವಂ।

‘‘Kāyamuniṃ vācāmuniṃ, manomunimanāsavaṃ;

ಮುನಿಂ ಮೋನೇಯ್ಯಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಆಹು ಸಬ್ಬಪ್ಪಹಾಯಿನಂ॥

Muniṃ moneyyasampannaṃ, āhu sabbappahāyinaṃ.

‘‘ಕಾಯಮುನಿಂ ವಾಚಾಮುನಿಂ, ಮನೋಮುನಿಮನಾಸವಂ।

‘‘Kāyamuniṃ vācāmuniṃ, manomunimanāsavaṃ;

ಮುನಿಂ ಮೋನೇಯ್ಯಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಆಹು ನಿನ್ಹಾತಪಾಪಕ’’ನ್ತಿ ⁴¹॥

Muniṃ moneyyasampannaṃ, āhu ninhātapāpaka’’nti ⁴².

ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಮೋನೇಯ್ಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಛ ಮುನಿನೋ ⁴³ – ಅಗಾರಮುನಿನೋ, ಅನಗಾರಮುನಿನೋ, ಸೇಖಮುನಿನೋ, ಅಸೇಖಮುನಿನೋ, ಪಚ್ಚೇಕಮುನಿನೋ, ಮುನಿಮುನಿನೋತಿ। ಕತಮೇ ಅಗಾರಮುನಿನೋ? ಯೇ ತೇ ಅಗಾರಿಕಾ ದಿಟ್ಠಪದಾ ವಿಞ್ಞಾತಸಾಸನಾ – ಇಮೇ ಅಗಾರಮುನಿನೋ। ಕತಮೇ ಅನಗಾರಮುನಿನೋ ? ಯೇ ತೇ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ದಿಟ್ಠಪದಾ ವಿಞ್ಞಾತಸಾಸನಾ – ಇಮೇ ಅನಗಾರಮುನಿನೋ। ಸತ್ತ ಸೇಖಾ ಸೇಖಮುನಿನೋ। ಅರಹನ್ತೋ ಅಸೇಖಮುನಿನೋ। ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಪಚ್ಚೇಕಮುನಿನೋ। ಮುನಿಮುನಿನೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತಥಾಗತಾ ಅರಹನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ।

Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgatā cha munino ⁴⁴ – agāramunino, anagāramunino, sekhamunino, asekhamunino, paccekamunino, munimuninoti. Katame agāramunino? Ye te agārikā diṭṭhapadā viññātasāsanā – ime agāramunino. Katame anagāramunino ? Ye te pabbajitā diṭṭhapadā viññātasāsanā – ime anagāramunino. Satta sekhā sekhamunino. Arahanto asekhamunino. Paccekabuddhā paccekamunino. Munimunino vuccanti tathāgatā arahanto sammāsambuddhā.

‘‘ನ ಮೋನೇನ ಮುನಿ ಹೋತಿ, ಮೂಳ್ಹರೂಪೋ ಅವಿದ್ದಸು।

‘‘Na monena muni hoti, mūḷharūpo aviddasu;

ಯೋ ಚ ತುಲಂವ ಪಗ್ಗಯ್ಹ, ವರಮಾದಾಯ ಪಣ್ಡಿತೋ॥

Yo ca tulaṃva paggayha, varamādāya paṇḍito.

‘‘ಪಾಪಾನಿ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಸ ಮುನಿ ತೇನ ಸೋ ಮುನಿ।

‘‘Pāpāni parivajjeti, sa muni tena so muni;

ಯೋ ಮುನಾತಿ ಉಭೋ ಲೋಕೇ, ಮುನಿ ತೇನ ಪವುಚ್ಚತಿ॥

Yo munāti ubho loke, muni tena pavuccati.

‘‘ಅಸತಞ್ಚ ಸತಞ್ಚ ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ।

‘‘Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;

ದೇವಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಪೂಜಿತೋ ಯೋ, ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನೀ’’ತಿ॥

Devamanussehi pūjito yo, saṅgajālamaticca so munī’’ti.

ಲೇಪಾತಿ ದ್ವೇ ಲೇಪಾ – ತಣ್ಹಾಲೇಪೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಲೇಪೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಲೇಪೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಲೇಪೋ। ಮುನಿ ತಣ್ಹಾಲೇಪಂ ಪಹಾಯ ದಿಟ್ಠಿಲೇಪಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪರಿಗ್ಗಹೇಸು ನ ಲಿಮ್ಪತಿ ನ ಪಲಿಮ್ಪತಿ ನ ಉಪಲಿಮ್ಪತಿ। ಅಲಿತ್ತೋ ಅಪಲಿತ್ತೋ ಅನುಪಲಿತ್ತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ಪರಿಗ್ಗಹೇಸು ಮುನಿ ನೋಪಲಿತ್ತೋ।

Lepāti dve lepā – taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca…pe… ayaṃ taṇhālepo…pe… ayaṃ diṭṭhilepo. Muni taṇhālepaṃ pahāya diṭṭhilepaṃ paṭinissajjitvā pariggahesu na limpati na palimpati na upalimpati. Alitto apalitto anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – pariggahesu muni nopalitto.

ಅಬ್ಬೂಳ್ಹಸಲ್ಲೋ ಚರಮಪ್ಪಮತ್ತೋತಿ। ಸಲ್ಲನ್ತಿ ಸತ್ತ ಸಲ್ಲಾನಿ – ರಾಗಸಲ್ಲಂ, ದೋಸಸಲ್ಲಂ, ಮೋಹಸಲ್ಲಂ, ಮಾನಸಲ್ಲಂ, ದಿಟ್ಠಿಸಲ್ಲಂ, ಸೋಕಸಲ್ಲಂ, ಕಥಂಕಥಾಸಲ್ಲಂ ⁴⁵। ಯಸ್ಸೇತೇ ಸಲ್ಲಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಬ್ಬೂಳ್ಹಸಲ್ಲೋ ಅಬ್ಬಹಿತಸಲ್ಲೋ ಉದ್ಧತಸಲ್ಲೋ ಸಮುದ್ಧತಸಲ್ಲೋ ಉಪ್ಪಾಟಿತಸಲ್ಲೋ ಸಮುಪ್ಪಾಟಿತಸಲ್ಲೋ ಚತ್ತಸಲ್ಲೋ ವನ್ತಸಲ್ಲೋ ಮುತ್ತಸಲ್ಲೋ ಪಹೀನಸಲ್ಲೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಸಲ್ಲೋ ನಿಚ್ಛಾತೋ ನಿಬ್ಬುತೋ ಸೀತಿಭೂತೋ ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೇನ ಅತ್ತನಾ ವಿಹರತೀತಿ – ಅಬ್ಬೂಳ್ಹಸಲ್ಲೋ।

Abbūḷhasallo caramappamattoti. Sallanti satta sallāni – rāgasallaṃ, dosasallaṃ, mohasallaṃ, mānasallaṃ, diṭṭhisallaṃ, sokasallaṃ, kathaṃkathāsallaṃ ⁴⁶. Yassete sallā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati abbūḷhasallo abbahitasallo uddhatasallo samuddhatasallo uppāṭitasallo samuppāṭitasallo cattasallo vantasallo muttasallo pahīnasallo paṭinissaṭṭhasallo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti – abbūḷhasallo.

ಚರನ್ತಿ ಚರನ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ಇರಿಯನ್ತೋ ವತ್ತನ್ತೋ ಪಾಲೇನ್ತೋ ಯಪೇನ್ತೋ ಯಾಪೇನ್ತೋ। ಅಪ್ಪಮತ್ತೋತಿ ಸಕ್ಕಚ್ಚಕಾರೀ ಸಾತಚ್ಚಕಾರೀ ಅಟ್ಠಿತಕಾರೀ ಅನೋಲೀನವುತ್ತಿಕೋ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಚ್ಛನ್ದೋ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ‘‘ಕಥಾಹಂ ಅಪರಿಪೂರಂ ವಾ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಂ ಪರಿಪೂರೇಯ್ಯಂ, ಪರಿಪೂರಂ ವಾ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಯ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಯೋ ತತ್ಥ ಛನ್ದೋ ಚ ವಾಯಾಮೋ ಚ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಚ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹೀ ಚ ಅಪ್ಪಟಿವಾನಿ ಚ ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ ಆತಪ್ಪಂ ಪಧಾನಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಅನುಯೋಗೋ ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ‘‘ಕಥಾಹಂ ಅಪರಿಪೂರಂ ವಾ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧಂ ಪರಿಪೂರೇಯ್ಯಂ, ಪರಿಪೂರಂ ವಾ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಯ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ‘‘ಕಥಾಹಂ ಅಪರಿಪೂರಂ ವಾ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಂ ಪರಿಪೂರೇಯ್ಯಂ… ವಿಮುತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಂ… ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧಂ ಪರಿಪೂರೇಯ್ಯಂ, ಪರಿಪೂರಂ ವಾ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಯ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಯೋ ತತ್ಥ ಛನ್ದೋ ಚ ವಾಯಾಮೋ ಚ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಚ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹೀ ಚ ಅಪ್ಪಟಿವಾನಿ ಚ ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ ಆತಪ್ಪಂ ಪಧಾನಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಅನುಯೋಗೋ ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ‘‘ಕಥಾಹಂ ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಜಾನೇಯ್ಯಂ, ಅಪ್ಪಹೀನೇ ವಾ ಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹೇಯ್ಯಂ, ಅಭಾವಿತಂ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇಯ್ಯಂ, ಅಸಚ್ಛಿಕತಂ ವಾ ನಿರೋಧಂ ಸಚ್ಛಿಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಯೋ ತತ್ಥ ಛನ್ದೋ ಚ ವಾಯಾಮೋ ಚ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಚ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹೀ ಚ ಅಪ್ಪಟಿವಾನಿ ಚ ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ ಆತಪ್ಪಂ ಪಧಾನಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಅನುಯೋಗೋ ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ – ಅಬ್ಬೂಳ್ಹಸಲ್ಲೋ ಚರಮಪ್ಪಮತ್ತೋ।

Caranti caranto viharanto iriyanto vattanto pālento yapento yāpento. Appamattoti sakkaccakārī sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. ‘‘Kathāhaṃ aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ, paripūraṃ vā sīlakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggaṇheyya’’nti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivāni ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesu. ‘‘Kathāhaṃ aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ paripūreyyaṃ, paripūraṃ vā samādhikkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggaṇheyya’’nti…pe… kusalesu dhammesu. ‘‘Kathāhaṃ aparipūraṃ vā paññākkhandhaṃ paripūreyyaṃ… vimuttikkhandhaṃ… vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ paripūreyyaṃ, paripūraṃ vā vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggaṇheyya’’nti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivāni ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesu. ‘‘Kathāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ, appahīne vā kilese pajaheyyaṃ, abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ, asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyya’’nti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivāni ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesūti – abbūḷhasallo caramappamatto.

ನಾಸೀಸತೀ ಲೋಕಮಿಮಂ ಪರಞ್ಚಾತಿ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ಸಕತ್ತಭಾವಂ, ಪರಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ಪರತ್ತಭಾವಂ; ಇಮಂ ಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ಸಕರೂಪವೇದನಾಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಪರಂ ಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ಪರರೂಪವೇದನಾಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಂ; ಇಮಂ ಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಆಯತನಾನಿ, ಪರಂ ಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ಛ ಬಾಹಿರಾನಿ ಆಯತನಾನಿ; ಇಮಂ ಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ, ಪರಂ ಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ದೇವಲೋಕಂ। ಇಮಂ ಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ಕಾಮಧಾತುಂ, ಪರಂ ಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ರೂಪಧಾತುಂ ಅರೂಪಧಾತುಂ; ಇಮಂ ಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ಕಾಮಧಾತುಂ ರೂಪಧಾತುಂ, ಪರಂ ಲೋಕಂ ನಾಸೀಸತಿ ಅರೂಪಧಾತುಂ। ಪುನ ಗತಿಂ ವಾ ಉಪಪತ್ತಿಂ ವಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ವಾ ಭವಂ ವಾ ಸಂಸಾರಂ ವಾ ವಟ್ಟಂ ವಾ ನಾಸೀಸತಿ ನ ಇಚ್ಛತಿ ನ ಸಾದಿಯತಿ ನ ಪತ್ಥೇತಿ ನ ಪಿಹೇತಿ ನಾತಿಜಪ್ಪತೀತಿ – ನಾಸೀಸತೀ ಲೋಕಮಿಮಂ ಪರಞ್ಚಾತಿ।

Nāsīsatī lokamimaṃ parañcāti imaṃ lokaṃ nāsīsati sakattabhāvaṃ, paralokaṃ nāsīsati parattabhāvaṃ; imaṃ lokaṃ nāsīsati sakarūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇaṃ, paraṃ lokaṃ nāsīsati pararūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇaṃ; imaṃ lokaṃ nāsīsati cha ajjhattikāni āyatanāni, paraṃ lokaṃ nāsīsati cha bāhirāni āyatanāni; imaṃ lokaṃ nāsīsati manussalokaṃ, paraṃ lokaṃ nāsīsati devalokaṃ. Imaṃ lokaṃ nāsīsati kāmadhātuṃ, paraṃ lokaṃ nāsīsati rūpadhātuṃ arūpadhātuṃ; imaṃ lokaṃ nāsīsati kāmadhātuṃ rūpadhātuṃ, paraṃ lokaṃ nāsīsati arūpadhātuṃ. Puna gatiṃ vā upapattiṃ vā paṭisandhiṃ vā bhavaṃ vā saṃsāraṃ vā vaṭṭaṃ vā nāsīsati na icchati na sādiyati na pattheti na piheti nātijappatīti – nāsīsatī lokamimaṃ parañcāti.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಸಞ್ಞಂ ಪರಿಞ್ಞಾ ವಿತರೇಯ್ಯ ಓಘಂ, ಪರಿಗ್ಗಹೇಸು ಮುನಿ ನೋಪಲಿತ್ತೋ।

‘‘Saññaṃ pariññā vitareyya oghaṃ, pariggahesu muni nopalitto;

ಅಬ್ಬೂಳ್ಹಸಲ್ಲೋ ಚರಮಪ್ಪಮತ್ತೋ, ನಾಸೀಸತೀ ಲೋಕಮಿಮಂ ಪರಞ್ಚಾ’’ತಿ॥

Abbūḷhasallo caramappamatto, nāsīsatī lokamimaṃ parañcā’’ti.

ಗುಹಟ್ಠಕಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ ದುತಿಯೋ।

Guhaṭṭhakasuttaniddeso dutiyo.

Next: ೩. ದುಟ್ಠಟ್ಠಕಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ • 3. Duṭṭhaṭṭhakasuttaniddeso

Footnotes:

1. ಓಫುತೋ (ಸ್ಯಾ॰)

2. ophuto (syā.)

3. ವೂಪಕಟ್ಠಕಾಯಾನಂ (ಸ್ಯಾ॰)

4. vūpakaṭṭhakāyānaṃ (syā.)

5. ವವಕಟ್ಠೇ (ಸೀ॰), ಅನುಪಕಟ್ಠೇ (ಸ್ಯಾ॰)

6. vavakaṭṭhe (sī.), anupakaṭṭhe (syā.)

7. ದುದ್ಧರಾ (ಕ॰)

8. duddharā (ka.)

9. ಅಜ್ಝೋಪನ್ನಾ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

10. ajjhopannā (sī. syā.)

11. ಬುದ್ಧಾನಂ ಬುದ್ಧಸಾವಕಾನಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

12. buddhānaṃ buddhasāvakānaṃ (sī. syā.)

13. ಸಲ್ಲಪನ್ತಿ (ಸೀ॰)

14. sallapanti (sī.)

15. ಪರಿದಾಯವಚನಮೇತಂ (ಸ್ಯಾ॰)

16. paridāyavacanametaṃ (syā.)

17. ಭಙ್ಗಾ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

18. bhaṅgā (sī. syā.)

19. ನಿಬ್ಬತ್ತಾಯೇವ (ಸಬ್ಬತ್ಥ)

20. nibbattāyeva (sabbattha)

21. ಥೋಕಕಂ (ಕ॰)

22. thokakaṃ (ka.)

23. ಭಗನ್ದಲಾಯ (ಸ್ಯಾ॰)

24. bhagandalāya (syā.)

25. ಮಚ್ಛೋವ (ಸೀ॰)

26. macchova (sī.)

27. ವೇಧೇನ್ತಿ (ಸ್ಯಾ॰)

28. vedhenti (syā.)

29. ತಿರಯಿತ್ವಾ (ಕ॰)

30. tirayitvā (ka.)

31. ನ ಲಿಪ್ಪತಿ (ಸೀ॰)

32. na lippati (sī.)

33. ತಿರಣಪರಿಞ್ಞಾಯ (ಸ್ಯಾ॰)

34. tiraṇapariññāya (syā.)

35. ಭೋಜನೇ (ಸ್ಯಾ॰)

36. ನ ಸಂಲಿಮ್ಪತಿ (ಸ್ಯಾ॰)

37. ಅಸಂಲಿತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰)

38. bhojane (syā.)

39. na saṃlimpati (syā.)

40. asaṃlitto (syā.)

41. ನಿಂನ್ಹಾತಪಾಪಕನ್ತಿ (ಸ್ಯಾ॰)

42. niṃnhātapāpakanti (syā.)

43. ಛ ಮುನಯೋ (ಸ್ಯಾ॰)

44. cha munayo (syā.)

45. ದುಚ್ಚರಿತಸಲ್ಲಂ (ಸೀ॰)

46. duccaritasallaṃ (sī.)

Related texts:

ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ೨. ಗುಹಟ್ಠಕಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 2. Guhaṭṭhakasuttaniddesavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact