| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථා • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
2. ගුහට්‌ඨකසුත්‌තවණ්‌ණනා
2. Guhaṭṭhakasuttavaṇṇanā
779. සත්‌තො ගුහායන්‌ති ගුහට්‌ඨකසුත්‌තං. කා උප්‌පත්‌ති? භගවති කිර සාවත්‌ථියං විහරන්‌තෙ ආයස්‌මා පිණ්‌ඩොලභාරද්‌වාජො කොසම්‌බියං ගංඞ්‌ගාතීරෙ ආවට්‌ටකං නාම උතෙනස්‌ස උය්‍යානං, තත්‌ථ අගමාසි සීතලෙ පදෙසෙ දිවාවිහාරං නිසීදිතුකාමො. අඤ්‌ඤදාපි චායං ගච්‌ඡතෙව තත්‌ථ පුබ්‌බාසෙවනෙන යථා ගවම්‌පතිත්‌ථෙරො තාවතිංසභවනන්‌ති වුත්‌තනයමෙතං වඞ්‌ගීසසුත්‌තවණ්‌ණනායං. සො තත්‌ථ ගඞ්‌ගාතීරෙ සීතලෙ රුක්‌ඛමූලෙ සමාපත්‌තිං අප්‌පෙත්‌වා දිවාවිහාරං නිසීදි. රාජාපි ඛො උතෙනො තං දිවසංයෙව උය්‍යානකීළිකං ගන්‌ත්‌වා බහුදෙව දිවසභාගං නච්‌චගීතාදීහි උය්‍යානෙ කීළිත්‌වා පානමදමත්‌තො එකිස්‌සා ඉත්‌ථියා අඞ්‌කෙ සීසං කත්‌වා සයි. සෙසිත්‌ථියො ‘‘සුත්‌තො රාජා’’ති උට්‌ඨහිත්‌වා උය්‍යානෙ පුප්‌ඵඵලාදීනි ගණ්‌හන්‌තියො ථෙරං දිස්‌වා හිරොත්‌තප්‌පං උපට්‌ඨාපෙත්‌වා ‘‘මා සද්‌දං අකත්‌ථා’’ති අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං නිවාරෙත්‌වා අප්‌පසද්‌දා උපසඞ්‌කමිත්‌වා වන්‌දිත්‌වා ථෙරං සම්‌පරිවාරෙත්‌වා නිසීදිංසු. ථෙරො සමාපත්‌තිතො වුට්‌ඨාය තාසං ධම්‌මං දෙසෙසි, තා තුට්‌ඨා ‘‘සාධු සාධූ’’ති වත්‌වා සුණන්‌ති.
779.Sattoguhāyanti guhaṭṭhakasuttaṃ. Kā uppatti? Bhagavati kira sāvatthiyaṃ viharante āyasmā piṇḍolabhāradvājo kosambiyaṃ gaṃṅgātīre āvaṭṭakaṃ nāma utenassa uyyānaṃ, tattha agamāsi sītale padese divāvihāraṃ nisīditukāmo. Aññadāpi cāyaṃ gacchateva tattha pubbāsevanena yathā gavampatitthero tāvatiṃsabhavananti vuttanayametaṃ vaṅgīsasuttavaṇṇanāyaṃ. So tattha gaṅgātīre sītale rukkhamūle samāpattiṃ appetvā divāvihāraṃ nisīdi. Rājāpi kho uteno taṃ divasaṃyeva uyyānakīḷikaṃ gantvā bahudeva divasabhāgaṃ naccagītādīhi uyyāne kīḷitvā pānamadamatto ekissā itthiyā aṅke sīsaṃ katvā sayi. Sesitthiyo ‘‘sutto rājā’’ti uṭṭhahitvā uyyāne pupphaphalādīni gaṇhantiyo theraṃ disvā hirottappaṃ upaṭṭhāpetvā ‘‘mā saddaṃ akatthā’’ti aññamaññaṃ nivāretvā appasaddā upasaṅkamitvā vanditvā theraṃ samparivāretvā nisīdiṃsu. Thero samāpattito vuṭṭhāya tāsaṃ dhammaṃ desesi, tā tuṭṭhā ‘‘sādhu sādhū’’ti vatvā suṇanti.
රඤ්‌ඤො සීසං අඞ්‌කෙනාදාය නිසින්‌නිත්‌ථී ‘‘ඉමා මං ඔහාය කීළන්‌තී’’ති තාසු ඉස්‌සාපකතා ඌරුං චාලෙත්‌වා රාජානං පබොධෙසි. රාජා පටිබුජ්‌ඣිත්‌වා ඉත්‌ථාගාරං අපස්‌සන්‌තො ‘‘කුහිං ඉමා වසලියො’’ති ආහ. සා ආහ – ‘‘තුම්‌හෙසු අබහුකතා ‘සමණං රමයිස්‌සාමා’ති ගතා’’ති. සො කුද්‌ධො ථෙරාභිමුඛො අගමාසි. තා ඉත්‌ථියො රාජානං දිස්‌වා එකච්‌චා උට්‌ඨහිංසු, එකච්‌චා ‘‘මහාරාජ, පබ්‌බජිතස්‌ස සන්‌තිකෙ ධම්‌මං සුණාමා’’ති න උට්‌ඨහිංසු. සො තෙන භිය්‍යොසොමත්‌තාය කුද්‌ධො ථෙරං අවන්‌දිත්‌වාව ‘‘කිමත්‌ථං ආගතොසී’’ති ආහ. ‘‘විවෙකත්‌ථං මහාරාජා’’ති. සො ‘‘විවෙකත්‌ථාය ආගතා එවං ඉත්‌ථාගාරපරිවුතා නිසීදන්‌තී’’ති වත්‌වා ‘‘තව විවෙකං කථෙහී’’ති ආහ. ථෙරො විසාරදොපි විවෙකකථාය ‘‘නායං අඤ්‌ඤාතුකාමො පුච්‌ඡතී’’ති තුණ්‌හී අහොසි. රාජා ‘‘සචෙ න කථෙසි, තම්‌බකිපිල්‌ලිකෙහි තං ඛාදාපෙස්‌සාමී’’ති අඤ්‌ඤතරස්‌මිං අසොකරුක්‌ඛෙ තම්‌බකිපිල්‌ලිකපුටං ගණ්‌හන්‌තො අත්‌තනොව උපරි විකිරි. සො සරීරං පුඤ්‌ඡිත්‌වා අඤ්‌ඤං පුටං ගහෙත්‌වා ථෙරාභිමුඛො අගමාසි. ථෙරො ‘‘සචායං රාජා මයි අපරජ්‌ඣෙය්‍ය , අපායාභිමුඛො භවෙය්‍යා’’ති තං අනුකම්‌පමානො ඉද්‌ධියා ආකාසං අබ්‌භුග්‌ගන්‌ත්‌වා ගතො.
Rañño sīsaṃ aṅkenādāya nisinnitthī ‘‘imā maṃ ohāya kīḷantī’’ti tāsu issāpakatā ūruṃ cāletvā rājānaṃ pabodhesi. Rājā paṭibujjhitvā itthāgāraṃ apassanto ‘‘kuhiṃ imā vasaliyo’’ti āha. Sā āha – ‘‘tumhesu abahukatā ‘samaṇaṃ ramayissāmā’ti gatā’’ti. So kuddho therābhimukho agamāsi. Tā itthiyo rājānaṃ disvā ekaccā uṭṭhahiṃsu, ekaccā ‘‘mahārāja, pabbajitassa santike dhammaṃ suṇāmā’’ti na uṭṭhahiṃsu. So tena bhiyyosomattāya kuddho theraṃ avanditvāva ‘‘kimatthaṃ āgatosī’’ti āha. ‘‘Vivekatthaṃ mahārājā’’ti. So ‘‘vivekatthāya āgatā evaṃ itthāgāraparivutā nisīdantī’’ti vatvā ‘‘tava vivekaṃ kathehī’’ti āha. Thero visāradopi vivekakathāya ‘‘nāyaṃ aññātukāmo pucchatī’’ti tuṇhī ahosi. Rājā ‘‘sace na kathesi, tambakipillikehi taṃ khādāpessāmī’’ti aññatarasmiṃ asokarukkhe tambakipillikapuṭaṃ gaṇhanto attanova upari vikiri. So sarīraṃ puñchitvā aññaṃ puṭaṃ gahetvā therābhimukho agamāsi. Thero ‘‘sacāyaṃ rājā mayi aparajjheyya , apāyābhimukho bhaveyyā’’ti taṃ anukampamāno iddhiyā ākāsaṃ abbhuggantvā gato.
තතො ඉත්‌ථියො ආහංසු – ‘‘මහාරාජ, අඤ්‌ඤෙ රාජානො ඊදිසං පබ්‌බජිතං දිස්‌වා පුප්‌ඵගන්‌ධාදීහි පූජෙන්‌ති, ත්‌වං තම්‌බකිපිල්‌ලිකපුටෙන ආසාදෙතුං ආරද්‌ධො අහොසි, කුලවංසං නාසෙතුං උට්‌ඨිතො’’ති. සො අත්‌තනො දොසං ඤත්‌වා තුණ්‌හී හුත්‌වා උය්‍යානපාලං පුච්‌ඡි – ‘‘අඤ්‌ඤම්‌පි දිවසං ථෙරො ඉධාගච්‌ඡතී’’ති? ‘‘ආම, මහාරාජා’’ති. තෙන හි යදා ආගච්‌ඡති, තදා මෙ ආරොචෙය්‍යාසීති. සො එකදිවසං ථෙරෙ ආගතෙ ආරොචෙසි. රාජාපි ථෙරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌හං පුච්‌ඡිත්‌වා පාණෙහි සරණං ගතො අහොසි. තම්‌බකිපිල්‌ලිකපුටෙන ආසාදිතදිවසෙ පන ථෙරො ආකාසෙනාගන්‌ත්‌වා පුන පථවියං නිමුජ්‌ජිත්‌වා භගවතො ගන්‌ධකුටියං උම්‌මුජ්‌ජි. භගවාපි ඛො දක්‌ඛිණෙන පස්‌සෙන සතො සම්‌පජානො සීහසෙය්‍යං කප්‌පයමානො ථෙරං දිස්‌වා ‘‘කිං, භාරද්‌වාජ, අකාලෙ ආගතොසී’’ති ආහ. ථෙරො ‘‘ආම භගවා’’ති වත්‌වා සබ්‌බං තං පවත්‌තිං ආරොචෙසි. තං සුත්‌වා භගවා ‘‘කිං කරිස්‌සති තස්‌ස විවෙකකථා කාමගුණගිද්‌ධස්‌සා’’ති වත්‌වා දක්‌ඛිණෙන පස්‌සෙන නිපන්‌නො එව ථෙරස්‌ස ධම්‌මදෙසනත්‌ථං ඉමං සුත්‌තමභාසි.
Tato itthiyo āhaṃsu – ‘‘mahārāja, aññe rājāno īdisaṃ pabbajitaṃ disvā pupphagandhādīhi pūjenti, tvaṃ tambakipillikapuṭena āsādetuṃ āraddho ahosi, kulavaṃsaṃ nāsetuṃ uṭṭhito’’ti. So attano dosaṃ ñatvā tuṇhī hutvā uyyānapālaṃ pucchi – ‘‘aññampi divasaṃ thero idhāgacchatī’’ti? ‘‘Āma, mahārājā’’ti. Tena hi yadā āgacchati, tadā me āroceyyāsīti. So ekadivasaṃ there āgate ārocesi. Rājāpi theraṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchitvā pāṇehi saraṇaṃ gato ahosi. Tambakipillikapuṭena āsāditadivase pana thero ākāsenāgantvā puna pathaviyaṃ nimujjitvā bhagavato gandhakuṭiyaṃ ummujji. Bhagavāpi kho dakkhiṇena passena sato sampajāno sīhaseyyaṃ kappayamāno theraṃ disvā ‘‘kiṃ, bhāradvāja, akāle āgatosī’’ti āha. Thero ‘‘āma bhagavā’’ti vatvā sabbaṃ taṃ pavattiṃ ārocesi. Taṃ sutvā bhagavā ‘‘kiṃ karissati tassa vivekakathā kāmaguṇagiddhassā’’ti vatvā dakkhiṇena passena nipanno eva therassa dhammadesanatthaṃ imaṃ suttamabhāsi.
තත්‌ථ සත්‌තොති ලග්‌ගො. ගුහායන්‌ති කායෙ. කායො හි රාගාදීනං වාළානං වසනොකාසතො ‘‘ගුහා’’ති වුච්‌චති. බහුනාභිඡන්‌නොති බහුනා රාගාදිකිලෙසජාලෙන අභිච්‌ඡන්‌නො. එතෙන අජ්‌ඣත්‌තබන්‌ධනං වුත්‌තං. තිට්‌ඨන්‌ති රාගාදිවසෙන තිට්‌ඨන්‌තො. නරොති සත්‌තො. මොහනස්‌මිං පගාළ්‌හොති මොහනං වුච්‌චති කාමගුණා. එත්‌ථ හි දෙවමනුස්‌සා මුය්‌හන්‌ති, තෙසු අජ්‌ඣොගාළ්‌හො හුත්‌වා . එතෙන බහිද්‌ධාබන්‌ධනං වුත්‌තං. දූරෙ විවෙකා හි තථාවිධො සොති සො තථාරූපො නරො තිවිධාපි කායවිවෙකාදිකා විවෙකා දූරෙ අනාසන්‌නෙ. කිංකාරණා? කාමා හි ලොකෙ න හි සුප්‌පහායා, යස්‌මා ලොකෙ කාමා සුප්‌පහායා න හොන්‌තීති වුත්‌තං හොති.
Tattha sattoti laggo. Guhāyanti kāye. Kāyo hi rāgādīnaṃ vāḷānaṃ vasanokāsato ‘‘guhā’’ti vuccati. Bahunābhichannoti bahunā rāgādikilesajālena abhicchanno. Etena ajjhattabandhanaṃ vuttaṃ. Tiṭṭhanti rāgādivasena tiṭṭhanto. Naroti satto. Mohanasmiṃ pagāḷhoti mohanaṃ vuccati kāmaguṇā. Ettha hi devamanussā muyhanti, tesu ajjhogāḷho hutvā . Etena bahiddhābandhanaṃ vuttaṃ. Dūre vivekā hi tathāvidho soti so tathārūpo naro tividhāpi kāyavivekādikā vivekā dūre anāsanne. Kiṃkāraṇā? Kāmā hi loke na hi suppahāyā, yasmā loke kāmā suppahāyā na hontīti vuttaṃ hoti.
780. එවං පඨමගාථාය ‘‘දූරෙ විවෙකා තථාවිධො’’ති සාධෙත්‌වා පුන තථාවිධානං සත්‌තානං ධම්‌මතං ආවිකරොන්‌තො ‘‘ඉච්‌ඡානිදානා’’ති ගාථමාහ. තත්‌ථ ඉච්‌ඡානිදානාති තණ්‌හාහෙතුකා. භවසාතබද්‌ධාති සුඛවෙදනාදිම්‌හි භවසාතෙ බද්‌ධා. තෙ දුප්‌පමුඤ්‌චාති තෙ භවසාතවත්‌ථුභූතා ධම්‌මා, තෙ වා තත්‌ථ බද්‌ධා ඉච්‌ඡානිදානා සත්‌තා දුප්‌පමොචයා. න හි අඤ්‌ඤමොක්‌ඛාති අඤ්‌ඤෙන ච මොචෙතුං න සක්‌කොන්‌ති. කාරණවචනං වා එතං, තෙ සත්‌තා දුප්‌පමුඤ්‌චා. කස්‌මා? යස්‌මා අඤ්‌ඤෙන මොචෙතබ්‌බා න හොන්‌ති. යදි පන මුඤ්‌චෙය්‍යුං, සකෙන ථාමෙන මුඤ්‌චෙය්‍යුන්‌ති අයමස්‌ස අත්‌ථො. පච්‌ඡා පුරෙ වාපි අපෙක්‌ඛමානාති අනාගතෙ අතීතෙ වා කාමෙ අපෙක්‌ඛමානා. ඉමෙව කාමෙ පුරිමෙව ජප්‌පන්‌ති ඉමෙ වා පච්‌චුප්‌පන්‌නෙ කාමෙ පුරිමෙ වා දුවිධෙපි අතීතානාගතෙ බලවතණ්‌හාය පත්‌ථයමානා. ඉමෙසඤ්‌ච ද්‌වින්‌නං පදානං ‘‘තෙ දුප්‌පමුඤ්‌චා න හි අඤ්‌ඤමොක්‌ඛා’’ති ඉමිනා සහ සම්‌බන්‌ධො වෙදිතබ්‌බො, ඉතරථා ‘‘අපෙක්‌ඛමානා ජප්‌පං කිං කරොන්‌ති කිං වා කතා’’ති න පඤ්‌ඤායෙය්‍යුං.
780. Evaṃ paṭhamagāthāya ‘‘dūre vivekā tathāvidho’’ti sādhetvā puna tathāvidhānaṃ sattānaṃ dhammataṃ āvikaronto ‘‘icchānidānā’’ti gāthamāha. Tattha icchānidānāti taṇhāhetukā. Bhavasātabaddhāti sukhavedanādimhi bhavasāte baddhā. Te duppamuñcāti te bhavasātavatthubhūtā dhammā, te vā tattha baddhā icchānidānā sattā duppamocayā. Na hi aññamokkhāti aññena ca mocetuṃ na sakkonti. Kāraṇavacanaṃ vā etaṃ, te sattā duppamuñcā. Kasmā? Yasmā aññena mocetabbā na honti. Yadi pana muñceyyuṃ, sakena thāmena muñceyyunti ayamassa attho. Pacchā pure vāpi apekkhamānāti anāgate atīte vā kāme apekkhamānā. Imeva kāme purimeva jappanti ime vā paccuppanne kāme purime vā duvidhepi atītānāgate balavataṇhāya patthayamānā. Imesañca dvinnaṃ padānaṃ ‘‘te duppamuñcā na hi aññamokkhā’’ti iminā saha sambandho veditabbo, itarathā ‘‘apekkhamānā jappaṃ kiṃ karonti kiṃ vā katā’’ti na paññāyeyyuṃ.
781-2. එවං පඨමගාථාය ‘‘දූරෙ විවෙකා තථාවිධො’’ති සාධෙත්‌වා දුතියගාථාය ච තථාවිධානං සත්‌තානං ධම්‌මතං ආවිකත්‌වා ඉදානි නෙසං පාපකම්‌මකරණං ආවිකරොන්‌තො ‘‘කාමෙසු ගිද්‌ධා’’ති ගාථමාහ. තස්‌සත්‌ථො – තෙ සත්‌තා කාමෙසු පරිභොගතණ්‌හාය ගිද්‌ධා පරියෙසනාදිමනුයුත්‌තත්‌තා පසුතා සම්‌මොහමාපන්‌නත්‌තා පමූළ්‌හා අවගමනතාය මච්‌ඡරිතාය බුද්‌ධාදීනං වචනං අනාදියනතාය ච අවදානියා. කායවිසමාදිම්‌හි විසමෙ නිවිට්‌ඨා අන්‌තකාලෙ මරණදුක්‌ඛූපනීතා ‘‘කිංසූ භවිස්‌සාම ඉතො චුතාසෙ’’ති පරිදෙවයන්‌තීති. යස්‌මා එතදෙව, තස්‌මා හි සික්‌ඛෙථ…පෙ.… මාහු ධීරාති. තත්‌ථ සික්‌ඛෙථාති තිස්‌සො සික්‌ඛා ආපජ්‌ජෙය්‍ය. ඉධෙවාති ඉමස්‌මිංයෙව සාසනෙ. සෙසමුත්‌තානමෙව.
781-2. Evaṃ paṭhamagāthāya ‘‘dūre vivekā tathāvidho’’ti sādhetvā dutiyagāthāya ca tathāvidhānaṃ sattānaṃ dhammataṃ āvikatvā idāni nesaṃ pāpakammakaraṇaṃ āvikaronto ‘‘kāmesu giddhā’’ti gāthamāha. Tassattho – te sattā kāmesu paribhogataṇhāya giddhā pariyesanādimanuyuttattā pasutā sammohamāpannattā pamūḷhā avagamanatāya maccharitāya buddhādīnaṃ vacanaṃ anādiyanatāya ca avadāniyā. Kāyavisamādimhi visame niviṭṭhā antakāle maraṇadukkhūpanītā ‘‘kiṃsū bhavissāma ito cutāse’’ti paridevayantīti. Yasmā etadeva, tasmā hi sikkhetha…pe… māhu dhīrāti. Tattha sikkhethāti tisso sikkhā āpajjeyya. Idhevāti imasmiṃyeva sāsane. Sesamuttānameva.
783. ඉදානි යෙ තථා න කරොන්‌ති, තෙසං බ්‍යසනප්‌පත්‌තිං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘පස්‌සාමී’’ති ගාථමාහ. තත්‌ථ පස්‌සාමීති මංසචක්‌ඛුආදීහි පෙක්‌ඛාමි. ලොකෙති අපායාදිම්‌හි. පරිඵන්‌දමානන්‌ති ඉතො චිතො ච ඵන්‌දමානං. පජං ඉමන්‌ති ඉමං සත්‌තකායං. තණ්‌හගතන්‌ති තණ්‌හාය ගතං අභිභූතං, නිපාතිතන්‌ති අධිප්‌පායො. භවෙසූති කාමභවාදීසු. හීනා නරාති හීනකම්‌මන්‌තා නරා. මච්‌චුමුඛෙ ලපන්‌තීති අන්‌තකාලෙ සම්‌පත්‌තෙ මරණමුඛෙ පරිදෙවන්‌ති. අවීතතණ්‌හාසෙති අවිගතතණ්‌හා. භවාභවෙසූති කාමභවාදීසු. අථ වා භවාභවෙසූති භවභවෙසු, පුනප්‌පුනභවෙසූති වුත්‌තං හොති.
783. Idāni ye tathā na karonti, tesaṃ byasanappattiṃ dassento ‘‘passāmī’’ti gāthamāha. Tattha passāmīti maṃsacakkhuādīhi pekkhāmi. Loketi apāyādimhi. Pariphandamānanti ito cito ca phandamānaṃ. Pajaṃ imanti imaṃ sattakāyaṃ. Taṇhagatanti taṇhāya gataṃ abhibhūtaṃ, nipātitanti adhippāyo. Bhavesūti kāmabhavādīsu. Hīnā narāti hīnakammantā narā. Maccumukhe lapantīti antakāle sampatte maraṇamukhe paridevanti. Avītataṇhāseti avigatataṇhā. Bhavābhavesūti kāmabhavādīsu. Atha vā bhavābhavesūti bhavabhavesu, punappunabhavesūti vuttaṃ hoti.
784. ඉදානි යස්‌මා අවීතතණ්‌හා එවං ඵන්‌දන්‌ති ච ලපන්‌ති ච, තස්‌මා තණ්‌හාවිනයෙ සමාදපෙන්‌තො ‘‘මමායිතෙ’’ති ගාථමාහ. තත්‌ථ මමායිතෙති තණ්‌හාදිට්‌ඨිමමත්‌තෙහි ‘‘මම’’න්‌ති පරිග්‌ගහිතෙ වත්‌ථුස්‌මිං. පස්‌සථාති සොතාරෙ ආලපන්‌තො ආහ. එතම්‌පීති එතම්‌පි ආදීනවං. සෙසං පාකටමෙව.
784. Idāni yasmā avītataṇhā evaṃ phandanti ca lapanti ca, tasmā taṇhāvinaye samādapento ‘‘mamāyite’’ti gāthamāha. Tattha mamāyiteti taṇhādiṭṭhimamattehi ‘‘mama’’nti pariggahite vatthusmiṃ. Passathāti sotāre ālapanto āha. Etampīti etampi ādīnavaṃ. Sesaṃ pākaṭameva.
785. එවමෙත්‌ථ පඨමගාථාය අස්‌සාදං, තතො පරාහි චතූහි ආදීනවඤ්‌ච දස්‌සෙත්‌වා ඉදානි සඋපායං නිස්‌සරණං නිස්‌සරණානිසංසඤ්‌ච දස්‌සෙතුං සබ්‌බාහි වා එතාහි කාමානං ආදීනවං ඔකාරං සංකිලෙසඤ්‌ච දස්‌සෙත්‌වා ඉදානි නෙක්‌ඛම්‌මෙ ආනිසංසං දස්‌සෙතුං ‘‘උභොසු අන්‌තෙසූ’’ති ගාථාද්‌වයමාහ. තත්‌ථ උභොසු අන්‌තෙසූති ඵස්‌සඵස්‌සසමුදයාදීසු ද්‌වීසු පරිච්‌ඡෙදෙසු. විනෙය්‍ය ඡන්‌දන්‌ති ඡන්‌දරාගං විනෙත්‌වා. ඵස්‌සං පරිඤ්‌ඤායාති චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සාදිඵස්‌සං, ඵස්‌සානුසාරෙන වා තංසම්‌පයුත්‌තෙ සබ්‌බෙපි අරූපධම්‌මෙ, තෙසං වත්‌ථුද්‌වාරාරම්‌මණවසෙන රූපධම්‌මෙ චාති සකලම්‌පි නාමරූපං තීහි පරිඤ්‌ඤාහි පරිජානිත්‌වා. අනානුගිද්‌ධොති රූපාදීසු සබ්‌බධම්‌මෙසු අගිද්‌ධො. යදත්‌තගරහී තදකුබ්‌බමානොති යං අත්‌තනා ගරහති, තං අකුරුමානො. නලිප්‌පතී දිට්‌ඨසුතෙසු ධීරොති සො එවරූපො ධිතිසම්‌පන්‌නො ධීරො දිට්‌ඨෙසු ච සුතෙසු ච ධම්‌මෙසු ද්‌වින්‌නං ලෙපානං එකෙනපි ලෙපෙන න ලිප්‌පති. ආකාසමිව නිරුපලිත්‌තො අච්‌චන්‌තවොදානප්‌පත්‌තො හොති.
785. Evamettha paṭhamagāthāya assādaṃ, tato parāhi catūhi ādīnavañca dassetvā idāni saupāyaṃ nissaraṇaṃ nissaraṇānisaṃsañca dassetuṃ sabbāhi vā etāhi kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesañca dassetvā idāni nekkhamme ānisaṃsaṃ dassetuṃ ‘‘ubhosu antesū’’ti gāthādvayamāha. Tattha ubhosu antesūti phassaphassasamudayādīsu dvīsu paricchedesu. Vineyya chandanti chandarāgaṃ vinetvā. Phassaṃ pariññāyāti cakkhusamphassādiphassaṃ, phassānusārena vā taṃsampayutte sabbepi arūpadhamme, tesaṃ vatthudvārārammaṇavasena rūpadhamme cāti sakalampi nāmarūpaṃ tīhi pariññāhi parijānitvā. Anānugiddhoti rūpādīsu sabbadhammesu agiddho. Yadattagarahī tadakubbamānoti yaṃ attanā garahati, taṃ akurumāno. Nalippatī diṭṭhasutesu dhīroti so evarūpo dhitisampanno dhīro diṭṭhesu ca sutesu ca dhammesu dvinnaṃ lepānaṃ ekenapi lepena na lippati. Ākāsamiva nirupalitto accantavodānappatto hoti.
786. සඤ්‌ඤං පරිඤ්‌ඤාති ගාථාය පන අයං සඞ්‌ඛෙපත්‌ථො – න කෙවලඤ්‌ච ඵස්‌සමෙව, අපිච ඛො පන කාමසඤ්‌ඤාදිභෙදං සඤ්‌ඤම්‌පි, සඤ්‌ඤානුසාරෙන වා පුබ්‌බෙ වුත්‌තනයෙනෙව නාමරූපං තීහි පරිඤ්‌ඤාහි පරිජානිත්‌වා ඉමාය පටිපදාය චතුබ්‌බිධම්‌පි විතරෙය්‍ය ඔඝං, තතො සො තිණ්‌ණොඝො තණ්‌හාදිට්‌ඨිපරිග්‌ගහෙසු තණ්‌හාදිට්‌ඨිලෙපප්‌පහානෙන නොපලිත්‌තො ඛීණාසවමුනි රාගාදිසල්‌ලානං අබ්‌බූළ්‌හත්‌තා අබ්‌බූළ්‌හසල්‌ලො සතිවෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තියා අප්‌පමත්‌තො චරං, පුබ්‌බභාගෙ වා අප්‌පමත්‌තො චරං තෙන අප්‌පමාදචාරෙන අබ්‌බූළ්‌හසල්‌ලො හුත්‌වා සකපරත්‌තභාවාදිභෙදං නාසීසතී ලොකමිමං පරඤ්‌ච, අඤ්‌ඤදත්‌ථු චරිමචිත්‌තනිරොධා නිරුපාදානො ජාතවෙදොව පරිනිබ්‌බාතීති අරහත්‌තනිකූටෙන දෙසනං නිට්‌ඨාපෙසි ධම්‌මනෙත්‌තිට්‌ඨපනමෙව කරොන්‌තො, න උත්‌තරිං ඉමාය දෙසනාය මග්‌ගං වා ඵලං වා උප්‌පාදෙසි ඛීණාසවස්‌ස දෙසිතත්‌තාති.
786.Saññaṃ pariññāti gāthāya pana ayaṃ saṅkhepattho – na kevalañca phassameva, apica kho pana kāmasaññādibhedaṃ saññampi, saññānusārena vā pubbe vuttanayeneva nāmarūpaṃ tīhi pariññāhi parijānitvā imāya paṭipadāya catubbidhampi vitareyya oghaṃ, tato so tiṇṇogho taṇhādiṭṭhipariggahesu taṇhādiṭṭhilepappahānena nopalitto khīṇāsavamuni rāgādisallānaṃ abbūḷhattā abbūḷhasallo sativepullappattiyā appamatto caraṃ, pubbabhāge vā appamatto caraṃ tena appamādacārena abbūḷhasallo hutvā sakaparattabhāvādibhedaṃ nāsīsatī lokamimaṃ parañca, aññadatthu carimacittanirodhā nirupādāno jātavedova parinibbātīti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi dhammanettiṭṭhapanameva karonto, na uttariṃ imāya desanāya maggaṃ vā phalaṃ vā uppādesi khīṇāsavassa desitattāti.
පරමත්‌ථජොතිකාය ඛුද්‌දක-අට්‌ඨකථාය
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථාය ගුහට්‌ඨකසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya guhaṭṭhakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / සුත්‌තනිපාතපාළි • Suttanipātapāḷi / 2. ගුහට්‌ඨකසුත්‌තං • 2. Guhaṭṭhakasuttaṃ
