| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
੨. ਗੁਹਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Guhaṭṭhakasuttavaṇṇanā
੭੭੯. ਸਤ੍ਤੋ ਗੁਹਾਯਨ੍ਤਿ ਗੁਹਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤਂ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਭਗવਤਿ ਕਿਰ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪਿਣ੍ਡੋਲਭਾਰਦ੍વਾਜੋ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਗਂਙ੍ਗਾਤੀਰੇ ਆવਟ੍ਟਕਂ ਨਾਮ ਉਤੇਨਸ੍ਸ ਉਯ੍ਯਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਾਸਿ ਸੀਤਲੇ ਪਦੇਸੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਿਤੁਕਾਮੋ। ਅਞ੍ਞਦਾਪਿ ਚਾਯਂ ਗਚ੍ਛਤੇવ ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਾਸੇવਨੇਨ ਯਥਾ ਗવਮ੍ਪਤਿਤ੍ਥੇਰੋ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇਤਂ વਙ੍ਗੀਸਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਂ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ ਸੀਤਲੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਰਾਜਾਪਿ ਖੋ ਉਤੇਨੋ ਤਂ ਦਿવਸਂਯੇવ ਉਯ੍ਯਾਨਕੀਲ਼ਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬਹੁਦੇવ ਦਿવਸਭਾਗਂ ਨਚ੍ਚਗੀਤਾਦੀਹਿ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਪਾਨਮਦਮਤ੍ਤੋ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਅਙ੍ਕੇ ਸੀਸਂ ਕਤ੍વਾ ਸਯਿ। ਸੇਸਿਤ੍ਥਿਯੋ ‘‘ਸੁਤ੍ਤੋ ਰਾਜਾ’’ਤਿ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਪੁਪ੍ਫਫਲਾਦੀਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿਯੋ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਾ ਸਦ੍ਦਂ ਅਕਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਸਮ੍ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਤਾਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਤਾ ਤੁਟ੍ਠਾ ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸੁਣਨ੍ਤਿ।
779.Sattoguhāyanti guhaṭṭhakasuttaṃ. Kā uppatti? Bhagavati kira sāvatthiyaṃ viharante āyasmā piṇḍolabhāradvājo kosambiyaṃ gaṃṅgātīre āvaṭṭakaṃ nāma utenassa uyyānaṃ, tattha agamāsi sītale padese divāvihāraṃ nisīditukāmo. Aññadāpi cāyaṃ gacchateva tattha pubbāsevanena yathā gavampatitthero tāvatiṃsabhavananti vuttanayametaṃ vaṅgīsasuttavaṇṇanāyaṃ. So tattha gaṅgātīre sītale rukkhamūle samāpattiṃ appetvā divāvihāraṃ nisīdi. Rājāpi kho uteno taṃ divasaṃyeva uyyānakīḷikaṃ gantvā bahudeva divasabhāgaṃ naccagītādīhi uyyāne kīḷitvā pānamadamatto ekissā itthiyā aṅke sīsaṃ katvā sayi. Sesitthiyo ‘‘sutto rājā’’ti uṭṭhahitvā uyyāne pupphaphalādīni gaṇhantiyo theraṃ disvā hirottappaṃ upaṭṭhāpetvā ‘‘mā saddaṃ akatthā’’ti aññamaññaṃ nivāretvā appasaddā upasaṅkamitvā vanditvā theraṃ samparivāretvā nisīdiṃsu. Thero samāpattito vuṭṭhāya tāsaṃ dhammaṃ desesi, tā tuṭṭhā ‘‘sādhu sādhū’’ti vatvā suṇanti.
ਰਞ੍ਞੋ ਸੀਸਂ ਅਙ੍ਕੇਨਾਦਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਿਤ੍ਥੀ ‘‘ਇਮਾ ਮਂ ਓਹਾਯ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤਾਸੁ ਇਸ੍ਸਾਪਕਤਾ ਊਰੁਂ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਪਬੋਧੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਇਮਾ વਸਲਿਯੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਆਹ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਅਬਹੁਕਤਾ ‘ਸਮਣਂ ਰਮਯਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਗਤਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਕੁਦ੍ਧੋ ਥੇਰਾਭਿਮੁਖੋ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਰਾਜਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਚ੍ਚਾ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ, ਏਕਚ੍ਚਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਮਾ’’ਤਿ ਨ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਸੋ ਤੇਨ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਕੁਦ੍ਧੋ ਥੇਰਂ ਅવਨ੍ਦਿਤ੍વਾવ ‘‘ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘વਿવੇਕਤ੍ਥਂ ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘વਿવੇਕਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤਾ ਏવਂ ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਪਰਿવੁਤਾ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਤવ વਿવੇਕਂ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ વਿਸਾਰਦੋਪਿ વਿવੇਕਕਥਾਯ ‘‘ਨਾਯਂ ਅਞ੍ਞਾਤੁਕਾਮੋ ਪੁਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਸਚੇ ਨ ਕਥੇਸਿ, ਤਮ੍ਬਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕੇਹਿ ਤਂ ਖਾਦਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਅਸੋਕਰੁਕ੍ਖੇ ਤਮ੍ਬਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਪੁਟਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋવ ਉਪਰਿ વਿਕਿਰਿ। ਸੋ ਸਰੀਰਂ ਪੁਞ੍ਛਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਪੁਟਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਥੇਰਾਭਿਮੁਖੋ ਅਗਮਾਸਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਸਚਾਯਂ ਰਾਜਾ ਮਯਿ ਅਪਰਜ੍ਝੇਯ੍ਯ , ਅਪਾਯਾਭਿਮੁਖੋ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਤਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਕਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਤੋ।
Rañño sīsaṃ aṅkenādāya nisinnitthī ‘‘imā maṃ ohāya kīḷantī’’ti tāsu issāpakatā ūruṃ cāletvā rājānaṃ pabodhesi. Rājā paṭibujjhitvā itthāgāraṃ apassanto ‘‘kuhiṃ imā vasaliyo’’ti āha. Sā āha – ‘‘tumhesu abahukatā ‘samaṇaṃ ramayissāmā’ti gatā’’ti. So kuddho therābhimukho agamāsi. Tā itthiyo rājānaṃ disvā ekaccā uṭṭhahiṃsu, ekaccā ‘‘mahārāja, pabbajitassa santike dhammaṃ suṇāmā’’ti na uṭṭhahiṃsu. So tena bhiyyosomattāya kuddho theraṃ avanditvāva ‘‘kimatthaṃ āgatosī’’ti āha. ‘‘Vivekatthaṃ mahārājā’’ti. So ‘‘vivekatthāya āgatā evaṃ itthāgāraparivutā nisīdantī’’ti vatvā ‘‘tava vivekaṃ kathehī’’ti āha. Thero visāradopi vivekakathāya ‘‘nāyaṃ aññātukāmo pucchatī’’ti tuṇhī ahosi. Rājā ‘‘sace na kathesi, tambakipillikehi taṃ khādāpessāmī’’ti aññatarasmiṃ asokarukkhe tambakipillikapuṭaṃ gaṇhanto attanova upari vikiri. So sarīraṃ puñchitvā aññaṃ puṭaṃ gahetvā therābhimukho agamāsi. Thero ‘‘sacāyaṃ rājā mayi aparajjheyya , apāyābhimukho bhaveyyā’’ti taṃ anukampamāno iddhiyā ākāsaṃ abbhuggantvā gato.
ਤਤੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਅਞ੍ਞੇ ਰਾਜਾਨੋ ਈਦਿਸਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਤ੍વਂ ਤਮ੍ਬਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਪੁਟੇਨ ਆਸਾਦੇਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ, ਕੁਲવਂਸਂ ਨਾਸੇਤੁਂ ਉਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੋਸਂ ਞਤ੍વਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਹੁਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਪਾਲਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਦਿવਸਂ ਥੇਰੋ ਇਧਾਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਯਦਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਦਾ ਮੇ ਆਰੋਚੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਥੇਰੇ ਆਗਤੇ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਰਾਜਾਪਿ ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਾਣੇਹਿ ਸਰਣਂ ਗਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਮ੍ਬਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਪੁਟੇਨ ਆਸਾਦਿਤਦਿવਸੇ ਪਨ ਥੇਰੋ ਆਕਾਸੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪਥવਿਯਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿ। ਭਗવਾਪਿ ਖੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪਯਮਾਨੋ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਅਕਾਲੇ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ‘‘ਆਮ ਭਗવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਾ ‘‘ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਤਸ੍ਸ વਿવੇਕਕਥਾ ਕਾਮਗੁਣਗਿਦ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਏવ ਥੇਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਂ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਮਭਾਸਿ।
Tato itthiyo āhaṃsu – ‘‘mahārāja, aññe rājāno īdisaṃ pabbajitaṃ disvā pupphagandhādīhi pūjenti, tvaṃ tambakipillikapuṭena āsādetuṃ āraddho ahosi, kulavaṃsaṃ nāsetuṃ uṭṭhito’’ti. So attano dosaṃ ñatvā tuṇhī hutvā uyyānapālaṃ pucchi – ‘‘aññampi divasaṃ thero idhāgacchatī’’ti? ‘‘Āma, mahārājā’’ti. Tena hi yadā āgacchati, tadā me āroceyyāsīti. So ekadivasaṃ there āgate ārocesi. Rājāpi theraṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchitvā pāṇehi saraṇaṃ gato ahosi. Tambakipillikapuṭena āsāditadivase pana thero ākāsenāgantvā puna pathaviyaṃ nimujjitvā bhagavato gandhakuṭiyaṃ ummujji. Bhagavāpi kho dakkhiṇena passena sato sampajāno sīhaseyyaṃ kappayamāno theraṃ disvā ‘‘kiṃ, bhāradvāja, akāle āgatosī’’ti āha. Thero ‘‘āma bhagavā’’ti vatvā sabbaṃ taṃ pavattiṃ ārocesi. Taṃ sutvā bhagavā ‘‘kiṃ karissati tassa vivekakathā kāmaguṇagiddhassā’’ti vatvā dakkhiṇena passena nipanno eva therassa dhammadesanatthaṃ imaṃ suttamabhāsi.
ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਲਗ੍ਗੋ। ਗੁਹਾਯਨ੍ਤਿ ਕਾਯੇ। ਕਾਯੋ ਹਿ ਰਾਗਾਦੀਨਂ વਾਲ਼ਾਨਂ વਸਨੋਕਾਸਤੋ ‘‘ਗੁਹਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਬਹੁਨਾਭਿਛਨ੍ਨੋਤਿ ਬਹੁਨਾ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲੇਨ ਅਭਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ। ਏਤੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਨ੍ਧਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਰਾਗਾਦਿવਸੇਨ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ। ਨਰੋਤਿ ਸਤ੍ਤੋ। ਮੋਹਨਸ੍ਮਿਂ ਪਗਾਲ਼੍ਹੋਤਿ ਮੋਹਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਗੁਣਾ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਅਜ੍ਝੋਗਾਲ਼੍ਹੋ ਹੁਤ੍વਾ । ਏਤੇਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾਬਨ੍ਧਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਦੂਰੇ વਿવੇਕਾ ਹਿ ਤਥਾવਿਧੋ ਸੋਤਿ ਸੋ ਤਥਾਰੂਪੋ ਨਰੋ ਤਿવਿਧਾਪਿ ਕਾਯવਿવੇਕਾਦਿਕਾ વਿવੇਕਾ ਦੂਰੇ ਅਨਾਸਨ੍ਨੇ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਕਾਮਾ ਹਿ ਲੋਕੇ ਨ ਹਿ ਸੁਪ੍ਪਹਾਯਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਲੋਕੇ ਕਾਮਾ ਸੁਪ੍ਪਹਾਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Tattha sattoti laggo. Guhāyanti kāye. Kāyo hi rāgādīnaṃ vāḷānaṃ vasanokāsato ‘‘guhā’’ti vuccati. Bahunābhichannoti bahunā rāgādikilesajālena abhicchanno. Etena ajjhattabandhanaṃ vuttaṃ. Tiṭṭhanti rāgādivasena tiṭṭhanto. Naroti satto. Mohanasmiṃ pagāḷhoti mohanaṃ vuccati kāmaguṇā. Ettha hi devamanussā muyhanti, tesu ajjhogāḷho hutvā . Etena bahiddhābandhanaṃ vuttaṃ. Dūre vivekā hi tathāvidho soti so tathārūpo naro tividhāpi kāyavivekādikā vivekā dūre anāsanne. Kiṃkāraṇā? Kāmā hi loke na hi suppahāyā, yasmā loke kāmā suppahāyā na hontīti vuttaṃ hoti.
੭੮੦. ਏવਂ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ‘‘ਦੂਰੇ વਿવੇਕਾ ਤਥਾવਿਧੋ’’ਤਿ ਸਾਧੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਥਾવਿਧਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਚ੍ਛਾਨਿਦਾਨਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਇਚ੍ਛਾਨਿਦਾਨਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਹੇਤੁਕਾ। ਭવਸਾਤਬਦ੍ਧਾਤਿ ਸੁਖવੇਦਨਾਦਿਮ੍ਹਿ ਭવਸਾਤੇ ਬਦ੍ਧਾ। ਤੇ ਦੁਪ੍ਪਮੁਞ੍ਚਾਤਿ ਤੇ ਭવਸਾਤવਤ੍ਥੁਭੂਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ વਾ ਤਤ੍ਥ ਬਦ੍ਧਾ ਇਚ੍ਛਾਨਿਦਾਨਾ ਸਤ੍ਤਾ ਦੁਪ੍ਪਮੋਚਯਾ। ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਮੋਕ੍ਖਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਚ ਮੋਚੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਕਾਰਣવਚਨਂ વਾ ਏਤਂ, ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦੁਪ੍ਪਮੁਞ੍ਚਾ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮੋਚੇਤਬ੍ਬਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯਦਿ ਪਨ ਮੁਞ੍ਚੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਕੇਨ ਥਾਮੇਨ ਮੁਞ੍ਚੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਯਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਚ੍ਛਾ ਪੁਰੇ વਾਪਿ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨਾਤਿ ਅਨਾਗਤੇ ਅਤੀਤੇ વਾ ਕਾਮੇ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨਾ। ਇਮੇવ ਕਾਮੇ ਪੁਰਿਮੇવ ਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਇਮੇ વਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕਾਮੇ ਪੁਰਿਮੇ વਾ ਦੁવਿਧੇਪਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇ ਬਲવਤਣ੍ਹਾਯ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ। ਇਮੇਸਞ੍ਚ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਂ ‘‘ਤੇ ਦੁਪ੍ਪਮੁਞ੍ਚਾ ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਮੋਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਹ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਇਤਰਥਾ ‘‘ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨਾ ਜਪ੍ਪਂ ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਕਿਂ વਾ ਕਤਾ’’ਤਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯੁਂ।
780. Evaṃ paṭhamagāthāya ‘‘dūre vivekā tathāvidho’’ti sādhetvā puna tathāvidhānaṃ sattānaṃ dhammataṃ āvikaronto ‘‘icchānidānā’’ti gāthamāha. Tattha icchānidānāti taṇhāhetukā. Bhavasātabaddhāti sukhavedanādimhi bhavasāte baddhā. Te duppamuñcāti te bhavasātavatthubhūtā dhammā, te vā tattha baddhā icchānidānā sattā duppamocayā. Na hi aññamokkhāti aññena ca mocetuṃ na sakkonti. Kāraṇavacanaṃ vā etaṃ, te sattā duppamuñcā. Kasmā? Yasmā aññena mocetabbā na honti. Yadi pana muñceyyuṃ, sakena thāmena muñceyyunti ayamassa attho. Pacchā pure vāpi apekkhamānāti anāgate atīte vā kāme apekkhamānā. Imeva kāme purimeva jappanti ime vā paccuppanne kāme purime vā duvidhepi atītānāgate balavataṇhāya patthayamānā. Imesañca dvinnaṃ padānaṃ ‘‘te duppamuñcā na hi aññamokkhā’’ti iminā saha sambandho veditabbo, itarathā ‘‘apekkhamānā jappaṃ kiṃ karonti kiṃ vā katā’’ti na paññāyeyyuṃ.
੭੮੧-੨. ਏવਂ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ‘‘ਦੂਰੇ વਿવੇਕਾ ਤਥਾવਿਧੋ’’ਤਿ ਸਾਧੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯ ਚ ਤਥਾવਿਧਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤਂ ਆવਿਕਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਨੇਸਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਕਰਣਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਾਮੇਸੁ ਗਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇਸੁ ਪਰਿਭੋਗਤਣ੍ਹਾਯ ਗਿਦ੍ਧਾ ਪਰਿਯੇਸਨਾਦਿਮਨੁਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਸੁਤਾ ਸਮ੍ਮੋਹਮਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਮੂਲ਼੍ਹਾ ਅવਗਮਨਤਾਯ ਮਚ੍ਛਰਿਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ વਚਨਂ ਅਨਾਦਿਯਨਤਾਯ ਚ ਅવਦਾਨਿਯਾ। ਕਾਯવਿਸਮਾਦਿਮ੍ਹਿ વਿਸਮੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਾ ਅਨ੍ਤਕਾਲੇ ਮਰਣਦੁਕ੍ਖੂਪਨੀਤਾ ‘‘ਕਿਂਸੂ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ ਇਤੋ ਚੁਤਾਸੇ’’ਤਿ ਪਰਿਦੇવਯਨ੍ਤੀਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਏਤਦੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖੇਥ…ਪੇ॰… ਮਾਹੁ ਧੀਰਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖੇਥਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਇਧੇવਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਸਾਸਨੇ। ਸੇਸਮੁਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
781-2. Evaṃ paṭhamagāthāya ‘‘dūre vivekā tathāvidho’’ti sādhetvā dutiyagāthāya ca tathāvidhānaṃ sattānaṃ dhammataṃ āvikatvā idāni nesaṃ pāpakammakaraṇaṃ āvikaronto ‘‘kāmesu giddhā’’ti gāthamāha. Tassattho – te sattā kāmesu paribhogataṇhāya giddhā pariyesanādimanuyuttattā pasutā sammohamāpannattā pamūḷhā avagamanatāya maccharitāya buddhādīnaṃ vacanaṃ anādiyanatāya ca avadāniyā. Kāyavisamādimhi visame niviṭṭhā antakāle maraṇadukkhūpanītā ‘‘kiṃsū bhavissāma ito cutāse’’ti paridevayantīti. Yasmā etadeva, tasmā hi sikkhetha…pe… māhu dhīrāti. Tattha sikkhethāti tisso sikkhā āpajjeyya. Idhevāti imasmiṃyeva sāsane. Sesamuttānameva.
੭੮੩. ਇਦਾਨਿ ਯੇ ਤਥਾ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਬ੍ਯਸਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਆਦੀਹਿ ਪੇਕ੍ਖਾਮਿ। ਲੋਕੇਤਿ ਅਪਾਯਾਦਿਮ੍ਹਿ। ਪਰਿਫਨ੍ਦਮਾਨਨ੍ਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਫਨ੍ਦਮਾਨਂ। ਪਜਂ ਇਮਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਸਤ੍ਤਕਾਯਂ। ਤਣ੍ਹਗਤਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਗਤਂ ਅਭਿਭੂਤਂ, ਨਿਪਾਤਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਭવੇਸੂਤਿ ਕਾਮਭવਾਦੀਸੁ। ਹੀਨਾ ਨਰਾਤਿ ਹੀਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਨਰਾ। ਮਚ੍ਚੁਮੁਖੇ ਲਪਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਕਾਲੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਮਰਣਮੁਖੇ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤਿ। ਅવੀਤਤਣ੍ਹਾਸੇਤਿ ਅવਿਗਤਤਣ੍ਹਾ। ਭવਾਭવੇਸੂਤਿ ਕਾਮਭવਾਦੀਸੁ। ਅਥ વਾ ਭવਾਭવੇਸੂਤਿ ਭવਭવੇਸੁ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਭવੇਸੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
783. Idāni ye tathā na karonti, tesaṃ byasanappattiṃ dassento ‘‘passāmī’’ti gāthamāha. Tattha passāmīti maṃsacakkhuādīhi pekkhāmi. Loketi apāyādimhi. Pariphandamānanti ito cito ca phandamānaṃ. Pajaṃ imanti imaṃ sattakāyaṃ. Taṇhagatanti taṇhāya gataṃ abhibhūtaṃ, nipātitanti adhippāyo. Bhavesūti kāmabhavādīsu. Hīnā narāti hīnakammantā narā. Maccumukhe lapantīti antakāle sampatte maraṇamukhe paridevanti. Avītataṇhāseti avigatataṇhā. Bhavābhavesūti kāmabhavādīsu. Atha vā bhavābhavesūti bhavabhavesu, punappunabhavesūti vuttaṃ hoti.
੭੮੪. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅવੀਤਤਣ੍ਹਾ ਏવਂ ਫਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਚ ਲਪਨ੍ਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾવਿਨਯੇ ਸਮਾਦਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਮਾਯਿਤੇ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਮਮਾਯਿਤੇਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਮਮਤ੍ਤੇਹਿ ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ। ਪਸ੍ਸਥਾਤਿ ਸੋਤਾਰੇ ਆਲਪਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਏਤਮ੍ਪੀਤਿ ਏਤਮ੍ਪਿ ਆਦੀਨવਂ। ਸੇਸਂ ਪਾਕਟਮੇવ।
784. Idāni yasmā avītataṇhā evaṃ phandanti ca lapanti ca, tasmā taṇhāvinaye samādapento ‘‘mamāyite’’ti gāthamāha. Tattha mamāyiteti taṇhādiṭṭhimamattehi ‘‘mama’’nti pariggahite vatthusmiṃ. Passathāti sotāre ālapanto āha. Etampīti etampi ādīnavaṃ. Sesaṃ pākaṭameva.
੭੮੫. ਏવਮੇਤ੍ਥ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦਂ, ਤਤੋ ਪਰਾਹਿ ਚਤੂਹਿ ਆਦੀਨવਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਸਉਪਾਯਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਾਨਿਸਂਸਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਬ੍ਬਾਹਿ વਾ ਏਤਾਹਿ ਕਾਮਾਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਉਭੋਸੁ ਅਨ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਉਭੋਸੁ ਅਨ੍ਤੇਸੂਤਿ ਫਸ੍ਸਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾਦੀਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਸੁ। વਿਨੇਯ੍ਯ ਛਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ વਿਨੇਤ੍વਾ। ਫਸ੍ਸਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਫਸ੍ਸਂ, ਫਸ੍ਸਾਨੁਸਾਰੇਨ વਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇ, ਤੇਸਂ વਤ੍ਥੁਦ੍વਾਰਾਰਮ੍ਮਣવਸੇਨ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਚਾਤਿ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਨਾਮਰੂਪਂ ਤੀਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਅਨਾਨੁਗਿਦ੍ਧੋਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਗਿਦ੍ਧੋ। ਯਦਤ੍ਤਗਰਹੀ ਤਦਕੁਬ੍ਬਮਾਨੋਤਿ ਯਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਰਹਤਿ, ਤਂ ਅਕੁਰੁਮਾਨੋ। ਨਲਿਪ੍ਪਤੀ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤੇਸੁ ਧੀਰੋਤਿ ਸੋ ਏવਰੂਪੋ ਧਿਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਧੀਰੋ ਦਿਟ੍ਠੇਸੁ ਚ ਸੁਤੇਸੁ ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਲੇਪਾਨਂ ਏਕੇਨਪਿ ਲੇਪੇਨ ਨ ਲਿਪ੍ਪਤਿ। ਆਕਾਸਮਿવ ਨਿਰੁਪਲਿਤ੍ਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤવੋਦਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
785. Evamettha paṭhamagāthāya assādaṃ, tato parāhi catūhi ādīnavañca dassetvā idāni saupāyaṃ nissaraṇaṃ nissaraṇānisaṃsañca dassetuṃ sabbāhi vā etāhi kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesañca dassetvā idāni nekkhamme ānisaṃsaṃ dassetuṃ ‘‘ubhosu antesū’’ti gāthādvayamāha. Tattha ubhosu antesūti phassaphassasamudayādīsu dvīsu paricchedesu. Vineyya chandanti chandarāgaṃ vinetvā. Phassaṃ pariññāyāti cakkhusamphassādiphassaṃ, phassānusārena vā taṃsampayutte sabbepi arūpadhamme, tesaṃ vatthudvārārammaṇavasena rūpadhamme cāti sakalampi nāmarūpaṃ tīhi pariññāhi parijānitvā. Anānugiddhoti rūpādīsu sabbadhammesu agiddho. Yadattagarahī tadakubbamānoti yaṃ attanā garahati, taṃ akurumāno. Nalippatī diṭṭhasutesu dhīroti so evarūpo dhitisampanno dhīro diṭṭhesu ca sutesu ca dhammesu dvinnaṃ lepānaṃ ekenapi lepena na lippati. Ākāsamiva nirupalitto accantavodānappatto hoti.
੭੮੬. ਸਞ੍ਞਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਿ ਗਾਥਾਯ ਪਨ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਫਸ੍ਸਮੇવ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਦਿਭੇਦਂ ਸਞ੍ਞਮ੍ਪਿ, ਸਞ੍ਞਾਨੁਸਾਰੇਨ વਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਨਾਮਰੂਪਂ ਤੀਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਇਮਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ વਿਤਰੇਯ੍ਯ ਓਘਂ, ਤਤੋ ਸੋ ਤਿਣ੍ਣੋਘੋ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਗ੍ਗਹੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਲੇਪਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਨੋਪਲਿਤ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવਮੁਨਿ ਰਾਗਾਦਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਅਬ੍ਬੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਬੂਲ਼੍ਹਸਲ੍ਲੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਚਰਂ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ વਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਚਰਂ ਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਦਚਾਰੇਨ ਅਬ੍ਬੂਲ਼੍ਹਸਲ੍ਲੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਕਪਰਤ੍ਤਭਾવਾਦਿਭੇਦਂ ਨਾਸੀਸਤੀ ਲੋਕਮਿਮਂ ਪਰਞ੍ਚ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਚਰਿਮਚਿਤ੍ਤਨਿਰੋਧਾ ਨਿਰੁਪਾਦਾਨੋ ਜਾਤવੇਦੋવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤੀਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਨਿਕੂਟੇਨ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ ਧਮ੍ਮਨੇਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਨਮੇવ ਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਨ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਮਗ੍ਗਂ વਾ ਫਲਂ વਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾਤਿ।
786.Saññaṃ pariññāti gāthāya pana ayaṃ saṅkhepattho – na kevalañca phassameva, apica kho pana kāmasaññādibhedaṃ saññampi, saññānusārena vā pubbe vuttanayeneva nāmarūpaṃ tīhi pariññāhi parijānitvā imāya paṭipadāya catubbidhampi vitareyya oghaṃ, tato so tiṇṇogho taṇhādiṭṭhipariggahesu taṇhādiṭṭhilepappahānena nopalitto khīṇāsavamuni rāgādisallānaṃ abbūḷhattā abbūḷhasallo sativepullappattiyā appamatto caraṃ, pubbabhāge vā appamatto caraṃ tena appamādacārena abbūḷhasallo hutvā sakaparattabhāvādibhedaṃ nāsīsatī lokamimaṃ parañca, aññadatthu carimacittanirodhā nirupādāno jātavedova parinibbātīti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi dhammanettiṭṭhapanameva karonto, na uttariṃ imāya desanāya maggaṃ vā phalaṃ vā uppādesi khīṇāsavassa desitattāti.
ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਗੁਹਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Suttanipāta-aṭṭhakathāya guhaṭṭhakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਾਲ਼ਿ • Suttanipātapāḷi / ੨. ਗੁਹਟ੍ਠਕਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Guhaṭṭhakasuttaṃ
