| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៨. គូថភាណីសុត្តវណ្ណនា
8. Gūthabhāṇīsuttavaṇṇanā
២៨. អដ្ឋមេ គូថភាណីតិ គូថសទិសវចនត្តា គូថភាណី។ យថា ហិ គូថំ នាម មហាជនស្ស អនិដ្ឋំ ហោតិ, ឯវមេវ ឥមស្ស បុគ្គលស្ស វចនំ ទេវមនុស្សានំ អនិដ្ឋំ ហោតិ។ ទុគ្គន្ធកថន្តិ កិលេសាសុចិសំកិលិដ្ឋតាយ គូថំ វិយ ទុគ្គន្ធវាយនកថំ។ បុប្ផភាណីតិ សុបុប្ផសទិសវចនត្តា បុប្ផភាណី ។ យថា ហិ ផុល្លានិ វស្សិកានិ វា អធិមុត្តិកានិ វា មហាជនស្ស ឥដ្ឋានិ កន្តានិ ហោន្តិ, ឯវមេវ ឥមស្ស បុគ្គលស្ស វចនំ ទេវមនុស្សានំ ឥដ្ឋំ ហោតិ កន្តំ។ បុប្ផានិ វិយាតិ ចម្បកសុមនាទិសុគន្ធបុប្ផានិ វិយ។ សុគន្ធកថន្តិ សុចិគន្ធវាយនកថំ កិលេសទុគ្គន្ធាភាវតោ។ មធុភាណីតិ ឯត្ថ ‘‘មុទុភាណី’’តិបិ បឋន្តិ។ ឧភយត្ថាបិ ហិ មធុរវចនោតិ អត្ថោ។ យថា ហិ ចតុមធុរំ នាម មធុរំ បណីតំ, ឯវមេវ ឥមស្ស បុគ្គលស្ស វចនំ ទេវមនុស្សានំ មធុរំ ហោតិ។ មធុរកថន្តិ កណ្ណសុខតាយ បេមនីយតាយ ច សទ្ទតោ អត្ថតោ ច មធុរសភាវកថំ។ អត្តហេតុ វាតិ អត្តនោ វា ហត្ថបាទាទិច្ឆេទនហរណហេតុ។ បរហេតុ វាតិ ឯត្ថាបិ ឯសេវ នយោ។ តេនាហ ‘‘អត្តនោ វា’’តិអាទិ។
28. Aṭṭhame gūthabhāṇīti gūthasadisavacanattā gūthabhāṇī. Yathā hi gūthaṃ nāma mahājanassa aniṭṭhaṃ hoti, evameva imassa puggalassa vacanaṃ devamanussānaṃ aniṭṭhaṃ hoti. Duggandhakathanti kilesāsucisaṃkiliṭṭhatāya gūthaṃ viya duggandhavāyanakathaṃ. Pupphabhāṇīti supupphasadisavacanattā pupphabhāṇī . Yathā hi phullāni vassikāni vā adhimuttikāni vā mahājanassa iṭṭhāni kantāni honti, evameva imassa puggalassa vacanaṃ devamanussānaṃ iṭṭhaṃ hoti kantaṃ. Pupphāni viyāti campakasumanādisugandhapupphāni viya. Sugandhakathanti sucigandhavāyanakathaṃ kilesaduggandhābhāvato. Madhubhāṇīti ettha ‘‘mudubhāṇī’’tipi paṭhanti. Ubhayatthāpi hi madhuravacanoti attho. Yathā hi catumadhuraṃ nāma madhuraṃ paṇītaṃ, evameva imassa puggalassa vacanaṃ devamanussānaṃ madhuraṃ hoti. Madhurakathanti kaṇṇasukhatāya pemanīyatāya ca saddato atthato ca madhurasabhāvakathaṃ. Attahetu vāti attano vā hatthapādādicchedanaharaṇahetu. Parahetu vāti etthāpi eseva nayo. Tenāha ‘‘attano vā’’tiādi.
‘‘នេលង្គោតិ ខោ, ភន្តេ, សីលានមេតំ អធិវចន’’ន្តិ សុត្តេ (សំ. និ. ៤.៣៤៧) អាគតត្តា វុត្តំ ‘‘ឯត្ថ វុត្តសីលំ វិយា’’តិ។ បូរេតិ គុណានំ បារិបូរិយំ។ សុកុមារាតិ អផរុសតាយ មុទុកា កោមលា។ បុរស្សាតិ ឯត្ថ បុរ-សទ្ទោ តន្និវាសិវាចកោ ទដ្ឋព្ពោ ‘‘គាមោ អាគតោ’’តិអាទីសុ វិយ។ តេនាហ ‘‘នគរវាសីន’’ន្តិ។ មនំ អប្បាយតិ វឌ្ឍេតីតិ មនាបា។ តេនាហ ‘‘ចិត្តវុទ្ធិករា’’តិ។
‘‘Nelaṅgoti kho, bhante, sīlānametaṃ adhivacana’’nti sutte (saṃ. ni. 4.347) āgatattā vuttaṃ ‘‘ettha vuttasīlaṃ viyā’’ti. Pūreti guṇānaṃ pāripūriyaṃ. Sukumārāti apharusatāya mudukā komalā. Purassāti ettha pura-saddo tannivāsivācako daṭṭhabbo ‘‘gāmo āgato’’tiādīsu viya. Tenāha ‘‘nagaravāsīna’’nti. Manaṃ appāyati vaḍḍhetīti manāpā. Tenāha ‘‘cittavuddhikarā’’ti.
គូថភាណីសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Gūthabhāṇīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៨. គូថភាណីសុត្តំ • 8. Gūthabhāṇīsuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៨. គូថភាណីសុត្តវណ្ណនា • 8. Gūthabhāṇīsuttavaṇṇanā
