| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
8. ගූථභාණීසුත්‌තවණ්‌ණනා
8. Gūthabhāṇīsuttavaṇṇanā
28. අට්‌ඨමෙ ගූථභාණීති ගූථසදිසවචනත්‌තා ගූථභාණී. යථා හි ගූථං නාම මහාජනස්‌ස අනිට්‌ඨං හොති, එවමෙව ඉමස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස වචනං දෙවමනුස්‌සානං අනිට්‌ඨං හොති. දුග්‌ගන්‌ධකථන්‌ති කිලෙසාසුචිසංකිලිට්‌ඨතාය ගූථං විය දුග්‌ගන්‌ධවායනකථං. පුප්‌ඵභාණීති සුපුප්‌ඵසදිසවචනත්‌තා පුප්‌ඵභාණී . යථා හි ඵුල්‌ලානි වස්‌සිකානි වා අධිමුත්‌තිකානි වා මහාජනස්‌ස ඉට්‌ඨානි කන්‌තානි හොන්‌ති, එවමෙව ඉමස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස වචනං දෙවමනුස්‌සානං ඉට්‌ඨං හොති කන්‌තං. පුප්‌ඵානි වියාති චම්‌පකසුමනාදිසුගන්‌ධපුප්‌ඵානි විය. සුගන්‌ධකථන්‌ති සුචිගන්‌ධවායනකථං කිලෙසදුග්‌ගන්‌ධාභාවතො. මධුභාණීති එත්‌ථ ‘‘මුදුභාණී’’තිපි පඨන්‌ති. උභයත්‌ථාපි හි මධුරවචනොති අත්‌ථො. යථා හි චතුමධුරං නාම මධුරං පණීතං, එවමෙව ඉමස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස වචනං දෙවමනුස්‌සානං මධුරං හොති. මධුරකථන්‌ති කණ්‌ණසුඛතාය පෙමනීයතාය ච සද්‌දතො අත්‌ථතො ච මධුරසභාවකථං. අත්‌තහෙතු වාති අත්‌තනො වා හත්‌ථපාදාදිච්‌ඡෙදනහරණහෙතු. පරහෙතු වාති එත්‌ථාපි එසෙව නයො. තෙනාහ ‘‘අත්‌තනො වා’’තිආදි.
28. Aṭṭhame gūthabhāṇīti gūthasadisavacanattā gūthabhāṇī. Yathā hi gūthaṃ nāma mahājanassa aniṭṭhaṃ hoti, evameva imassa puggalassa vacanaṃ devamanussānaṃ aniṭṭhaṃ hoti. Duggandhakathanti kilesāsucisaṃkiliṭṭhatāya gūthaṃ viya duggandhavāyanakathaṃ. Pupphabhāṇīti supupphasadisavacanattā pupphabhāṇī . Yathā hi phullāni vassikāni vā adhimuttikāni vā mahājanassa iṭṭhāni kantāni honti, evameva imassa puggalassa vacanaṃ devamanussānaṃ iṭṭhaṃ hoti kantaṃ. Pupphāni viyāti campakasumanādisugandhapupphāni viya. Sugandhakathanti sucigandhavāyanakathaṃ kilesaduggandhābhāvato. Madhubhāṇīti ettha ‘‘mudubhāṇī’’tipi paṭhanti. Ubhayatthāpi hi madhuravacanoti attho. Yathā hi catumadhuraṃ nāma madhuraṃ paṇītaṃ, evameva imassa puggalassa vacanaṃ devamanussānaṃ madhuraṃ hoti. Madhurakathanti kaṇṇasukhatāya pemanīyatāya ca saddato atthato ca madhurasabhāvakathaṃ. Attahetu vāti attano vā hatthapādādicchedanaharaṇahetu. Parahetu vāti etthāpi eseva nayo. Tenāha ‘‘attano vā’’tiādi.
‘‘නෙලඞ්‌ගොති ඛො, භන්‌තෙ, සීලානමෙතං අධිවචන’’න්‌ති සුත්‌තෙ (සං. නි. 4.347) ආගතත්‌තා වුත්‌තං ‘‘එත්‌ථ වුත්‌තසීලං වියා’’ති. පූරෙති ගුණානං පාරිපූරියං. සුකුමාරාති අඵරුසතාය මුදුකා කොමලා. පුරස්‌සාති එත්‌ථ පුර-සද්‌දො තන්‌නිවාසිවාචකො දට්‌ඨබ්‌බො ‘‘ගාමො ආගතො’’තිආදීසු විය. තෙනාහ ‘‘නගරවාසීන’’න්‌ති. මනං අප්‌පායති වඩ්‌ඪෙතීති මනාපා. තෙනාහ ‘‘චිත්‌තවුද්‌ධිකරා’’ති.
‘‘Nelaṅgoti kho, bhante, sīlānametaṃ adhivacana’’nti sutte (saṃ. ni. 4.347) āgatattā vuttaṃ ‘‘ettha vuttasīlaṃ viyā’’ti. Pūreti guṇānaṃ pāripūriyaṃ. Sukumārāti apharusatāya mudukā komalā. Purassāti ettha pura-saddo tannivāsivācako daṭṭhabbo ‘‘gāmo āgato’’tiādīsu viya. Tenāha ‘‘nagaravāsīna’’nti. Manaṃ appāyati vaḍḍhetīti manāpā. Tenāha ‘‘cittavuddhikarā’’ti.
ගූථභාණීසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Gūthabhāṇīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 8. ගූථභාණීසුත්‌තං • 8. Gūthabhāṇīsuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 8. ගූථභාණීසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Gūthabhāṇīsuttavaṇṇanā
