Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya

    ៣. ហាលិទ្ទិកានិសុត្តំ

    3. Hāliddikānisuttaṃ

    ៣. ឯវំ មេ សុតំ – ឯកំ សមយំ អាយស្មា មហាកច្ចានោ អវន្តីសុ វិហរតិ កុររឃរេ 1 បបាតេ បព្ពតេ។ អថ ខោ ហាលិទ្ទិកានិ 2 គហបតិ យេនាយស្មា មហាកច្ចានោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ មហាកច្ចានំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ ហាលិទ្ទិកានិ គហបតិ អាយស្មន្តំ មហាកច្ចានំ ឯតទវោច – ‘‘វុត្តមិទំ, ភន្តេ, ភគវតា អដ្ឋកវគ្គិយេ មាគណ្ឌិយបញ្ហេ –

    3. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati kuraraghare 3 papāte pabbate. Atha kho hāliddikāni 4 gahapati yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho hāliddikāni gahapati āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca – ‘‘vuttamidaṃ, bhante, bhagavatā aṭṭhakavaggiye māgaṇḍiyapañhe –

    ‘‘ឱកំ បហាយ អនិកេតសារី,

    ‘‘Okaṃ pahāya aniketasārī,

    គាមេ អកុព្ពំ 5 មុនិ សន្ថវានិ 6;

    Gāme akubbaṃ 7 muni santhavāni 8;

    កាមេហិ រិត្តោ អបុរក្ខរានោ 9,

    Kāmehi ritto apurakkharāno 10,

    កថំ ន វិគ្គយ្ហ ជនេន កយិរា’’តិ។

    Kathaṃ na viggayha janena kayirā’’ti.

    ‘‘ឥមស្ស នុ ខោ, ភន្តេ, ភគវតា សំខិត្តេន ភាសិតស្ស កថំ វិត្ថារេន អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ’’តិ?

    ‘‘Imassa nu kho, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa kathaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo’’ti?

    ‘‘រូបធាតុ ខោ, គហបតិ, វិញ្ញាណស្ស ឱកោ។ រូបធាតុរាគវិនិពន្ធញ្ច 11 បន វិញ្ញាណំ ‘ឱកសារី’តិ វុច្ចតិ។ វេទនាធាតុ ខោ, គហបតិ, វិញ្ញាណស្ស ឱកោ។ វេទនាធាតុរាគវិនិពន្ធញ្ច បន វិញ្ញាណំ ‘ឱកសារី’តិ វុច្ចតិ។ សញ្ញាធាតុ ខោ, គហបតិ, វិញ្ញាណស្ស ឱកោ។ សញ្ញាធាតុរាគវិនិពន្ធញ្ច បន វិញ្ញាណំ ‘ឱកសារី’តិ វុច្ចតិ។ សង្ខារធាតុ ខោ, គហបតិ, វិញ្ញាណស្ស ឱកោ។ សង្ខារធាតុរាគវិនិពន្ធញ្ច បន វិញ្ញាណំ ‘ឱកសារី’តិ វុច្ចតិ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, ឱកសារី ហោតិ។

    ‘‘Rūpadhātu kho, gahapati, viññāṇassa oko. Rūpadhāturāgavinibandhañca 12 pana viññāṇaṃ ‘okasārī’ti vuccati. Vedanādhātu kho, gahapati, viññāṇassa oko. Vedanādhāturāgavinibandhañca pana viññāṇaṃ ‘okasārī’ti vuccati. Saññādhātu kho, gahapati, viññāṇassa oko. Saññādhāturāgavinibandhañca pana viññāṇaṃ ‘okasārī’ti vuccati. Saṅkhāradhātu kho, gahapati, viññāṇassa oko. Saṅkhāradhāturāgavinibandhañca pana viññāṇaṃ ‘okasārī’ti vuccati. Evaṃ kho, gahapati, okasārī hoti.

    ‘‘កថញ្ច, គហបតិ, អនោកសារី ហោតិ? រូបធាតុយា ខោ, គហបតិ, យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី 13 យា តណ្ហា យេ ឧបយុបាទានា 14 ចេតសោ អធិដ្ឋានាភិនិវេសានុសយា តេ តថាគតស្ស បហីនា ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា 15 អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ តស្មា តថាគតោ ‘អនោកសារី’តិ វុច្ចតិ។ វេទនាធាតុយា ខោ, គហបតិ… សញ្ញាធាតុយា ខោ, គហបតិ… សង្ខារធាតុយា ខោ, គហបតិ… វិញ្ញាណធាតុយា ខោ, គហបតិ, យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា យេ ឧបយុបាទានា ចេតសោ អធិដ្ឋានាភិនិវេសានុសយា តេ តថាគតស្ស បហីនា ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ តស្មា តថាគតោ ‘អនោកសារី’តិ វុច្ចតិ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, អនោកសារី ហោតិ។

    ‘‘Kathañca, gahapati, anokasārī hoti? Rūpadhātuyā kho, gahapati, yo chando yo rāgo yā nandī 16 yā taṇhā ye upayupādānā 17 cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā 18 āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā tathāgato ‘anokasārī’ti vuccati. Vedanādhātuyā kho, gahapati… saññādhātuyā kho, gahapati… saṅkhāradhātuyā kho, gahapati… viññāṇadhātuyā kho, gahapati, yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upayupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā tathāgato ‘anokasārī’ti vuccati. Evaṃ kho, gahapati, anokasārī hoti.

    ‘‘កថញ្ច, គហបតិ, និកេតសារី ហោតិ? រូបនិមិត្តនិកេតវិសារវិនិពន្ធា ខោ, គហបតិ, ‘និកេតសារី’តិ វុច្ចតិ។ សទ្ទនិមិត្ត…បេ.… គន្ធនិមិត្ត… រសនិមិត្ត… ផោដ្ឋព្ពនិមិត្ត… ធម្មនិមិត្តនិកេតវិសារវិនិពន្ធា ខោ, គហបតិ, ‘និកេតសារី’តិ វុច្ចតិ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, និកេតសារី ហោតិ។

    ‘‘Kathañca, gahapati, niketasārī hoti? Rūpanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, ‘niketasārī’ti vuccati. Saddanimitta…pe… gandhanimitta… rasanimitta… phoṭṭhabbanimitta… dhammanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, ‘niketasārī’ti vuccati. Evaṃ kho, gahapati, niketasārī hoti.

    ‘‘កថញ្ច, គហបតិ, អនិកេតសារី ហោតិ? រូបនិមិត្តនិកេតវិសារវិនិពន្ធា ខោ, គហបតិ, តថាគតស្ស បហីនា ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ តស្មា តថាគតោ ‘អនិកេតសារី’តិ វុច្ចតិ។ សទ្ទនិមិត្ត… គន្ធនិមិត្ត… រសនិមិត្ត… ផោដ្ឋព្ពនិមិត្ត… ធម្មនិមិត្តនិកេតវិសារវិនិពន្ធា ខោ, គហបតិ, តថាគតស្ស បហីនា ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ តស្មា តថាគតោ ‘អនិកេតសារី’តិ វុច្ចតិ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, អនិកេតសារី ហោតិ។

    ‘‘Kathañca, gahapati, aniketasārī hoti? Rūpanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā tathāgato ‘aniketasārī’ti vuccati. Saddanimitta… gandhanimitta… rasanimitta… phoṭṭhabbanimitta… dhammanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā tathāgato ‘aniketasārī’ti vuccati. Evaṃ kho, gahapati, aniketasārī hoti.

    ‘‘កថញ្ច, គហបតិ, គាមេ សន្ថវជាតោ 19 ហោតិ? ឥធ, គហបតិ, ឯកច្ចោ គិហីហិ 20 សំសដ្ឋោ វិហរតិ សហនន្ទី សហសោកី, សុខិតេសុ សុខិតោ, ទុក្ខិតេសុ ទុក្ខិតោ, ឧប្បន្នេសុ កិច្ចករណីយេសុ អត្តនា តេសុ យោគំ អាបជ្ជតិ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, គាមេ សន្ថវជាតោ ហោតិ។

    ‘‘Kathañca, gahapati, gāme santhavajāto 21 hoti? Idha, gahapati, ekacco gihīhi 22 saṃsaṭṭho viharati sahanandī sahasokī, sukhitesu sukhito, dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanā tesu yogaṃ āpajjati. Evaṃ kho, gahapati, gāme santhavajāto hoti.

    ‘‘កថញ្ច, គហបតិ, គាមេ ន សន្ថវជាតោ ហោតិ? ឥធ, គហបតិ, ភិក្ខុ គិហីហិ 23 អសំសដ្ឋោ វិហរតិ ន សហនន្ទី ន សហសោកី ន សុខិតេសុ សុខិតោ ន ទុក្ខិតេសុ ទុក្ខិតោ, ឧប្បន្នេសុ កិច្ចករណីយេសុ ន អត្តនា តេសុ យោគំ អាបជ្ជតិ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, គាមេ ន សន្ថវជាតោ ហោតិ។

    ‘‘Kathañca, gahapati, gāme na santhavajāto hoti? Idha, gahapati, bhikkhu gihīhi 24 asaṃsaṭṭho viharati na sahanandī na sahasokī na sukhitesu sukhito na dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu na attanā tesu yogaṃ āpajjati. Evaṃ kho, gahapati, gāme na santhavajāto hoti.

    ‘‘កថញ្ច, គហបតិ, កាមេហិ អរិត្តោ ហោតិ? ឥធ, គហបតិ, ឯកច្ចោ កាមេសុ អវិគតរាគោ ហោតិ អវិគតឆន្ទោ អវិគតបេមោ អវិគតបិបាសោ អវិគតបរិឡាហោ អវិគតតណ្ហោ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, កាមេហិ អរិត្តោ ហោតិ។

    ‘‘Kathañca, gahapati, kāmehi aritto hoti? Idha, gahapati, ekacco kāmesu avigatarāgo hoti avigatachando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho. Evaṃ kho, gahapati, kāmehi aritto hoti.

    ‘‘កថញ្ច, គហបតិ, កាមេហិ រិត្តោ ហោតិ? ឥធ, គហបតិ, ឯកច្ចោ កាមេសុ វិគតរាគោ ហោតិ វិគតឆន្ទោ វិគតបេមោ វិគតបិបាសោ វិគតបរិឡាហោ វិគតតណ្ហោ ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, កាមេហិ រិត្តោ ហោតិ។

    ‘‘Kathañca, gahapati, kāmehi ritto hoti? Idha, gahapati, ekacco kāmesu vigatarāgo hoti vigatachando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho . Evaṃ kho, gahapati, kāmehi ritto hoti.

    ‘‘កថញ្ច, គហបតិ, បុរក្ខរានោ ហោតិ? ឥធ, គហបតិ, ឯកច្ចស្ស ឯវំ ហោតិ – ‘ឯវំរូបោ សិយំ អនាគតមទ្ធានំ, ឯវំវេទនោ សិយំ អនាគតមទ្ធានំ, ឯវំសញ្ញោ សិយំ អនាគតមទ្ធានំ, ឯវំសង្ខារោ សិយំ អនាគតមទ្ធានំ, ឯវំវិញ្ញាណោ សិយំ អនាគតមទ្ធាន’ន្តិ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, បុរក្ខរានោ ហោតិ។

    ‘‘Kathañca, gahapati, purakkharāno hoti? Idha, gahapati, ekaccassa evaṃ hoti – ‘evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃsaṅkhāro siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhāna’nti. Evaṃ kho, gahapati, purakkharāno hoti.

    ‘‘កថញ្ច, គហបតិ, អបុរក្ខរានោ ហោតិ? ឥធ, គហបតិ, ឯកច្ចស្ស ន ឯវំ ហោតិ – ‘ឯវំរូបោ សិយំ អនាគតមទ្ធានំ, ឯវំវេទនោ សិយំ អនាគតមទ្ធានំ, ឯវំសញ្ញោ សិយំ អនាគតមទ្ធានំ, ឯវំសង្ខារោ សិយំ អនាគតមទ្ធានំ, ឯវំវិញ្ញាណោ សិយំ អនាគតមទ្ធាន’ន្តិ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, អបុរក្ខរានោ ហោតិ។

    ‘‘Kathañca, gahapati, apurakkharāno hoti? Idha, gahapati, ekaccassa na evaṃ hoti – ‘evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃsaṅkhāro siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhāna’nti. Evaṃ kho, gahapati, apurakkharāno hoti.

    ‘‘កថញ្ច , គហបតិ, កថំ វិគ្គយ្ហ ជនេន កត្តា ហោតិ? ឥធ, គហបតិ, ឯកច្ចោ ឯវរូបិំ កថំ កត្តា ហោតិ – ‘ន ត្វំ ឥមំ ធម្មវិនយំ អាជានាសិ; អហំ ឥមំ ធម្មវិនយំ អាជានាមិ។ កិំ ត្វំ ឥមំ ធម្មវិនយំ អាជានិស្សសិ? មិច្ឆាបដិបន្នោ ត្វមសិ; អហមស្មិ សម្មាបដិបន្នោ។ បុរេ វចនីយំ បច្ឆា អវច; បច្ឆា វចនីយំ បុរេ អវច។ សហិតំ មេ, អសហិតំ តេ។ អធិចិណ្ណំ តេ វិបរាវត្តំ។ អារោបិតោ តេ វាទោ; ចរ វាទប្បមោក្ខាយ។ និគ្គហិតោសិ; និព្ពេឋេហិ វា សចេ បហោសី’តិ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, កថំ វិគ្គយ្ហ ជនេន កត្តា ហោតិ។

    ‘‘Kathañca , gahapati, kathaṃ viggayha janena kattā hoti? Idha, gahapati, ekacco evarūpiṃ kathaṃ kattā hoti – ‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi; ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi. Kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi? Micchāpaṭipanno tvamasi; ahamasmi sammāpaṭipanno. Pure vacanīyaṃ pacchā avaca; pacchā vacanīyaṃ pure avaca. Sahitaṃ me, asahitaṃ te. Adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ. Āropito te vādo; cara vādappamokkhāya. Niggahitosi; nibbeṭhehi vā sace pahosī’ti. Evaṃ kho, gahapati, kathaṃ viggayha janena kattā hoti.

    ‘‘កថញ្ច , គហបតិ, កថំ ន វិគ្គយ្ហ ជនេន កត្តា ហោតិ? ឥធ, គហបតិ, ភិក្ខុ ន ឯវរូបិំ កថំ កត្តា ហោតិ – ‘ន ត្វំ ឥមំ ធម្មវិនយំ អាជានាសិ…បេ.… និព្ពេឋេហិ វា សចេ បហោសី’តិ។ ឯវំ ខោ, គហបតិ, កថំ ន វិគ្គយ្ហ ជនេន កត្តា ហោតិ។

    ‘‘Kathañca , gahapati, kathaṃ na viggayha janena kattā hoti? Idha, gahapati, bhikkhu na evarūpiṃ kathaṃ kattā hoti – ‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’ti. Evaṃ kho, gahapati, kathaṃ na viggayha janena kattā hoti.

    ‘‘ឥតិ ខោ, គហបតិ, យំ តំ វុត្តំ ភគវតា អដ្ឋកវគ្គិយេ មាគណ្ឌិយបញ្ហេ –

    ‘‘Iti kho, gahapati, yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā aṭṭhakavaggiye māgaṇḍiyapañhe –

    ‘‘ឱកំ បហាយ អនិកេតសារី,

    ‘‘Okaṃ pahāya aniketasārī,

    គាមេ អកុព្ពំ មុនិសន្ថវានិ;

    Gāme akubbaṃ munisanthavāni;

    កាមេហិ រិត្តោ អបុរក្ខរានោ,

    Kāmehi ritto apurakkharāno,

    កថំ ន វិគ្គយ្ហ ជនេន កយិរា’’តិ។

    Kathaṃ na viggayha janena kayirā’’ti.

    ‘‘ឥមស្ស ខោ, គហបតិ, ភគវតា សំខិត្តេន ភាសិតស្ស ឯវំ វិត្ថារេន អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ’’តិ។ តតិយំ។

    ‘‘Imassa kho, gahapati, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo’’ti. Tatiyaṃ.




    Next: ៤. ទុតិយហាលិទ្ទិកានិសុត្តំ • 4. Dutiyahāliddikānisuttaṃ




    Footnotes:
    1. កុលឃរេ (ក.)
    2. ហាលិទ្ទកានិ (សី.), ហលិទ្ទិកានិ (ស្យា.)
    3. kulaghare (ka.)
    4. hāliddakāni (sī.), haliddikāni (syā.)
    5. អក្រុព្ពំ (ក.)
    6. សន្ធវានិ (ក.)
    7. akrubbaṃ (ka.)
    8. sandhavāni (ka.)
    9. អបុរេក្ខរានោ (សី. សុត្តនិបាតេបិ) មោគ្គល្លានេ ៥-១៣៥ សុត្តម្បិ ឱលោកេតព្ពំ
    10. apurekkharāno (sī. suttanipātepi) moggallāne 5-135 suttampi oloketabbaṃ
    11. … វិនិពទ្ធញ្ជ (បី. សី. អដ្ឋ.)
    12. … vinibaddhañja (pī. sī. aṭṭha.)
    13. នន្ទិ (សី. ស្យា. កំ. បី.)
    14. ឧបាយុបាទានា (សី. ស្យា. កំ. បី.)
    15. អនភាវកតា (សី. បី.), អនភាវំគតា (ស្យា. កំ.)
    16. nandi (sī. syā. kaṃ. pī.)
    17. upāyupādānā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    18. anabhāvakatā (sī. pī.), anabhāvaṃgatā (syā. kaṃ.)
    19. សន្ធវជាតោ (ក.)
    20. គិហិ (ក.)
    21. sandhavajāto (ka.)
    22. gihi (ka.)
    23. គិហិ (ក.)
    24. gihi (ka.)



    Related texts:



    អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣. ហាលិទ្ទិកានិសុត្តវណ្ណនា • 3. Hāliddikānisuttavaṇṇanā

    ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. ហាលិទ្ទិកានិសុត្តវណ្ណនា • 3. Hāliddikānisuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact