| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya |
൭. ഹാലിദ്ദികാനിസുത്തം
7. Hāliddikānisuttaṃ
൧൩൦. ഏകം സമയം ആയസ്മാ മഹാകച്ചാനോ അവന്തീസു വിഹരതി കുരരഘരേ 1 പപാതേ 2 പബ്ബതേ. അഥ ഖോ ഹാലിദ്ദികാനി 3 ഗഹപതി യേനായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ തേനുപസങ്കമി…പേ॰… ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ഹാലിദ്ദികാനി ഗഹപതി ആയസ്മന്തം മഹാകച്ചാനം ഏതദവോച – ‘‘വുത്തമിദം, ഭന്തേ, ഭഗവതാ – ‘ധാതുനാനത്തം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി ഫസ്സനാനത്തം; ഫസ്സനാനത്തം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി വേദനാനാനത്ത’ന്തി. കഥം നു ഖോ, ഭന്തേ, ധാതുനാനത്തം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി ഫസ്സനാനത്തം; ഫസ്സനാനത്തം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി വേദനാനാനത്ത’’ന്തി? ‘‘ഇധ, ഗഹപതി, ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ ‘മനാപം ഇത്ഥേത’ന്തി പജാനാതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം സുഖവേദനിയഞ്ച 4. ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി സുഖാ വേദനാ. ചക്ഖുനാ ഖോ പനേവ 5 രൂപം ദിസ്വാ ‘അമനാപം ഇത്ഥേത’ന്തി പജാനാതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ദുക്ഖവേദനിയഞ്ച. ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി ദുക്ഖാ വേദനാ. ചക്ഖുനാ ഖോ പനേവ രൂപം ദിസ്വാ ‘ഉപേക്ഖാട്ഠാനിയം 6 ഇത്ഥേത’ന്തി പജാനാതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം അദുക്ഖമസുഖവേദനിയഞ്ച. ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ.
130. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati kuraraghare 7 papāte 8 pabbate. Atha kho hāliddikāni 9 gahapati yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho hāliddikāni gahapati āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca – ‘‘vuttamidaṃ, bhante, bhagavatā – ‘dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’nti. Kathaṃ nu kho, bhante, dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’’nti? ‘‘Idha, gahapati, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā ‘manāpaṃ ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ sukhavedaniyañca 10. Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. Cakkhunā kho paneva 11 rūpaṃ disvā ‘amanāpaṃ ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ dukkhavedaniyañca. Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. Cakkhunā kho paneva rūpaṃ disvā ‘upekkhāṭṭhāniyaṃ 12 ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ adukkhamasukhavedaniyañca. Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.
‘‘പുന ചപരം, ഗഹപതി, ഭിക്ഖു സോതേന സദ്ദം സുത്വാ…പേ॰… ഘാനേന ഗന്ധം ഘായിത്വാ…പേ॰… ജിവ്ഹായ രസം സായിത്വാ…പേ॰… കായേന ഫോട്ഠബ്ബം ഫുസിത്വാ…പേ॰… മനസാ ധമ്മം വിഞ്ഞായ ‘മനാപം ഇത്ഥേത’ന്തി പജാനാതി മനോവിഞ്ഞാണം സുഖവേദനിയഞ്ച . ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി സുഖാ വേദനാ. മനസാ ഖോ പനേവ ധമ്മം വിഞ്ഞായ ‘അമനാപം ഇത്ഥേത’ന്തി പജാനാതി മനോവിഞ്ഞാണം ദുക്ഖവേദനിയഞ്ച. ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി ദുക്ഖാ വേദനാ. മനസാ ഖോ പനേവ ധമ്മം വിഞ്ഞായ ‘ഉപേക്ഖാട്ഠാനിയം ഇത്ഥേത’ന്തി പജാനാതി മനോവിഞ്ഞാണം അദുക്ഖമസുഖവേദനിയഞ്ച. ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ. ഏവം ഖോ, ഗഹപതി, ധാതുനാനത്തം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി ഫസ്സനാനത്തം; ഫസ്സനാനത്തം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി വേദനാനാനത്ത’’ന്തി. സത്തമം.
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, bhikkhu sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya ‘manāpaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ sukhavedaniyañca . Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. Manasā kho paneva dhammaṃ viññāya ‘amanāpaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ dukkhavedaniyañca. Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. Manasā kho paneva dhammaṃ viññāya ‘upekkhāṭṭhāniyaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ adukkhamasukhavedaniyañca. Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā. Evaṃ kho, gahapati, dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’’nti. Sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൭-൮. ഹാലിദ്ദികാനിസുത്താദിവണ്ണനാ • 7-8. Hāliddikānisuttādivaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൭-൮. ഹാലിദ്ദികാനിസുത്താദിവണ്ണനാ • 7-8. Hāliddikānisuttādivaṇṇanā
