| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
हरणककथावण्णना
Haraṇakakathāvaṇṇanā
१११. हरणककथायं हरणकन्ति वत्थुसामिना हरियमानं। सो च पादं अग्घति, पाराजिकमेवाति ‘‘अन्तं न गण्हिस्सामी’’ति असल्लक्खितत्ता सामञ्ञतो ‘‘गण्हिस्सामि एत’’न्ति सल्लक्खितस्सेव पटस्स एकदेसताय तम्पि गण्हितुकामोवाति पाराजिकं वुत्तं। सभण्डहारकन्ति सहभण्डहारकं, सकारादेसस्स विकप्पत्ता सह सद्दोव ठितो, भण्डहारकेन सह तं भण्डन्ति अत्थो। सासङ्कोति ‘‘यदि उपसङ्कमित्वा भण्डं गण्हिस्सामि, आवुधेन मं पहरेय्या’’ति भयेन सञ्जातासङ्को। एकमन्तं पटिक्कम्माति भयेनेव अनुपगन्त्वा मग्गतो सयं पटिक्कम्म। सन्तज्जेत्वाति फरुसवाचाय चेव आवुधपरिवत्तनादिकायविकारेन च सन्तज्जेत्वा। अनज्झावुत्थकन्ति अपरिग्गहितकं। आलयेन अनधिमुत्तम्पि भण्डं अनज्झावुत्थकं नाम होतीति आह ‘‘आहरापेन्ते दातब्ब’’न्ति, इमिना पठमं परिच्चत्तालयानम्पि यदि पच्छापि सकसञ्ञा उप्पज्जति, तेसञ्ञेव तं भण्डं होति, बलक्कारेनापि सकसञ्ञाय तस्स गहणे दोसो नत्थि, अददन्तस्सेव अवहारोति दस्सेति। यदि पन सामिनो ‘‘परिच्चत्तं मया पठमं, इदानि मम सन्तकं वा एतं, नो’’ति आसङ्का होति, बलक्कारेन गहेतुं न वट्टति सकसञ्ञाबलेनेव पुन गहेतब्बभावस्स आपन्नत्ता। ‘‘अदेन्तस्स पाराजिक’’न्ति वचनतो चोरस्स सकसञ्ञाय विज्जमानायपि सामिकेसु सालयेसु अदातुं न वट्टतीति दीपितं होति। अञ्ञेसूति महापच्चरियादीसु। विचारणायेव नत्थीति इमिना तत्थापि पटिक्खेपाभावतो अयमेव अत्थोति दस्सेति।
111. Haraṇakakathāyaṃ haraṇakanti vatthusāminā hariyamānaṃ. So ca pādaṃ agghati, pārājikamevāti ‘‘antaṃ na gaṇhissāmī’’ti asallakkhitattā sāmaññato ‘‘gaṇhissāmi eta’’nti sallakkhitasseva paṭassa ekadesatāya tampi gaṇhitukāmovāti pārājikaṃ vuttaṃ. Sabhaṇḍahārakanti sahabhaṇḍahārakaṃ, sakārādesassa vikappattā saha saddova ṭhito, bhaṇḍahārakena saha taṃ bhaṇḍanti attho. Sāsaṅkoti ‘‘yadi upasaṅkamitvā bhaṇḍaṃ gaṇhissāmi, āvudhena maṃ pahareyyā’’ti bhayena sañjātāsaṅko. Ekamantaṃ paṭikkammāti bhayeneva anupagantvā maggato sayaṃ paṭikkamma. Santajjetvāti pharusavācāya ceva āvudhaparivattanādikāyavikārena ca santajjetvā. Anajjhāvutthakanti apariggahitakaṃ. Ālayena anadhimuttampi bhaṇḍaṃ anajjhāvutthakaṃ nāma hotīti āha ‘‘āharāpente dātabba’’nti, iminā paṭhamaṃ pariccattālayānampi yadi pacchāpi sakasaññā uppajjati, tesaññeva taṃ bhaṇḍaṃ hoti, balakkārenāpi sakasaññāya tassa gahaṇe doso natthi, adadantasseva avahāroti dasseti. Yadi pana sāmino ‘‘pariccattaṃ mayā paṭhamaṃ, idāni mama santakaṃ vā etaṃ, no’’ti āsaṅkā hoti, balakkārena gahetuṃ na vaṭṭati sakasaññābaleneva puna gahetabbabhāvassa āpannattā. ‘‘Adentassa pārājika’’nti vacanato corassa sakasaññāya vijjamānāyapi sāmikesu sālayesu adātuṃ na vaṭṭatīti dīpitaṃ hoti. Aññesūti mahāpaccariyādīsu. Vicāraṇāyeva natthīti iminā tatthāpi paṭikkhepābhāvato ayameva atthoti dasseti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / २. दुतियपाराजिकं • 2. Dutiyapārājikaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / २. दुतियपाराजिकं • 2. Dutiyapārājikaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / हरणककथावण्णना • Haraṇakakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / भूमट्ठकथादिवण्णना • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
