| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
หรณกกถาวณฺณนา
Haraṇakakathāvaṇṇanā
๑๑๑. หรณกกถายํ หรณกนฺติ วตฺถุสามินา หริยมานํฯ โส จ ปาทํ อคฺฆติ, ปาราชิกเมวาติ ‘‘อนฺตํ น คณฺหิสฺสามี’’ติ อสลฺลกฺขิตตฺตา สามญฺญโต ‘‘คณฺหิสฺสามิ เอต’’นฺติ สลฺลกฺขิตเสฺสว ปฎสฺส เอกเทสตาย ตมฺปิ คณฺหิตุกาโมวาติ ปาราชิกํ วุตฺตํฯ สภณฺฑหารกนฺติ สหภณฺฑหารกํ, สการาเทสสฺส วิกปฺปตฺตา สห สโทฺทว ฐิโต, ภณฺฑหารเกน สห ตํ ภณฺฑนฺติ อโตฺถฯ สาสโงฺกติ ‘‘ยทิ อุปสงฺกมิตฺวา ภณฺฑํ คณฺหิสฺสามิ, อาวุเธน มํ ปหเรยฺยา’’ติ ภเยน สญฺชาตาสโงฺกฯ เอกมนฺตํ ปฎิกฺกมฺมาติ ภเยเนว อนุปคนฺตฺวา มคฺคโต สยํ ปฎิกฺกมฺมฯ สนฺตเชฺชตฺวาติ ผรุสวาจาย เจว อาวุธปริวตฺตนาทิกายวิกาเรน จ สนฺตเชฺชตฺวาฯ อนชฺฌาวุตฺถกนฺติ อปริคฺคหิตกํฯ อาลเยน อนธิมุตฺตมฺปิ ภณฺฑํ อนชฺฌาวุตฺถกํ นาม โหตีติ อาห ‘‘อาหราเปเนฺต ทาตพฺพ’’นฺติ, อิมินา ปฐมํ ปริจฺจตฺตาลยานมฺปิ ยทิ ปจฺฉาปิ สกสญฺญา อุปฺปชฺชติ, เตสเญฺญว ตํ ภณฺฑํ โหติ, พลกฺกาเรนาปิ สกสญฺญาย ตสฺส คหเณ โทโส นตฺถิ, อททนฺตเสฺสว อวหาโรติ ทเสฺสติฯ ยทิ ปน สามิโน ‘‘ปริจฺจตฺตํ มยา ปฐมํ, อิทานิ มม สนฺตกํ วา เอตํ, โน’’ติ อาสงฺกา โหติ, พลกฺกาเรน คเหตุํ น วฎฺฎติ สกสญฺญาพเลเนว ปุน คเหตพฺพภาวสฺส อาปนฺนตฺตาฯ ‘‘อเทนฺตสฺส ปาราชิก’’นฺติ วจนโต โจรสฺส สกสญฺญาย วิชฺชมานายปิ สามิเกสุ สาลเยสุ อทาตุํ น วฎฺฎตีติ ทีปิตํ โหติฯ อเญฺญสูติ มหาปจฺจริยาทีสุฯ วิจารณาเยว นตฺถีติ อิมินา ตตฺถาปิ ปฎิเกฺขปาภาวโต อยเมว อโตฺถติ ทเสฺสติฯ
111. Haraṇakakathāyaṃ haraṇakanti vatthusāminā hariyamānaṃ. So ca pādaṃ agghati, pārājikamevāti ‘‘antaṃ na gaṇhissāmī’’ti asallakkhitattā sāmaññato ‘‘gaṇhissāmi eta’’nti sallakkhitasseva paṭassa ekadesatāya tampi gaṇhitukāmovāti pārājikaṃ vuttaṃ. Sabhaṇḍahārakanti sahabhaṇḍahārakaṃ, sakārādesassa vikappattā saha saddova ṭhito, bhaṇḍahārakena saha taṃ bhaṇḍanti attho. Sāsaṅkoti ‘‘yadi upasaṅkamitvā bhaṇḍaṃ gaṇhissāmi, āvudhena maṃ pahareyyā’’ti bhayena sañjātāsaṅko. Ekamantaṃ paṭikkammāti bhayeneva anupagantvā maggato sayaṃ paṭikkamma. Santajjetvāti pharusavācāya ceva āvudhaparivattanādikāyavikārena ca santajjetvā. Anajjhāvutthakanti apariggahitakaṃ. Ālayena anadhimuttampi bhaṇḍaṃ anajjhāvutthakaṃ nāma hotīti āha ‘‘āharāpente dātabba’’nti, iminā paṭhamaṃ pariccattālayānampi yadi pacchāpi sakasaññā uppajjati, tesaññeva taṃ bhaṇḍaṃ hoti, balakkārenāpi sakasaññāya tassa gahaṇe doso natthi, adadantasseva avahāroti dasseti. Yadi pana sāmino ‘‘pariccattaṃ mayā paṭhamaṃ, idāni mama santakaṃ vā etaṃ, no’’ti āsaṅkā hoti, balakkārena gahetuṃ na vaṭṭati sakasaññābaleneva puna gahetabbabhāvassa āpannattā. ‘‘Adentassa pārājika’’nti vacanato corassa sakasaññāya vijjamānāyapi sāmikesu sālayesu adātuṃ na vaṭṭatīti dīpitaṃ hoti. Aññesūti mahāpaccariyādīsu. Vicāraṇāyeva natthīti iminā tatthāpi paṭikkhepābhāvato ayameva atthoti dasseti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๒. ทุติยปาราชิกํ • 2. Dutiyapārājikaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๒. ทุติยปาราชิกํ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / หรณกกถาวณฺณนา • Haraṇakakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ภูมฎฺฐกถาทิวณฺณนา • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
