Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၁၅. ဟာရိတတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
15. Hāritattheragāthāvaṇṇanā
ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနီတိ အာယသ္မတော ဟာရိတတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပဒုမုတ္တရသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ တသ္သ စိတကပူဇာယ ကယိရမာနာယ ဂန္ဓေန ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဟာရိတောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဇာတိမာနံ နိသ္သာယ အညေ ဝသလဝာဒေန သမုဒာစရတိ။ သော ဘိက္ခူနံ သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတောပိ စိရပရိစိတတ္တာ ဝသလသမုဒာစာရံ န ဝိသ္သဇ္ဇိ။ အထေကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ သဉ္ဇာတသံဝေဂော ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ အတ္တနော စိတ္တပ္ပဝတ္တိံ ဥပပရိက္ခန္တော မာနုဒ္ဓစ္စဝိဂ္ဂဟိတတံ ဒိသ္ဝာ တံ ပဟာယ ဝိပသ္သနံ ဥသ္သုက္ကာပေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၄၆.၆၃-၆၇) –
Yo pubbe karaṇīyānīti āyasmato hāritattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute tassa citakapūjāya kayiramānāya gandhena pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā hāritoti laddhanāmo vayappatto jātimānaṃ nissāya aññe vasalavādena samudācarati. So bhikkhūnaṃ santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitopi ciraparicitattā vasalasamudācāraṃ na vissajji. Athekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ sutvā sañjātasaṃvego vipassanaṃ paṭṭhapetvā attano cittappavattiṃ upaparikkhanto mānuddhaccaviggahitataṃ disvā taṃ pahāya vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.46.63-67) –
‘‘စိတာသု ကုရုမာနာသု၊ နာနာဂန္ဓေ သမာဟဋေ။
‘‘Citāsu kurumānāsu, nānāgandhe samāhaṭe;
ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ဂန္ဓမုဋ္ဌိမပူဇယိံ။
Pasannacitto sumano, gandhamuṭṭhimapūjayiṃ.
‘‘သတသဟသ္သိတော ကပ္ပေ၊ စိတကံ ယမပူဇယိံ။
‘‘Satasahassito kappe, citakaṃ yamapūjayiṃ;
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ စိတပူဇာယိဒံ ဖလံ။
Duggatiṃ nābhijānāmi, citapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
အရဟာ ပန ဟုတ္ဝာ ဝိမုတ္တိသုခံ အနုဘဝန္တော ‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနီ’’တိအာဒိနာ တီဟိ ဂာထာဟိ ဘိက္ခူနံ ဩဝာဒဒာနမုခေန အညံ ဗ္ယာကာသိ။ တာသံ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။
Arahā pana hutvā vimuttisukhaṃ anubhavanto ‘‘yo pubbe karaṇīyānī’’tiādinā tīhi gāthāhi bhikkhūnaṃ ovādadānamukhena aññaṃ byākāsi. Tāsaṃ attho heṭṭhā vuttoyeva.
ဟာရိတတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Hāritattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၁၅. ဟာရိတတ္ထေရဂာထာ • 15. Hāritattheragāthā