Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੯. ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    9. Hāritattheragāthāvaṇṇanā

    ਸਮੁਨ੍ਨਮਯਮਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸੁਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਕੁਟਜਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਕਤ੍વਾ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇવ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਹਾਰਿਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਕੁਲਰੂਪਾਦੀਹਿ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਕੁਮਾਰਿਕਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧੀਤਰਂ ਆਨੇਸੁਂ। ਸੋ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭੋਗਸੁਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਈਦਿਸਂ ਨਾਮ ਰੂਪਂ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਜਰਾਯ ਮਚ੍ਚੁਨਾ ਚ ਅਭਿਪ੍ਪਮਦ੍ਦੀਯਤੀ’’ਤਿ ਸਂવੇਗਂ ਪਟਿਲਭਿ। ਕਤਿਪਯਦਿવਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨੇવ ਚਸ੍ਸ ਭਰਿਯਂ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪੋ ਡਂਸਿਤ੍વਾ ਮਾਰੇਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂવੇਗੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਘਰਬਨ੍ਧਨੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਤਸ੍ਸ ਚ ਚਰਿਯਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਜੁਗਤਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਉਸੁਕਾਰਂ ਉਸੁਦਣ੍ਡਂ ਯਨ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਜੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਅਚੇਤਨਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਉਜੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਜੁਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਤੋવ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਦਿવਾਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਉਪਰਿ ਆਕਾਸੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਓવਾਦਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਮੁਨ੍ਨਮਯਮਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ। ਅਯਮੇવ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਂ વਿਯ ਓવਦਨ੍ਤੋ ਅਭਾਸੀਤਿ ਚ વਦਨ੍ਤਿ।

    Samunnamayamattānanti āyasmato hāritattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira purimabuddhesu katādhikāro hutvā tattha tattha vivaṭṭūpanissayaṃ puññasambhāraṃ upacinanto ito ekatiṃse kappe sudassanaṃ nāma paccekasambuddhaṃ disvā pasannamānaso kuṭajapupphehi pūjaṃ katvā tena puññakammena sugatīsuyeva parivattento imasmiṃ buddhuppāde sāvatthinagare brāhmaṇamahāsālakule nibbatti. Hāritotissa nāmaṃ ahosi. Tassa vayappattassa mātāpitaro kularūpādīhi anucchavikaṃ kumārikaṃ brāhmaṇadhītaraṃ ānesuṃ. So tāya saddhiṃ bhogasukhaṃ anubhavanto ekadivasaṃ attano tassā ca rūpasampattiṃ oloketvā dhammatāya codiyamāno ‘‘īdisaṃ nāma rūpaṃ nacirasseva jarāya maccunā ca abhippamaddīyatī’’ti saṃvegaṃ paṭilabhi. Katipayadivasātikkameneva cassa bhariyaṃ kaṇhasappo ḍaṃsitvā māresi. So tena bhiyyosomattāya sañjātasaṃvego satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā gharabandhane chinditvā pabbaji. Tassa ca cariyānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā viharantassa kammaṭṭhānaṃ na sampajjati, cittaṃ ujugataṃ na hoti. So gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭho aññataraṃ usukāraṃ usudaṇḍaṃ yante pakkhipitvā ujuṃ karontaṃ disvā ‘‘ime acetanampi nāma ujuṃ karonti, kasmā ahaṃ cittaṃ ujuṃ na karissāmī’’ti cintetvā tatova paṭinivattitvā divāṭṭhāne nisinno vipassanaṃ ārabhi. Athassa bhagavā upari ākāse nisīditvā ovādaṃ dento ‘‘samunnamayamattāna’’nti gāthaṃ abhāsi. Ayameva thero attānaṃ paraṃ viya ovadanto abhāsīti ca vadanti.

    ੨੯. ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਨ੍ਨਮਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਉਨ੍ਨਮੇਨ੍ਤੋ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਕੋਸਜ੍ਜਪਕ੍ਖੇ ਪਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍વਾ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ વੀਰਿਯਸਮਤਂ ਯੋਜੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਥ વਾ ਸਮੁਨ੍ਨਮਯਾਤਿ ਕੋਸਜ੍ਜਪਕ੍ਖਤੋ ਸਮੁਨ੍ਨਮੇਹਿ। -ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ। ਹੀਨવੀਰਿਯਤਾਯ ਤવ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવੀਥਿਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇ, ਤਂ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭવਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਉਨ੍ਨਮੇਹਿ, ਅਨੋਨਤਂ ਅਨਪਨਤਂ ਕਰੋਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਏવਂ ਪਨ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਸੁਕਾਰੋવ ਤੇਜਨਂ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਜੁਂ ਕਰਿਤ੍વਾਨ, ਅવਿਜ੍ਜਂ ਭਿਨ੍ਦ ਹਾਰਿਤਾਤਿ। ਯਥਾ ਨਾਮ ਉਸੁਕਾਰੋ ਕਣ੍ਡਂ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਓਨਤਂ ਅਪਨਤਞ੍ਚ વਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਲਕ੍ਖਂ ਭਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਉਜੁਂ ਕਰੋਤਿ, ਏવਂ ਕੋਸਜ੍ਜਪਾਤਤੋ ਅਰਕ੍ਖਣੇਨ ਓਨਤਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਪਾਤਤੋ ਅਰਕ੍ਖਣੇਨ ਅਪਨਤਂ વਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਜੁਂ ਕਰਿਤ੍વਾਨ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍વਾ ਸੀਘਂ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਂ ਭਿਨ੍ਦ ਪਦਾਲੇਹੀਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਥੇਰੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਨਚਿਰੇਨੇવ ਅਰਹਾ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੩੫.੩੯-੪੩) –

    29. Tattha samunnamayanti sammā unnamento, samāpattivasena kosajjapakkhe patituṃ adatvā tato uddharanto vīriyasamataṃ yojentoti attho. Attānanti cittaṃ, atha vā samunnamayāti kosajjapakkhato samunnamehi. Ma-kāro padasandhikaro. Hīnavīriyatāya tava cittaṃ kammaṭṭhānavīthiṃ nappaṭipajjati ce, taṃ vīriyārambhavasena sammā unnamehi, anonataṃ anapanataṃ karohīti adhippāyo. Evaṃ pana karonto usukārova tejanaṃ. Cittaṃ ujuṃ karitvāna, avijjaṃ bhinda hāritāti. Yathā nāma usukāro kaṇḍaṃ īsakampi onataṃ apanatañca vijjhanto lakkhaṃ bhindanatthaṃ ujuṃ karoti, evaṃ kosajjapātato arakkhaṇena onataṃ uddhaccapātato arakkhaṇena apanataṃ vijjhanto appanāpattiyā cittaṃ ujuṃ karitvāna samāhitacitto vipassanaṃ ussukkāpetvā sīghaṃ aggamaggañāṇena avijjaṃ bhinda padālehīti. Taṃ sutvā thero vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacireneva arahā ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.35.39-43) –

    ‘‘ਹਿਮવਨ੍ਤਸ੍ਸਾવਿਦੂਰੇ, વਸਲੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ।

    ‘‘Himavantassāvidūre, vasalo nāma pabbato;

    ਬੁਦ੍ਧੋ ਸੁਦਸ੍ਸਨੋ ਨਾਮ, વਸਤੇ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ॥

    Buddho sudassano nāma, vasate pabbatantare.

    ‘‘ਪੁਪ੍ਫਂ ਹੇਮવਨ੍ਤਂ ਗਯ੍ਹ, વੇਹਾਸਂ ਅਗਮਾਸਹਂ।

    ‘‘Pupphaṃ hemavantaṃ gayha, vehāsaṃ agamāsahaṃ;

    ਤਤ੍ਥਦ੍ਦਸਾਸਿਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਓਘਤਿਣ੍ਣਮਨਾਸવਂ॥

    Tatthaddasāsiṃ sambuddhaṃ, oghatiṇṇamanāsavaṃ.

    ‘‘ਪੁਪ੍ਫਂ ਕੁਟਜਮਾਦਾਯ, ਸੀਸੇ ਕਤ੍વਾਨਹਂ ਤਦਾ।

    ‘‘Pupphaṃ kuṭajamādāya, sīse katvānahaṃ tadā;

    ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪੇਸਿਂ, ਸਯਮ੍ਭੁਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ॥

    Buddhassa abhiropesiṃ, sayambhussa mahesino.

    ‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਪੂਜਯਿਂ।

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਪੁਪ੍ਫਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, pupphapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਤਮੇવ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।

    Arahattaṃ pana patvā aññaṃ byākarontopi tameva gāthaṃ abhāsi.

    ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Hāritattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੯. ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 9. Hāritattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact