Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੧੫. ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
15. Hāritattheragāthāvaṇṇanā
ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਰਣੀਯਾਨੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤਕਪੂਜਾਯ ਕਯਿਰਮਾਨਾਯ ਗਨ੍ਧੇਨ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਹਾਰਿਤੋਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਜਾਤਿਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਞ੍ਞੇ વਸਲવਾਦੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਤਿ। ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਪਿ ਚਿਰਪਰਿਚਿਤਤ੍ਤਾ વਸਲਸਮੁਦਾਚਾਰਂ ਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂવੇਗੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਮਾਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚવਿਗ੍ਗਹਿਤਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਂ ਪਹਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੨.੪੬.੬੩-੬੭) –
Yo pubbe karaṇīyānīti āyasmato hāritattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute tassa citakapūjāya kayiramānāya gandhena pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā hāritoti laddhanāmo vayappatto jātimānaṃ nissāya aññe vasalavādena samudācarati. So bhikkhūnaṃ santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitopi ciraparicitattā vasalasamudācāraṃ na vissajji. Athekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ sutvā sañjātasaṃvego vipassanaṃ paṭṭhapetvā attano cittappavattiṃ upaparikkhanto mānuddhaccaviggahitataṃ disvā taṃ pahāya vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.46.63-67) –
‘‘ਚਿਤਾਸੁ ਕੁਰੁਮਾਨਾਸੁ, ਨਾਨਾਗਨ੍ਧੇ ਸਮਾਹਟੇ।
‘‘Citāsu kurumānāsu, nānāgandhe samāhaṭe;
ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਗਨ੍ਧਮੁਟ੍ਠਿਮਪੂਜਯਿਂ॥
Pasannacitto sumano, gandhamuṭṭhimapūjayiṃ.
‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਚਿਤਕਂ ਯਮਪੂਜਯਿਂ।
‘‘Satasahassito kappe, citakaṃ yamapūjayiṃ;
ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਚਿਤਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, citapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਅਰਹਾ ਪਨ ਹੁਤ੍વਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਰਣੀਯਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਓવਾਦਦਾਨਮੁਖੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਤਾਸਂ ਅਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤੋਯੇવ।
Arahā pana hutvā vimuttisukhaṃ anubhavanto ‘‘yo pubbe karaṇīyānī’’tiādinā tīhi gāthāhi bhikkhūnaṃ ovādadānamukhena aññaṃ byākāsi. Tāsaṃ attho heṭṭhā vuttoyeva.
ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Hāritattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੧੫. ਹਾਰਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 15. Hāritattheragāthā