Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൧൫. ഹാരിതത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
15. Hāritattheragāthāvaṇṇanā
യോ പുബ്ബേ കരണീയാനീതി ആയസ്മതോ ഹാരിതത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ സത്ഥരി പരിനിബ്ബുതേ തസ്സ ചിതകപൂജായ കയിരമാനായ ഗന്ധേന പൂജം അകാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ സാവത്ഥിയം ബ്രാഹ്മണകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ ഹാരിതോതി ലദ്ധനാമോ വയപ്പത്തോ ജാതിമാനം നിസ്സായ അഞ്ഞേ വസലവാദേന സമുദാചരതി. സോ ഭിക്ഖൂനം സന്തികം ഗന്ത്വാ ധമ്മം സുത്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിതോപി ചിരപരിചിതത്താ വസലസമുദാചാരം ന വിസ്സജ്ജി. അഥേകദിവസം സത്ഥു സന്തികേ ധമ്മം സുത്വാ സഞ്ജാതസംവേഗോ വിപസ്സനം പട്ഠപേത്വാ അത്തനോ ചിത്തപ്പവത്തിം ഉപപരിക്ഖന്തോ മാനുദ്ധച്ചവിഗ്ഗഹിതതം ദിസ്വാ തം പഹായ വിപസ്സനം ഉസ്സുക്കാപേത്വാ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൪൬.൬൩-൬൭) –
Yo pubbe karaṇīyānīti āyasmato hāritattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute tassa citakapūjāya kayiramānāya gandhena pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā hāritoti laddhanāmo vayappatto jātimānaṃ nissāya aññe vasalavādena samudācarati. So bhikkhūnaṃ santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitopi ciraparicitattā vasalasamudācāraṃ na vissajji. Athekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ sutvā sañjātasaṃvego vipassanaṃ paṭṭhapetvā attano cittappavattiṃ upaparikkhanto mānuddhaccaviggahitataṃ disvā taṃ pahāya vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.46.63-67) –
‘‘ചിതാസു കുരുമാനാസു, നാനാഗന്ധേ സമാഹടേ;
‘‘Citāsu kurumānāsu, nānāgandhe samāhaṭe;
പസന്നചിത്തോ സുമനോ, ഗന്ധമുട്ഠിമപൂജയിം.
Pasannacitto sumano, gandhamuṭṭhimapūjayiṃ.
‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, ചിതകം യമപൂജയിം;
‘‘Satasahassito kappe, citakaṃ yamapūjayiṃ;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ചിതപൂജായിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, citapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അരഹാ പന ഹുത്വാ വിമുത്തിസുഖം അനുഭവന്തോ ‘‘യോ പുബ്ബേ കരണീയാനീ’’തിആദിനാ തീഹി ഗാഥാഹി ഭിക്ഖൂനം ഓവാദദാനമുഖേന അഞ്ഞം ബ്യാകാസി. താസം അത്ഥോ ഹേട്ഠാ വുത്തോയേവ.
Arahā pana hutvā vimuttisukhaṃ anubhavanto ‘‘yo pubbe karaṇīyānī’’tiādinā tīhi gāthāhi bhikkhūnaṃ ovādadānamukhena aññaṃ byākāsi. Tāsaṃ attho heṭṭhā vuttoyeva.
ഹാരിതത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Hāritattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧൫. ഹാരിതത്ഥേരഗാഥാ • 15. Hāritattheragāthā