Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၅. ဟတ္ထကသုတ္တံ
5. Hatthakasuttaṃ
၁၂၈. ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ အထ ခော ဟတ္ထကော ဒေဝပုတ္တော အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏော ကေဝလကပ္ပံ ဇေတဝနံ ဩဘာသေတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ – ‘‘ဘဂဝတော ပုရတော ဌသ္သာမီ’’တိ ဩသီဒတိမေဝ သံသီဒတိမေဝ 1, န သက္ကောတိ သဏ္ဌာတုံ။ သေယ္ယထာပိ နာမ သပ္ပိ ဝာ တေလံ ဝာ ဝာလုကာယ အာသိတ္တံ ဩသီဒတိမေဝ သံသီဒတိမေဝ, န သဏ္ဌာတိ; ဧဝမေဝံ ဟတ္ထကော ဒေဝပုတ္တော – ‘‘ဘဂဝတော ပုရတော ဌသ္သာမီ’’တိ ဩသီဒတိမေဝ သံသီဒတိမေဝ, န သက္ကောတိ သဏ္ဌာတုံ။
128. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho hatthako devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā – ‘‘bhagavato purato ṭhassāmī’’ti osīdatimeva saṃsīdatimeva 2, na sakkoti saṇṭhātuṃ. Seyyathāpi nāma sappi vā telaṃ vā vālukāya āsittaṃ osīdatimeva saṃsīdatimeva, na saṇṭhāti; evamevaṃ hatthako devaputto – ‘‘bhagavato purato ṭhassāmī’’ti osīdatimeva saṃsīdatimeva, na sakkoti saṇṭhātuṃ.
အထ ခော ဘဂဝာ ဟတ္ထကံ ဒေဝပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဩဠာရိကံ, ဟတ္ထက, အတ္တဘာဝံ အဘိနိမ္မိနာဟီ’’တိ ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ, ခော ဟတ္ထကော ဒေဝပုတ္တော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဩဠာရိကံ အတ္တဘာဝံ အဘိနိမ္မိနိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခော ဟတ္ထကံ ဒေဝပုတ္တံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
Atha kho bhagavā hatthakaṃ devaputtaṃ etadavoca – ‘‘oḷārikaṃ, hatthaka, attabhāvaṃ abhinimmināhī’’ti . ‘‘Evaṃ, bhante’’ti, kho hatthako devaputto bhagavato paṭissutvā oḷārikaṃ attabhāvaṃ abhinimminitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho hatthakaṃ devaputtaṃ bhagavā etadavoca –
‘‘ယေ တေ, ဟတ္ထက, ဓမ္မာ ပုဗ္ဗေ မနုသ္သဘူတသ္သ ပဝတ္တိနော အဟေသုံ, အပိ နု တေ တေ ဓမ္မာ ဧတရဟိ ပဝတ္တိနော’’တိ? ‘‘ယေ စ မေ, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ပုဗ္ဗေ မနုသ္သဘူတသ္သ ပဝတ္တိနော အဟေသုံ, တေ စ မေ ဓမ္မာ ဧတရဟိ ပဝတ္တိနော; ယေ စ မေ, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ပုဗ္ဗေ မနုသ္သဘူတသ္သ နပ္ပဝတ္တိနော အဟေသုံ, တေ စ မေ ဓမ္မာ ဧတရဟိ ပဝတ္တိနော။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဧတရဟိ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရတိ ဘိက္ခူဟိ ဘိက္ခုနီဟိ ဥပာသကေဟိ ဥပာသိကာဟိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ; ဧဝမေဝံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, အာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဒေဝပုတ္တေဟိ။ ဒူရတောပိ, ဘန္တေ, ဒေဝပုတ္တာ အာဂစ္ဆန္တိ ဟတ္ထကသ္သ ဒေဝပုတ္တသ္သ သန္တိကေ ‘ဓမ္မံ သောသ္သာမာ’တိ။ တိဏ္ဏာဟံ, ဘန္တေ, ဓမ္မာနံ အတိတ္တော အပ္ပဋိဝာနော ကာလင္ကတော။ ကတမေသံ တိဏ္ဏံ? ဘဂဝတော အဟံ, ဘန္တေ, ဒသ္သနသ္သ အတိတ္တော အပ္ပဋိဝာနော ကာလင္ကတော; သဒ္ဓမ္မသဝနသ္သာဟံ, ဘန္တေ, အတိတ္တော အပ္ပဋိဝာနော ကာလင္ကတော; သင္ဃသ္သာဟံ, ဘန္တေ, ဥပဋ္ဌာနသ္သ အတိတ္တော အပ္ပဋိဝာနော ကာလင္ကတော။ ဣမေသံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, တိဏ္ဏံ ဓမ္မာနံ အတိတ္တော အပ္ပဋိဝာနော ကာလင္ကတော’’တိ။
‘‘Ye te, hatthaka, dhammā pubbe manussabhūtassa pavattino ahesuṃ, api nu te te dhammā etarahi pavattino’’ti? ‘‘Ye ca me, bhante, dhammā pubbe manussabhūtassa pavattino ahesuṃ, te ca me dhammā etarahi pavattino; ye ca me, bhante, dhammā pubbe manussabhūtassa nappavattino ahesuṃ, te ca me dhammā etarahi pavattino. Seyyathāpi, bhante, bhagavā etarahi ākiṇṇo viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi; evamevaṃ kho ahaṃ, bhante, ākiṇṇo viharāmi devaputtehi. Dūratopi, bhante, devaputtā āgacchanti hatthakassa devaputtassa santike ‘dhammaṃ sossāmā’ti. Tiṇṇāhaṃ, bhante, dhammānaṃ atitto appaṭivāno kālaṅkato. Katamesaṃ tiṇṇaṃ? Bhagavato ahaṃ, bhante, dassanassa atitto appaṭivāno kālaṅkato; saddhammasavanassāhaṃ, bhante, atitto appaṭivāno kālaṅkato; saṅghassāhaṃ, bhante, upaṭṭhānassa atitto appaṭivāno kālaṅkato. Imesaṃ kho ahaṃ, bhante, tiṇṇaṃ dhammānaṃ atitto appaṭivāno kālaṅkato’’ti.
‘‘နာဟံ ဘဂဝတော ဒသ္သနသ္သ၊ တိတ္တိမဇ္ဈဂာ 3 ကုဒာစနံ။
‘‘Nāhaṃ bhagavato dassanassa, tittimajjhagā 4 kudācanaṃ;
သင္ဃသ္သ ဥပဋ္ဌာနသ္သ၊ သဒ္ဓမ္မသဝနသ္သ စ။
Saṅghassa upaṭṭhānassa, saddhammasavanassa ca.
‘‘အဓိသီလံ သိက္ခမာနော၊ သဒ္ဓမ္မသဝနေ ရတော။
‘‘Adhisīlaṃ sikkhamāno, saddhammasavane rato;
တိဏ္ဏံ ဓမ္မာနံ အတိတ္တော၊ ဟတ္ထကော အဝိဟံ ဂတော’’တိ။ ပဉ္စမံ။
Tiṇṇaṃ dhammānaṃ atitto, hatthako avihaṃ gato’’ti. pañcamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၅. ဟတ္ထကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၅. ဟတ္ထကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā