Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya |
੫. ਹਤ੍ਥਕਸੁਤ੍ਤਂ
5. Hatthakasuttaṃ
੩੫. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਆਲ਼વਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਗੋਮਗ੍ਗੇ ਸਿਂਸਪਾવਨੇ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰੇ। ਅਥ ਖੋ ਹਤ੍ਥਕੋ ਆਲ਼વਕੋ ਜਙ੍ਘਾવਿਹਾਰਂ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਮਾਨੋ ਅਨੁવਿਚਰਮਾਨੋ ਅਦ੍ਦਸ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਗੋਮਗ੍ਗੇ ਸਿਂਸਪਾવਨੇ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ। ਦਿਸ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਹਤ੍ਥਕੋ ਆਲ਼વਕੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਸੁਖਮਸਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ , ਕੁਮਾਰ, ਸੁਖਮਸਯਿਤ੍ਥਂ। ਯੇ ਚ ਪਨ ਲੋਕੇ ਸੁਖਂ ਸੇਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ’’ਤਿ।
35. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā āḷaviyaṃ viharati gomagge siṃsapāvane paṇṇasanthare. Atha kho hatthako āḷavako jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno addasa bhagavantaṃ gomagge siṃsapāvane paṇṇasanthare nisinnaṃ. Disvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho hatthako āḷavako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kacci, bhante, bhagavā sukhamasayitthā’’ti? ‘‘Evaṃ , kumāra, sukhamasayitthaṃ. Ye ca pana loke sukhaṃ senti, ahaṃ tesaṃ aññataro’’ti.
‘‘ਸੀਤਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਮਨ੍ਤਿਕਾ ਰਤ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਟ੍ਠਕੋ ਹਿਮਪਾਤਸਮਯੋ, ਖਰਾ ਗੋਕਣ੍ਟਕਹਤਾ ਭੂਮਿ, ਤਨੁਕੋ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰੋ, વਿਰਲ਼ਾਨਿ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਾਨਿ, ਸੀਤਾਨਿ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ, ਸੀਤੋ ਚ વੇਰਮ੍ਭੋ વਾਤੋ વਾਯਤਿ। ਅਥ ਚ ਪਨ ਭਗવਾ ਏવਮਾਹ – ‘ਏવਂ, ਕੁਮਾਰ, ਸੁਖਮਸਯਿਤ੍ਥਂ। ਯੇ ਚ ਪਨ ਲੋਕੇ ਸੁਖਂ ਸੇਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ’’’ਤਿ।
‘‘Sītā, bhante, hemantikā ratti, antaraṭṭhako himapātasamayo, kharā gokaṇṭakahatā bhūmi, tanuko paṇṇasantharo, viraḷāni rukkhassa pattāni, sītāni kāsāyāni vatthāni, sīto ca verambho vāto vāyati. Atha ca pana bhagavā evamāha – ‘evaṃ, kumāra, sukhamasayitthaṃ. Ye ca pana loke sukhaṃ senti, ahaṃ tesaṃ aññataro’’’ti.
‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਕੁਮਾਰ, ਤਞ੍ਞੇવੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਯਥਾ ਤੇ ਖਮੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਕੁਮਾਰ, ਇਧਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਕੂਟਾਗਾਰਂ ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਾવਲਿਤ੍ਤਂ ਨਿવਾਤਂ ਫੁਸਿਤਗ੍ਗਲ਼ਂ ਪਿਹਿਤવਾਤਪਾਨਂ। ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਗੋਨਕਤ੍ਥਤੋ ਪਟਿਕਤ੍ਥਤੋ ਪਟਲਿਕਤ੍ਥਤੋ ਕਦਲਿਮਿਗਪવਰਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣੋ 1 ਸਉਤ੍ਤਰਚ੍ਛਦੋ ਉਭਤੋ ਲੋਹਿਤਕੂਪਧਾਨੋ; ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪੋ ਚੇਤ੍ਥ ਝਾਯੇਯ੍ਯ 2; ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ 3 ਪਜਾਪਤਿਯੋ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾ ਅਸ੍ਸੁ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਕੁਮਾਰ, ਸੁਖਂ વਾ ਸੋ ਸਯੇਯ੍ਯ ਨੋ વਾ? ਕਥਂ વਾ ਤੇ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸੁਖਂ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਯੇਯ੍ਯ। ਯੇ ਚ ਪਨ ਲੋਕੇ ਸੁਖਂ ਸੇਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ’’ਤਿ।
‘‘Tena hi, kumāra, taññevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, kumāra, idhassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā kūṭāgāraṃ ullittāvalittaṃ nivātaṃ phusitaggaḷaṃ pihitavātapānaṃ. Tatrassa pallaṅko gonakatthato paṭikatthato paṭalikatthato kadalimigapavarapaccattharaṇo 4 sauttaracchado ubhato lohitakūpadhāno; telappadīpo cettha jhāyeyya 5; catasso ca 6 pajāpatiyo manāpāmanāpena paccupaṭṭhitā assu. Taṃ kiṃ maññasi, kumāra, sukhaṃ vā so sayeyya no vā? Kathaṃ vā te ettha hotī’’ti? ‘‘Sukhaṃ so, bhante, sayeyya. Ye ca pana loke sukhaṃ senti, so tesaṃ aññataro’’ti.
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਕੁਮਾਰ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਰਾਗਜਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਕਾਯਿਕਾ વਾ ਚੇਤਸਿਕਾ વਾ ਯੇਹਿ ਸੋ ਰਾਗਜੇਹਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇਹਿ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, kumāra, api nu tassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā uppajjeyyuṃ rāgajā pariḷāhā kāyikā vā cetasikā vā yehi so rāgajehi pariḷāhehi pariḍayhamāno dukkhaṃ sayeyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti.
‘‘ਯੇਹਿ ਖੋ ਸੋ, ਕੁਮਾਰ, ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਰਾਗਜੇਹਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇਹਿ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਯੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਰਾਗੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤੋ ਅਨਭਾવਙ੍ਕਤੋ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੋ। ਤਸ੍ਮਾਹਂ ਸੁਖਮਸਯਿਤ੍ਥਂ।
‘‘Yehi kho so, kumāra, gahapati vā gahapatiputto vā rāgajehi pariḷāhehi pariḍayhamāno dukkhaṃ sayeyya, so rāgo tathāgatassa pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṅkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasmāhaṃ sukhamasayitthaṃ.
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਕੁਮਾਰ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਦੋਸਜਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ…ਪੇ॰… ਮੋਹਜਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਕਾਯਿਕਾ વਾ ਚੇਤਸਿਕਾ વਾ ਯੇਹਿ ਸੋ ਮੋਹਜੇਹਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇਹਿ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, kumāra, api nu tassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā uppajjeyyuṃ dosajā pariḷāhā…pe… mohajā pariḷāhā kāyikā vā cetasikā vā yehi so mohajehi pariḷāhehi pariḍayhamāno dukkhaṃ sayeyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti.
‘‘ਯੇ ਹਿ ਖੋ ਸੋ, ਕੁਮਾਰ, ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਮੋਹਜੇਹਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇਹਿ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਯੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਮੋਹੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤੋ ਅਨਭਾવਙ੍ਕਤੋ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੋ। ਤਸ੍ਮਾਹਂ ਸੁਖਮਸਯਿਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Ye hi kho so, kumāra, gahapati vā gahapatiputto vā mohajehi pariḷāhehi pariḍayhamāno dukkhaṃ sayeyya, so moho tathāgatassa pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṅkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasmāhaṃ sukhamasayittha’’nti.
‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਆਸਤ੍ਤਿਯੋ ਛੇਤ੍વਾ, વਿਨੇਯ੍ਯ ਹਦਯੇ ਦਰਂ।
‘‘Sabbā āsattiyo chetvā, vineyya hadaye daraṃ;
ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਸੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਸਨ੍ਤਿਂ ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਚੇਤਸੋ’’ਤਿ॥ ਪਞ੍ਚਮਂ।
Upasanto sukhaṃ seti, santiṃ pappuyya cetaso’’ti. pañcamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੫. ਹਤ੍ਥਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੫. ਹਤ੍ਥਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā