Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya |
൫. ഹത്ഥകസുത്തം
5. Hatthakasuttaṃ
൧൨൮. ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. അഥ ഖോ ഹത്ഥകോ ദേവപുത്തോ അഭിക്കന്തായ രത്തിയാ അഭിക്കന്തവണ്ണോ കേവലകപ്പം ജേതവനം ഓഭാസേത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ – ‘‘ഭഗവതോ പുരതോ ഠസ്സാമീ’’തി ഓസീദതിമേവ സംസീദതിമേവ 1, ന സക്കോതി സണ്ഠാതും. സേയ്യഥാപി നാമ സപ്പി വാ തേലം വാ വാലുകായ ആസിത്തം ഓസീദതിമേവ സംസീദതിമേവ, ന സണ്ഠാതി; ഏവമേവം ഹത്ഥകോ ദേവപുത്തോ – ‘‘ഭഗവതോ പുരതോ ഠസ്സാമീ’’തി ഓസീദതിമേവ സംസീദതിമേവ, ന സക്കോതി സണ്ഠാതും.
128. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho hatthako devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā – ‘‘bhagavato purato ṭhassāmī’’ti osīdatimeva saṃsīdatimeva 2, na sakkoti saṇṭhātuṃ. Seyyathāpi nāma sappi vā telaṃ vā vālukāya āsittaṃ osīdatimeva saṃsīdatimeva, na saṇṭhāti; evamevaṃ hatthako devaputto – ‘‘bhagavato purato ṭhassāmī’’ti osīdatimeva saṃsīdatimeva, na sakkoti saṇṭhātuṃ.
അഥ ഖോ ഭഗവാ ഹത്ഥകം ദേവപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ഓളാരികം, ഹത്ഥക, അത്തഭാവം അഭിനിമ്മിനാഹീ’’തി . ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി, ഖോ ഹത്ഥകോ ദേവപുത്തോ ഭഗവതോ പടിസ്സുത്വാ ഓളാരികം അത്തഭാവം അഭിനിമ്മിനിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതം ഖോ ഹത്ഥകം ദേവപുത്തം ഭഗവാ ഏതദവോച –
Atha kho bhagavā hatthakaṃ devaputtaṃ etadavoca – ‘‘oḷārikaṃ, hatthaka, attabhāvaṃ abhinimmināhī’’ti . ‘‘Evaṃ, bhante’’ti, kho hatthako devaputto bhagavato paṭissutvā oḷārikaṃ attabhāvaṃ abhinimminitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho hatthakaṃ devaputtaṃ bhagavā etadavoca –
‘‘യേ തേ, ഹത്ഥക, ധമ്മാ പുബ്ബേ മനുസ്സഭൂതസ്സ പവത്തിനോ അഹേസും, അപി നു തേ തേ ധമ്മാ ഏതരഹി പവത്തിനോ’’തി? ‘‘യേ ച മേ, ഭന്തേ, ധമ്മാ പുബ്ബേ മനുസ്സഭൂതസ്സ പവത്തിനോ അഹേസും, തേ ച മേ ധമ്മാ ഏതരഹി പവത്തിനോ; യേ ച മേ, ഭന്തേ, ധമ്മാ പുബ്ബേ മനുസ്സഭൂതസ്സ നപ്പവത്തിനോ അഹേസും, തേ ച മേ ധമ്മാ ഏതരഹി പവത്തിനോ. സേയ്യഥാപി, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഏതരഹി ആകിണ്ണോ വിഹരതി ഭിക്ഖൂഹി ഭിക്ഖുനീഹി ഉപാസകേഹി ഉപാസികാഹി രാജൂഹി രാജമഹാമത്തേഹി തിത്ഥിയേഹി തിത്ഥിയസാവകേഹി; ഏവമേവം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ആകിണ്ണോ വിഹരാമി ദേവപുത്തേഹി. ദൂരതോപി, ഭന്തേ, ദേവപുത്താ ആഗച്ഛന്തി ഹത്ഥകസ്സ ദേവപുത്തസ്സ സന്തികേ ‘ധമ്മം സോസ്സാമാ’തി. തിണ്ണാഹം, ഭന്തേ, ധമ്മാനം അതിത്തോ അപ്പടിവാനോ കാലങ്കതോ. കതമേസം തിണ്ണം? ഭഗവതോ അഹം, ഭന്തേ, ദസ്സനസ്സ അതിത്തോ അപ്പടിവാനോ കാലങ്കതോ; സദ്ധമ്മസവനസ്സാഹം, ഭന്തേ, അതിത്തോ അപ്പടിവാനോ കാലങ്കതോ; സങ്ഘസ്സാഹം, ഭന്തേ, ഉപട്ഠാനസ്സ അതിത്തോ അപ്പടിവാനോ കാലങ്കതോ. ഇമേസം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, തിണ്ണം ധമ്മാനം അതിത്തോ അപ്പടിവാനോ കാലങ്കതോ’’തി.
‘‘Ye te, hatthaka, dhammā pubbe manussabhūtassa pavattino ahesuṃ, api nu te te dhammā etarahi pavattino’’ti? ‘‘Ye ca me, bhante, dhammā pubbe manussabhūtassa pavattino ahesuṃ, te ca me dhammā etarahi pavattino; ye ca me, bhante, dhammā pubbe manussabhūtassa nappavattino ahesuṃ, te ca me dhammā etarahi pavattino. Seyyathāpi, bhante, bhagavā etarahi ākiṇṇo viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi; evamevaṃ kho ahaṃ, bhante, ākiṇṇo viharāmi devaputtehi. Dūratopi, bhante, devaputtā āgacchanti hatthakassa devaputtassa santike ‘dhammaṃ sossāmā’ti. Tiṇṇāhaṃ, bhante, dhammānaṃ atitto appaṭivāno kālaṅkato. Katamesaṃ tiṇṇaṃ? Bhagavato ahaṃ, bhante, dassanassa atitto appaṭivāno kālaṅkato; saddhammasavanassāhaṃ, bhante, atitto appaṭivāno kālaṅkato; saṅghassāhaṃ, bhante, upaṭṭhānassa atitto appaṭivāno kālaṅkato. Imesaṃ kho ahaṃ, bhante, tiṇṇaṃ dhammānaṃ atitto appaṭivāno kālaṅkato’’ti.
‘‘നാഹം ഭഗവതോ ദസ്സനസ്സ, തിത്തിമജ്ഝഗാ 3 കുദാചനം;
‘‘Nāhaṃ bhagavato dassanassa, tittimajjhagā 4 kudācanaṃ;
സങ്ഘസ്സ ഉപട്ഠാനസ്സ, സദ്ധമ്മസവനസ്സ ച.
Saṅghassa upaṭṭhānassa, saddhammasavanassa ca.
‘‘അധിസീലം സിക്ഖമാനോ, സദ്ധമ്മസവനേ രതോ;
‘‘Adhisīlaṃ sikkhamāno, saddhammasavane rato;
തിണ്ണം ധമ്മാനം അതിത്തോ, ഹത്ഥകോ അവിഹം ഗതോ’’തി. പഞ്ചമം;
Tiṇṇaṃ dhammānaṃ atitto, hatthako avihaṃ gato’’ti. pañcamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൫. ഹത്ഥകസുത്തവണ്ണനാ • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൫. ഹത്ഥകസുത്തവണ്ണനാ • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā