| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
५. हत्थकसुत्तवण्णना
5. Hatthakasuttavaṇṇanā
३५. पञ्चमे आळवियन्ति आळविरट्ठे, न आळविनगरे। तेनाह ‘‘आळवियन्ति आळविरट्ठे’’ति। अथाति अविच्छेदत्थे निपातो। तत्थ भगवतो निसज्जाय अविच्छिन्नाय एवाति अत्थो। तेनाह ‘‘एव’’न्तिआदि। हत्थतो हत्थं गतत्ताति आळवकस्स यक्खस्स हत्थतो सम्मासम्बुद्धस्स हत्थं, ततो राजपुरिसानं हत्थं गतत्ता।
35. Pañcame āḷaviyanti āḷaviraṭṭhe, na āḷavinagare. Tenāha ‘‘āḷaviyanti āḷaviraṭṭhe’’ti. Athāti avicchedatthe nipāto. Tattha bhagavato nisajjāya avicchinnāya evāti attho. Tenāha ‘‘eva’’ntiādi. Hatthato hatthaṃ gatattāti āḷavakassa yakkhassa hatthato sammāsambuddhassa hatthaṃ, tato rājapurisānaṃ hatthaṃ gatattā.
माघस्साति माघमासस्स। एवं फग्गुनस्साति एत्थापि। खुरन्तरेहि कद्दमो उग्गन्त्वा तिट्ठतीति कद्दमो खुरन्तरेहि उग्गन्त्वा तिट्ठति। चतूहि दिसाहि वायन्तो वातो वेरम्भोति वुच्चति वेरम्भवातसदिसत्ता।
Māghassāti māghamāsassa. Evaṃ phaggunassāti etthāpi. Khurantarehi kaddamo uggantvā tiṭṭhatīti kaddamo khurantarehi uggantvā tiṭṭhati. Catūhi disāhi vāyanto vāto verambhoti vuccati verambhavātasadisattā.
पञ्चद्वारकायन्ति पञ्चद्वारानुसारेन पवत्तं विञ्ञाणकायं। खोभयमानाति किलेसखोभवसेन खोभयमाना चित्तं सङ्खोभं करोन्ता। चेतसिकाति मनोद्वारिकचित्तसन्निस्सिता। तेनाह ‘‘मनोद्वारं खोभयमाना’’ति। सो रागोति तंसदिसो रागो। भवति हि तंसदिसे तब्बोहारो यथा ‘‘सा एव तित्तिरिका, तानि एव ओसधानी’’ति। यादिसो हि एकस्स पुग्गलस्स उप्पज्जनकरागो, तादिसो एव ततो अञ्ञस्स रागभावसामञ्ञतो। तेन वुत्तं ‘‘तथारूपो रागो’’तिआदि। इच्छितालाभेन रजनीयेसु वा निरुद्धेसु वत्थूसु दोमनस्सुप्पत्तिया दोसपरिळाहानं सम्भवो वेदितब्बो।
Pañcadvārakāyanti pañcadvārānusārena pavattaṃ viññāṇakāyaṃ. Khobhayamānāti kilesakhobhavasena khobhayamānā cittaṃ saṅkhobhaṃ karontā. Cetasikāti manodvārikacittasannissitā. Tenāha ‘‘manodvāraṃ khobhayamānā’’ti. So rāgoti taṃsadiso rāgo. Bhavati hi taṃsadise tabbohāro yathā ‘‘sā eva tittirikā, tāni eva osadhānī’’ti. Yādiso hi ekassa puggalassa uppajjanakarāgo, tādiso eva tato aññassa rāgabhāvasāmaññato. Tena vuttaṃ ‘‘tathārūporāgo’’tiādi. Icchitālābhena rajanīyesu vā niruddhesu vatthūsu domanassuppattiyā dosapariḷāhānaṃ sambhavo veditabbo.
न लिम्पति अनुपलित्तचित्तत्ता। सीतिभूतो निब्बुतसब्बपरिळाहत्ता। आसत्तियो वुच्चन्ति तण्हायो तत्थ तत्थ आसञ्जनट्ठेन। दरथन्ति परिळाहजातं। चेतसोति सामिवचनं।
Na limpati anupalittacittattā. Sītibhūto nibbutasabbapariḷāhattā. Āsattiyo vuccanti taṇhāyo tattha tattha āsañjanaṭṭhena. Darathanti pariḷāhajātaṃ. Cetasoti sāmivacanaṃ.
हत्थकसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Hatthakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ५. हत्थकसुत्तं • 5. Hatthakasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ५. हत्थकसुत्तवण्णना • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā
