| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
೫. ಹತ್ಥಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
5. Hatthakasuttavaṇṇanā
೩೫. ಪಞ್ಚಮೇ ಆಳವಿಯನ್ತಿ ಆಳವಿರಟ್ಠೇ। ಗೋಮಗ್ಗೇತಿ ಗುನ್ನಂ ಗಮನಮಗ್ಗೇ। ಪಣ್ಣಸನ್ಥರೇತಿ ಸಯಂ ಪತಿತಪಣ್ಣಸನ್ಥರೇ। ಅಥಾತಿ ಏವಂ ಗುನ್ನಂ ಗಮನಮಗ್ಗಂ ಉಜುಂ ಮಹಾಪಥಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸಿಂಸಪಾವನೇ ಸಯಂ ಪತಿತಪಣ್ಣಾನಿ ಸಙ್ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಕತಸನ್ಥರೇ ಸುಗತಮಹಾಚೀವರಂ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇ ತಥಾಗತೇ। ಹತ್ಥಕೋ ಆಳವಕೋತಿ ಹತ್ಥತೋ ಹತ್ಥಂ ಗತತ್ತಾ ಏವಂಲದ್ಧನಾಮೋ ಆಳವಕೋ ರಾಜಪುತ್ತೋ। ಏತದವೋಚಾತಿ ಏತಂ ‘‘ಕಚ್ಚಿ, ಭನ್ತೇ , ಭಗವಾ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ತಂ ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ, ಕಸ್ಮಾ ರಾಜಕುಮಾರೋ ತತ್ಥ ಗತೋತಿ? ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ತಾವ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಕಾಯ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಸಮುಟ್ಠಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನೋ, ರಾಜಕುಮಾರೋಪಿ ಪಾತೋವ ಉಟ್ಠಾಯ ಪಞ್ಚಹಿ ಉಪಾಸಕಸತೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಬುದ್ಧುಪಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಮಹಾಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ಗೋಪಥಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಬುದ್ಧಾನಂ ಪೂಜನತ್ಥಾಯ ಮಿಸ್ಸಕಮಾಲಂ ಓಚಿನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ, ಏವಂ ಸೋ ತತ್ಥ ಗತೋತಿ। ಸುಖಮಸಯಿತ್ಥಾತಿ ಸುಖಂ ಸಯಿತ್ಥ।
35. Pañcame āḷaviyanti āḷaviraṭṭhe. Gomaggeti gunnaṃ gamanamagge. Paṇṇasanthareti sayaṃ patitapaṇṇasanthare. Athāti evaṃ gunnaṃ gamanamaggaṃ ujuṃ mahāpathaṃ nissāya siṃsapāvane sayaṃ patitapaṇṇāni saṅkaḍḍhitvā katasanthare sugatamahācīvaraṃ pattharitvā pallaṅkaṃ ābhujitvā nisinne tathāgate. Hatthako āḷavakoti hatthato hatthaṃ gatattā evaṃladdhanāmo āḷavako rājaputto. Etadavocāti etaṃ ‘‘kacci, bhante , bhagavā’’tiādivacanaṃ avoca. Kasmā pana sammāsambuddho taṃ ṭhānaṃ gantvā nisinno, kasmā rājakumāro tattha gatoti? Sammāsambuddho tāva aṭṭhuppattikāya dhammadesanāya samuṭṭhānaṃ disvā tattha nisinno, rājakumāropi pātova uṭṭhāya pañcahi upāsakasatehi parivuto buddhupaṭṭhānaṃ gacchanto mahāmaggā okkamma gopathaṃ gahetvā ‘‘buddhānaṃ pūjanatthāya missakamālaṃ ocinissāmī’’ti gacchanto satthāraṃ disvā upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisīdi, evaṃ so tattha gatoti. Sukhamasayitthāti sukhaṃ sayittha.
ಅನ್ತರಟ್ಠಕೋತಿ ಮಾಘಫಗ್ಗುಣಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಅಟ್ಠದಿವಸಪರಿಮಾಣೋ ಕಾಲೋ। ಮಾಘಸ್ಸ ಹಿ ಅವಸಾನೇ ಚತ್ತಾರೋ ದಿವಸಾ, ಫಗ್ಗುಣಸ್ಸ ಆದಿಮ್ಹಿ ಚತ್ತಾರೋತಿ ಅಯಂ ‘‘ಅನ್ತರಟ್ಠಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಹಿಮಪಾತಸಮಯೋತಿ ಹಿಮಸ್ಸ ಪತನಸಮಯೋ। ಖರಾತಿ ಫರುಸಾ ಕಕ್ಖಳಾ ವಾ। ಗೋಕಣ್ಟಕಹತಾತಿ ನವವುಟ್ಠೇ ದೇವೇ ಗಾವೀನಂ ಅಕ್ಕನ್ತಕ್ಕನ್ತಟ್ಠಾನೇ ಖುರನ್ತರೇಹಿ ಕದ್ದಮೋ ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ಸೋ ವಾತಾತಪೇನ ಸುಕ್ಖೋ ಕಕಚದನ್ತಸದಿಸೋ ಹೋತಿ ದುಕ್ಖಸಮ್ಫಸ್ಸೋ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ – ‘‘ಗೋಕಣ್ಟಕಹತಾ ಭೂಮೀ’’ತಿ। ಗುನ್ನಂ ಖುರನ್ತರೇಹಿ ಛಿನ್ನಾತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ। ವೇರಮ್ಭೋ ವಾತೋ ವಾಯತೀತಿ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ವಾಯನ್ತೋ ವಾತೋ ವಾಯತಿ। ಏಕಾಯ ದಿಸಾಯ ವಾ ದ್ವೀಹಿ ವಾ ದಿಸಾಹಿ ತೀಹಿ ವಾ ದಿಸಾಹಿ ವಾಯನ್ತೋ ವಾತೋ ವೇರಮ್ಭೋತಿ ನ ವುಚ್ಚತಿ।
Antaraṭṭhakoti māghaphagguṇānaṃ antare aṭṭhadivasaparimāṇo kālo. Māghassa hi avasāne cattāro divasā, phagguṇassa ādimhi cattāroti ayaṃ ‘‘antaraṭṭhako’’ti vuccati. Himapātasamayoti himassa patanasamayo. Kharāti pharusā kakkhaḷā vā. Gokaṇṭakahatāti navavuṭṭhe deve gāvīnaṃ akkantakkantaṭṭhāne khurantarehi kaddamo uggantvā tiṭṭhati, so vātātapena sukkho kakacadantasadiso hoti dukkhasamphasso. Taṃ sandhāyāha – ‘‘gokaṇṭakahatā bhūmī’’ti. Gunnaṃ khurantarehi chinnātipi attho. Verambho vāto vāyatīti catūhi disāhi vāyanto vāto vāyati. Ekāya disāya vā dvīhi vā disāhi tīhi vā disāhi vāyanto vāto verambhoti na vuccati.
ತೇನ ಹಿ ರಾಜಕುಮಾರಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಅಯಂ ರಾಜಕುಮಾರೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ನೇವ ಸುಖವಾಸಿನೋ, ನ ದುಕ್ಖವಾಸಿನೋ ಜಾನಾತಿ, ಜಾನಾಪೇಸ್ಸಾಮಿ ನ’’ನ್ತಿ ಉಪರಿ ದೇಸನಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೋ ಆಹ। ತತ್ಥ ಯಥಾ ತೇ ಖಮೇಯ್ಯಾತಿ ಯಥಾ ತುಯ್ಹಂ ರುಚ್ಚೇಯ್ಯ। ಇಧಸ್ಸಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಅಸ್ಸ। ಗೋನಕತ್ಥತೋತಿ ಚತುರಙ್ಗುಲಾಧಿಕಲೋಮೇನ ಕಾಳಕೋಜವೇನ ಅತ್ಥತೋ। ಪಟಿಕತ್ಥತೋತಿ ಉಣ್ಣಾಮಯೇನ ಸೇತತ್ಥರಣೇನ ಅತ್ಥತೋ। ಪಟಲಿಕತ್ಥತೋತಿ ಘನಪುಪ್ಫೇನ ಉಣ್ಣಾಮಯಅತ್ಥರಣೇನ ಅತ್ಥತೋ। ಕದಲಿಮಿಗಪವರಪಚ್ಚತ್ಥರಣೋತಿ ಕದಲಿಮಿಗಚಮ್ಮಮಯೇನ ಉತ್ತಮಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇನ ಅತ್ಥತೋ। ತಂ ಕಿರ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ಸೇತವತ್ಥಸ್ಸ ಉಪರಿ ಕದಲಿಮಿಗಚಮ್ಮಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸಿಬ್ಬಿತ್ವಾ ಕರೋನ್ತಿ। ಸಉತ್ತರಚ್ಛದೋತಿ ಸಹ ಉತ್ತರಚ್ಛದೇನ, ಉಪರಿ ಬದ್ಧೇನ ರತ್ತವಿತಾನೇನ ಸದ್ಧಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಭತೋಲೋಹಿತಕೂಪಧಾನೋತಿ ಸೀಸೂಪಧಾನಞ್ಚ ಪಾದೂಪಧಾನಞ್ಚಾತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಸ್ಸ ಉಭತೋ ಠಪಿತಲೋಹಿತಕೂಪಧಾನೋ। ಪಜಾಪತಿಯೋತಿ ಭರಿಯಾಯೋ। ಮನಾಪೇನ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಅಸ್ಸೂತಿ ಮನಾಪೇನ ಉಪಟ್ಠಾನವಿಧಾನೇನ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ।
Tena hi rājakumārāti idaṃ satthā ‘‘ayaṃ rājakumāro lokasmiṃ neva sukhavāsino, na dukkhavāsino jānāti, jānāpessāmi na’’nti upari desanaṃ vaḍḍhento āha. Tattha yathā te khameyyāti yathā tuyhaṃ rucceyya. Idhassāti imasmiṃ loke assa. Gonakatthatoti caturaṅgulādhikalomena kāḷakojavena atthato. Paṭikatthatoti uṇṇāmayena setattharaṇena atthato. Paṭalikatthatoti ghanapupphena uṇṇāmayaattharaṇena atthato. Kadalimigapavarapaccattharaṇoti kadalimigacammamayena uttamapaccattharaṇena atthato. Taṃ kira paccattharaṇaṃ setavatthassa upari kadalimigacammaṃ attharitvā sibbitvā karonti. Sauttaracchadoti saha uttaracchadena, upari baddhena rattavitānena saddhinti attho. Ubhatolohitakūpadhānoti sīsūpadhānañca pādūpadhānañcāti pallaṅkassa ubhato ṭhapitalohitakūpadhāno. Pajāpatiyoti bhariyāyo. Manāpenapaccupaṭṭhitā assūti manāpena upaṭṭhānavidhānena paccupaṭṭhitā bhaveyyuṃ.
ಕಾಯಿಕಾತಿ ಪಞ್ಚದ್ವಾರಕಾಯಂ ಖೋಭಯಮಾನಾ। ಚೇತಸಿಕಾತಿ ಮನೋದ್ವಾರಂ ಖೋಭಯಮಾನಾ। ಸೋ ರಾಗೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಹೀನೋತಿ ತಥಾರೂಪೋ ರಾಗೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಹೀನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೋ ಪನ ತಸ್ಸ ರಾಗೋ, ನ ಸೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಹೀನೋ ನಾಮ। ದೋಸಮೋಹೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Kāyikāti pañcadvārakāyaṃ khobhayamānā. Cetasikāti manodvāraṃ khobhayamānā. So rāgo tathāgatassa pahīnoti tathārūpo rāgo tathāgatassa pahīnoti attho. Yo pana tassa rāgo, na so tathāgatassa pahīno nāma. Dosamohesupi eseva nayo.
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ ಬಾಹಿತಪಾಪೋ ಖೀಣಾಸವಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ। ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋತಿ ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ । ನ ಲಿಮ್ಪತಿ ಕಾಮೇಸೂತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇಸು ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇಸು ಚ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಲೇಪೇಹಿ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ। ಸೀತಿಭೂತೋತಿ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ತಾಪನಕಿಲೇಸಾನಂ ಅಭಾವೇನ ಸೀತಿಭೂತೋ। ನಿರೂಪಧೀತಿ ಕಿಲೇಸೂಪಧೀನಂ ಅಭಾವೇನ ನಿರೂಪಧಿ। ಸಬ್ಬಾ ಆಸತ್ತಿಯೋ ಛೇತ್ವಾತಿ ಆಸತ್ತಿಯೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತಣ್ಹಾಯೋ, ತಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ರೂಪಾದೀಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಆಸತ್ತವಿಸತ್ತಾ ಆಸತ್ತಿಯೋ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ। ವಿನೇಯ್ಯ ಹದಯೇ ದರನ್ತಿ ಹದಯನಿಸ್ಸಿತಂ ದರಥಂ ವಿನಯಿತ್ವಾ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ। ಸನ್ತಿಂ ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ಚೇತಸೋತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಕಿಲೇಸನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ। ಕರಣವಚನಂ ವಾ ಏತಂ ‘‘ಸಬ್ಬಚೇತಸೋ ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ, ಚೇತಸಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Brāhmaṇoti bāhitapāpo khīṇāsavabrāhmaṇo. Parinibbutoti kilesaparinibbānena parinibbuto . Na limpati kāmesūti vatthukāmesu ca kilesakāmesu ca taṇhādiṭṭhilepehi na limpati. Sītibhūtoti abbhantare tāpanakilesānaṃ abhāvena sītibhūto. Nirūpadhīti kilesūpadhīnaṃ abhāvena nirūpadhi. Sabbā āsattiyo chetvāti āsattiyo vuccanti taṇhāyo, tā sabbāpi rūpādīsu ārammaṇesu āsattavisattā āsattiyo chinditvā. Vineyya hadaye daranti hadayanissitaṃ darathaṃ vinayitvā vūpasametvā. Santiṃ pappuyya cetasoti cittassa kilesanibbānaṃ pāpuṇitvā. Karaṇavacanaṃ vā etaṃ ‘‘sabbacetaso samannāharitvā’’tiādīsu viya, cetasā nibbānaṃ pāpuṇitvāti attho.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೫. ಹತ್ಥಕಸುತ್ತಂ • 5. Hatthakasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೫. ಹತ್ಥಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā
