| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
੫. ਹਤ੍ਥਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Hatthakasuttavaṇṇanā
੩੫. ਪਞ੍ਚਮੇ ਆਲ਼વਿਯਨ੍ਤਿ ਆਲ਼વਿਰਟ੍ਠੇ। ਗੋਮਗ੍ਗੇਤਿ ਗੁਨ੍ਨਂ ਗਮਨਮਗ੍ਗੇ। ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰੇਤਿ ਸਯਂ ਪਤਿਤਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰੇ। ਅਥਾਤਿ ਏવਂ ਗੁਨ੍ਨਂ ਗਮਨਮਗ੍ਗਂ ਉਜੁਂ ਮਹਾਪਥਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਿਂਸਪਾવਨੇ ਸਯਂ ਪਤਿਤਪਣ੍ਣਾਨਿ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਕਤਸਨ੍ਥਰੇ ਸੁਗਤਮਹਾਚੀવਰਂ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਤਥਾਗਤੇ। ਹਤ੍ਥਕੋ ਆਲ਼વਕੋਤਿ ਹਤ੍ਥਤੋ ਹਤ੍ਥਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਏવਂਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਆਲ਼વਕੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ। ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਏਤਂ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ, ਭਨ੍ਤੇ , ਭਗવਾ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਂ ਅવੋਚ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਂ ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਗਤੋਤਿ? ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਾવ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਯ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਰਾਜਕੁਮਾਰੋਪਿ ਪਾਤੋવ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪਞ੍ਚਹਿ ਉਪਾਸਕਸਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਬੁਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਮਹਾਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਗੋਪਥਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪੂਜਨਤ੍ਥਾਯ ਮਿਸ੍ਸਕਮਾਲਂ ਓਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ, ਏવਂ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਤੋਤਿ। ਸੁਖਮਸਯਿਤ੍ਥਾਤਿ ਸੁਖਂ ਸਯਿਤ੍ਥ।
35. Pañcame āḷaviyanti āḷaviraṭṭhe. Gomaggeti gunnaṃ gamanamagge. Paṇṇasanthareti sayaṃ patitapaṇṇasanthare. Athāti evaṃ gunnaṃ gamanamaggaṃ ujuṃ mahāpathaṃ nissāya siṃsapāvane sayaṃ patitapaṇṇāni saṅkaḍḍhitvā katasanthare sugatamahācīvaraṃ pattharitvā pallaṅkaṃ ābhujitvā nisinne tathāgate. Hatthako āḷavakoti hatthato hatthaṃ gatattā evaṃladdhanāmo āḷavako rājaputto. Etadavocāti etaṃ ‘‘kacci, bhante , bhagavā’’tiādivacanaṃ avoca. Kasmā pana sammāsambuddho taṃ ṭhānaṃ gantvā nisinno, kasmā rājakumāro tattha gatoti? Sammāsambuddho tāva aṭṭhuppattikāya dhammadesanāya samuṭṭhānaṃ disvā tattha nisinno, rājakumāropi pātova uṭṭhāya pañcahi upāsakasatehi parivuto buddhupaṭṭhānaṃ gacchanto mahāmaggā okkamma gopathaṃ gahetvā ‘‘buddhānaṃ pūjanatthāya missakamālaṃ ocinissāmī’’ti gacchanto satthāraṃ disvā upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisīdi, evaṃ so tattha gatoti. Sukhamasayitthāti sukhaṃ sayittha.
ਅਨ੍ਤਰਟ੍ਠਕੋਤਿ ਮਾਘਫਗ੍ਗੁਣਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਟ੍ਠਦਿવਸਪਰਿਮਾਣੋ ਕਾਲੋ। ਮਾਘਸ੍ਸ ਹਿ ਅવਸਾਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦਿવਸਾ, ਫਗ੍ਗੁਣਸ੍ਸ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਟ੍ਠਕੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਹਿਮਪਾਤਸਮਯੋਤਿ ਹਿਮਸ੍ਸ ਪਤਨਸਮਯੋ। ਖਰਾਤਿ ਫਰੁਸਾ ਕਕ੍ਖਲ਼ਾ વਾ। ਗੋਕਣ੍ਟਕਹਤਾਤਿ ਨવવੁਟ੍ਠੇ ਦੇવੇ ਗਾવੀਨਂ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਕ੍ਕਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਖੁਰਨ੍ਤਰੇਹਿ ਕਦ੍ਦਮੋ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸੋ વਾਤਾਤਪੇਨ ਸੁਕ੍ਖੋ ਕਕਚਦਨ੍ਤਸਦਿਸੋ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ – ‘‘ਗੋਕਣ੍ਟਕਹਤਾ ਭੂਮੀ’’ਤਿ। ਗੁਨ੍ਨਂ ਖੁਰਨ੍ਤਰੇਹਿ ਛਿਨ੍ਨਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ। વੇਰਮ੍ਭੋ વਾਤੋ વਾਯਤੀਤਿ ਚਤੂਹਿ ਦਿਸਾਹਿ વਾਯਨ੍ਤੋ વਾਤੋ વਾਯਤਿ। ਏਕਾਯ ਦਿਸਾਯ વਾ ਦ੍વੀਹਿ વਾ ਦਿਸਾਹਿ ਤੀਹਿ વਾ ਦਿਸਾਹਿ વਾਯਨ੍ਤੋ વਾਤੋ વੇਰਮ੍ਭੋਤਿ ਨ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Antaraṭṭhakoti māghaphagguṇānaṃ antare aṭṭhadivasaparimāṇo kālo. Māghassa hi avasāne cattāro divasā, phagguṇassa ādimhi cattāroti ayaṃ ‘‘antaraṭṭhako’’ti vuccati. Himapātasamayoti himassa patanasamayo. Kharāti pharusā kakkhaḷā vā. Gokaṇṭakahatāti navavuṭṭhe deve gāvīnaṃ akkantakkantaṭṭhāne khurantarehi kaddamo uggantvā tiṭṭhati, so vātātapena sukkho kakacadantasadiso hoti dukkhasamphasso. Taṃ sandhāyāha – ‘‘gokaṇṭakahatā bhūmī’’ti. Gunnaṃ khurantarehi chinnātipi attho. Verambho vāto vāyatīti catūhi disāhi vāyanto vāto vāyati. Ekāya disāya vā dvīhi vā disāhi tīhi vā disāhi vāyanto vāto verambhoti na vuccati.
ਤੇਨ ਹਿ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਯਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਨੇવ ਸੁਖવਾਸਿਨੋ, ਨ ਦੁਕ੍ਖવਾਸਿਨੋ ਜਾਨਾਤਿ, ਜਾਨਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪਰਿ ਦੇਸਨਂ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਤੇ ਖਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯਥਾ ਤੁਯ੍ਹਂ ਰੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ। ਇਧਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਅਸ੍ਸ। ਗੋਨਕਤ੍ਥਤੋਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਾਧਿਕਲੋਮੇਨ ਕਾਲ਼ਕੋਜવੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ। ਪਟਿਕਤ੍ਥਤੋਤਿ ਉਣ੍ਣਾਮਯੇਨ ਸੇਤਤ੍ਥਰਣੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ। ਪਟਲਿਕਤ੍ਥਤੋਤਿ ਘਨਪੁਪ੍ਫੇਨ ਉਣ੍ਣਾਮਯਅਤ੍ਥਰਣੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ। ਕਦਲਿਮਿਗਪવਰਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣੋਤਿ ਕਦਲਿਮਿਗਚਮ੍ਮਮਯੇਨ ਉਤ੍ਤਮਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ। ਤਂ ਕਿਰ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ ਸੇਤવਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਕਦਲਿਮਿਗਚਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਸਿਬ੍ਬਿਤ੍વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਸਉਤ੍ਤਰਚ੍ਛਦੋਤਿ ਸਹ ਉਤ੍ਤਰਚ੍ਛਦੇਨ, ਉਪਰਿ ਬਦ੍ਧੇਨ ਰਤ੍ਤવਿਤਾਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਭਤੋਲੋਹਿਤਕੂਪਧਾਨੋਤਿ ਸੀਸੂਪਧਾਨਞ੍ਚ ਪਾਦੂਪਧਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਸ੍ਸ ਉਭਤੋ ਠਪਿਤਲੋਹਿਤਕੂਪਧਾਨੋ। ਪਜਾਪਤਿਯੋਤਿ ਭਰਿਯਾਯੋ। ਮਨਾਪੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾ ਅਸ੍ਸੂਤਿ ਮਨਾਪੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨવਿਧਾਨੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ।
Tena hi rājakumārāti idaṃ satthā ‘‘ayaṃ rājakumāro lokasmiṃ neva sukhavāsino, na dukkhavāsino jānāti, jānāpessāmi na’’nti upari desanaṃ vaḍḍhento āha. Tattha yathā te khameyyāti yathā tuyhaṃ rucceyya. Idhassāti imasmiṃ loke assa. Gonakatthatoti caturaṅgulādhikalomena kāḷakojavena atthato. Paṭikatthatoti uṇṇāmayena setattharaṇena atthato. Paṭalikatthatoti ghanapupphena uṇṇāmayaattharaṇena atthato. Kadalimigapavarapaccattharaṇoti kadalimigacammamayena uttamapaccattharaṇena atthato. Taṃ kira paccattharaṇaṃ setavatthassa upari kadalimigacammaṃ attharitvā sibbitvā karonti. Sauttaracchadoti saha uttaracchadena, upari baddhena rattavitānena saddhinti attho. Ubhatolohitakūpadhānoti sīsūpadhānañca pādūpadhānañcāti pallaṅkassa ubhato ṭhapitalohitakūpadhāno. Pajāpatiyoti bhariyāyo. Manāpenapaccupaṭṭhitā assūti manāpena upaṭṭhānavidhānena paccupaṭṭhitā bhaveyyuṃ.
ਕਾਯਿਕਾਤਿ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਕਾਯਂ ਖੋਭਯਮਾਨਾ। ਚੇਤਸਿਕਾਤਿ ਮਨੋਦ੍વਾਰਂ ਖੋਭਯਮਾਨਾ। ਸੋ ਰਾਗੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨੋਤਿ ਤਥਾਰੂਪੋ ਰਾਗੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਰਾਗੋ, ਨ ਸੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨੋ ਨਾਮ। ਦੋਸਮੋਹੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Kāyikāti pañcadvārakāyaṃ khobhayamānā. Cetasikāti manodvāraṃ khobhayamānā. So rāgo tathāgatassa pahīnoti tathārūpo rāgo tathāgatassa pahīnoti attho. Yo pana tassa rāgo, na so tathāgatassa pahīno nāma. Dosamohesupi eseva nayo.
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਬਾਹਿਤਪਾਪੋ ਖੀਣਾਸવਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ । ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਕਾਮੇਸੂਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇਸੁ ਚ ਕਿਲੇਸਕਾਮੇਸੁ ਚ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਲੇਪੇਹਿ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ। ਸੀਤਿਭੂਤੋਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਤਾਪਨਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਸੀਤਿਭੂਤੋ। ਨਿਰੂਪਧੀਤਿ ਕਿਲੇਸੂਪਧੀਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਨਿਰੂਪਧਿ। ਸਬ੍ਬਾ ਆਸਤ੍ਤਿਯੋ ਛੇਤ੍વਾਤਿ ਆਸਤ੍ਤਿਯੋ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯੋ, ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਆਸਤ੍ਤવਿਸਤ੍ਤਾ ਆਸਤ੍ਤਿਯੋ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। વਿਨੇਯ੍ਯ ਹਦਯੇ ਦਰਨ੍ਤਿ ਹਦਯਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਦਰਥਂ વਿਨਯਿਤ੍વਾ વੂਪਸਮੇਤ੍વਾ। ਸਨ੍ਤਿਂ ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਚੇਤਸੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ। ਕਰਣવਚਨਂ વਾ ਏਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਚੇਤਸੋ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ, ਚੇਤਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Brāhmaṇoti bāhitapāpo khīṇāsavabrāhmaṇo. Parinibbutoti kilesaparinibbānena parinibbuto . Na limpati kāmesūti vatthukāmesu ca kilesakāmesu ca taṇhādiṭṭhilepehi na limpati. Sītibhūtoti abbhantare tāpanakilesānaṃ abhāvena sītibhūto. Nirūpadhīti kilesūpadhīnaṃ abhāvena nirūpadhi. Sabbā āsattiyo chetvāti āsattiyo vuccanti taṇhāyo, tā sabbāpi rūpādīsu ārammaṇesu āsattavisattā āsattiyo chinditvā. Vineyya hadaye daranti hadayanissitaṃ darathaṃ vinayitvā vūpasametvā. Santiṃ pappuyya cetasoti cittassa kilesanibbānaṃ pāpuṇitvā. Karaṇavacanaṃ vā etaṃ ‘‘sabbacetaso samannāharitvā’’tiādīsu viya, cetasā nibbānaṃ pāpuṇitvāti attho.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੫. ਹਤ੍ਥਕਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Hatthakasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੫. ਹਤ੍ਥਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā
