| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi |
੧੬੯. ਹਤ੍ਥਿਮਂਸਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪਕਥਾ
169. Hatthimaṃsādipaṭikkhepakathā
੨੮੧. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਰਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥੀ ਮਰਨ੍ਤਿ । ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖੇ ਹਤ੍ਥਿਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ , ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿਮਂਸਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਹਤ੍ਥਿਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਹਤ੍ਥਿਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਙ੍ਗਂ ਹਤ੍ਥੀ, ਸਚੇ ਰਾਜਾ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਨ ਨੇਸਂ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਹਤ੍ਥਿਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
281. Tena kho pana samayena rañño hatthī maranti . Manussā dubbhikkhe hatthimaṃsaṃ paribhuñjanti , bhikkhūnaṃ piṇḍāya carantānaṃ hatthimaṃsaṃ denti. Bhikkhū hatthimaṃsaṃ paribhuñjanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā hatthimaṃsaṃ paribhuñjissanti. Rājaṅgaṃ hatthī, sace rājā jāneyya, na nesaṃ attamano assā’’ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Na, bhikkhave, hatthimaṃsaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassāti.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਰਞ੍ਞੋ ਅਸ੍ਸਾ ਮਰਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖੇ ਅਸ੍ਸਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਅਸ੍ਸਮਂਸਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਸ੍ਸਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸ੍ਸਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਙ੍ਗਂ ਅਸ੍ਸਾ, ਸਚੇ ਰਾਜਾ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਨ ਨੇਸਂ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਸ੍ਸਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
Tena kho pana samayena rañño assā maranti. Manussā dubbhikkhe assamaṃsaṃ paribhuñjanti, bhikkhūnaṃ piṇḍāya carantānaṃ assamaṃsaṃ denti. Bhikkhū assamaṃsaṃ paribhuñjanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā assamaṃsaṃ paribhuñjissanti. Rājaṅgaṃ assā, sace rājā jāneyya, na nesaṃ attamano assā’’ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Na, bhikkhave, assamaṃsaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassāti.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖੇ ਸੁਨਖਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਸੁਨਖਮਂਸਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੁਨਖਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਨਖਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਜੇਗੁਚ੍ਛੋ ਸੁਨਖੋ ਪਟਿਕੂਲੋ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਨਖਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
Tena kho pana samayena manussā dubbhikkhe sunakhamaṃsaṃ paribhuñjanti, bhikkhūnaṃ piṇḍāya carantānaṃ sunakhamaṃsaṃ denti. Bhikkhū sunakhamaṃsaṃ paribhuñjanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā sunakhamaṃsaṃ paribhuñjissanti, jeguccho sunakho paṭikūlo’’ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Na, bhikkhave, sunakhamaṃsaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassāti.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖੇ ਅਹਿਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਅਹਿਮਂਸਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹਿਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਹਿਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਜੇਗੁਚ੍ਛੋ ਅਹਿ ਪਟਿਕੂਲੋ’’ਤਿ। ਸੁਪਸ੍ਸੋਪਿ 1 ਨਾਗਰਾਜਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਸੁਪਸ੍ਸੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਗਾ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ। ਤੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਹਿਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਹੇਠੇਯ੍ਯੁਂ। ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯਾ ਅਹਿਮਂਸਂ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਸੁਪਸ੍ਸਂ ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸਿ…ਪੇ॰… ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਹਿਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
Tena kho pana samayena manussā dubbhikkhe ahimaṃsaṃ paribhuñjanti, bhikkhūnaṃ piṇḍāya carantānaṃ ahimaṃsaṃ denti. Bhikkhū ahimaṃsaṃ paribhuñjanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā ahimaṃsaṃ paribhuñjissanti, jeguccho ahi paṭikūlo’’ti. Supassopi 2 nāgarājā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho supasso nāgarājā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘santi, bhante, nāgā assaddhā appasannā. Te appamattakehipi bhikkhū viheṭheyyuṃ. Sādhu, bhante, ayyā ahimaṃsaṃ na paribhuñjeyyu’’nti. Atha kho bhagavā supassaṃ nāgarājānaṃ dhammiyā kathāya sandassesi…pe… padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, ahimaṃsaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਲੁਦ੍ਦਕਾ ਸੀਹਂ ਹਨ੍ਤ੍વਾ ਸੀਹਮਂਸਂ 3 ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਸੀਹਮਂਸਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੀਹਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਸੀਹਾ ਸੀਹਮਂਸਗਨ੍ਧੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਰਿਪਾਤੇਨ੍ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੀਹਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
Tena kho pana samayena luddakā sīhaṃ hantvā sīhamaṃsaṃ 4 paribhuñjanti, bhikkhūnaṃ piṇḍāya carantānaṃ sīhamaṃsaṃ denti. Bhikkhū sīhamaṃsaṃ paribhuñjitvā araññe viharanti. Sīhā sīhamaṃsagandhena bhikkhū paripātenti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Na, bhikkhave, sīhamaṃsaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassāti.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਲੁਦ੍ਦਕਾ ਬ੍ਯਗ੍ਘਂ ਹਨ੍ਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਦੀਪਿਂ ਹਨ੍ਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਅਚ੍ਛਂ ਹਨ੍ਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਤਰਚ੍ਛਂ ਹਨ੍ਤ੍વਾ ਤਰਚ੍ਛਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਤਰਚ੍ਛਮਂਸਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਰਚ੍ਛਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਤਰਚ੍ਛਾ ਤਰਚ੍ਛਮਂਸਗਨ੍ਧੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਰਿਪਾਤੇਨ੍ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਰਚ੍ਛਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
Tena kho pana samayena luddakā byagghaṃ hantvā…pe… dīpiṃ hantvā…pe… acchaṃ hantvā…pe… taracchaṃ hantvā taracchamaṃsaṃ paribhuñjanti, bhikkhūnaṃ piṇḍāya carantānaṃ taracchamaṃsaṃ denti. Bhikkhū taracchamaṃsaṃ paribhuñjitvā araññe viharanti. Taracchā taracchamaṃsagandhena bhikkhū paripātenti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Na, bhikkhave, taracchamaṃsaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassāti.
ਹਤ੍ਥਿਮਂਸਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Hatthimaṃsādipaṭikkhepakathā niṭṭhitā.
ਸੁਪ੍ਪਿਯਭਾਣવਾਰੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਦੁਤਿਯੋ।
Suppiyabhāṇavāro niṭṭhito dutiyo.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਹਤ੍ਥਿਮਂਸਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪਕਥਾ • Hatthimaṃsādipaṭikkhepakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਹਤ੍ਥਿਮਂਸਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Hatthimaṃsādipaṭikkhepakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧੬੯. ਹਤ੍ਥਿਮਂਸਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪਕਥਾ • 169. Hatthimaṃsādipaṭikkhepakathā
