Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၁၀. ဟတ္ထိင္ဂပဉ္ဟော
10. Hatthiṅgapañho
၁၀. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘ဟတ္ထိသ္သ ပဉ္စ အင္ဂာနိ ဂဟေတဗ္ဗာနီ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမာနိ တာနိ ပဉ္စ အင္ဂာနိ ဂဟေတဗ္ဗာနီ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဟတ္ထီ နာမ စရန္တော ယေဝ ပထဝိံ ဒာလေတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန ကာယံ သမ္မသမာနေနေဝ သဗ္ဗေ ကိလေသာ ဒာလေတဗ္ဗာ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, ဟတ္ထိသ္သ ပဌမံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။
10. ‘‘Bhante nāgasena, ‘hatthissa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, hatthī nāma caranto yeva pathaviṃ dāleti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kāyaṃ sammasamāneneva sabbe kilesā dāletabbā. Idaṃ, mahārāja, hatthissa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဟတ္ထီ သဗ္ဗကာယေနေဝ အပလောကေတိ, ဥဇုကံ ယေဝ ပေက္ခတိ, န ဒိသာဝိဒိသာ ဝိလောကေတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန သဗ္ဗကာယေန အပလောကိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ, န ဒိသာဝိဒိသာ ဝိလောကေတဗ္ဗာ, န ဥဒ္ဓံ ဥလ္လောကေတဗ္ဗံ, န အဓော ဩလောကေတဗ္ဗံ, ယုဂမတ္တပေက္ခိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, ဟတ္ထိသ္သ ဒုတိယံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī sabbakāyeneva apaloketi, ujukaṃ yeva pekkhati, na disāvidisā viloketi, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbakāyena apalokinā bhavitabbaṃ, na disāvidisā viloketabbā, na uddhaṃ ulloketabbaṃ, na adho oloketabbaṃ, yugamattapekkhinā bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, hatthissa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဟတ္ထီ အနိဗဒ္ဓသယနော ဂောစရာယမနုဂန္တ္ဝာ န တမေဝ ဒေသံ ဝာသတ္ထမုပဂစ္ဆတိ, န ဓုဝပ္ပတိဋ္ဌာလယော, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန အနိဗဒ္ဓသယနေန ဘဝိတဗ္ဗံ, နိရာလယေန ပိဏ္ဍာယ ဂန္တဗ္ဗံ, ယဒိ ပသ္သတိ ဝိပသ္သကော မနုညံ ပတိရူပံ ရုစိရဒေသေ ဘဝံ မဏ္ဍပံ ဝာ ရုက္ခမူလံ ဝာ ဂုဟံ ဝာ ပဗ္ဘာရံ ဝာ, တတ္ထေဝ ဝာသမုပဂန္တဗ္ဗံ, ဓုဝပ္ပတိဋ္ဌာလယော န ကာတဗ္ဗော။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, ဟတ္ထိသ္သ တတိယံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī anibaddhasayano gocarāyamanugantvā na tameva desaṃ vāsatthamupagacchati, na dhuvappatiṭṭhālayo, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anibaddhasayanena bhavitabbaṃ, nirālayena piṇḍāya gantabbaṃ, yadi passati vipassako manuññaṃ patirūpaṃ ruciradese bhavaṃ maṇḍapaṃ vā rukkhamūlaṃ vā guhaṃ vā pabbhāraṃ vā, tattheva vāsamupagantabbaṃ, dhuvappatiṭṭhālayo na kātabbo. Idaṃ, mahārāja, hatthissa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဟတ္ထီ ဥဒကံ ဩဂာဟိတ္ဝာ သုစိဝိမလသီတလသလိလပရိပုဏ္ဏံ ကုမုဒုပ္ပလပဒုမပုဏ္ဍရီကသဉ္ဆန္နံ မဟတိမဟန္တံ ပဒုမသရံ ဩဂာဟိတ္ဝာ ကီဠတိ ဂဇဝရကီဠံ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန သုစိဝိမလဝိပ္ပသန္နမနာဝိလဓမ္မဝရဝာရိပုဏ္ဏံ ဝိမုတ္တိကုသုမသဉ္ဆန္နံ မဟာသတိပဋ္ဌာနပောက္ခရဏိံ ဩဂာဟိတ္ဝာ ဉာဏေန သင္ခာရာ ဩဓုနိတဗ္ဗာ ဝိဓုနိတဗ္ဗာ, ယောဂာဝစရကီဠာ ကီဠိတဗ္ဗာ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, ဟတ္ထိသ္သ စတုတ္ထံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī udakaṃ ogāhitvā sucivimalasītalasalilaparipuṇṇaṃ kumuduppalapadumapuṇḍarīkasañchannaṃ mahatimahantaṃ padumasaraṃ ogāhitvā kīḷati gajavarakīḷaṃ, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sucivimalavippasannamanāviladhammavaravāripuṇṇaṃ vimuttikusumasañchannaṃ mahāsatipaṭṭhānapokkharaṇiṃ ogāhitvā ñāṇena saṅkhārā odhunitabbā vidhunitabbā, yogāvacarakīḷā kīḷitabbā. Idaṃ, mahārāja, hatthissa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဟတ္ထီ သတော ပာဒံ ဥဒ္ဓရတိ, သတော ပာဒံ နိက္ခိပတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန သတေန သမ္ပဇာနေန ပာဒံ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗံ, သတေန သမ္ပဇာနေန ပာဒံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ, အဘိက္ကမပဋိက္ကမေ သမိဉ္ဇနပသာရဏေ သဗ္ဗတ္ထ သတေန သမ္ပဇာနေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, ဟတ္ထိသ္သ ပဉ္စမံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဒေဝာတိဒေဝေန သံယုတ္တနိကာယဝရေ –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī sato pādaṃ uddharati, sato pādaṃ nikkhipati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena satena sampajānena pādaṃ uddharitabbaṃ, satena sampajānena pādaṃ nikkhipitabbaṃ, abhikkamapaṭikkame samiñjanapasāraṇe sabbattha satena sampajānena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, hatthissa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare –
‘‘‘ကာယေန သံဝရော သာဓု၊ သာဓု ဝာစာယ သံဝရော။
‘‘‘Kāyena saṃvaro sādhu, sādhu vācāya saṃvaro;
မနသာ သံဝရော သာဓု၊ သာဓု သဗ္ဗတ္ထ သံဝရော။
Manasā saṃvaro sādhu, sādhu sabbattha saṃvaro;
သဗ္ဗတ္ထ သံဝုတော လဇ္ဇီ၊ ရက္ခိတောတိ ပဝုစ္စတီ’’’တိ။
Sabbattha saṃvuto lajjī, rakkhitoti pavuccatī’’’ti.
ဟတ္ထိင္ဂပဉ္ဟော ဒသမော။ဥပစိကာဝဂ္ဂော စတုတ္ထော။
Hatthiṅgapañho dasamo.Upacikāvaggo catuttho.
တသ္သုဒ္ဒာနံ –
Tassuddānaṃ –
ဥပစိကာ ဗိဠာရော စ၊ ဥန္ဒူရော ဝိစ္ဆိကေန စ။
Upacikā biḷāro ca, undūro vicchikena ca;
နကုလော သိင္ဂာလော မိဂော၊
Nakulo siṅgālo migo,
ဂောရူပော ဝရာဟော ဟတ္ထိနာ ဒသာတိ။
Gorūpo varāho hatthinā dasāti.