Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മിലിന്ദപഞ്ഹപാളി • Milindapañhapāḷi |
൧൦. ഹത്ഥിങ്ഗപഞ്ഹോ
10. Hatthiṅgapañho
൧൦. ‘‘ഭന്തേ നാഗസേന, ‘ഹത്ഥിസ്സ പഞ്ച അങ്ഗാനി ഗഹേതബ്ബാനീ’തി യം വദേസി, കതമാനി താനി പഞ്ച അങ്ഗാനി ഗഹേതബ്ബാനീ’’തി? ‘‘യഥാ, മഹാരാജ, ഹത്ഥീ നാമ ചരന്തോ യേവ പഥവിം ദാലേതി, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, യോഗിനാ യോഗാവചരേന കായം സമ്മസമാനേനേവ സബ്ബേ കിലേസാ ദാലേതബ്ബാ. ഇദം, മഹാരാജ, ഹത്ഥിസ്സ പഠമം അങ്ഗം ഗഹേതബ്ബം.
10. ‘‘Bhante nāgasena, ‘hatthissa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, hatthī nāma caranto yeva pathaviṃ dāleti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kāyaṃ sammasamāneneva sabbe kilesā dāletabbā. Idaṃ, mahārāja, hatthissa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘പുന ചപരം, മഹാരാജ, ഹത്ഥീ സബ്ബകായേനേവ അപലോകേതി, ഉജുകം യേവ പേക്ഖതി, ന ദിസാവിദിസാ വിലോകേതി, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, യോഗിനാ യോഗാവചരേന സബ്ബകായേന അപലോകിനാ ഭവിതബ്ബം, ന ദിസാവിദിസാ വിലോകേതബ്ബാ, ന ഉദ്ധം ഉല്ലോകേതബ്ബം, ന അധോ ഓലോകേതബ്ബം, യുഗമത്തപേക്ഖിനാ ഭവിതബ്ബം. ഇദം, മഹാരാജ, ഹത്ഥിസ്സ ദുതിയം അങ്ഗം ഗഹേതബ്ബം.
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī sabbakāyeneva apaloketi, ujukaṃ yeva pekkhati, na disāvidisā viloketi, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbakāyena apalokinā bhavitabbaṃ, na disāvidisā viloketabbā, na uddhaṃ ulloketabbaṃ, na adho oloketabbaṃ, yugamattapekkhinā bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, hatthissa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘പുന ചപരം, മഹാരാജ, ഹത്ഥീ അനിബദ്ധസയനോ ഗോചരായമനുഗന്ത്വാ ന തമേവ ദേസം വാസത്ഥമുപഗച്ഛതി, ന ധുവപ്പതിട്ഠാലയോ, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, യോഗിനാ യോഗാവചരേന അനിബദ്ധസയനേന ഭവിതബ്ബം, നിരാലയേന പിണ്ഡായ ഗന്തബ്ബം, യദി പസ്സതി വിപസ്സകോ മനുഞ്ഞം പതിരൂപം രുചിരദേസേ ഭവം മണ്ഡപം വാ രുക്ഖമൂലം വാ ഗുഹം വാ പബ്ഭാരം വാ, തത്ഥേവ വാസമുപഗന്തബ്ബം, ധുവപ്പതിട്ഠാലയോ ന കാതബ്ബോ. ഇദം, മഹാരാജ, ഹത്ഥിസ്സ തതിയം അങ്ഗം ഗഹേതബ്ബം.
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī anibaddhasayano gocarāyamanugantvā na tameva desaṃ vāsatthamupagacchati, na dhuvappatiṭṭhālayo, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anibaddhasayanena bhavitabbaṃ, nirālayena piṇḍāya gantabbaṃ, yadi passati vipassako manuññaṃ patirūpaṃ ruciradese bhavaṃ maṇḍapaṃ vā rukkhamūlaṃ vā guhaṃ vā pabbhāraṃ vā, tattheva vāsamupagantabbaṃ, dhuvappatiṭṭhālayo na kātabbo. Idaṃ, mahārāja, hatthissa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘പുന ചപരം, മഹാരാജ, ഹത്ഥീ ഉദകം ഓഗാഹിത്വാ സുചിവിമലസീതലസലിലപരിപുണ്ണം കുമുദുപ്പലപദുമപുണ്ഡരീകസഞ്ഛന്നം മഹതിമഹന്തം പദുമസരം ഓഗാഹിത്വാ കീളതി ഗജവരകീളം, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, യോഗിനാ യോഗാവചരേന സുചിവിമലവിപ്പസന്നമനാവിലധമ്മവരവാരിപുണ്ണം വിമുത്തികുസുമസഞ്ഛന്നം മഹാസതിപട്ഠാനപോക്ഖരണിം ഓഗാഹിത്വാ ഞാണേന സങ്ഖാരാ ഓധുനിതബ്ബാ വിധുനിതബ്ബാ, യോഗാവചരകീളാ കീളിതബ്ബാ. ഇദം, മഹാരാജ, ഹത്ഥിസ്സ ചതുത്ഥം അങ്ഗം ഗഹേതബ്ബം.
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī udakaṃ ogāhitvā sucivimalasītalasalilaparipuṇṇaṃ kumuduppalapadumapuṇḍarīkasañchannaṃ mahatimahantaṃ padumasaraṃ ogāhitvā kīḷati gajavarakīḷaṃ, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sucivimalavippasannamanāviladhammavaravāripuṇṇaṃ vimuttikusumasañchannaṃ mahāsatipaṭṭhānapokkharaṇiṃ ogāhitvā ñāṇena saṅkhārā odhunitabbā vidhunitabbā, yogāvacarakīḷā kīḷitabbā. Idaṃ, mahārāja, hatthissa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘പുന ചപരം, മഹാരാജ, ഹത്ഥീ സതോ പാദം ഉദ്ധരതി, സതോ പാദം നിക്ഖിപതി, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, യോഗിനാ യോഗാവചരേന സതേന സമ്പജാനേന പാദം ഉദ്ധരിതബ്ബം, സതേന സമ്പജാനേന പാദം നിക്ഖിപിതബ്ബം, അഭിക്കമപടിക്കമേ സമിഞ്ജനപസാരണേ സബ്ബത്ഥ സതേന സമ്പജാനേന ഭവിതബ്ബം. ഇദം, മഹാരാജ, ഹത്ഥിസ്സ പഞ്ചമം അങ്ഗം ഗഹേതബ്ബം. ഭാസിതമ്പേതം, മഹാരാജ, ഭഗവതാ ദേവാതിദേവേന സംയുത്തനികായവരേ –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī sato pādaṃ uddharati, sato pādaṃ nikkhipati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena satena sampajānena pādaṃ uddharitabbaṃ, satena sampajānena pādaṃ nikkhipitabbaṃ, abhikkamapaṭikkame samiñjanapasāraṇe sabbattha satena sampajānena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, hatthissa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare –
‘‘‘കായേന സംവരോ സാധു, സാധു വാചായ സംവരോ;
‘‘‘Kāyena saṃvaro sādhu, sādhu vācāya saṃvaro;
മനസാ സംവരോ സാധു, സാധു സബ്ബത്ഥ സംവരോ;
Manasā saṃvaro sādhu, sādhu sabbattha saṃvaro;
സബ്ബത്ഥ സംവുതോ ലജ്ജീ, രക്ഖിതോതി പവുച്ചതീ’’’തി.
Sabbattha saṃvuto lajjī, rakkhitoti pavuccatī’’’ti.
ഹത്ഥിങ്ഗപഞ്ഹോ ദസമോ.ഉപചികാവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.
Hatthiṅgapañho dasamo.Upacikāvaggo catuttho.
തസ്സുദ്ദാനം –
Tassuddānaṃ –
ഉപചികാ ബിളാരോ ച, ഉന്ദൂരോ വിച്ഛികേന ച;
Upacikā biḷāro ca, undūro vicchikena ca;
നകുലോ സിങ്ഗാലോ മിഗോ,
Nakulo siṅgālo migo,
ഗോരൂപോ വരാഹോ ഹത്ഥിനാ ദസാതി.
Gorūpo varāho hatthinā dasāti.