| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๒. หตฺถิราชวณฺณสุตฺตวณฺณนา
2. Hatthirājavaṇṇasuttavaṇṇanā
๑๓๘. ทุติเย รตฺตนฺธการติมิสายนฺติ รตฺติํ อนฺธภาวการเก มหาตเม จตุรเงฺค ตมสิฯ อโพฺภกาเส นิสิโนฺน โหตีติ คนฺธกุฎิโต นิกฺขมิตฺวา จงฺกมนโกฎิยํ ปาสาณผลเก มหาจีวรํ สีเส ฐเปตฺวา ปธานํ ปริคฺคณฺหมาโน นิสิโนฺน โหติฯ
138. Dutiye rattandhakāratimisāyanti rattiṃ andhabhāvakārake mahātame caturaṅge tamasi. Abbhokāse nisinno hotīti gandhakuṭito nikkhamitvā caṅkamanakoṭiyaṃ pāsāṇaphalake mahācīvaraṃ sīse ṭhapetvā padhānaṃ pariggaṇhamāno nisinno hoti.
นนุ จ ตถาคตสฺส อภาวิโต วา มโคฺค, อปฺปหีนา วา กิเลสา, อปฺปฎิวิทฺธํ วา อกุปฺปํ, อสจฺฉิกโต วา นิโรโธ นตฺถิ, กสฺมา เอวมกาสีติ? อนาคเต กุลปุตฺตานํ องฺกุสตฺถํฯ ‘‘อนาคเต หิ กุลปุตฺตา มยา คตมคฺคํ อาวชฺชิตฺวา อโพฺภกาสวาสํ วสิตพฺพํ มญฺญมานา ปธานกมฺมํ กริสฺสนฺตี’’ติ สมฺปสฺสมาโน สตฺถา เอวมกาสิฯ มหาติ มหโนฺตฯ อริฎฺฐโกติ กาฬโกฯ มณีติ ปาสาโณฯ เอวมสฺส สีสํ โหตีติ เอวรูปํ ตสฺส กาฬวณฺณํ กูฎาคารปฺปมาณํ มหาปาสาณสทิสํ สีสํ โหติฯ
Nanu ca tathāgatassa abhāvito vā maggo, appahīnā vā kilesā, appaṭividdhaṃ vā akuppaṃ, asacchikato vā nirodho natthi, kasmā evamakāsīti? Anāgate kulaputtānaṃ aṅkusatthaṃ. ‘‘Anāgate hi kulaputtā mayā gatamaggaṃ āvajjitvā abbhokāsavāsaṃ vasitabbaṃ maññamānā padhānakammaṃ karissantī’’ti sampassamāno satthā evamakāsi. Mahāti mahanto. Ariṭṭhakoti kāḷako. Maṇīti pāsāṇo. Evamassa sīsaṃ hotīti evarūpaṃ tassa kāḷavaṇṇaṃ kūṭāgārappamāṇaṃ mahāpāsāṇasadisaṃ sīsaṃ hoti.
สุภาสุภนฺติ ทีฆมทฺธานํ สํสรโนฺต สุนฺทราสุนฺทรํ วณฺณํ กตฺวา อาคโตสีติ วทติฯ อถ วา สํสรนฺติ สํสรโนฺต อาคจฺฉโนฺตฯ ทีฆมทฺธานนฺติ วสวตฺติฎฺฐานโต ยาว อุรุเวลาย ทีฆมคฺคํ, ปุเร โพธาย วา ฉพฺพสฺสานิ ทุกฺกรการิกสมยสงฺขาตํ ทีฆกาลํฯ วณฺณํ กตฺวา สุภาสุภนฺติ สุนฺทรญฺจ อสุนฺทรญฺจ นานปฺปการํ วณฺณํ กตฺวา อเนกวารํ มม สนฺติกํ อาคโตสีติ อโตฺถฯ โส กิร วโณฺณ นาม นตฺถิ, เยน วเณฺณน มาโร วิภิํสกตฺถาย ภควโต สนฺติกํ น อาคตปุโพฺพฯ เตน ตํ ภควา เอวมาหฯ อลํ เต เตนาติ อลํ ตุยฺหํ เอเตน มารวิภิํสาการทสฺสนพฺยาปาเรนฯ ทุติยํฯ
Subhāsubhanti dīghamaddhānaṃ saṃsaranto sundarāsundaraṃ vaṇṇaṃ katvā āgatosīti vadati. Atha vā saṃsaranti saṃsaranto āgacchanto. Dīghamaddhānanti vasavattiṭṭhānato yāva uruvelāya dīghamaggaṃ, pure bodhāya vā chabbassāni dukkarakārikasamayasaṅkhātaṃ dīghakālaṃ. Vaṇṇaṃ katvā subhāsubhanti sundarañca asundarañca nānappakāraṃ vaṇṇaṃ katvā anekavāraṃ mama santikaṃ āgatosīti attho. So kira vaṇṇo nāma natthi, yena vaṇṇena māro vibhiṃsakatthāya bhagavato santikaṃ na āgatapubbo. Tena taṃ bhagavā evamāha. Alaṃ te tenāti alaṃ tuyhaṃ etena māravibhiṃsākāradassanabyāpārena. Dutiyaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๒. หตฺถิราชวณฺณสุตฺตํ • 2. Hatthirājavaṇṇasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๒. หตฺถิราชวณฺณสุตฺตวณฺณนา • 2. Hatthirājavaṇṇasuttavaṇṇanā
