| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya |
੬. ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ
6. Hatthisāriputtasuttaṃ
੬੦. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਸਿ, ਯਾવ ਕਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤੋ ਆਗਮੇਤੂ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਅਪਸਾਦੇਸਿ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ। ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
60. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā bārāṇasiyaṃ viharati isipatane migadāye. Tena kho pana samayena sambahulā therā bhikkhū pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā maṇḍalamāḷe sannisinnā sannipatitā abhidhammakathaṃ kathenti. Tatra sudaṃ āyasmā citto hatthisāriputto therānaṃ bhikkhūnaṃ abhidhammakathaṃ kathentānaṃ antarantarā kathaṃ opāteti. Atha kho āyasmā mahākoṭṭhiko āyasmantaṃ cittaṃ hatthisāriputtaṃ etadavoca – ‘‘māyasmā citto hatthisāriputto therānaṃ bhikkhūnaṃ abhidhammakathaṃ kathentānaṃ antarantarā kathaṃ opātesi, yāva kathāpariyosānaṃ āyasmā citto āgametū’’ti. Evaṃ vutte āyasmato cittassa hatthisāriputtassa sahāyakā bhikkhū āyasmantaṃ mahākoṭṭhikaṃ etadavocuṃ – ‘‘māyasmā mahākoṭṭhiko āyasmantaṃ cittaṃ hatthisāriputtaṃ apasādesi, paṇḍito āyasmā citto hatthisāriputto. Pahoti cāyasmā citto hatthisāriputto therānaṃ bhikkhūnaṃ abhidhammakathaṃ kathetu’’nti.
‘‘ਦੁਜ੍ਜਾਨਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਪਰਸ੍ਸ ਚੇਤੋਪਰਿਯਾਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇਹਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਾવਦੇવ ਸੋਰਤਸੋਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਨਿવਾਤਨਿવਾਤੋ ਹੋਤਿ, ਉਪਸਨ੍ਤੁਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਾવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ। ਯਤੋ ਚ ਖੋ ਸੋ વਪਕਸ੍ਸਤੇવ ਸਤ੍ਥਾਰਾ, વਪਕਸ੍ਸਤਿ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੇਹਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ, ਸੋ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਉਪਾਸਿਕਾਹਿ ਰਞ੍ਞਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੇਹਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਂਸਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਤਸ੍ਸ ਭਸ੍ਸਮਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਹਰਤੋ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਤਿ। ਸੋ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Dujjānaṃ kho etaṃ, āvuso, parassa cetopariyāyaṃ ajānantehi. Idhāvuso, ekacco puggalo tāvadeva soratasorato hoti, nivātanivāto hoti, upasantupasanto hoti, yāva satthāraṃ upanissāya viharati aññataraṃ vā garuṭṭhāniyaṃ sabrahmacāriṃ. Yato ca kho so vapakassateva satthārā, vapakassati garuṭṭhāniyehi sabrahmacārīhi, so saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi. Tassa saṃsaṭṭhassa vissatthassa pākatassa bhassamanuyuttassa viharato rāgo cittaṃ anuddhaṃseti. So rāgānuddhaṃsitena cittena sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ, ਗੋਣੋ ਕਿਟ੍ਠਾਦੋ ਦਾਮੇਨ વਾ ਬਦ੍ਧੋ 1 વਜੇ વਾ ਓਰੁਦ੍ਧੋ। ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਦਾਨਾਯਂ ਗੋਣੋ ਕਿਟ੍ਠਾਦੋ ਪੁਨਦੇવ ਕਿਟ੍ਠਂ ਓਤਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆવੁਸੋ’’। ‘‘ਠਾਨਞ੍ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, વਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਸੋ ਗੋਣੋ ਕਿਟ੍ਠਾਦੋ ਦਾਮਂ વਾ ਛੇਤ੍વਾ વਜਂ વਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਅਥ ਪੁਨਦੇવ ਕਿਟ੍ਠਂ ਓਤਰੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਾવਦੇવ ਸੋਰਤਸੋਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਨਿવਾਤਨਿવਾਤੋ ਹੋਤਿ, ਉਪਸਨ੍ਤੁਪਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਯਾવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ। ਯਤੋ ਚ ਖੋ ਸੋ વਪਕਸ੍ਸਤੇવ ਸਤ੍ਥਾਰਾ, વਪਕਸ੍ਸਤਿ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੇਹਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ, ਸੋ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਉਪਾਸਿਕਾਹਿ ਰਞ੍ਞਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੇਹਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਂਸਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਤਸ੍ਸ ਭਸ੍ਸਮਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਹਰਤੋ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਤਿ । ਸੋ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Seyyathāpi, āvuso, goṇo kiṭṭhādo dāmena vā baddho 2 vaje vā oruddho. Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dānāyaṃ goṇo kiṭṭhādo punadeva kiṭṭhaṃ otarissatī’ti, sammā nu kho so, āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, āvuso’’. ‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ so goṇo kiṭṭhādo dāmaṃ vā chetvā vajaṃ vā bhinditvā, atha punadeva kiṭṭhaṃ otareyyāti. Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo tāvadeva soratasorato hoti, nivātanivāto hoti, upasantupasanto hoti yāva satthāraṃ upanissāya viharati aññataraṃ vā garuṭṭhāniyaṃ sabrahmacāriṃ. Yato ca kho so vapakassateva satthārā, vapakassati garuṭṭhāniyehi sabrahmacārīhi, so saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi. Tassa saṃsaṭṭhassa vissatthassa pākatassa bhassamanuyuttassa viharato rāgo cittaṃ anuddhaṃseti . So rāgānuddhaṃsitena cittena sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ‘ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ, ਚਾਤੁਮਹਾਪਥੇ ਥੁਲ੍ਲਫੁਸਿਤਕੋ ਦੇવੋ વਸ੍ਸਨ੍ਤੋ 3 ਰਜਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਯ੍ਯ, ਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਂ ਪਾਤੁਕਰੇਯ੍ਯ। ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਦਾਨਿ ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ 4 ਚਾਤੁਮਹਾਪਥੇ ਪੁਨਦੇવ ਰਜੋ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆવੁਸੋ’’। ‘‘ਠਾਨਞ੍ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, વਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ ਚਾਤੁਮਹਾਪਥੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯੁਂ, ਗੋਪਸੂ વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯੁਂ, વਾਤਾਤਪੋ વਾ ਸ੍ਨੇਹਗਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਪੁਨਦੇવ ਰਜੋ ਪਾਤੁਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ‘ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Idha panāvuso, ekacco puggalo vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So ‘lābhimhi paṭhamassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Seyyathāpi, āvuso, cātumahāpathe thullaphusitako devo vassanto 5 rajaṃ antaradhāpeyya, cikkhallaṃ pātukareyya. Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dāni amusmiṃ 6 cātumahāpathe punadeva rajo pātubhavissatī’ti, sammā nu kho so, āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, āvuso’’. ‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ amusmiṃ cātumahāpathe manussā vā atikkameyyuṃ, gopasū vā atikkameyyuṃ, vātātapo vā snehagataṃ pariyādiyeyya, atha punadeva rajo pātubhaveyyāti. Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So ‘lābhimhi paṭhamassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ‘ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ , ਆવੁਸੋ, ਗਾਮਸ੍ਸ વਾ ਨਿਗਮਸ੍ਸ વਾ ਅવਿਦੂਰੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਤਲ਼ਾਕਂ। ਤਤ੍ਥ ਥੁਲ੍ਲਫੁਸਿਤਕੋ ਦੇવੋ વੁਟ੍ਠੋ ਸਿਪ੍ਪਿਸਮ੍ਬੁਕਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਖਰਕਠਲਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਯ੍ਯ। ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਦਾਨਿ ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ ਤਲ਼ਾਕੇ ਪੁਨਦੇવ ਸਿਪ੍ਪਿਸਮ੍ਬੁਕਾ વਾ ਸਕ੍ਖਰਕਠਲਾ વਾ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆવੁਸੋ’’। ‘‘ਠਾਨਞ੍ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, વਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ ਤਲ਼ਾਕੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਾ ਪਿવੇਯ੍ਯੁਂ, ਗੋਪਸੂ વਾ ਪਿવੇਯ੍ਯੁਂ, વਾਤਾਤਪੋ વਾ ਸ੍ਨੇਹਗਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਪੁਨਦੇવ ਸਿਪ੍ਪਿਸਮ੍ਬੁਕਾਪਿ ਸਕ੍ਖਰਕਠਲਾਪਿ ਪਾਤੁਭવੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ‘ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Idha panāvuso, ekacco puggalo vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So ‘lābhimhi dutiyassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Seyyathāpi , āvuso, gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahantaṃ taḷākaṃ. Tattha thullaphusitako devo vuṭṭho sippisambukampi sakkharakaṭhalampi antaradhāpeyya. Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dāni amusmiṃ taḷāke punadeva sippisambukā vā sakkharakaṭhalā vā pātubhavissantī’ti, sammā nu kho so, āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, āvuso’’. ‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ amusmiṃ taḷāke manussā vā piveyyuṃ, gopasū vā piveyyuṃ, vātātapo vā snehagataṃ pariyādiyeyya, atha punadeva sippisambukāpi sakkharakaṭhalāpi pātubhaveyyunti. Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So ‘lābhimhi dutiyassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ‘ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ, ਪੁਰਿਸਂ ਪਣੀਤਭੋਜਨਂ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਂ ਆਭਿਦੋਸਿਕਂ ਭੋਜਨਂ ਨਚ੍ਛਾਦੇਯ੍ਯ। ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਦਾਨਿ ਅਮੁਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪੁਨਦੇવ ਭੋਜਨਂ ਛਾਦੇਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆવੁਸੋ’’। ‘‘ਠਾਨਞ੍ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, વਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਮੁਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪਣੀਤਭੋਜਨਂ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਂ ਯਾવਸ੍ਸ ਸਾ ਓਜਾ ਕਾਯੇ ਠਸ੍ਸਤਿ ਤਾવ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਭੋਜਨਂ ਛਾਦੇਸ੍ਸਤਿ। ਯਤੋ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਸਾ ਓਜਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥ ਪੁਨਦੇવ ਤਂ ਭੋਜਨਂ ਛਾਦੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ‘ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Idha panāvuso, ekacco puggalo pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So ‘lābhimhi tatiyassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Seyyathāpi, āvuso, purisaṃ paṇītabhojanaṃ bhuttāviṃ ābhidosikaṃ bhojanaṃ nacchādeyya. Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dāni amuṃ purisaṃ punadeva bhojanaṃ chādessatī’ti, sammā nu kho so, āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, āvuso’’. ‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, amuṃ purisaṃ paṇītabhojanaṃ bhuttāviṃ yāvassa sā ojā kāye ṭhassati tāva na aññaṃ bhojanaṃ chādessati. Yato ca khvassa sā ojā antaradhāyissati, atha punadeva taṃ bhojanaṃ chādeyyāti. Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So ‘lābhimhi tatiyassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
‘‘ਇਧ , ਪਨਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ‘ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ, ਪਬ੍ਬਤਸਙ੍ਖੇਪੇ ਉਦਕਰਹਦੋ ਨਿવਾਤੋ વਿਗਤਊਮਿਕੋ। ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਦਾਨਿ ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਰਹਦੇ ਪੁਨਦੇવ ਊਮਿ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆવੁਸੋ’’। ‘‘ਠਾਨਞ੍ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, વਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਭੁਸਾ વਾਤવੁਟ੍ਠਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਰਹਦੇ ਊਮਿਂ ਜਨੇਯ੍ਯ। ਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ…ਪੇ॰… ਯਾ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ… ਯਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਦਿਸਾਯ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਭੁਸਾ વਾਤવੁਟ੍ਠਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਰਹਦੇ ਊਮਿਂ ਜਨੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ‘ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Idha , panāvuso, ekacco puggalo sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So ‘lābhimhi catutthassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Seyyathāpi, āvuso, pabbatasaṅkhepe udakarahado nivāto vigataūmiko. Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dāni amusmiṃ udakarahade punadeva ūmi pātubhavissatī’ti, sammā nu kho so, āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, āvuso’’. ‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, yā puratthimāya disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi. Sā tasmiṃ udakarahade ūmiṃ janeyya. Yā pacchimāya disāya āgaccheyya…pe… yā uttarāya disāya āgaccheyya… yā dakkhiṇāya disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi. Sā tasmiṃ udakarahade ūmiṃ janeyyāti. Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So ‘lābhimhi catutthassa jhānassā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi…pe… sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati.
‘‘ਇਧ, ਪਨਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ‘ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਉਪਾਸਿਕਾਹਿ ਰਞ੍ਞਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੇਹਿ । ਤਸ੍ਸ ਸਂਸਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਤਸ੍ਸ ਭਸ੍ਸਮਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਹਰਤੋ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਤਿ। ਸੋ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ, ਰਾਜਾ વਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੋ વਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ વਨਸਣ੍ਡੇ ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ વਾਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਤਤ੍ਰ 7 ਹਤ੍ਥਿਸਦ੍ਦੇਨ ਅਸ੍ਸਸਦ੍ਦੇਨ ਰਥਸਦ੍ਦੇਨ ਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਭੇਰਿਪਣવਸਙ੍ਖਤਿਣવਨਿਨ੍ਨਾਦਸਦ੍ਦੇਨ ਚੀਰਿਕਸਦ੍ਦੋ 8 ਅਨ੍ਤਰਧਾਯੇਯ੍ਯ 9। ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨ ਦਾਨਿ ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ વਨਸਣ੍ਡੇ ਪੁਨਦੇવ ਚੀਰਿਕਸਦ੍ਦੋ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ , ਆવੁਸੋ, વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਆવੁਸੋ’’। ‘‘ਠਾਨਞ੍ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, વਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਸੋ ਰਾਜਾ વਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੋ વਾ ਤਮ੍ਹਾ વਨਸਣ੍ਡਾ ਪਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਪੁਨਦੇવ ਚੀਰਿਕਸਦ੍ਦੋ ਪਾਤੁਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ‘ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਉਪਾਸਿਕਾਹਿ ਰਞ੍ਞਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੇਹਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਂਸਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਤਸ੍ਸ ਭਸ੍ਸਮਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਹਰਤੋ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਤਿ। ਸੋ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Idha, panāvuso, ekacco puggalo sabbanimittānaṃ amanasikārā animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati. So ‘lābhimhi animittassa cetosamādhissā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi . Tassa saṃsaṭṭhassa vissatthassa pākatassa bhassamanuyuttassa viharato rāgo cittaṃ anuddhaṃseti. So rāgānuddhaṃsitena cittena sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Seyyathāpi, āvuso, rājā vā rājamahāmatto vā caturaṅginiyā senāya addhānamaggappaṭipanno aññatarasmiṃ vanasaṇḍe ekarattiṃ vāsaṃ upagaccheyya. Tatra 10 hatthisaddena assasaddena rathasaddena pattisaddena bheripaṇavasaṅkhatiṇavaninnādasaddena cīrikasaddo 11 antaradhāyeyya 12. Yo nu kho, āvuso, evaṃ vadeyya – ‘na dāni amusmiṃ vanasaṇḍe punadeva cīrikasaddo pātubhavissatī’ti, sammā nu kho so , āvuso, vadamāno vadeyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, āvuso’’. ‘‘Ṭhānañhetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ so rājā vā rājamahāmatto vā tamhā vanasaṇḍā pakkameyya, atha punadeva cīrikasaddo pātubhaveyyāti. Evamevaṃ kho, āvuso, idhekacco puggalo sabbanimittānaṃ amanasikārā animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati. So ‘lābhimhi animittassa cetosamādhissā’ti saṃsaṭṭho viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi. Tassa saṃsaṭṭhassa vissatthassa pākatassa bhassamanuyuttassa viharato rāgo cittaṃ anuddhaṃseti. So rāgānuddhaṃsitena cittena sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattatī’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ – ‘ਇਮਾਸਞ੍ਚ ਇਮਾਸਞ੍ਚ વਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਲਾਭੀ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ; ਉਦਾਹੁ ਦੇવਤਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘ਚਿਤ੍ਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਇਮਾਸਞ੍ਚ ਇਮਾਸਞ੍ਚ વਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਲਾਭੀ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਮੇ, ਆવੁਸੋ – ‘ਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਇਮਾਸਞ੍ਚ ਇਮਾਸਞ੍ਚ વਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਲਾਭੀ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਦੇવਤਾਪਿ ਮੇ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘ਚਿਤ੍ਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਇਮਾਸਞ੍ਚ ਇਮਾਸਞ੍ਚ વਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਲਾਭੀ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
Atha kho āyasmā citto hatthisāriputto aparena samayena sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Atha kho cittassa hatthisāriputtassa sahāyakā bhikkhū yenāyasmā mahākoṭṭhiko tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākoṭṭhikaṃ etadavocuṃ – ‘‘kiṃ nu kho āyasmatā mahākoṭṭhikena citto hatthisāriputto cetasā ceto paricca vidito – ‘imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ citto hatthisāriputto lābhī, atha ca pana sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatī’ti; udāhu devatā etamatthaṃ ārocesuṃ – ‘citto, bhante, hatthisāriputto imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ lābhī, atha ca pana sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatī’’’ti? ‘‘Cetasā ceto paricca vidito me, āvuso – ‘citto hatthisāriputto imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ lābhī, atha ca pana sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatī’ti. Devatāpi me etamatthaṃ ārocesuṃ – ‘citto, bhante, hatthisāriputto imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ lābhī, atha ca pana sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatī’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਚਿਤ੍ਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਇਮਾਸਞ੍ਚ ਇਮਾਸਞ੍ਚ વਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਲਾਭੀ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਿਤ੍ਤੋ ਚਿਰਂ ਸਰਿਸ੍ਸਤਿ 13 ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
Atha kho cittassa hatthisāriputtassa sahāyakā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘citto, bhante, hatthisāriputto imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ lābhī, atha ca pana sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattatī’’ti. ‘‘Na, bhikkhave, citto ciraṃ sarissati 14 nekkhammassā’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਏਕੋ વੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਾਸਿ। ‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ। ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸੀਤਿ। ਛਟ੍ਠਂ।
Atha kho citto hatthisāriputto nacirasseva kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. Atha kho āyasmā citto hatthisāriputto eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi. Aññataro ca panāyasmā citto hatthisāriputto arahataṃ ahosīti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੬. ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Hatthisāriputtasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੬. ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Hatthisāriputtasuttavaṇṇanā
